Grenstractaat Aken (HR 03-03-1919, NJ 1919, 317)

Leerstuk

Art. 93 en 94 Gw.

Onderwerp

Doorwerking internationaal recht.

Casus

Een landbouwer wordt ten laste gelegd dat hij rogge heeft vervoerd in Nederland én Duitsland zonder te beschikken over daarvoor vereiste documenten, zoals een paspoort. Hij voert tot zijn verdediging aan dat hij eigendommen heeft die aan de Nederlandse en Duitse kant van de grens liggen en dat hij daar zijn goederen vrij mag vervoeren op grond van het tractaat van Aken van 26 juni 1816.

Rechtsvraag

Past de Nederlandse rechter verdragsrecht in zijn volkenrechtelijke hoedanigheid of als nationaal recht (transformatieleer) toe?

Rechtsgang

Het Hof verwerpt zijn argument omdat, na invoering van de wet van 14 augustus 1914, eigenaren die eigendommen hebben aan beide zijden van de grens geen toestemming hebben gekregen in alle opzichten vrij en onbelemmerd hun goederen uit te voeren.

De Hoge Raad oordeelde dat het tractaat van Aken ervoor zorgde dat de in dat tractaat bedoelde gemengde eigenaar, het door een ieder te eerbiedigen recht had om vrijelijk, behoudens afgifte bij de douaneambtenaren, producten van zijn in Nederland gelegen land te vervoeren naar het in het buitenland geleden deel van zijn land. De strekking van het tractaat was dat voor gemengde eigenaren de nadelen zouden worden weggenomen, die verbonden waren aan het gegeven dat hun eigendommen door een landsgrens werden doorsneden en van elkaar gescheiden. De Hoge Raad vernietigde het arrest van het Gerechtshof.

Conclusie

Het tractaat van Aken (wettig tot stand gekomen en bekrachtigd) had dubbele werking. Ten eerste dat Nederland tegenover de vreemde mogendheid was gebonden. Verder dat aan de in dat tractaat bedoelde gemengde eigenaar het door een ieder te eerbiedigen recht toekwam om vrijelijk, behoudens aangifte bij de ambtenaren der douane, de producten van het in Nederland gelegen deel van

Casus

Gedaagde heeft aan eiseressen mededeling gedaan omtrent een eigen bijdrage terzake van reeds verleende kraamzorg. Er wordt beroep gedaan op het ILO-verdragen 102 en 103, welke een eigen bijdrage uitsluiten.

Rechtsvraag

De rechtsvraag is ‘of de in dit geding relevante onderdelen van voornoemde bepalingen van ILO-verdrag 102, te weten art. 10 lid 1 aanhef en onder b, alsmede art. 49 lid 2 moeten worden beschouwd als een ieder verbindende verdragsbepalingen in de zin van de art. 93 en 94 Grondwet’. (p. 187 reader 2005-06)

Rechtsregel

‘De omschrijving van de te verlenen verstrekkingen, alsmede de imperatieve redactie van de bepalingen in relatie tot het minimum-karakter zowel van het verdrag in zijn algemeenheid als van deze bepalingen in het bijzonder, bewerkstelligen dat deze zich ertoe lenen door de beschermde personen te worden ingeroepen ter toetsing van de krachtens het nationale recht verleen aanspraken aan de standaard van het verdrag, zodat in die zin kan worden gesproken van verdragsbepalingen die naar haar inhoud een ieder kunnen verbinden in de zin van art. 93’.

Feiten

I.c. ging het om Denise Matthews, woonachtig in Gibraltar, die naar het Europese Hof voor de rechten van de mens was gestapt om het recht om mee te doen aan de verkiezingen van het Europees Parlement af te dwingen.

Gibraltar behoort tot de Britse Kroon en wordt gezien als een kolonie, maar is geen deel van het Verenigd Koninkrijk. Gibraltar valt echter wel onder het Europees Verdrag (art. 299 lid 4 EG).

Het Verenigd Koninkrijk stelde dat Gibraltar kon worden uitgesloten op grond van Akte 92 (dat bepaalt “Het Verenigd Koninkrijk zal de bepalingen van deze akte alleen ten aanzien van het Verenigd Koninkrijk toepassen”).

EHRM

Het EHRM oordeelde dat artikel 3 Eerste Protocol EVRM is geschonden door het feit dat Matthews niet mee kon doen aan de verkiezingen van het EP. Het EHRM oordeelde dat het EP zeker wel wetgever was voor Gibraltar zoals aangegeven in artikel 3 EVRM en dat Matthews dus wel kiesrecht had voor de Europese verkiezingen.

Artikel 3 Eerste Protocol behelst: “De Hoge Verdragsluitende Partijen verbinden zich om met redelijke tussenpozen vrije, geheime verkiezingen te houden onder voorwaarden die de vrije meningsuiting van het volk bij het kiezen van de wetgevende macht waarborgen”. Hierdoor zou de Britse Akte in strijd zijn met de ‘een ieder verbindende bepaling’ uit het EVRM.

Het EHRM oordeelde dat Matthews ook als niet‐EU‐burger recht had op participatie aan de verkiezingen van het EP

Kern: i.c. werd een schending van het EVRM door het Verenigd Koninkrijk vastgesteld, nu dit land had verzuimd de verkiezingen voor het Europees Parlement ook te houden in Gibraltar. Het EHRM oordeelde dat Matthews op grond van artikel 3 Eerste Protocol EVRM wel degelijk recht had om deel te nemen aan de verkiezingen van het EP, omdat het EP als wetgever aangemerkt kon worden voor Gibraltar. Voortaan mochten ingezetenen van Gibraltar dus wel deelnemen aan de EP verkiezingen. Kortom,

Casus

Het gaat i.c. om het kort geding van 1 juni 2012 in de zaak van Geert Wilders tegen de Nederlandse Staat. Wilders legt aan zijn vorderingen ten grondslag dat de Staat jegens hem onrechtmatig handelt. Nederland staat namelijk op het punt om zich te binden aan het Verdrag tot instelling van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM-Verdrag) terwijl in dit verdrag volgens Wilders onrechtmatige en ongelukkige bepalingen zijn opgenomen.

Rechtbank

De vorderingen van Wilders strekken tot aanhouding van de Wetsvoorstellen en richten zich tegen de Staat als wetgever. Dit betreft dus een ingrijpen in het wetgevingsproces. Het vaststellen van wetten in formele zin is op grond van art. 81 Gw een taak van de regering en Staten-Generaal samen, waarbij de vraag of, wanneer en hoe een wet tot stand zal komen moet worden beantwoord op grond van politieke besluitvorming en belangenafweging. De verdeling van bevoegdheden van de verschillende staatsorganen zorgt er voor de rechter niet mag ingrijpen in deze procedure van politieke besluitvorming en de rechter mag in de loop van de procedure die tot een wet in formele zin leidt ook niet ingrijpen, omdat procedurevoorschriften niet in acht zouden zijn genomen. De burgerlijke rechter in kort geding kan alleen (onderdelen van) een wet in formele zin buiten toepassing verklaren als en voor zover deze onmiskenbaar onverbindend is wegens strijd met een ieder verbindende verdragsbepaling (artikel 94 Gw) of met het gemeenschapsrecht. Er bestaat dus grote terughoudendheid, met name omdat alleen een voorlopig oordeel kan worden gegeven. Het is de taak van de wetgever om alle in het geding zijnde argumenten en belangen tegen elkaar af te wegen. Het is dus niet de burgerlijke rechter die een eigen afweging maakt.

Dat Wilders stelt dat er onrechtmatigheden/bezwaren zijn m.b.t. het ESM-Verdrag zijn onderwerp van het politiek debat dat binnen

NS/Vervoersbonden, HR 30 mei 1986, NJ 1986, 688

Artikel 6 lid 4 ESH

Onderwerp
Wat is de toepassing, reikwijdte en uitleg van art. 6 lid 4 Europees Sociaal Handvest (ESH)? Zijn deze collectieve acties rechtmatig tegenover de NS?

Casus
Werknemers van de werkgever voeren onder verantwoordelijkheid en leiding van de vakbonden collectieve acties om proberen te voorkomen dat de minister van Sociale Zaken de salarisvoorwaarden wijzigt. Dit doen ze niet door middel van een klassieke werkstaking (het werk neerleggen), maar door het werk op een ongebruikelijke manier uit te voeren (en op die manier de werkgever dwars te liggen). Ze houden stiptheidsacties, langzaamaan-acties en werkonderbrekingen van korte duur. De werkgever eist stopzetting van de acties.

Hoge Raad:
Art. 6 lid 4 ESH is een bepaling die naar haar inhoud een ieder kan verbinden Het heeft op grond van art. 93 Grondwet rechtstreekse werking in de Nederlandse rechtsorde. Hiermee is staken dus gelegitimeerd. Art. 6 lid 4 ESH gaat over de collectieve actie die zowel 'keert tegen' als 'richt tot' de werkgever.

De acties van de NS verschillen van het normale type in twee opzichten:

1.     De staking keert zich tot de werkgever: zijn bedrijf wordt ontwricht en hij lijdt schade. Hij richt zich echter niet tot de werkgever maar tot de overheid. Ze wilden de overheid onder druk zetten om de geplande veranderingen in de arbeidsvoorwaarden niet door te voeren.
2.     Het was geen werkstaking: men weigerde immers niet het werk te doen, maar men deed het op een andere manier. Namelijk een manier die het bedrijf ontwrichtte en die kostbaar was voor de werkgever.

Beoordeling: art. 6 lid 4 ESH gaat over collectieve acties. Dit gaat verder dan de enge interpretatie van werkstaking