Vragen

Casus 1

Piet is eigenaar van een vrijstaand woonhuis met schuur en tuin. Hij heeft ten gunste van de bank een recht van hypotheek gevestigd op het geheel in het kader van een door de bank aan hem verstrekte geldlening van € 300.000. Vanwege plotselinge werkloosheid komt Piet zijn financiële verplichtingen jegens de bank niet na.

De bank maakt geen gebruik van haar recht van parate executie, maar verkrijgt van Piet een schriftelijke volmacht om de woning onderhands te verkopen. In de volmacht is onder meer bepaald dat verkoop en eigendomsoverdracht van het huis zal plaatsvinden ‘voor een prijs (marktconform) door gevolmachtigde vast te stellen’. Partijen hopen op deze wijze een hogere prijs te krijgen voor het huis, zodat X zijn schuld en rente aan de bank kan aflossen.

Uit een taxatie blijkt dat de woning een onderhandse verkoopwaarde heeft van € 315.000. Enkele weken na deze taxatie wordt de woning door de bank onderhands verkocht aan Jan voor een bedrag van € 193.000.

Piet voelt zich door deze transactie van de bank zeer ernstig benadeeld.

Vraag 1

Is Piet gehouden de woning aan Jan over te dragen?

Afhankelijk van uw antwoord op vraag a zal ofwel Piet mogelijkerwijze schade lijden omdat hij tot nakoming van de overeenkomst verplicht is ofwel Z mogelijkerwijze schade lijden omdat Piet niet tot overdracht is gehouden.

Vraag 2

Veronderstel dat Piet schade lijdt omdat hij tot overdracht aan Jan is gehouden. Is de bank in dat geval verplicht de schade van Piet te vergoeden?

Vraag 3

Veronderstel dat Jan schade lijdt omdat Piet niet tot overdracht is gehouden. Is de bank in dat geval verplicht de schade van Jan te vergoeden?

Casus 2

Lees de volgende casus en beantwoord de vragen onder de tekst.

NB: De feiten van deze casus zijn grotendeels ontleend aan Rechtbank Maastricht 27 februari 2008 (117755/HA ZA 07-187).

De feiten

1.1 Zowel Kado Design als Vivant heeft als bedrijfsactiviteit het (laten) ontwerpen en produceren alsmede verkopen van luxe verpakkingsmaterialen. Zij doen onderling al jaren zaken.

1.2 Vivant heeft op verzoek van Kado Design op 28 juni 2005 een offerte gestuurd voor de productie van voile zakjes met een bedrukking. Deze zakjes waren bestemd voor een klant van Kado Design, te weten Jéh Collection. Jéh Collection verkoopt luxe bijouterieën en de zakjes waren bestemd voor cadeauverpakking voor de producten van Jéh Collection.

1.3 Nadat tussen Kado Design en Vivant een geschil was gerezen over de (door Vivant in eerste instantie foutief) geoffreerde prijs van de voile zakjes, heeft Kado Design op 8 juli 2005 opdracht gegeven aan Vivant om 15.000 zakjes te produceren à € 0,33 per stuk. De zakjes moesten worden bedrukt met de tekst “Jéh Collection”, waarbij het woord “Collection” was gedrukt in een verticale streep die over de gehele lengte van het zakje liep.

1.4 Bij brief van 9 augustus 2005 heeft Vivant een monsterzakje aan Kado Design gestuurd en vermeld dat Vivant zal starten met de productie zodra de zakjes door Kado Design en Jéh Collection zijn goedgekeurd.

1.5 Op 31 augustus 2005 heeft [een medewerkster] van Kado Design aan [naam medewerker], binnendienst-medewerker bij Vivant, een e-mail gestuurd waarin onder meer het volgende is vermeld:

“Ik heb zojuist met de klant gesproken over de monsters en deze zijn door haar niet akkoord bevonden. Ze informeerde mij dat de bedrukking niet overal even dik is en dat het er niet recht op staat. (…) Eigenlijk niet zo’n positief bericht. Ze noemde het zelf een b-keuze…

Ik weet niet of de volledige productie al gereed is, ik hoop het niet, want dan denk ik dat we een probleem hebben. (…)”

1.6 Op 12 september 2005 heeft [naam medewerker] voornoemd een interne e-mail verstuurd aan enkele andere medewerkers van Vivant, met de volgende inhoud:

“Ik heb van Kado Design te horen gekregen dat de zakjes voor Jéh Collection zijn goedgekeurd als ze geproduceerd worden conform het door ons geleverde monster. De enige voorwaarde welke men stelde is dat onderstaande aanpassing wordt doorgevoerd, dwz dat de print recht op het zakje zit. (…)”

1.7 Vivant heeft de zakjes op 15 november 2005 rechtstreeks afgeleverd bij Jéh Collection en op 10 november 2005 aan Kado Design een factuur gestuurd ten bedrage van € 5.890,50 inclusief BTW.

1.8 Als productie 8 bij de dagvaarding is een fax van Jéh Collection aan Kado Design d.d. 15 november 2005 overgelegd waarin is vermeld:

“Hallo [Mevrouw], Krijg ik eindelijk dan toch vanmorgen de voile zakjes binnen. Maar de teleurstelling is groot als wij ze uitpakken… Ziet er niet goed uit! Streep van Jéh Collection is nog steeds niet recht en het is echt een 2e keus zakje! Dit kunnen wij zo niet accepteren. (…)”

1.9 Bij faxbericht van 15 november 2005 heeft [de medewerkster] van Kado Design deze fax van Jéh Collection doorgestuurd aan Vivant en in de begeleidende brief haar onvrede geuit over de gang van zaken bij de bestelling en de trage levering en voorts – onder meer – geschreven:

“Op het moment dat ik de heer [B.] aan de lijn heb om mijn verbazing en boosheid te uiten belt Jéh Collection op de andere lijn met het bericht: goederen binnen! Maar kwaliteit duidelijk onder de maat. Haar uitspraak: “Als je het niet kunt, zeg het dan gewoon !” Bij controle van twee monsterzakjes welke ons zijn toegestuurd kan ik niet anders dan dit beamen.”

1.10 In een reactie op deze brief heeft Vivant bij brief van 8 december 2005 aan Kado Design onder meer geschreven:

“In uw brief vergroot u de zaak buitenproportioneel.

Laten we het theater voor wat het is en ons tot de relevante feiten beperken.

(…)

Ten aanzien van de kwaliteit, zien wij dat de druk goed is en de plaatsing niet afwijkt van de norm bij gebruik. Het iets weglopen van de streep aan de bovenkant is een gevolg van het zich verplaatsen van de opdekkende zijnaden en is slechts vóór gebruik waar te nemen, maar staat als zodanig niet scheef.

U kunt zelf constateren dat de bedrukking, na vulling en sluiting van het zakje, perfect geplaatst is. Wij kunnen derhalve uw afkeuring niet accepteren en houden u aan uw afnameverplichting.”

1.11 Jéh Collection weigert de factuur van Kado Design te betalen en heeft alle zakjes bij Kado Design afgeleverd. Kado Design heeft de factuur van Vivant, naar eigen zeggen door een fout van de boekhouder, betaald op 20 november 2005. Ondanks herhaalde sommatie van Kado Design om tot terugbetaling van de factuur over te gaan, heeft Vivant dit niet gedaan.

Vraag 1

Kan Kado Design bewerkstelligen dat zij recht krijgt op teruggave van het door haar betaalde bedrag, omdat Vivant niet aan haar verplichtingen heeft voldaan? Bespreek alle vereisten, alsmede de gevolgen, van de door u genoemde rechtsgrond.

Veronderstel dat op de overeenkomst de algemene voorwaarden van Vivant van toepassing zijn. In artikel 13 van deze voorwaarden is – voor zover van belang - bepaald:

“Wij zijn nimmer aansprakelijk voor gebreken van onze produkten, daaronder begrepen beschadigingen of tenietgaan van onze producten tijdens het vervoer, tenzij aan de navolgende voorwaarden voldaan is:

1. (…)

2. De goederen zijn nog in de oorspronkelijke staat van levering aanwezig, anders gezegd, zij zijn nog niet verwerkt of bewerkt.

3. Onze kontraktspartij houdt de gebrekkige goederen te onzer beschikking en staat deze op eerste verzoek aan ons af.

4. Onze kontraktspartij toont aan dat de gebreken te wijten zijn aan door ons gepleegde opzet of grove nalatigheid, daaronder niet begrepen opzet of grove nalatigheid van onze ondergeschikten en/of de door ons ingeschakelde vervoerders.

Indien aan alle genoemde voorwaarden is voldaan zijn wij gehouden, met uitsluiting van iedere verdere aansprakelijkheid, om de gebrekkige goederen door deugdelijke te vervangen. Onze kontraktspartij heeft derhalve nooit het recht om indien aan genoemde voorwaarden voldaan is, de overeenkomst aan te tasten en evenmin zijn wij aansprakelijk voor eventuele bedrijfsschade van onze kontrakts-partij.

Wij zijn voorts in geen geval aansprakelijk voor geringe kleur- kwaliteit- model, design-, en/of maatverschillen tussen de monstergoederen en de eigenlijk geleverde goederen.”

Vraag 2

Verandert het gegeven dat voornoemde algemene voorwaarden van toepassing zijn uw antwoord op vraag a?

Antwoordindicatie

Antwoord Casus 1 vraag 1

De bank is zijn volmacht te buiten gegaan. Er komt dus in beginsel geen koopovereenkomst tussen Piet en Jan tot stand (3:66 lid 1 a contrario), tenzij Piet ten opzichte van Jan de schijn heeft gewekt dat er wel een toereikende volmacht zou zijn geweest (3:61 lid 2). Dat heeft Piet niet gedaan (in de schriftelijk volmacht wordt gesproken over een marktconforme prijs). Piet is dus niet gehouden om tot levering van het huis aan Jan over te gaan.

Antwoord Casus 1 vraag 2

Het gaat in casu om een volmacht die voortvloeit uit de bankovereenkomst die is gesloten tussen Piet en de bank. Als Piet schade lijdt, omdat de bank zich niet aan zijn afspraak met betrekking tot marktconform verkopen houdt, is er aan de zijde van de bank een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis die aan de bank kan worden toegerekend krachtens schuld. De bank zal derhalve aansprakelijk zijn op grond van art. 6:74.

Antwoord Casus 1 vraag 3

De bank staat jegens Jan in voor een toereikende volmacht (3:70). In casu is derhalve sprake van wanprestatie van de zijde van de bank en kan Jan schadevergoeding van de bank vorderen.
NB: Z had om inzage in de schriftelijke volmacht kunnen vragen. Dat hij dat niet heeft gedaan, heeft echter niet tot gevolg dat aan zijn recht op schadevergoeding afbreuk wordt gedaan. Hij mocht erop vertrouwen dat de bank zijn volmacht correct zou uitvoeren en was niet gehouden om inzage in de schriftelijke volmacht te verlangen.

Antwoord Casus 2 vraag 1

Kado Design kan recht krijgen op teruggave van het door haar betaalde bedrag door de overeenkomst met Vivant schriftelijk te ontbinden (6:265 jo. 6:267). Er is sprake van een tekortkoming: de afgeleverde zaken beantwoorden niet aan de overeenkomst en zijn daarmee non-conform (7;17), omdat de kwaliteit onder de maat is, hetgeen zich met name uit in het feit dat de streep op de monsterzakjes niet recht is aangebracht. De tekortkoming is ook niet te gering, want Kado Design heeft aangegeven dat het voor haar van groot belang is dat op de zakjes een rechte streep wordt aangebracht. Zij heeft tijdig te kennen gegeven dat er niet behoorlijk is nagekomen (6:89 jo. 7:23).

Behoorlijke nakoming is nog mogelijk, dus Vivant moet in verzuim zijn voor tot ontbinding kan worden overgegaan (6:265 lid 2). Voor dit verzuim is een schriftelijke ingebrekestelling ex art. 6:82 nodig.

Wat de gevolgen van ontbinding betreft: nu beiden al gepresteerd hebben, ontstaan ongedaanmakingsverplichtingen (6:271): Kado Design zal alle zakjes moeten retourneren aan Vivant en Vivant is verplicht het bedrag aan Kado Design terug te betalen.

Antwoord Casus 2 vraag 2

De algemene voorwaarden bevatten onder meer een verbod tot ontbinding. Er kan dus niet worden ontbonden, tenzij de betreffende algemene voorwaarde wordt vernietigd (6:233) of op grond van de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid buiten beschouwing wordt gelaten (6:248 lid 2).

Als Kado Design geen grote wederpartij is (vgl. 6:235), en daar gaan we vanuit, dan zal zij een beroep kunnen doen op art. 6:233. Wat betreft art. 233 sub b: de feiten zwijgen over de vraag of een redelijke mogelijkheid is geboden aan Kado Design om van de voorwaarden kennis te nemen. Of vernietiging op grond van sub b mogelijk is, weten we derhalve niet.

Wat betreft art. 6:233 sub a, kan worden opgemerkt dat een verbod tot vernietiging op de zwarte lijst staat (2:236 sub b). Kado Design is echter geen consument en kan zich dus niet op deze lijst beroepen. Voor de vraag of reflexwerking kan worden aangenomen is van belang hoe groot Kado Design is (hoe kleiner het bedrijf, hoe groter de kans op reflexwerking) en het feit dat de overeenkomst betrekking heeft op haar expertise (dat pleit tegen reflexwerking).

Ook zonder reflexwerking kan de rechter echter beslissen dat de betreffende algemene voorwaarde onredelijk bezwarend is. Het is in ieder geval in het voordeel van Kado Design dat Vivant de algemene voorwaarden eenzijdig heeft opgesteld (en dus geen gebruik maakt van branche-voorwaarden).