Respect hebben naar je omgeving. Er zullen weinig reizigers zijn die hier niet achter staan. Toch is je hiernaar gedragen lastiger dan het lijkt. Thuis weet je wat de geschreven en ongeschreven regels zijn en zul je je vaak, onbewust, hiernaar gedragen. Je bent daar immers mee opgegroeid. In een ander land kun je hier niet altijd op terugvallen en zul je je moeten aanpassen aan de lokale gebruiken. Hoe kun je als reiziger ervoor zorgen dat je je toch respectvol gedraagt op reis?

Verdiep je in de lokale cultuur

Probeer de cultuur te leren kennen voordat je op reis gaat zodat je rekening kunt houden met de lokale gebruiken. Elke cultuur heeft een eigen identiteit met eigen rituelen, handelingen en gewoonten. Of je het nu eens bent met de regels en opvattingen van een cultuur of niet, je zult er rekening mee moeten houden dat er per cultuur verschillend gedacht wordt over wat acceptabel gedrag is en wat niet. Zoek van te voren bijvoorbeeld wat informatie op over:

• De grootste problemen in een land waar het toerisme invloed op heeft. Denk bijvoorbeeld aan vernietiging van natuurgebieden, watertekort of uitbuiting. Probeer te voorkomen dat je deze problemen erger maakt. 
• De lokale wetten. Niet alleen vermijd je zo problemen maar je respecteert ook de lokale cultuur. Het is nu eenmaal zo dat de wetten van het land waar je naar toe gaat gelden en niet die van je eigen land.
• De gedragsregels van het betreffende land. Dit kun je vaak online vinden of via reisgidsen.

Bedenk van te voren dat locals ook geïnteresseerd zijn in jouw cultuur. Neem bijvoorbeeld wat foto's mee om te laten zien en neem als je bij locals overnacht een paar kleine cadeautjes mee!

Kijk naar jezelf

Wees je bewust van je positie als reiziger en je eigen overtuigingen van een bepaald land. Ook al lijkt het alsof iedereen om je heen de verste reizen maakt, reizen is een privilege dat voorbehouden is aan een klein deel van de wereldbevolking. Zeker op de meer toeristische plekken heeft de lokale omgeving zich vaak al aangepast aan (westerse) reizigers waardoor de plaatselijke cultuur en dingen die daar spelen soms moeilijk te zien zijn. Dat betekent niet dat jij als reiziger daar buiten staat, je bent nog steeds te gast in een ander land.

Ook heb je, door de media of verhalen van anderen, vaak een eenzijdig beeld van een land. Als je een land bezoekt kun je je daar naar gaan gedragen. Bij Afrika is dat beeld bijvoorbeeld dat het een arm, onderontwikkeld continent is waar jij als rijke westerling kan helpen. Om respectvol om te gaan met de lokale bevolking is het daarom belangrijk om je bewust te zijn van je eigen overtuigingen en met een open blik het contact aan te gaan. Je kunt veel van ze leren.

Leer de lokale gedragscodes

Zoek van te voren uit hoe je je hoort te kleden in de plaatselijke cultuur. Vooral voor vrouwen gelden vaak strengere (culturele) gedragsnormen. Kijk daarom goed wat de bevolking zelf draagt. Lopen de vrouwen bijvoorbeeld in korte rokjes, dan kan jij dit ook doen. In een land waar de vrouwen allemaal gesluierd lopen, is het weer niet verstandig om in je korte broek en topje over straat te gaan.

Behalve de kledingcodes, is het ook verstandig om de bestaande gedragscodes in de gaten te houden. In landen als bijvoorbeeld Pakistan is het contact tussen mannen en vrouwen aan strenge regels gebonden en kunnen sommige gebaren heel anders worden opgevat. 

Zoek van te voren goed uit wat de houding is van de regering en de bevolking tegenover alcohol, en houdt je dan ook aan de lokale gebruiken. Ook roken is een punt van aandacht. De tabakindustrie probeert in veel ontwikkelingslanden het beeld te schetsen dat roken bij een rijke levensstijl hoort en het feit dat roken longkanker veroorzaakt wordt vaak verzwegen. Als je als “rijke” westerling gaat staan roken, bevestig je alleen maar dit beeld. Verder kunnen onderwerpen als homoseksualiteit, maar ook de lokale politieke situatie gevoelig liggen.

Wees voorzichtig met het maken van foto's van mensen. In sommige culturen is dit ongebruikelijk en veroorzaak je een probleem (bijv. door bijgeloof). Soms wordt ook geld gevraagd voor een foto of het maken van foto's, probeer daar een beetje soepel mee om te gaan. Over het algemeen geldt dat het het beste is om eerst even vragen of je een foto mag maken. In bijvoorbeeld veel Afrikaanse landen wordt het op toeristische plekken niet gewaardeerd, terwijl men het in kleinere dorpjes juist ontzettend leuk vindt.

Ga bewust om met geld

Wees netjes bij het afdingen. Ook al dingt de lokale bevolking veel meer af dan jij en lijkt het dus alsof jij veel te veel betaalt, bedenk dat zij ook veel minder te besteden hebben. Met het geld dat jij “te veel” betaalt, kan dat ene huishouden waarschijnlijk een hele tijd eten. 

Probeer je geld zoveel mogelijk lokaal te besteden. Ga eens uit eten bij een restaurant dat lokale producten inkoopt, doe je boodschappen zoveel mogelijk bij de kleine, lokale winkels, boek een lokale rondreis of excursie en in plaats van te overnachten in grote hotels, ga naar een lokale bed & breakfast. Geef ook een fooi als je bij een lokaal restaurant gegeten hebt of als het kamermeisje je kamer schoongemaakt heeft.

Probeer gebruik te maken van de diensten van de lokale bevolking. Sta bijvoorbeeld toe als iemand aanbiedt om je tassen te dragen en betaal ervoor (wat lokaal gebruikelijk is, of net een klein beetje meer). Hetzelfde geldt voor riksjas en tuktuks.

Het geven van geld aan bedelaars is een lastig punt. In sommige landen wordt het afgekeurd, terwijl het in andere landen weer gebruikelijk is om wat aan bedelaars te geven, bijvoorbeeld omdat het vorm van sociale voorziening is. Over het algemeen is een makkelijke regel: daar waar de lokale bevolking bedelaars steunt, kan je ook dezelfde bedragen geven. In plaats van geld te geven aan bedelaars kun je er ook voor kiezen om geld te doneren aan een lokaal goed doel. Als je toch liever direct wat geeft, geef dan bijvoorbeeld een handdoek of eten.

Meer lezen

• Charlie's Travels over ethisch en verantwoord reizen in Afrika.
• JoHo.org voor tips over duurzaam en respectvol reizen