Commissie v Duitsland (Volkswagen I) (HvJ zaak C-112/05, 23/10/2007)

Casus

Op 4 maart 2005 heeft de Commissie beroep tegen de Bondsrepubliek Duitsland ingesteld. De Commissie meende dat de Volkswagenwet een beperking van het vrije kapitaalverkeer en van de vrijheid van vestiging vormde. De uit 1960 stammende Volkswagenwet schrijft o.a. voor dat een individuele aandeelhouder van Volkswagen niet meer meer dan 20% van het stemrecht mag uitoefenen, ongeacht de grootte van het belang. De Commissie stelde dat drie bepalingen in de Volkswagenwet directe investeringen kunnen ontmoedigen en dus een beperking van het vrije kapitaalverkeer in de zin van artikel 56 EG vormen.

Hof van Justitie

Het Hof oordeelde dat de drie bepalingen van de Volkswagenwet waartegen bezwaar werd gemaakt, elk afzonderlijk schending van het vrije kapitaalverkeer vormden. Het Hof wijst erop dat de Volkswagenwet, als uitdrukking van de wetgevende bevoegdheid van de staat, een nationale maatregel vormt. De in het geding zijnde bepalingen van deze wet zijn aan de staat toe te rekenen, nu zij alleen door de staat in zijn hoedanigheid van wetgever kunnen worden gewijzigd.

Het Hof stelt dat het EG-Verdrag beperkingen van het kapitaalverkeer tussen de lidstaten verbiedt. Tot zulke beperkingen behoort een nationale maatregel die directe investeringen kan ontmoedigen doordat hij voor de aandeelhouders de mogelijkheid beperkt om een deelneming in de vennootschap te verwerven teneinde met deze vennootschap duurzame en directe economische betrekkingen te vestigen of te handhaven die de mogelijkheid bieden, daadwerkelijk deel te hebben in het bestuur van of de zeggenschap over deze vennootschap. Het Hof stelt vast dat de bepalingen zo'n ontmoedigend effect kunnen hebben.

Het vrij verkeer van kapitaal kan worden beperkt door nationale regelingen die hun rechtvaardiging vinden in rechtmatige belangen. Duitsland heeft een aantal algemene overwegingen geformuleerd over de noodzaak van bescherming tegen een grote aandeelhouder die de vennootschap alleen zou domineren. Maar volgens het Hof heeft Duitsland echter niet aangetoond waarom de in het geding zijnde bepalingen noodzakelijk zijn voor de bescherming van de aangehaalde belangen.

Om te beginnen heeft zij niet weten uit te leggen waarom de handhaving van een versterkte en onaantastbare positie van publieke investeerders in het kapitaal van Volkswagen geschikt en noodzakelijk is voor de bescherming van de werknemers. Ook heeft het niet aangetoond waarom de handhaving van zo'n positie de algemene belangen van de minderheidsaandeelhouders beschermt. Ook heeft Duitsland niet uitgelegd waarom de bepalingen van de Volkswagenwet geschikt en noodzakelijk zijn voor het behoud van de door de activiteit van Volkswagen gecreëerde werkgelegenheid.

Het Hof stelt vast dat Duitsland de verplichtingen op grond van het vrije kapitaalverkeer niet is nagekomen.

Kern: de Duitse Volkswagenwet was bedoeld om de Duitse autofabrikant te beschermen tegen ongewenste overnames. De Volkswagenwet beperkt volgens het Hof van Justitie het vrije kapitaalverkeer