Overzichtsarrest medeplegen (HR 02-12-2014, ECLI:NL:HR2014:3474)

Casus

De verdachte i.c. wist dat er een plan was om een overval te plegen met zijn medeverdachten die bewust op zoek zijn gegaan naar een geschikt slachtoffer. Tijdens de overval van twee jongens die op een bankje zaten, is de verdachte naast de scooters, op ongeveer vijf meter van de slachtoffers blijven staan. 

Volgens het hof heeft deze lijfelijke aanwezigheid voor een zekere mate van dreiging gezorgd. Ondanks dat de verdachte kort voor de beroving heeft gezegd dat hij toch niet (meer) wilde meedoen, is hij er toch bij gebleven en heeft hij op dat moment op geen enkele wijze afstand genomen, ondanks dat hij daartoe meerdere mogelijkheden heeft gehad. Zo had hij bijvoorbeeld kunnen proberen de mededaders te weerhouden, of had hij de slachtoffers kunnen  waarschuwen dan wel op geruime afstand nemen van de plaats waar de op handen zijnde overval zou moeten plaatsvinden. Door samen met de andere twee overvallers te komen en vervolgens (ondanks de bedenkingen die hij toen had) te blijven, versterkte de verdachte met zijn aanwezigheid de dreiging die van de overvallers uitging.

Het hof is van oordeel dat, tussen de verdachte en zijn mededaders sprake is geweest van een dermate nauwe en bewuste samenwerking dat de verdachte als medepleger van het strafbare feit kan worden aangemerkt. Het middel in cassatie klaagt over de motivering van de bewezenverklaring wat betreft het “medeplegen”.

Hoge Raad 

Wanneer is de samenwerking zo nauw en bewust geweest dat van medeplegen mag worden gesproken? De Hoge Raad stelt voorop dat de kwalificatie van medeplegen alleen gerechtvaardigd is als de bewezenverklaarde intellectuele en/of materiële bijdrage van de verdachte aan het delict van voldoende gewicht is. Dat geldt in vergelijkbare zin als het medeplegen (bv. in de vorm van "in vereniging") een bestanddeel vormt van de delictsomschrijving. 

De Hoge Raad acht het bewezenverklaarde medeplegen niet aanwezig. Daarbij heeft de Hoge Raad in het bijzonder in aanmerking genomen dat het hof als vaststaand heeft aangenomen dat de verdachte (i) ‘in eerste instantie heeft gezegd dat hij aan de beroving niet mee wilde doen maar toen de medeverdachten hadden gezegd dat hij alleen maar bij de scooters hoefde te blijven, met het plan heeft ingestemd’ en (ii) tijdens de beroving daadwerkelijk op enige afstand bij de scooters is blijven wachten.

Conclusie

De Hoge Raad licht in dit overzichtsarrest het verschil tussen medeplegen versus medeplichtigheid toe. Voorwaarde voor strafrechtelijke aansprakelijkheid via medeplegen is dat sprake is van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking met een ander of met anderen. Of sprake is van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking hangt af van de specifieke omstandigheden van het geval. De intellectuele en/of materiële bijdrage aan het delict moet van voldoende gewicht zijn.