Europees Recht Hoorcollege 1 - Rechten UL B2 (2019-2020)

Actualiteitencollege

1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

• Brexit
• Achtergrond en geschiedenis verhouding Verenigd Koninkrijk - EU
• Artikel 50 VEU
• Verschillende akkoorden
• De grootste obstakels van Brexit
• De Backstop
• 'New Deal' 17 oktober

Dit vak concentreert zich op het materiële Europese recht. Welke rechten kun je als burger ontlenen aan het recht van de Europese Unie?

De laatste jaren maakt de EU existentiële crises mee. Denk aan de vluchtelingencrisis, de Brexit, terreuraanslagen en het instorten van de Euro. Ook zoekt de EU naar de rol die zij op het wijzigende wereldtoneel moet gaan spelen.

Brexit

Het mogelijke vertrek van het Verenigd Koninkrijk zal ook gevolgen hebben voor het materiële Unierecht. De problemen met Brexit zijn ook voor de Unie pijnlijk, omdat duidelijk geworden is hoe lastig het is om het samenwerkingsverband te verlaten. De uitkomsten van het proces zijn nog volstrekt onzeker. (No Deal Brexit, 'orderly' Brexit, of remain?). Ook de impact voor het Verenigd Koninkrijk is nog onzeker. Ook al zijn de meeste voorspellingen negatief, dit is niet sterk te onderbouwen; zelfs niet voor de topadviseurs. 

Achtergrond en geschiedenis

Het Verenigd Koninkrijk en de EU hadden altijd al een moeizame relatie. De toetreding tot de EEG vond plaats in 1973, nadat dit lang door de Franse president De Gaulle geblokkeerd was. Vanaf Thatcher werd een harde lijn ingezet, wat onder meer resulteerde in de korting op de begrotingsafdracht die in 1984 bedongen werd. Net als Nederland is het Verenigd Koninkrijk één van de weinige netto-betalers aan de Unie. Vanaf 1991 golden er uitzonderingen voor het Verenigd Koninkrijk, de zogenaamde 'opt-outs'.

in 2013 beloofde premier Cameron, vooral vanuit electoraal oogpunt een referendum over het lidmaatschap. Toen dit referendum in 2016 er kwam, was de uitslag verrassend: nipt voor een leave.

Artikel 50 VEU

Dit artikel is ontstaan bij het Verdrag van Lissabon in 2009. Het gold als een compensatie voor de verdere integratie van de Unie die hier ingevoerd werd: er werd de mogelijkheid geschapen om de Unie ook weer te verlaten. Het was echter niet de bedoeling of verwachting dat dit artikel ooit daadwerkelijk gebruikt zou gaan worden. Daarom was het vaag en kort geformuleerd. Ook bezorgt het de uittredende partij een slechte onderhandelingspositie. Vanaf de kennisgeving van uittreding is er een termijn van 2 jaar waarin een uittredingsakkoord gesloten kan worden. Met unanimiteit van de lidstaten kan deze termijn verlengd worden. Gedurende de termijn verandert er juridisch gezien niets aan het lidmaatschap. Politiek gezien is echter alles veranderd, omdat lid 4 bepaalt dat het uittredende land niet meer deelneemt aan de vergaderingen van de Europese Raad. Men doet dus niet meer mee in de cruciale besluitvormingsprocessen.

Verschillende akkoorden

Er moeten verschillende akkoorden gesloten worden: een terugtrekkingsakkoord, en een akkoord over de nieuwe toekomstige relatie tussen de Unie en het uittredende land. Ook moet er mogelijk een akkoord gesloten worden over een overgangsperiode. Deze twee laatste akkoorden vereisen een complexe procedure, met unanimiteit in de Raad van Ministers en ratificatie door alle 47 nationale parlementen. Dit is dus een nachtmerriescenario. Op dit moment is men het alleen eens over het terugtrekkings- en het transitieakkoord. Over de toekomstige relatie heeft men nog niets bedacht. Dit zal waarschijnlijk vele jaren duren.

De grootste obstakels van Brexit:

• Wat gebeurt er met EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk en onderdanen van het Verenigd Koninkrijk in EU-landen? Er is nu besloten dat zij in hun gastland mogen blijven en daar hun volledige EU-burgerschapsrechten behouden.
• Geld. Hoe zit het met de openstaande rekeningen van het huidige EU-lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk?
• De grens tussen Ierland - Noord-Ierland. Dit is het lastigste punt. Vanwege spanningen uit het verleden wil men daar pertinent geen bewaakte grens. Als de partijen er niet uitkomen, is er de Backstop:

De Backstop

Hierin was bepaald dat het Verenigd Koninkrijk en Noord-Ierland in de douaneunie bleven. Dit betekent dat men ook gebonden zou zijn aan alle EU-regels over goederen en technische voorwaarden, etc. Politiek bleek dit niet te verkopen. Daarom werd er een interim-agreement afgesproken, die geldt tot 31-12-2020. Het is echter onrealistisch om te verwachten dat er dan wel een volledig akkoord ligt. Gedurende de transitie zal het Verenigd Koninkrijk ook de rechtsmacht van het Hof van Justitie moeten erkennen. Deze deal werd in het Lagerhuis echter 3 keer weggestemd, wat ook premier May haar positie kostte. Vanaf 1 juli is Boris Johnson premier. Zijn belofte om Brexit op 31 oktober te realiseren is echter niet behaald. Het parlement bepaalde in de Benn Act namelijk dat de regering uitstel moest vragen als er op 31 oktober geen deal bereikt was.

'New Deal' - 17 oktober

Dit was het nieuwe transitieakkoord, waarin 95% bij het oude bleef. Noord-Ierland zou de facto in de douane-unie en de interne goederenmarkt blijven. De grenzen van controle waren nu echter verplaatst naar de zee- en luchthavens en niet naar de binnenlandse grens met Ierland. Dit roept de vraag op of de gehate Backstop nu eigenlijk wel echt verdwenen is. Wél is het zo dat de douane van het Verenigd Koninkrijk de controles mag uitvoeren. Ook kunnen de Noord-Ieren na 4 jaar bepalen of zij het systeem voort willen zetten of niet. Ook zijn de afspraken over mededinging en sociale rechten uit het vorige akkoord overgenomen, alleen zijn ze nu niet meer bindend.

Uiteindelijk bepaalde het Lagerhuis echter dat er op 31 oktober geen Brexit zou komen. Er kwam een 'flextension' tot 31-01-2020. Er zijn op 12 december echter verkiezingen. Wanneer de Brexiteers hierin geen meerderderheid halen, zou het zomaar kunnen dat de Brexit helemaal niet doorgaat. Alles is dus nog mogelijk.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen behandeld die niet worden besproken in de literatuur.

3. Welke recente ontwikkeling in het vakgebied worden besproken?

Behalve de bovenstaande ontwikkelingen met betrekking tot Brexit worden er geen recente ontwikkelingen besproken. Het EU-recht is continu aan verandering onderhevig vanwege de veranderende internationale situatie.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen tentamenvragen behandeld.