Hoorcollege 14 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
Hoorcollege 14: Persoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheid: geheel van stabiele gedragingen, gedachten en gevoelens dat gedurende de levensloop vertoont wordt door iemand en in verschillende situaties naar voren komt. Karaktertrekken ontwikkelen vanuit een wisselwerking tussen aangeboren persoonlijkheidstrekken en aanwezige omgevingsfactoren.
Five-factor-model
- Neuroticism
- Extraversion
- Agreeableness,
- Conscientiousness: hoe rigide je bent, passend bij OCS
- Openness.
Persoonlijkheidsstoornis: consistent patroon (over tijd en context) van gedragingen die zich buiten de norm van je eigen normgroep bewegen. Is dus cultuurafhankelijk. Voornamelijk de omgeving leidt hieronder, maar kan ook interfereren met levensgebieden zoals werk, relaties.
- Vaak traumagerelateerd. Er is dan een onveilige hechting, waardoor ze niet goed de wereld hebben kunnen ontdekken en strategiën hebben aangeleerd
- Stoornis in de interactie tussen individu en andere personen
- Prevalentie: is verschillend per stoornis. De prevalentie in de normale bevolking is 10-20% en in de GGZ 50-60%
- Verschijning ervan verloopt anders over leeftijd, zo verzwakt borderline
- Vaker gediagnosticeerd in steden
- Er is een gebrek aan emotieregulatievaardigheden
- Dissociatie: is veelvoorkomend en wordt getriggerd door onderliggende trauma’s
De 3 P’s van een persoonlijkheidsstoornis
- Pathologisch - afwijken van de populatienorm.
- Persistent - het komt over lange tijd voor.
- Pervasief - het komt in een veelheid aan situaties voor
Van primaire zorgers leert een kind het volgende:
- Welke emoties ze ervaren
- Wat ze moeten doen als ze bepaalde emoties ervaren
- Hoe ze emoties moeten uitleggen aan de ander
- Hoe ze om moeten gaan met emoties
Window of tolerance: mate van omgang met emoties. Worden helemaal weggestopt of gaan juist alle kanten op.
- Upper limit: mensen tonen soort hyper-arousal, met een vecht/vlucht respons, ze zijn angstig en sympathisch.
- Under limit: mensen tonen soort hypo-arousal, et depressie of dissociatie, en parasympathisch.
CPTSS (wel in ICD-11): Als op latere leeftijd sprake is van traumatisering nadat vroeger al een onderliggend trauma heeft geleid tot persoonlijkheidsproblematiek. Hierbij horen naast PTSS symptomen ook affect- en emotieregulatieproblemen
Behandeling: traumaverwerking gericht met imaginaire exposure en EMDR. Van uit hotspots (trauma herinneringen) pas je EMDR toe en verminder je spanning.. Met imaginaire exposure wordt vermijding doorbroken. Uiteindelijk kunnen ook nog emotieregulatievaardigheden worden aangereikt.
Drie clusters persoonlijkheidsstoornissen
- Cluster A ( Buitenbeentjes): weten niet hoe ze met emoties om moeten gaan, zijn vreemd en excentriek. Soms hebben ze psychotische kenmerken. Het zijn vaak mensen die alleen leven of wonen en weinig contact hebben met anderen en in isolatie leven
- Cluster B (Laspakken): impulsief, onverantwoordelijk en vinden het moeilijk om met hun emoties om te gaan.
- Cluster C (Angsthazen): mensen die bang zijn, om relaties aan te gaan, of om mensen te verliezen. Ze vermijden conflicten. De angst is altijd de drijvende kracht.
Cluster A
- Paranoïde persoonlijkheidsstoornis: wantrouwend. Onderontwikkeld vertrouwen en harmonie. Zijn vaak scherp en goed geïnformeerd. Vragen continu verantwoording op van anderen
- Schizoïde persoonlijkheidsstoornis: afstandelijk, drukken beperkt emoties uit, weinig interpersoonlijke relaties. Moeilijk te onderscheiden van autisme
- Schizotypische persoonlijkheidsstoornis: onvermogen in sociaal contact, weinig hechte relaties, problemen met benoemen van emoties, perceptuele stoornissen (waanachtig)
Cluster B
- Borderline persoonlijkheidsstoornis: instabiliteit, verlatingsangst, actief, idealisatie van anderen, denken heel zwart/wit, kunnen ook omklappen
- Antisociale persoonlijkheidsstoornis: voor 15e al sprake van normoverschrijdend gedrag, agressief en impulsief, niet werkende impulscontrole, verlegging van schuld, eisen zichzelf veel toe
- Narcistische persoonlijkheidsstoornis: overtuigd van eigen geweldigheid, gebrek aan empathie, niet delen met anderen en groepsidentificatie, vinden zichzelf erg belangrijk
- Histrionische persoonlijkheidsstoornis: aandacht eisend, emotioneel, aanwezig, glamorous zelfbeeld, erotiseren graag
Cluster C
- Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis: behoefte aan verzorging, onderontwikkelde autonomie, verlatingsangst, hulpeloos en incompetent zelfbeeld, zoeken goedkeuring en hebben weinig daadkracht. Verschilt per cultuur
- Vermijdende persoonlijkheidsstoornis: onderontwikkelde assertiviteits en groepsgevoel, “niet goed genoeg”, sensitief voor andermans meningen, verlegen
- Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis: preoccupatie met ordelijkheid en perfectionisme, verminderde spontaniteit, efficiëntie en openheid. Differntiaaldiagnostiek met autisme (handelingen geven een gevoel van rust) of dwangstoornis (fluctueert meer in tijd) is ingewikkeld
Stromingen in behandeling
- Schema focused therapy: in de kindertijd ontstaan schema’s door schending van basisbehoeften en poging tot pijn verminderen. Deze schema’s worden aangepakt.
- Dialectical behavior therapy: gericht op emotieregulatie, het versterken van gezonde processen en gedragsvaardigheden aanleren. Heel concreet, en lijkt op CGT.
- Mentalization based therapy: gericht leren mentaliseren en zo in contact komen met anderen. Voornamelijk voor borderline, meer psychodynamisch
- Transference-focused therapy (Kernberg): gaat over persoonlijkheidsorganisatie en identiteitsdiffusie, hoe stabiel ben je en hoeveel stress kan je aan
Access:
Public
Check more of this topic?
This content is used in:
aantekeningen hoorcolleges Psychopathologie jaar 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 1 Psychopathologie 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 2 Psychopathologie 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 3 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 4 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 5 Psychopathologie 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 6 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 8 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 9 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 10 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 11 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 12 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 13 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 14 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 15 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
Search other summaries?
This content is also used in .....
aantekeningen hoorcolleges Psychopathologie jaar 2023 Universiteit Utrecht
aantekeningen voor de hoorcolleges van psychopathologie
Follow the author: Yara Claassen
More contributions of WorldSupporter author: Yara Claassen:
- 1 of 33
- next ›
Work for WorldSupporter
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Check how to use summaries on WorldSupporter.org
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
1 - left - closed: make a reference to other content or organization:
Comments, Compliments & Kudos:
Add new contribution