Vennootschappen en Rechtspersonen - UU - Recht - B2 - 2019/2020

Vragen

Casus I

Casa NV drijft een onderneming die is gericht op de in- en verkoop van plexiglas. Casa NV is geen structuurvennootschap. In de statuten van Casa NV is de bepaling opgenomen dat voorafgaande goedkeuring nodig is van de raad van commissarissen voor besluiten van het bestuur tot het aangaan van een duurzame samenwerking met een andere vennootschap. Verder zijn daarin geen van de wet afwijkende bepalingen opgenomen. De bestuurders van Casa NV zijn Andrea en Bont. Het bestuur van Casa NV besluit tot het aangaan van een duurzame samenwerking met Dinsen BV. Het bestuur verzuimt daarbij goedkeuring te vragen aan de raad van commissarissen. Bont sluit vervolgens namens Casa NV de samenwerkingsovereenkomst met Dinsen BV. Aan de inschrijvingsvereisten voor het handelsregister is voldaan.

Vraag 1

Onderbouw of Casa NV gebonden is aan de overeenkomst die is gesloten met Dinsen BV.

Casus II

Coöperatie Berendsen is een coöperatie die zorg in natura inkoopt. Tevens zorgt deze coöperatie voor onder meer de administratie van de werkzaamheden van de leden. De leden van de coöperatie zijn kleinschalige zorgondernemers. 

Vereniging MedeMens is een formele vereniging van zorgverleners in de gehandicaptenzorg. De statuten van zowel de vereniging als ook die van de coöperatie bevatten geen van de wet afwijkende bepalingen. 

De besturen van Vereniging MedeMens en Coöperatie Berendsen besluiten op 12 februari 2018 een fusietraject in gang te zetten dat is gericht op een juridische fusie waarbij Vereniging MedeMens zal verdwijnen en de leden van Vereniging MaedeMens lid zullen worden van Coöperatie Berendsen. 

Het bestuur van Vereniging MedeMens beseft dat in verband met de beoogde juridische fusie eerst een omzetting is vereist. 

Vraag 2a

Beredeneer waardoor een juridische fusie in dit geval zonder voorafgaande omzetting niet mogelijk is. 

In de statuten is vermeld dat de oproeping tot de algemene vergadering geschiedt door middel van brieven per post verzonden aan het adres van ieder lid. Het bestuur van Vereniging MedeMens kondigt het voornemen tot omzetting en fusie aan in een brief die de leden op 20 maart 2018 ontvangen. In de brief staat vermeld dat op de algemene vergadering van 4 april 2018 een voorstel tot omzetting en een voorstel tot wijziging van de statuten besproken zullen worden en dat ter vergadering vervolgens besluiten tot omzetting en statutenwijziging genomen gaan worden. In de brief staat ook vermeld dat het voorstel tot statutenwijziging en het voorstel tot omzetting ter vergadering uitgedeeld zullen worden en aldaar in groepen besproken zullen worden zodat iedereen zich een mening kan vormen over deze voorstellen. 

Op 4 april 2018 wordt in de betreffende algemene vergadering, na een uitvoerige bespreking, zowel het besluit tot omzetting als het besluit tot wijziging van de statuten genomen met een meerderheid van 70% van de uitgebrachte stemmen. Het bestuur verklaart aan het einde van de algemene vergadering dat het blij is met deze besluitvorming en het fusietraject zal vervolgen. 

Daan Zuiver is lid van Vereniging MedeMens en is vanwege vakantie afwezig op de algemene vergadering van 4 april. Hij is van oordeel dat met de beoogde omzetting en de op handen zijnde juridische fusie het unieke karakter van Vereniging MedeMens verloren gaat en wil de beide besluiten van de algemene vergadering op grond van Boek 2 BW aanvechten. 

Vraag 2b

Beredeneer of Daan Zuiver een mogelijkheid heeft om deze besluiten aan te vechten.

Casus III

Simone is oprichter, aandeelhouder en enig bestuurder van Perfecte fietsen BV, een vennootschap die sinds 2017 bestaat en zich toelegt op het verhuren en verkopen van fietsen. Simone houdt 100 aandelen met een nominale waarde van 1.000 euro elk. Daarnaast is Nelly aandeelhouder van Perfecte fietsen BV; zij houdt 50 aandelen met een nominale waarde van 1.000 elk, waarvoor zij in 2018 bij uitgifte 1.500 euro per aandeel heeft betaald.

Vraag 3a

Geef een omschrijving van hoe het vermogen van Perfecte fietsen BV is opgebouwd. 

Om de winkel van Perfecte fiets BV te renoveren, moeten er investeringen worden gedaan. Simone wil namens Perfecte fiets BV een winkelinventaris overnemen van een showroom, maar de BV heeft daarvoor ten minste 150.000 euro aan extra middelen nodig. Simone hoort van de accountant dat de werkelijke waarde van een aandeel in Perfecte fiets BV momenteel 5.000 euro bedraagt. Zij is daarom van plan 30 van haar aandelen te verkopen aan Opkoop BV. Simone wil daarmee bereiken dat het eigen vermogen van Perfecte fiets BV wordt vergroot. Zij wendt zich tot u voor juridisch advies of, en zo ja, hoe zij kan bewerkstelligen dat het eigen vermogen van Perfecte fiets BV wordt vergroot. 

Vraag 3b

Wat is het beste advies aan Simone en wat zijn de gevolgen hiervan voor de balans van Perfecte fiets BV? Geef daarbij aan wat je van haar plan vindt.

Casus IV

De stichting Boerenkoe heeft tot doel de belangen te behartigen van onverzorgde koeien 

Art. 3 van de statuten van de stichting luidt als volgt: 

1. Bestuurders worden benoemd en ontslagen door het bestuur. 

2. Bestuursleden worden benoemd voor een periode van maximaal 3 jaar. 

3. Het bestuur telt minimaal 1 en maximaal 3 leden. 

4. Vertegenwoordigingsbevoegdheid komt behalve aan het bestuur als geheel, mede toe aan iedere bestuurder. 

In juni 2015 bestaat het bestuur uit twee leden: Roel en Bert. De stichting verkeert financieel in zwaar weer. De kas is nagenoeg leeg. 

Tot grote vreugde van Roel en Bert ontvangt de stichting op 1 juli 2015 uit een nalatenschap 100.000 euro. Roel besluit het gehele bedrag te investeren.

Op 20 juli 2015 sluit hij buiten medeweten van Bert namens de stichting een overeenkomst met Flefo NV, waarbij Flefo NV toezegt dat: (1) het volledige bedrag zal worden geïnvesteerd in Zuid-Afrika, (2) maandelijks op de investering een rendement van 1% uit zal worden gekeerd aan de stichting en (3) dat in juli 2016 het volledige bedrag van 100.000 euro zal worden terugbetaald. 

Op 3 september 2015 wordt een derde bestuurder benoemd: Johan. 

Begin november 2015 heeft Flefo NV nog geen enkele maandelijkse uitkering gedaan aan de stichting. Roel begint te twijfelen aan de juistheid van zijn beslissing van enkele maanden eerder om met Flefo NV een overeenkomst te sluiten. Hij zegt verder niets tegen zijn medebestuurders. Hij neemt zichzelf een eventuele onjuistheid van zijn beslissing overigens niet kwalijk. Hij heeft immers weinig verstand van financiële zaken en verricht zijn bestuurstaken net als zijn medebestuurders onbezoldigd. 

Op 20 november 2015 koopt Roel namens de stichting voor 20.000 euro van Zanik een lading speciaal voer voor de koeien.

Op 4 december 2015 treden Roel en Bert af als bestuurders van de stichting omdat hun benoemingstermijn afloopt. Hun plaatsen worden per die datum ingenomen door Denzel en Chris. Twee weken later treedt Johan af als bestuurder, omdat hij voor een langere tijd naar Amerika gaat. 

Eind december 2015 komt aan het licht dat Flefo NV het door de stichting geïnvesteerde geld heeft verduisterd. De rekening van Zanik is nog steeds niet betaald. 

Vraag 4a

Kan stichting Boerenkoe Roel en/of Bert en/of Johan aanspreken voor de schade uit de investering?

Vraag 4b

Kan Zanik Roel en/of Bert en/of Johan aanspreken voor de schade uit de onbetaalde rekening?

Casus V

Anke en Myrna zijn psychologen van beroep. Zij willen op niet-commerciële basis lezingen en studiebijeenkomsten organiseren voor studenten. Studenten kunnen zich aansluiten bij het genootschap ‘Psycholoog in praktijk’ en tegen betaling van een jaarlijkse bijdrage van 15 euro deelnemen aan de activiteiten. 

Binnen een maand hebben zich een 75 studenten aangemeld. Zij hebben hun bijdragen gestort op de bankrekening van Myrna; De genootschap heeft geen eigen bankrekening. Inmiddels heeft de genootschap wel een website. Anke en Myrna hebben daarnaast uit naam van de genootschap een zaal gehuurd en een beamer gekocht. Er staat niets op papier en van enig overleg met de aangesloten studenten is nog geen sprake geweest. 

Na afloop van de eerste bijeenkomst– een lezing van Anke en Myrna zelf – ontstaat tijdens de borrel een discussie. Een oplettende student Guusje beweert dat de genootschap geen rechtspersoon is. Volgens haar hadden Anke en Myrna (1) naar de notaris moeten gaan en (2) de genootschap moeten inschrijven in het handelsregister om te kunnen worden aangemerkt is een rechtspersoon.

Vraag 5a

Beargumenteer of de genootschap ‘Psycholoog in praktijk’ een rechtspersoon is. Geef ook commentaar op de argumenten van student Guusje.

Stel dat de genootschap moet worden gekwalificeerd als een informele vereniging en dat zij is ingeschreven in het handelsregister. 

Anke en Myrna hebben namens de genootschap een zaal gehuurd ten behoeve van de bijeenkomst. De zaalverhuurder stuurt meermaals een aanmaning naar het adres van de genootschap, maar de zaalhuur 325 euro blijft onbetaald. Enkele maanden later raadpleegt de verhuurder het handelsregister en ziet dat Anke inmiddels is afgetreden als bestuurder. In het bestuur van de genootschap zit nog steeds Myrna, maar nu tezamen met Henk. 

Vraag 5b

Bespreek de mogelijkheden voor de zaalverhuurder. Wie kan hij met kans op succes aanspraken?

Antwoordindicatie

Vraag 1

Op grond van art. 2:130 lid 2 BW is Bont zelfstandig vertegenwoordigingsbevoegd. De vertegenwoordigingsbevoegdheid is onbeperkt en onvoorwaardelijk, voor zover uit de wet niet anders voortvloeit (lid 3). De statutaire beperking vloeit niet uit de wet voort. Casa NV is hierdoor gebonden aan de overeenkomst met Dinsen BV.

Vraag 2a

Op grond van artikel 2:310 lid 1 BW kunnen alleen rechtspersonen met dezelfde rechtsvorm met elkaar fuseren.

Vraag 2b

Voor omzetting is ex. art. 2:18 lid 2 BW een besluit tot omzetting vereist, genomen met in achtneming van de vereisten voor het besluit tot statutenwijziging en genomen met een 9/10e meerderheid van de stemmen, en een besluit tot statutenwijziging. De vereiste meerderheid is niet behaald. Dit komt omdat er slechts een meerderheid van 70% in plaats van de vereiste 9/10^e was. Hieruit volgt dat het besluit tot omzetting nietig is ex. art. 2:14 BW.

Het besluit tot statutenwijziging is genomen met de vereiste meerderheid van 2/3e (zie art. 2:43 BW). Dit besluit is echter vernietigbaar op grond van art. 2:15 lid 1 a BW, omdat het voorstel tot statutenwijziging niet ter inzage is gelegd voorafgaand aan de vergadering. De vereisten voor de statutenwijziging ex. art. 2:42 lid 2 BW zijn daarmee niet gevolgd. Dit gebrek wordt niet geheeld door lid 3, doordat niet alle leden aanwezig waren en het besluit evenmin met algemene stemmen is genomen. Daan kan als belanghebbende bij de rechtbank een vordering indienen tot vernietiging van het besluit (art. 2:15 lid 3 BW).

Vraag 3a

Uit art. 2:373 lid 1 BW blijkt uit welke onderdelen het eigen vermogen van de vennootschap bestaat. In casu zijn er 150 aandelen van Simone van 1.000 euro nominaal = 150.000 euro geplaatst kapitaal. Daarnaast is er agio gestort door Nelly (50 aandelen x 500 = 25.000). Dit wordt afzonderlijk onder het eigen vermogen op de balans vermeld en maakt geen deel uit van het geplaatste kapitaal. Het totale eigen vermogen bedraagt 175.000.

Vraag 3b

Met het plan van Simone kan het beoogde doel niet bereikt worden. In dat plan ontvangt zij namelijk de koopsom voor 30 van haar aandelen, maar daarmee maakt dit nog geen deel uit van het vermogen van de BV. Om dat te bewerkstelligen zou de BV nieuwe aandelen moeten uitgeven aan Inkoop BV. Dat zou dan kunnen geschieden tegen een uitgifteprijs van 5.000 euro per aandeel, zodat het geplaatst kapitaal met 30.000 euro toeneemt en het agio met 120.000 euro. Simone zal dan moeten zorgen voor een geldig uitgifte van de AV en een notariële akte.

Vraag 4a

De aansprakelijkheid van een bestuurder tegenover de stichting wordt geregeld in art. 2:9 BW. De vraag is of Roel door te investeren in Flefo NV zijn bestuurstaak ernstig verwijtbaar op onbehoorlijke wijze heeft vervuld. HR Staleman/Van de Ven geeft als maatstaf of gehandeld is overeenkomstig ‘het inzicht en de zorgvuldigheid van een bestuurder die voor zijn taak berekend is en deze nauwgezet vervult’. Het handelen van Roel zou kunnen worden gekwalificeerd als ernstig verwijtbaar onbehoorlijk bestuur. Roel heeft namelijk grote financiële risico’s genomen. Het wettelijk systeem gaat uit van collectieve verantwoordelijkheid. Ernstig verwijtbaar onbehoorlijk bestuur van een bestuurder leidt tot aansprakelijkheid van alle bestuurders, behoudens disculpatie. De stichting kan dus in beginsel alle drie de (voormalige) bestuurders, te weten Roel, Bert en Johan, met kans op succes aanspreken ter zake van de schade uit de investering. Vervolgens rijst voor ieder van hen de vraag of zij zich wellicht individueel kunnen disculperen op grond van art. 2:9 lid 2 BW. De omstandigheid dat de bestuurstaak onbezoldigd wordt verricht, is niet per definitie grond voor disculpatie. Vervolgens moet de eventuele disculpatiemogelijkheden worden besproken van de bestuurders.

Vraag 4b

Zanik zou Roel met kans op succes op grond van art. 6:162 BW kunnen aanspreken. Hij moet dan aantonen dat Roel ten tijde van het sluiten van de overeenkomst op 20 november wist of redelijkerwijze behoorde te begrijpen dat de stichting de rekening van Zanik niet zou kunnen betalen en geen verhaal zou bieden voor de schade die Zanik dientengevolge zou lijden. Dit komt uit het arrest Beklamel/Ontvanger/Roelofsen. Uit de casus is af te leiden dat Roel wetenschap had, omdat de kas van de stichting leeg was. Later begint Roel ook zelf te beseffen dat zijn investering niet verstandig was, maar deelt dit niet mee aan zijn medebestuurders. Hieruit volgt dat Zanik met kans op succes Roel kan aanspreken voor de schade uit de onbetaalde rekening.

Collectieve verantwoordelijkheid speelt bij toepassing van art. 6:162 BW geen rol. Wil Zanik Bert of Johan met kans op succes op grond van art. 6:162 BW kunnen aanspreken, dan zal hij moeten aantonen dat ook zij jegens hem onrechtmatig heeft gehandeld. Er zal hun een persoonlijk ernstig verwijt moeten worden gemaakt welk verwijt anders is dan het verwijt dat Roel wordt gemaakt.

Vraag 5a

Rechtspersonen ontstaan bij notariële akte, met uitzondering van de informele vereniging die opgericht kan worden zonder notariële akte. De vraag is dus of de genootschap moet worden aangemerkt als een informele vereniging.
Uit het arrest Mazzelshop blijkt dat van een informele vereniging sprake is, indien er een samenwerkingsverband van meerdere personen is dat als eenheid is gaan deelnemen aan het rechtsverkeer. Er is een verband van meerdere personen. Het huren van de zaal, de website en de koop van de beamer wijzen erop dat naar de buiten wereld wordt deelgenomen aan het rechtsverkeer, onder de naam van ‘Psychologen in praktijk’. Er is bovendien een bestand van aangesloten studenten. Dat er geen bankrekening is, niets op papier staat en geen overleg is geweest maakt hier geen verschil in. De genootschap is een informele vereniging en derhalve een rechtspersoon. Dat de genootschap niet staat ingeschreven in het handelsregister, maakt voor de rechtspersoonlijkheid niet uit. Voor het bestaan van een rechtspersoon is inschrijving geen vereiste. Voor de informele vereniging is het bovendien niet verplicht (art. 2:30 lid 3 BW).

Vraag 5b

Op grond van art. 2:45 lid 1 jo lid 3 BW is de informele vereniging gebonden. Anke en Myrna waren op grond van dit artikel immers bevoegd om de informele vereniging te vertegenwoordigen (namens de vereniging te handelen). Daarnaast is Myrna aansprakelijk op grond van art. 2:30 lid 4 jo 2 BW. Zij is bestuurder, en de schuld is tijdens haar bestuur opeisbaar geworden. De verhuurder heeft bovendien de vereniging eerst tevergeefs aangesproken, hetgeen gezien de inschrijving is vereist (art. 2:30 lid 4 BW) (1). Anke is niet aansprakelijk. De aansprakelijkheid van een afgetreden bestuurder bestaat slechts, indien geen zittend bestuurder aansprakelijk is (art. 2:30 lid 2, tweede volzin BW: voor zover niemand anders is verbonden).

Ook Henk is niet aansprakelijk, omdat de schuld opeisbaar is geworden op een moment waarop hij nog geen bestuurder was.