Psychotische stoornissen - SheetNotes (2017/2018)

Hoorcollegeaantekeningen 17/18

Psychose

• Toestand waarin men de werkelijkheid niet van fantasie kan onderscheiden en waarin men een nieuwe realiteit creëert (Kaplan en Sadock, 2003)

• Het betreft meestal wanen (irrationeel geloof) en / of hallucinaties (sensorische ervaring in afwezigheid van een externe gebeurtenis).

• Er bestaan verschillende soorten wanen en hallucinaties (bijvoorbeeld betrekkingswaan en auditieve hallucinatie)

Schizofrenie is het meest kenmerkende symptoom van psychosen, iedereen met schizofrenie heeft doorgaans een psychose meegemaakt (dit hoeft andersom niet zo te zijn).

Schizoaffectieve stoornis: patiënten die een psychose hebben gehad en daarnaast ook een periode met depressieve of manische stemming.

Post-partum psychose: na de bevalling last krijgen van wanen of hallucinaties

Schizofrenie DSM-IV / DSM V:

• Subtypes zijn komen te vervallen

• Ernst van verschillende symptomen wordt door DSM V in kaart gebracht met een 4 puntsschaal.

• Kernsymptoom moet een van de onderstaande symptomen zijn volgens de DSM V (wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak).

• Er moet volgens DSM sprake zijn van 2 kernsymptomen (DSM IV vond 1 genoeg)

1% ontwikkelt schizofrenie, mannen hebben 1,5x meer kans dan vrouwen en bij mannen ontstaat het rond 20^e, bij vrouwen rond hun 25^ste. Chronisch is schizofrenie niet te genezen maar het is wel te behandelen. Wanen en hallucinaties zijn veelal beangstigend en gevaarlijk, 15% van de schizofrene patiënten overlijdt door zelfmoord. Er zijn een aantal predictoren voor het beloop van schizofrenie.

Wat gebeurt er in het brein als iemand stemmen hoort?

Voor je stemmen waarneemt is er hersenactiviteit in de (para)hippocampus. Het geheugen lijkt betrokken te zijn bij het horen van stemmen. Tijdens het horen van stemmen zijn de taalperceptie en de taalproductiegebieden actief, vooral in de rechter hersenhelft. Deze gebieden lijken getriggerd vanuit het geheugen. Bij schizofreniepatiënten liggen de taalgebieden meer links en rechts, bij anderen liggen de taalgebieden vooral links. Indien >50% stemmen negatieve inhoud: >82% kans op psychotische stoornis (met/ zonder affectieve component). Indien alle stemmen negatieve inhoud: >90% kans op psychotische stoornis

Factoren bij de ontwikkeling van schizofrenie:

• Diathese stress model: Dit model stelt dat er bij een grotere kwetsbaarheid minder stress en bij een kleinere kwetsbaarheid meer stress nodig is om de stoornis zijn aanvang te laten nemen of voor verergering van de symptomen te zorgen.

• Geboorteplaats: je hebt 2,4x meer kans op schizofrenie als je in een drukke stad opgroeit. De hersenen van mensen die in een grote stad opgroeien reageren heviger op stress dan mensen van het platte land.

• Bij gebruik van cannabis ontwikkel je vaak jonger schizofrenie dan wanneer je nooit cannabis gebruikt, ook vallen gebruikers vaker terug en hebben ze ernstigere positieve symptomen. Er is een genafwijking gevonden die gevoelig maakt voor schizofrenie én gebruik van cannabis.

• Bij diverse etnische groepen komt meer schizofrenie voor dan anderen, vooral onder Marokkaanse emigranten komt veel schizofrenie voor.

• Het is niet zo dat de incidentie van schizofrenie in het land van oorsprong verhoogd is, ook is er geen selectieve migratie van mensen die een verhoogd risico hebben om schizofrenie te ontwikkelen maar wel is het zo dat omgevingsfactoren in West-Europa de kans op schizofrenie bij genetisch kwetsbare individuen verhogen (+)

• Uit onderzoek is gebleken dat Nederlanders van Marokkaanse afkomst sneller de diagnose schizofrenie krijgen.

• Er is een oorzakelijk verband tussen de sociaal economische status van de ouders en schizofrenie patiënten vallen eerder terug in een psychose als binnen een familie de volgende communicatiestijl werd gehanteerd:

  • Familieleden hebben veel kritiek op de patiënt

  • Familieleden staan vijandig tegenover de patiënt

  • Familieleden zijn emotioneel overbetrokken bij de patiënten

  • Relatief risico: 3,7 maal

• Cultuur. Schizofrenie patiënten in ontwikkelingslanden hadden een veel grotere kans om na twee jaar na een eerste psychose weer op oude niveau te functioneren dan patiënten in de ontwikkelde landen (respectievelijk 63% en 37%). Bij niet Westerse patiënten zijn vaker visuele hallucinaties gerapporteerd dan bij westerse patiënten.

• Schizofrenie is een life time disorder, de onderliggende processen kunnen (nog) niet hersteld worden.