Hoorcollege 10 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
Hoorcollege 10: Eetstoornissen
Je spreekt van een voedings-of eetstoornis als het probleem met eten de lichamelijke, psychische of sociale ontwikkeling benadeelt. Bvb:
- Groeivertraging op jonge leeftijd
- Bot/ en nierproblemen op latere leeftijd
- Sociaal niet mee kunnen komen
- School/-studie-/werkproblemen
- Komt vaker voor bij vrouwen, westerse landen, hogere intelligentie
Voedingsstoornis: geen lichaamsbeeld probleem. Dus ‘raar’ of ‘niet kunnen’ eten
Soorten voedings- en eetstoornissen:
- Anorexia Nervosa (AN):
- Het beperken van de energie-inname ten opzichte van de energiebehoefte met als gevolg ondergewicht
- Intense angst om aan te komen of dikt te worden .
- Er is een verstoorde lichaamsbeleving, overwaardering van lichaamsvormen en gewicht of onderkenning van de ernst van het ondergewicht
- Twee types: restrictief type en purgerend type
- Ernst Classificatie wordt gedaan middels BMI
- Lifetime prevalentie: 1,2%. waarvan 90% vrouw
- Boulimia Nervosa (BN)
- Recidiverende eetbui episodes: In afzonderlijke tijdsperiode (bv 2 uur) substantieel meer eten dan een ander in die context zou doen. Gepaard met een gevoel van controleverlies
- Eetbuien wroden gevolgd door recidiverend inadequaat compensatiegedrag
- Gedurende 3 maanden minimaal 1x per week eetbui en compensatiegedrag
- Overwaardering van lichaamsvormen en gewicht
- Ernst Classificatie op purgeergedrag
- Lifetime prevalentie: 2% waarvan 90% vrouw
- Eetbuistoornis (BED)
- Recidiverende eetbui episodes: In afzonderlijke tijdsperiode (bv 2 uur) substantieel meer eten dan een ander in die context zou doen . Gepaard met een gevoel van controleverlies. Eetbui bestaat uit 5000-10 000 calorieën
- Kenmerken eetbuien: hoog tempo, dooreten tot ongemakkelijk gevoel, eten in afwezigheid van honger, alleen eten uit schaamte, achteraf gevoelsn van spijt, schaamte, schuld of walging, lijdensdruk, geen compensatiegedrag
- Minimaal 3 maanden 1x per week een eetbui
- Ernst Classificatie op aantal eetbuien
- Lifetime prevalentie: 5,5% waarvan 60% vrouw
- Andere gespecificeerde voedings- of eetstoornis (OSFED): 11%
- Vermijdende en restrictieve voedselinname stoornis (ARFID):
- Niet voorzien in in voedings- en/ of energiebehoeften
- Mogelijke kenmerken: Gewichtsverlies, Voedingsdeficiëntie, Afhankelijk van sondevoeding of voedingssupplementen, Interfereren met psychosociaal functioneren
- Er is geen sprake van angst voor gewichtstoename of een verstoorde lichaamsbeleving
- 3 verschijningsvormen: desinteresse, angst of sensorische gevoeligheid.
- Kan komen door: sensorische bepaald (bvb ASS), angstige constitutie (bepaalde angsten voor voedsel), traumatische ervaring (stikervaring)
- Lifetime prevalentie: 1-2%
- Pica
- Het eten van stoffen die niet voor consumptie bestemd zijn.
- Komt voor bij andere psychiatrische ziektebeelden
- Zwangerschappen
- Komt vaker voor in ontwikkelingslanden
- Ruminatiestoornis
- Herhaald terughalen van voedsel, om het daarna opnieuw te kauwen, in te slikken of uit te spugen.
- Minimaal 1 maand
- Kan niet worden verklaard door een somatische aandoening
Redenen waarom lijnen bij de meeste mensen niet werkt:
- Door het lijnen wordt er meer over eten nagedacht. Er treedt een jojo effect op, waarbij de persoon vaak eindigt met een iets hoger gewicht dan voor het lijnen
- Biologisch gezien hebben we een heel sterk setpoint gewicht
- Lijnen kan leiden tot problemen in het metabolische systeem (stofwisseling). Dit is aangetoont in onderzoeken naar anorexia nervosa =
Oorzaken eetstoornissen
- Voorbeschikkende factoren (bepalen een kwetsbaarheid): Genetische aanleg, Gezinsmilieu, prestatiegericht, Persoonlijkheid, karakter, kwetsbaarheden, zoals onzekerheid, gebrek aan zelfvertrouwen, faalangst, perfectionisme, Cultuurinvloed, slankheidsideaal
- Uitlokkende factoren(bepalen omzet kwetsbaarheid in Eetstoornis): Conflicten tussen ouders over opvoeding, Overbescherming, Relatieproblemen ouders of scheiding, Pesten op school, (Seksueel) misbruik of trauma, Andere stressoren
- Instandhoudende factoren: Verstoorde sociale interacties
- Wegstoppen van emoties en conflictvermijding, Vertekend lichaamsbeeld, Weinig zelfvertrouwen, Fysieke toestand, Rigide denkwijze, Eventuele comorbiditeit
Signalen van een eetstoornis
- Mentale klachten
- Suïcidaliteit
- Somberheid
- Piekeren
- Laag gevoel van eigenwaarde
- Vertekend lichaamsbeeld
- Faalangst
- Moeite met uiten van gevoelens
- Uiterlijk en fysieke klachten
- Wijde of juist strakke kleding
- Vermoeidheid en / of slaapproblemen
- Hese stem (door braken)
- Geïrriteerde mondhoeken, wondjes op knokkels (braken)
- Gewichtsverandering
- Tandproblemen
- Menstruatieklachten
- Omgeving en maatschappij
- Topsport (met focus op gewicht)
- Opvoedingsproblemen
- Interpersoonlijke problemen
- Scheiding
- Psychotrauma
- Social media gebruik/ focus op ideaalbeeld
- Individualisering
- Prestatiegerichtheid
- Overbescherming
- Pestervaringen
- Taboe op seksualiteit
- Persoonskenmerken
- Perfectionisme
- Hoge eisen
- Aangepast gedrag/ pleasen
- Zwart/wit denken
- Conflict-vermijdend
- Moeite met assertiviteit
- Impulsiviteit
- Verslavingsgevoeligheid
Comorbiditeit met eetstoornissen
- Sociale angststoornis
- Depressie
- ASS
- ADHD
- Persoonlijkheidsstoornissen: met name cluster C
- PTSS
- Diabetes
- Overgewicht/ obesitas
Redenen voor de comorbiditeit
- (Niet) eten als controle middel
- (Niet) eten als emotie- regulatiemiddel
- (Niet) eten als gewoonte
- Niet durven eten
- Jezelf niet waard vinden om te eten
- Context gebonden
CBT-E: behandeling die bestaat uit meerdere fasen
- Stage 1: starting well
- Stage 2: taking stock
- Stage 3 (I): body image, dietary restraint, events, moods and eating
- Stage 3 (II): setbacks and mindset
- Stage 4: ending well
Behandeling
- Anorexia Nervosa: bij jongeren (16/17 jaar) familie gebaseerde therapie. Dit bestaat uit 3 fasen: ouderen in controle over eten, controle weer terug, bespreken van ontwikkelingsproblematiek. Bij volwassenen CBT-E (vorm van cognitieve therapie) MANTRa (werkboek) SSCM (combinatie van beiden). Alle 3 de behandelingen hebben 50% succes. Bij chronische patiënten wordt CBT-E met individuele rehabiliatietheorie toegepast. Dit omvat flexibiliteit, multitasking en de bigger picture
- Boulimia Nervosa: FBT, CBT-E, CBT-T & voedingsmanagement & PMT
- Binge-eating Disorder: CBT-E, CBT-O & voedingsmanagement & PMT
- ARFID: CGT (exposure/desensitisatie) icm ouderbegeleiding bij jongeren
Klinische kenmerken: gedeelde en unieke symptomen, gedragingen en cognities
Eetbui/purgerende eetstoornissen kenmerken
- (emotie gedreven) Impulsiviteit
- Controle verlies: Dit kan de patiënt zelf vaak ook goed aangegeven
- Gevoeligheid voor beloning: vaak is de beloning voedsel
- Emotie disregulatie: ander gedrag aanwenden om hiermee te compenseren
Restrictieve eetstoornissen kenmerken
- Compulsiviteit
- Over gecontroleerd
- Gevoeligheid voor straf: sterke reactie hierop of vermijding
- Alexithymie: niet goed herkennen en erkennen van emoties (vooral bij jezelf)
Mate van controle staat in verband met psychologisch welzijn. Hierbij wil je niet onder controle hebben maar ook geen overcontrole voor optimaal welzijn
Controleverlies kenmerken
- (emotie gedreven) Impulsiviteit
- Disinhibitie
- Emotie disregulatie
- Gevoeligheid voor beloning/toenadering
- Beslisgedrag problemen: gericht op korte termijn ipv lange termijn
Over controle kenmerken
- Rigiditeit
- Angst
- Perfectionisme: onhaalbare lat die van alles beïnvloed
- Intolerantie voor onzekerheid
- Gevoeligheid voor straf/vermijding
- Problematisch cognitief functioneren. Hieronder valt set shifting problemen en een zwakke centrale coherentie. Er is cognitieve inflexibiliteit, waarbij moeite is met mentaal schakelen, wordt vastgehouden aan oude regels, focus ligt op details en moeite om het grotere geheel te zien. Ook is er een ervaren inflexibiliteit-rigiditeit die door de patienten worden aangegeven. Terug te zien in routines
Set shifting: Iemands vermogen om aandacht, gedachten of acties te verschuiven tussen situaties. Elke taak/doel heeft zijn eigen set mentale regels. Wisselen hiertussen kost mentale flexibiliteit, maar is wel belangrijk om te kunnen denk bvb aan deelname aan het verkeer.
- Problemen hierbij bij eetstoornissen: Er is rigiditeit in gedrag, denken en persoonlijkheid wat infereert met shifting. Er is namelijk sterke volharding/doorzettingsvermogen, obsessies/compulsies, perfecties. Dit infereert ook met behandeling.
- Meten:
Kaartspel: 4 kaartstapels worden aangeboden. Je krijgt een stapel kaarten die je hierbij moet onderverdelen waarbij een bepaaalde (nog onbekende) regel is waar je achter moet komen. Vervolgens veranderd de regel en wordt gekeken hoe erg wordt vastgekeken aan de oude regel.
Trail-making test: Punten moeten worden verbonden op basis van 1-a-2-b-3-c etc)
CatBat task: iin een tekst wordt eerst telkens een plaatje van een kat aangeboden in een tekst, bij dit plaatje moet dan kat worden opgelezen. Vervolgens wordt deze plots vervangen door een vleermuis en moet dit ipv kat worden opgelezen
- Onderzoek: er is onderzoek naar gedaan over de rol van set-shifting bij eetstoornissen (zie hieronder). Echter is er nog weinig bekend en is meer onderzoek nodig
Anorexia nervosa en set-shifting:
- Verminderde set shifting in volwassenen, in kinderen minder duidelijk
- Na herstel nog steeds verminderde set shifting
- Eerstegraads familieleden (zussen, moeders) ook verminderd
- Abnormale activiteit in breingebeiden gerelateerd aan set shifting (frontostriato-thalamic pathways)
Boulimia nervosa en set-shifting:
- Verminderde set shifting tijdens zieke fase, vergelijkbaar met anorexia nervosa
- In adolescenten geen problemen, maar nog onvoldoende over bekend
- Verminderde set shifting in eerstegraads familieleden
- Hersteld van boulimia nervosa?
Eetbuistoornis en set-shifting:
- Verminderde set shifting tijdens zieke fase, relatie met depressieve klachten. Maar…
- inconsistenties tussen reviews
- Hersteld van eetbuistoornis? Eerstegraads familieleden? Adolescenten?
Central coherence: informatieverwerkingsstijl die gaat over hoe je complexe informatie verwerkt, de mate waarin je in staat ben het grotere geheel te zien of juist inzoomt op details Bij een sterke centrale coherentie zie je het grotere gehelen/concepten, terwijl bij een zwakke de focus ligt op details.
- Meten:
Embedded figure task Binnen een figuur is een ander figuur ´verstopt´
RCFT: er wordt gevraagd een ingewikkeld figuur na te tekenen. Wordt begonnen met details of het grotere geheel? Vervolgens is er ook nog een recall, waarbij hetzelfde wordt bekeken
Sentece completion task er wordt gevraagd zinnen af te maken. Dit heeft te maken met het groter geheel kunnen zien
Anorexia, boulimia nervosa en centrale coherentie:
- Centrale coherentie problemen tijdens de zieke fase
- Zwakke globale integratie en superieure lokale verwerking
- Minder efficiente globale verwerking bij adolescenten met anorexia,
- problematische CC bij boulimia (echter 1 studie)
- Hersteld van anorexia, milde CC problemen
- Eerstegraads familieleden (anorexia, boulimia) niets bekend
Eetbuistoornis en centrale coherentie:
- Weinig bekend: problemen met visueel spatieel geheugen
- Meta-analyse Keegan et al (2021): geen problemen
Cognitieve Remediatie Therapie (CRT): behandeling gericht op inhoud van denken (wat) en minder op het denkproces (hoe). De interventie is gericht op cognitieve kwetsbaarheden. Het bestaat uit 10 sessies met thuiswerkopdrachten. Tijdens een sessie worden taken geoefend. Achteraf wordt er gereflecteerd op de cognitieve stijl, was dit moeilijk of makkelijk. Dit wordt vertaald naar het dagelijks leven, ondervind je ook wisselproblemen met bvb koken?
Emoties en eetstoornissen:
- Problemen met het (h)erkennen (alexithymie) en expressie van emoties
- Disfunctionele en beperkte hoeveelheid emotie regulatie strategieën
- Emotioneel sensitiever, emotionele tolerantie lager, emoties blijven langer bestaan
- Comorbiditeit affectieve stoornissen hoog
- Te veel disfunctionele emotie regulaite, zoals onderdrukking van emotionele expressie
- Te weinig functionele regulatie, zaols cognitieve herwaardering: psychologische strategie die nuttig is wanneer de stressvolle de situatie in kwestie kan niet worden gewijzigd. Het gaat om het verminderen van de emotionele impact van een stressvolle situatie door de oorspronkelijke perceptie ervan te herformuleren of opnieuw te beoordelen
Access:
Public
Check more of this topic?
This content is used in:
aantekeningen hoorcolleges Psychopathologie jaar 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 1 Psychopathologie 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 2 Psychopathologie 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 3 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 4 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 5 Psychopathologie 2023 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 6 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 8 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 9 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 10 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 11 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 12 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 13 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 14 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
- Hoorcollege 15 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht
Search other summaries?
This content is also used in .....
aantekeningen hoorcolleges Psychopathologie jaar 2023 Universiteit Utrecht
aantekeningen voor de hoorcolleges van psychopathologie
Follow the author: Yara Claassen
More contributions of WorldSupporter author: Yara Claassen:
- 1 of 33
- next ›
Work for WorldSupporter
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Check how to use summaries on WorldSupporter.org
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
1 - left - closed: make a reference to other content or organization:
Comments, Compliments & Kudos:
Add new contribution