Reizen: ontdekken, of juist vluchten?

Wie reist, is iemand. Reizen betekent iets te vertellen hebben. Wie thuis rustig in een kamer blijft zitten, is saai.

Ik las pas een artikel in “De Groene” dat in ging op de filosofie van toerisme. Waarom gaan mensen op pad, waarom hebben ze een (haast oer)drift om er op uit te trekken? Is de buitenland trip voor een reiziger, een gap yearer, een vrijwilliger of een pensionado de ultieme zoektocht naar zichzelf? Als je reist komt je immers jezelf tegen, je slaat je vleugels uit, ontmoet andere culturen en staat open voor alles en iedereen.

Is dit alles

De Duitse filosoof Nietzsche liet al zien dat de westerse cultuur gebaseerd is op de veronderstelling dat het 'ware leven' elders is. Ons hele denken, ons hele zijn, wordt gedreven door dat verlangen om 'elders' te zijn. Als je die denkwijze doortrekt, dan is toerisme een instrument dat in onze consumentensamenleving troost kan bieden voor dat eeuwig knagende “is dit alles” gevoel.

Op zoek naar nieuwe ervaringen

De moderne mens is continu op zoek naar nieuwe ervaringen. Om zich te onderscheiden van anderen. De wereld is daarbij een supermarkt van mooie plekken geworden, van 'dingen die je gezien of gedaan moet hebben'. Het liefst met handige afvinklijstjes en wereldkaarten waarop je je bezochte landen kunt markeren. En het liefst een beetje uniek; reizen naar plekken waar niemand komt. Of in ieder geval, waar niemand 'kwam'.

Een eindeloze herhaling van nieuwe ontdekkingen

De reisschrijvers van nu schrijven vooral voor zichzelf. De plaatsen die beschreven worden zijn al vele malen eerder door anderen 'ontdekt' of bezocht, maar toch wordt er vaak over geschreven alsof het een volledig nieuwe ontdekking is. Toerisme, of reizen, is in die zin een eindeloze herhaling geworden van iedere keer hetzelfde: individuele ontdekkingen die een verlangen beschrijven naar een groots (ouderwets) verlangen om zélf de wereld te ontdekken.

Een esthetische blik op de wereld

Voor een toerist of reiziger is de wereld mooi. Iemand trekt er op uit om mooie dingen te gaan zien, niet om ellende op te zoeken. Resorts, hotels of lodges zien er wereldwijd misschien nét iets anders uit, maar allemaal proberen ze een fijne kamer te bieden, goede service, praktische info over must-sees en een goede lokale keuken. Als toerist ga je er op uit om te genieten, om het gedoe van thuis of de sleur van alledag voor even te vergeten. Landen zijn authentiek, het leed valt over het algemeen allemaal wel mee en toerisme is goed voor de economie.

Reizen is vluchten

In het nietsontziende consumentisme zoeken we opnieuw naar 'authentieke' ervaringen, zoeken we naar mensen die (nog) geen onderdeel uitmaken van dat consumentisme. Sloppenwijken worden bezocht, er wordt gegeten bij de échte local restaurantjes en tijdens de reis dragen we het liefst zelf ook ergens een steentje bij, op zoek naar authentieke ervaringen. Met dat soort reizen geven we nieuwe inhoud aan onze identiteit. Níet reizen is, ondanks de stevige milieu-effecten, gewoon geen optie. Maar reizen is vooral ook vluchten, vluchten van het reguliere bestaan, weg uit de sleur van alledag.

Waarom trek jij er op uit?

Toen ik halverwege mijn studie stage ging lopen had ik ook een soort oerdrift om die stage in het buitenland te doen. Nederland zou maar saai zijn, ik wilde liefst zo ver mogelijk weg om te wonen, werken en reizen in een cultuur die volledig anders zou zijn. Ook ík wilde de wereld ontdekken en was tegelijkertijd ook op zoek naar nieuwe kanten van mezelf. "Guatemala" was al door velen voor mij 'ontdekt', maar ik gaf verslag alsof ik de eerste 'westerling' was die die bijzondere, gekke en o zo prachtige cultuur mocht meemaken. Mijn buitenland trip was misschien ook wel een vlucht, weg uit het alledaagse van de studiedrukte in Nederland. Van de bekende dagelijkse rituelen en van de mensen om me heen. Hoe dan ook, het werd een periode in mijn leven die niet altijd even makkelijk was, maar waar ik nog altijd met heel veel plezier op terug kijk.

Ik ben nieuwsgierig naar wat jouw reden is, of was, om een tijd in het buitenland te verblijven. Was het de zucht naar nieuwe ontdekkingen? Was het een zoektocht naar jezelf? Of was het een vlucht uit het alledaagse?

• Deel jouw motivaties hieronder via een reactie, of schrijf er een eigen blogje over.

Meer lezen

• Dit blog is gebaseerd op een artikel in De Groene van hoogleraar filosofie Ruud Welten. Hij onderzoekt de relatie tussen filosofie en reizen.
• Lees meer over zelfkennis & zelfinzicht: waar word jij nu gelukkig van?
• Lees meer over motieven om voor langere tijd naar het buitenland te gaan, of ergens te gaan wonen.