Samengestelde samenvatting, gebaseerd op hoofdstuk 4 van SPSS Survival Manual van Pallant, 6e druk uit 2016.

4.1 Hoe verander je de opties?

De opties kun je gebruiken voor allerlei mogelijkheden om variabelen weer te geven, het soort tabellen dat je als output wilt krijgen en meer. Options vind je onder Edit. Zorg dat je eerst in alle tabs selecteert wat je wilt, en vervolgens op OK klikt.

General tabblad

Hier kun je kiezen om variabelen alfabetisch weer te geven of in de volgorde waarop ze in het bestand verschijnen, het laatste is in de meeste gevallen meer in lijn met het onderzoek. Klik hiervoor op File bij Variable Lists. Voor een overzichtelijke weergave van getallen, klik bij Output op No scientific notation for small numbers in tables.

Data tabblad

Hierbij kies je hoe data wordt weergegeven.

Output tabblad

Hiermee kun je de naam van variabelen en labels customizen.

Pivot tables tabblad

Hier kun je de vormgeving van tabellen kiezen.

4.2 Hoe definieer je de variabelen?

De Data Editor (het hoofdscherm van SPSS) is onderverdeeld in twee verschillende tabbladen; Data View en Variabele View (deze tabbladen vind je linksonder in het scherm). Voordat je data kan invoeren moeten er eerst variabelen worden gecreëerd. In het tabblad 'Variabelen View' kun je je variabelen definiëren. In het tabblad ‘Data view’ voer je vervolgens al je data in. Wanneer je een analyse hebt uitgevoerd verschijnt het output scherm.

Variabele View

In dit tabblad kun je de variabelen aanmaken. Iedere rij staat voor een variabele. Je kan in elke kolom informatie over de variabele invoeren.

• Name: De naam van de variabele

• Type: Type data, vaak zijn dit gewoon nummers oftewel ‘numeric variables’. Ook kan het voorkomen dat er bijvoorbeeld data of letters worden gebruikt. Wil je het type invoeren, selecteer dan de cel en druk op het blauwe vierkantje met puntjes. Vervolgens kun je in een nieuw scherm het type variabele kiezen (bijvoorbeeld numeric, dollar, of date).

• Width: Hoeveel posities er beschikbaar zijn

• Decimals: Aantal decimalen

• Labels: Tekst waarmee je de naam van de variabele kan toelichten

• Values: Hier vul je de waarden van de labels in. Een voorbeeld kan zijn dat je variabele geslacht is en de code dan 0 voor man en 1 voor vrouw is. Om de waarden in te vullen selecteer je de cel en klik je op het blauwe vierkantje met de puntjes. Vervolgens schrijf je bij value bijvoorbeeld ‘0’ in en bij label ‘man’.

• Missing: Hier kun je een waarde opgeven die je gebruikt hebt om 'geen antwoord' aan te geven. Ook hierbij selecteer je het blauwe vierkantje om de waarden in te voeren.

• Columns: Breedte van de kolom in data-view.

• Align: Uitlijning

• Measure: Op welk level de data is gemeten: nominaal, ordinaal of schaal.

• Role: De rol die de variabele speelt in je dataset. Je kunt hierbij selecteren of het om een afhankelijke variabele (‘target’) of onafhankelijke variabele (‘input’) gaat.

Bij het bepalen van variabelen zijn er vier stappen:

1. Variabelen aanmaken

2. Labels toekennen aan de antwoord categorieën en de missing values

3. Invoeren data

4. Data opschonen

4.3 Hoe voer je variabelen en data in?

Er zijn twee manieren om een nieuwe variabele aan te maken. Bij de eerste manier wordt een nieuwe variabele gecreeërd door het invoeren van nieuwe data. Bij de tweede manier wordt een variabele gemaakt die is gebaseerd op bestaande data in de dataset. Er worden dan bijvoorbeeld twee variabelen gecombineerd om een nieuwe, derde, variabele te maken.

Manier 1: Nieuwe variabele, data handmatig invoeren.

1. Klik links onderin het scherm op ´Variable View´.

2. Typ vervolgens bij de eerste rij de naam van je variabele. Je kunt bij ´Label´ aangeven wat de variabele precies meet. Bij ´Values´ kun je aangeven wat elke antwoordmogelijkheid betekent. Je hoeft dit dus niet bij open vragen in te voeren!

3. Let op dat je bij ‘Measures’ goed aanvinkt welk meetniveau de variabele heeft.

Manier 2: Nieuwe variabele, gebaseerd op bestaande variabelen

Voorbeeld in SPSS: gemiddelde maken van verschillende variabelen.

1. Klik op ‘Transform’ → ‘Compute Variable’

2. Voer bij ‘Target Variable’ de naam in voor de nieuwe variabele.

3. Vervolgens kun je bij ‘Function group’ klikken op ‘Statistical’. Er verschijnen dan bij ‘Functions and Special Variables’ allerlei opties die je kunt doen. Als je bijvoorbeeld op ‘Mean’ klikt, kun je het gemiddelde van een paar variabelen samenvoegen in een nieuwe variabele. Er verschijnt in het blokje ‘Numeric Expression’ MEAN(?,?).

4. Nu kun je uit de linker lijst de variabelen naar het blokje ‘Numeric Expression’ slepen, zodat de vraagtekens vervangen worden door de namen van de variabelen.

Als je daarna op ‘OK’ klikt, kun je in de dataset de nieuw gemaakte variabele met de daarbij behorende waarden terugvinden.

4.4 Hoe bewerk je bestaande data?

Een proefpersoon verwijderen uit de data

De ingevoerde data kun je aanpassen in de data editor. Om een proefpersoon te verwijderen selecteer je de rij van de desbetreffende proefpersoon en klik je op ‘delete’ (op het toetsenbord). Je kunt ook gebruik maken van SPSS door middel van de volgende stappen: Edit –→ Clear.

Een proefpersoon toevoegen tussen de andere proefpersonen

Beweeg je cursor naar een cel in de rij direct onder de rij waar je een nieuwe proefpersoon wil toevoegen. Klik op Edit en kies vervolgens voor Insert Cases. Vervolgens zal er een lege rij verschijnen waar je nieuwe data kan invoeren.

Een variabele verwijderen

Positioneer je cursor naar de sectie boven de kolom die je wil verwijderen. Klik eenmaal om de hele kolom te selecteren. Klik vervolgens op ‘delete’ op je toetsenbord. Je kunt ook klikken op Edit in het menu en vervolgens op Clear.

Een variabele toevoegen tussen andere variabelenaam

Positioneer je cursor in een cel in de kolom rechts naast de variabele waarnaast je een nieuwe variabele wil plaatsen. Klik op het Edit menu en kies Insert variable. Een lege kolom zal verschijnen waarin je data van de nieuwe variabele kunt invoeren.

Een variabele verplaatsen

Klik met je linkermuisknop op de variabele die je wilt verplaatsen, hou vast en sleep de variabele naar de nieuwe plek.

4.5 Hoe voeg je data van Excel in?

Het is ook mogelijk om data te exporteren uit een bestaand bestand uit Excel. Je kunt bijvoorbeeld je data voorbereiden in Excel en deze vervolgens in IBM SPSS zetten. Voer hiervoor de volgende stappen uit. Open IBSM SPSS. Klik vervolgens op File, Open, Data. In de sectie Files of type kies je voor Excel. Excelbestanden eindigen altijd op .xls of .xlsx. Vind het bestand naar jouw keuze. Klik op het bestand zodat deze in de File name verschijnt. Klik daarna op de Open knop. Er zal nu een scherm openen dat Opening Excel Data Source heet. Zorg ervoor dat Read variabel names from the first row of data aangevinkt is. Klik dan op Ok. Vervolgens kun je het nieuwe bestand opslaan als een IBM SPSS bestand. Kies File, daarna Save as. Type een nieuwe naam in. Let op dat de Save as Type is gezet op SPSS Statistics (*.sav). Klik dan op Save. In de Data Editor, Variable View, zul je nu extra informatie moeten toevoegen met betrekking tot Labels, Values en Measure. Ook zul je waarschijnlijk de breedte van de kolommen moeten wijzigen.

4.6 Wat kun je nog meer met de data doen?

Data splitten

Soms is het handig om verschillende groepen te maken binnen je data om zo deze groepen te vergelijken. Op deze manier kun je bijvoorbeeld de data van mannen en vrouwen met elkaar vergelijken. Om dit te kunnen doen dien je je databestand in SPSS te splitsen. Je zorgt er dan voor dat bijvoorbeeld alle mannen in één groep komen te zitten (groep 1) en alle vrouwen (groep 2).

Procedure

Nu volgt de procedure voor het splitsen van je databestand.

1. Ga naar Data en kies Split File.

2. Klik op Compare groups en specificeer je groepsvariabele (in dit geval geslacht). Klik op OK.

Je ziet nu vervolgens in je databestand (Data View) dat alle proefpersonen zijn gesorteerd op geslacht. Eerst zie je alle mannen, daarna alle vrouwen.

Data selecteren

Voor sommige analyses heb je slechts een deel van je steekproef nodig. Bijvoorbeeld: alleen maar de mannen. Je dient dan deze groep te selecteren in SPSS. Dit doe je door middel van de optie Select Cases. Wanneer je de groep mannen hebt geselecteerd worden alle vrouwen weggestreept in SPSS. Alle analyses die je vervolgens zal doen zullen alleen worden gedaan voor mannen.

Procedure

Nu volgt de procedure voor het selecteren van een deel van je steekproef (in dit geval mannen).

1. Kies bij Data voor Select Cases.

2. Klik op If condition is staisfied.

3. Klik op de knop IF.

4. Kies de variabele waarop je je groep wil selecteren (in dit geval geslacht).

5. Klik op de pijltjestoets en sleep de variabele naar de sectie. Klik op de = toets van het toetsenbord op het scherm.

6. Type de waarde in die correspondeert met de waarde voor mannen in je codeboek. Kijk hiervoor in je Variable View.

7. Klik op Continue en op OK.

8. Klik daarna op ‘If’ bij ‘If condition is satisfied’ -> selecteer dan de variabele

In de Data View zie je nu dat alle vrouwen (geslacht = 1) zijn weggestreept. Alleen de mannen (geslacht = 0) zijn geselecteerd.

4.7 Hoe voeg je bestanden samen?

Soms is het nodig om databestanden samen te voegen. Als de bestanden dezelfde variabelen hebben en dezelfde variabelenamen gebruiken, kun je de bestanden samenvoegen door de gegevens toe te voegen. Het kan echter nodig zijn om eerst nieuwe variabelen toe te voegen.

Bestanden samenvoegen door gegevens toe te voegen

Nu volgt de procedure voor het samenvoegen van bestanden door gegevens toe te voegen.

1. Open het bestand dat je toe wilt voegen.

2. Ga naar Data en kies Merge Files en dan Add Cases.

3. Klik in het dialoogvenster op An external SPSS data file.

4. Klik op Continue, op OK en op File, save as om het bestand een eigen naam te geven.

Bestanden samenvoegen door variabelen toe te voegen

Nu volgt de procedure voor het samenvoegen van bestanden door gegevens toe te voegen.

1. Sorteer de bestanden in oplopende volgorde via Data, klik bij Sort Cases op ID en dan op OK.

2. Ga naar Data, klik op Merge Files en dan Add Variables.

3. Klik in het dialoogvenster op An external SPSS data file.

4. Kijk in de Excluded variables box na of je de toegevoegde variabelen ziet. Zorg dat elke variabele een unieke naam heeft, zodat twee verschillende variabelen niet dezelfde naam hebben.
5. Klik op de variabele die je toe wilt voegen, en dan op de box Match cases on key variables. Verplaats de variabele naar de Key variables box, en klik op OK.
6. Sla het samengevoegde bestand op onder een nieuwe naam met File, save as.