HC12: Ontwikkeling en groei

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden de werkingsmechanismen, factoren en stoornissen voor lengtegroei besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Totstandkoming van groei

Het menselijk leven begint met 1 bevruchte eicel, en eindigt met ca. 40 biljoen cellen in een volwassen mens. Groei is een complexe regulatie → overgroei/kanker moet voorkomen worden. Groei kan verdeeld worden in grofweg 3 categorieën:

• Groei van specifieke organen/weefsels
  • Zo groeit het lymfoïde systeem enorm veel in de kindertijd en krimpt het daarna
  • De hersenen groeien in de vroege kindertijd
  • Voortplantingsorganen groeien in de puberteit
• Gewichtstoename
  • Botmassa
  • Spiermassa
  • Vetmassa
• Lengtegroei
  • Tijdens het eerste levensjaar is de gemiddelde lengtegroei 50%
  • Vindt plaats in de pijpbeenderen

Lengtegroei:

Aan het einde van de lange pijpbeenderen liggen groeischijven. Hier liggen bij kinderen kraakbenen te wachten om bot te worden. Het bot wordt afgezet richting de pijpbeenderen. Bij volwassenen zijn de groeischijven gesloten → volwassenen zijn uitgegroeid.

Factoren:

Een aantal factoren moeten aanwezig zijn voor groei:

• Groeischijven met chondrocyten
• Voeding die goed opgenomen kan worden
  • Geen deprivatie
  • Geen ondervoeding
• Hormonen
  • GH (groeihormoon)
  • IGF-1
    • Pas na de geboorte echt belangrijk
  • IGF-2
    • Pas na de geboorte echt belangrijk
  • T4 (schildklierhormoon)
  • Testo
  • E2
• Extracellulaire vloeistof
  • Een lage pH (acidose) is slecht voor de groeischijf
• Celcommunicatie
  • De genen bepalen voor 80% hoe lang iemand wordt
  • Er zijn ca. 700 genetische loci geassocieerd met lengte

Voor de geboorte:

Een foetus groeit vooral in het 2e trimester erg veel. Het gewicht neemt iets later in de zwangerschap veel toe. Hoe goed een kind als foetus groeit is vooral afhankelijk van een aantal eigenschappen van de moeder:

• Voeding en gezondheid
• Insulinegehalte

Er zijn verschillende redenen voor een afwijkende intra-uteriene groei:

• Maternale ziekten
• Uteroplacentaire dysfunctie
• Foetaal genetisch/syndromaal
• Infecties
• Hormonale defecten

Als er sprake is van een kleinere foetus, is het kind bij de geboorte SGA (small for gestational age). Soms kan deze groeiachterstand buiten de buik weer ingehaald worden.

Na de geboorte:

Gedurende het leven verandert de stimulus voor groei:

• In het eerste levensjaar ligt de groei vooral aan de voeding
• In de kinderjaren wordt de lengtegroei bepaald door de hoeveelheid GH
• In de puberteit ontstaat de lengtegroei voornamelijk door testosteron en oestradiol
  • Testosteron en oestradiol zorgen ervoor dat aan het einde van de puberteit de groeischijven dichtgaan
  • Jongens groeien wat langer door dan meisjes → zij hebben een hogere piek in de groei
    • Deze piek komt wel wat later.

Groeihormonen

GH ondergaat een bepaalde route:

1. De productie van GH vindt plaats in de hypofyse
2. GH wordt sterk pulsatiel afgegeven aan de lever en aan de groeischijf
3. De lever zet de hormonen om in IGF-1: werkt op de groeischijf

De afgifte van GH vindt vooral 's nachts plaats → op de poli wordt iemand met een groeiprobleem getest op IGF-1 i.p.v. GH → de waarde van IGF-1 is stabiel in het serum.

GH heeft meerdere functies:

• Lengtegroei
• Spieropbouw
• Vetverbranding
• Botversteviging
• Zorgen voor een goede hartfunctie

Door sommige bodybuilders wordt misbruik van GH gemaakt door het in te spuiten.

Groeiproblemen

Een kind kan om meerdere redenen doorverwezen worden naar de huisarts:

• Te klein in verhouding tot de curve (meer dan 2 SD)
• Te klein t.o.v. de ouders
• Knik in de lengtegroei (afbuiging van de curve)
• Opvallende verschijningen (bijv. hele korte armen/benen)

Enkele stoornissen in de groei zijn:

• Constitutionele (familiaire) trage rijping: weinig testosteron/oestradiol door late puberteit
  • Meest voorkomende oorzaak van kleine lengte voor kinderen tussen de 12-16 jaar
  • Variant van het normale
• Pubertas praecox: vervroegde puberteit → groeiversnelling
  • Kinderen met pubertas praecox stoppen eerder met groeien
• Coeliakie: zorgt voor lage groeihormonen
  • Treedt op rond de 6-9 maanden
  • Behandeling met recombinant GH → snelle inhaalgroei
• Acromegalie: GH-overproductie → reuzengroei
• Achondroplasie: dwerggroei
  • Mutatie in het FGFR3-gen
  • Gaat vaak gepaard met orthopedische problemen
  • Het extra toevoegen van GH helpt niet
• Syndroom van Cushing: kleinere lengte
• Hyperthyreoïdie: slanker
• Turner Syndroom: ontbrekend SHOX-gen → kleinere lengte, bouw, spieren en meer hartafwijkingen
  • Het SHOX-gen ligt op het Y- en X-chromosoom
  • Zorgt vaak voor korte armen en benen

Groeicurve:

Iemand met een groeiprobleem door hormonen wordt klein en dik, iemand met een groeiprobleem door het darmstelsel wordt klein en dun:

• Endocriene groeicurve
  • Onverklaarde toename in gewicht met gelijktijdige afname in lengtegroei → suggestief voor endocriene pathologie
    • Hypothyreoïdie
    • GH-deficiëntie
    • Syndroom van Cushing
• Contrast met MDL-groeicurve
  • Gestoorde lengtegroei volgt gewichtsafname
    • Coeliakie
    • Malabsorptie