De Geldboete – Van Bemmelen/Van Veen & Van Veen

Sinds de invoering van de Wet Vermogenssancties (1983) kent het Wetboek van Strafrecht 6 boetecategorieën (art. 23 lid 4 Sr). Voor alle strafbepalingen die ten tijde van de invoering van kracht waren, gelden lid 2 en 3. Indien geen geldboete, maar alleen een vrijheidsstraf, op het feit is gesteld, kan de rechter niettemin op overtredingen de 1^e en op misdrijven de 3^e categorie toepassen (vergelijk art. 23 lid 6 Sr). Lid 7 geeft de regeling in geval van rechtspersonen. Als de opdracht- of leidinggevers genoemd in art. 51 Sr worden vervolgd en veroordeeld, is dit lid niet van toepassing.

Het uiterste middel dat de met de inning van de geldboete belaste autoriteiten ten dienste staat als de boete niet wordt betaald, is het ten uitvoer leggen van de vervangende hechtenis, waartoe het OM de opdracht moet geven (art. 24c Sr). Om niet te hoeven grijpen naar dit uiterste middel geeft de wet ook andere mogelijkheden om de boete ook werkelijk te innen (vergelijk de gedachte van art. 24b Sr). In de eerste plaats kan de rechter om de betaling te vergemakkelijken veroordelen tot het voldoen van de boete in termijnen (art. 24a Sr). Daarnaast kan het OM binnen zekere grenzen uitstel van betaling verlenen of betaling in termijnen toe staan (art. 561 Sv).

De bijkomende straffen staan opgesomd in art. 9 lid 1 sub b Sr. Lid 5 bepaalt dat een bijkomende straf ook afzonderlijk kan worden opgelegd en dat cumulatie van bijkomende straffen mogelijk is. Art. 28 Sr bepaalt uit welke rechten ontzet kan worden, echter de ontzetting als bijkomende straf moet met zoveel worden op een bepaald delict zijn gesteld. In de praktijk wordt de ontzegging van de bevoegdheid om een motorrijtuig te besturen vaak als bijkomende straf uitgesproken (art. 179 lid 6 WVW). De opsomming van art. 28 Sr is dus niet volledig.

Het Wetsontwerp betreffende de geldboete van 1978 heeft volgens Van Veen de volgende belangrijke veranderingen teweeg gebracht:

• Invoering van een stelsel van 6 categorieën
• Transactie ook mogelijk voor misdrijven (art. 74 Sr)
• Invoering van de waarborgsom als bijzondere voorwaarde bij de voorwaardelijke veroordeling (art. 14c Sr)
• Invoering van de sanctie: ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
• Verbeteringen in de regeling van de verbeurdverklaring (art. 33a sub e Sr – de termen opzet of schuld zijn verdwenen) en de onttrekking aan het verkeer (art. 36e Sr en 552f Sv)
• Uitbreiding van het rechterlijk pardon (art. 9a Sr)
• Uitbreiding van de voorschriften omtrent de motivering van het vonnis (art. 359 lid 6 en 7 Sv).