Grzelczyk (HvJ 20-09-2001, Zaak C-184/99)

Casus

In deze zaak was een geding tussen Rudy Grzelczyk en het Openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn te Ottignies-Louvain-la-Neuve (hierna: OCMW) aanhangig bij de Arbeidsrechtbank te Nijvel (België). De rechtbank heeft het Hof op basis van art. 234 EG, twee prejudiciële vragen gesteld over de uitleg van art. 6, 8 en 8 A EG-Verdrag (thans, na wijziging, art. 12 EG, 17 EG en 18 EG) en van richtlijn 93/96/EEG van de Raad van 29 oktober 1993 inzake het verblijfsrecht voor studenten.

Grzelczyk heeft de Franse nationaliteit en begon in 1995 aan een universitaire studie lichamelijke opvoeding aan de Université Catholique de Louvain-la-Neuve in België, waar hij sindsdien verblijft. Tijdens de eerste drie jaar van zijn studie droeg hij zelf zijn kosten van levensonderhoud en woon- en studiekosten, door verschillende kleine werkzaamheden in loondienst uit te oefenen en met aangepaste betalingsvoorwaarden. Aan het begin van het vierde jaar verzocht hij het OCMW om toekenning van het bestaansminimum, omdat het vierde jaar zwaarder is dan vorige jaren waardoor hij zelf minder inkomsten zou kunnen genereren. Het OCMW kende hem een bestaansminimum voor alleenstaanden toe voor de periode van 5 oktober 1998 tot en met 30 juni 1999. Maar het OCMW trok met ingang van 1 januari 1999 de toekenning van het bestaansminimum in omdat niet aan de wettelijke voorwaarden voor toekenning was voldaan. Het ging hier om de nationaliteitsvoorwaarde; Grzelczyk is een als student ingeschreven EEG-onderdaan. Grzelczyk spande een zaak aan tegen dit besluit bij de Arbeidsrechtbank te Nijvel (Belgie). Gezien de omstandigheden heeft de Arbeidsrechtbank aan Grzelczyk recht op sociale bijstand in de vorm van een forfaitaire materiële hulp verleend voor de periode van 1 januari tot en met 30 juni 1999. Verder heeft de Arbeidsrechtbank de behandeling van de zaak geschorst en het Hof de volgende prejudiciële vragen gesteld:

Rechtsvragen

“Staat het gemeenschapsrecht - inzonderheid de in de artikelen 6 en 8 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap neergelegde beginselen van Europees burgerschap en non-discriminatie - eraan in de weg, dat het recht op een sociale uitkering in het kader van een niet op premiebetaling berustend stelsel, zoals het stelsel ingevoerd bij de Belgische wet van 7 augustus 1974 betreffende het bestaansminimum, enkel wordt toegekend aan onderdanen van lidstaten die binnen de werkingssfeer van verordening (EEG) nr. 1612/68 van 15 oktober 1968 vallen, en niet aan alle burgers van de Unie?”

“Subsidiair, moeten de artikelen 6 en 8 A van het Verdrag en richtlijn [93/96] van 29 oktober 1993 inzake het verblijfsrecht voor studenten aldus worden uitgelegd, dat zij de mogelijkheid openlaten dat een student waaraan een verblijfsrecht is verleend, later wordt uitgesloten van het recht om van de ontvangende lidstaat sociale uitkeringen te ontvangen in het kader van een niet op premiebetaling berustend stelsel, zoals het stelsel van het bestaansminimum, en in bevestigend geval, dat deze uitsluiting dan algemeen en definitief is?”

Conclusie

Volgens de stukken voldeed een student die de Belgische nationaliteit had en die zich in dezelfde omstandigheden als Grzelczyk bevond wel aan de noodzakelijke voorwaarden om aanspraak te hebben op het bestaansminimum. Dus alleen het feit dat Grzelczyk niet de Belgische nationaliteit heeft, vormde een probleem voor de toekenning van het bestaansminimum. Zodoende werd vastgesteld dat het om een discriminatie uitsluitend op grond van nationaliteit ging. In beginsel is een dergelijke discriminatie verboden op basis van art. 6 van het Verdrag.