Werkgroep week 6 goederenrecht

Opdrachten

Opdracht 1

Vraag 1a

Kan een vordering worden overgedragen wanneer is afgesproken dat overdracht verboden is? 

Vraag 1b

Is het mogelijk om een niet-opeisbare vordering over te dragen? 

Vraag 1c

Is het mogelijk om een vordering tot levering van kolen te verrekenen met een vordering tot betaling van de koopsom? 

Vraag 1d

Biedt art. 3:94 lid 3 tweede zin BW bij een stille cessie meer of minder bescherming aan de schuldenaar van de gecedeerde vordering dan art. 6:34 BW bij een openbare cessie? 

Opdracht 2

Tandarts Sibelius heeft een bloeiende tandartspraktijk en weinig tijd om zich met de incasso van zijn facturen bezig te houden. Hij heeft daarom in oktober 2018 de inning van al zijn rekeningen in handen gegeven van Casmed BV, een gespecialiseerd medisch incassobureau. Om haar werk goed te kunnen doen heeft Casmed alle vorderingen van Sibelius, de huidige zowel als de toekomstige, openbaar aan zich laten cederen.
Sibelius heeft een prachtige antieke tandartsstoel in zijn (monumentale) hal staan. Deze stoel is door grootvader aan Sibelius cadeau gedaan bij de feestelijke opening van zijn praktijk. Grootvader heeft bedongen dat Sibelius de stoel nooit mag overdragen dan aan leden van de familie Sibelius. 

Sibelius komt na de zomer 2019 krap bij kas te zitten en draagt de antieke tandartsstoel over aan de Vereniging voor Tandartsen. Voorts cedeert Sibelius al zijn huidige en toekomstige vorderingen voor de tweede maal, maar dit keer stil aan Beun BV, een kleine financieringsmaatschappij. 

Het mag allemaal niet baten en de tandarts wordt op 17 oktober 2019 failliet verklaard. De curator is nog maar net uit de collegebanken en vraagt u om hulp. Zij heeft de volgende vragen voor u: 

Vraag 2a

Is de antieke tandartsstoel rechtsgeldig overgedragen aan de Vereniging voor Tandartsen? 

Vraag 2b

Heeft de tweede overdracht van vorderingen aan Beun rechtsgeldig plaats kunnen vinden? 

Voorts heeft de curator drie specifieke vorderingen waarvan ze de cessie wil aanvechten tegenover Casmed. In de eerste plaats de vordering op Fopstra, die toen hij patiënt werd vijf jaar geleden, bij Sibelius heeft bedongen dat hij alleen aan Sibelius zal betalen. Bij de vorige vorderingen is dat altijd gebeurd. 

Vraag 2c

Op grond van welke argumenten kan de curator de overdracht aan Casmed bestrijden? Werk zowel de goederenrechtelijke als de verbintenisrechtelijke kant uit. 

Vraag 2d

Kan Casmed een beroep op derdenbescherming doen, en zo ja, onder welke voorwaarden? 

In de tweede plaats is er de vordering op Aysen, studente te Utrecht, een nieuwe patiënte in de praktijk van Sibelius, die op 16 oktober in de avond met spoed een wortelkanaalbehandeling heeft ondergaan. Zij heeft die avond geen rekening meegekregen. 

Vraag 2e

Is de vordering op Aysen rechtsgeldig overgedragen aan Casmed? 

Tot slot de vordering op Stein, uit hoofde van huur van het tuinhuis, voor de maanden september, oktober en november 2019. De huur is maandelijks opeisbaar aan het einde van de maand. 

Vraag 2f

Welke vorderingen op Stein zijn rechtsgeldig overgedragen aan Casmed? 

Opdracht 3

Sirjana heeft een vordering op Karel ter hoogte van 100.000 euro, die pas na drie maanden opeisbaar is. Omdat Sirjana dringend geld nodig heeft, verkoopt zij de vordering aan Felix voor 55.000 euro. De vordering wordt openbaar gecedeerd. De mededeling van de openbare cessie staat op de factuur die Felix naar Karel stuurt. Sirjana en Felix raken verwikkeld in een conflict, waarbij Sirjana de koop van de vordering vernietigt op grond van misbruik van omstandigheden. Vervolgens betaalt Karel aan Felix. 

Vraag 3a

Is de vordering rechtsgeldig aan Felix gecedeerd? Werk uit wie volgens u de schuldeiser van de vordering is. 

Vraag 3b

Kan Karel zich op bevrijdende betaling beroepen? 

Vraag 3c

Heeft Sirjana recht op het bedrag van 100.000 euro? Zo ja, van wie kan Sirjana dat bedrag opvorderen? 

Opdracht 4

Excel BV heeft wegens levering van drie partijen plastic ballen op 3 november 2018 een vordering op Bart Snor ter hoogte van 2.500 euro. Bart Snor dient uiterlijk op 20 december 2018 de koopsom te betalen.
Excel BV heeft zelf ook een schuld aan Bart Snor vanwege door haar in 2017 geleverde ondeugdelijke partij plastic ballen, waar Bart Snor in 2017 schade door geleden heeft. Deze schade bedraagt 3.000 euro. Excel BV verkoopt op 15 november 2018 een bestelauto voor 3.000 euro aan Bart Snor. Een aanbetaling op de koopsom van 1.450 euro is direct opeisbaar. Het restant van de koopsom à 1.550 euro is op 21 december 2018 opeisbaar. Ook zal de bestelauto op die datum aan Snor worden geleverd. 

Vraag 4a

Wie kan op 3 november 2018 tot verrekening overgaan? Bart Snor, Excel of beiden? 

Vraag 4b

Wie kan op 15 november 2018 tot verrekening overgaan? Bart Snor, Excel of beiden? 

Vraag 4c

Wie is op 16 november 2018 eigenaar van de bestelauto? 

Opdracht 5

Klazien komt met Nikki Balvert, een bekend en bevriend penseel virtuoos overeen dat haar portret, in neon kleuren gevat, op een patiowand van haar bungalow zal worden aangebracht. Als de uitvoering van het project nadert, besluit Klazien er van af te zien. Zij ‘schenkt’ de neon wandschildering aan haar neef Rienk, voor zijn verjaardag. Rienk is verrukt, Nikki minder, zij heeft geen zin om Rienk ’s portret op diens patiowand aan te brengen. Volgens Klazien echter, is de vordering op Nikki rechtsgeldig gecedeerd aan Rienk. Nikki betwist dit en wendt zich tot u om advies. 

Kan Rienk volgens u met succes de portretschildering afdwingen van Nikki? 

Opdracht 6

Op 4 juli 2018 lanceerde het Ministerie van Justitie en Veiligheid de internetconsultatie naar het Voorontwerp Wet opheffing verpandingsverboden, te vinden via deze pagina: https://www.internetconsultatie.nl/verpandingsverbod
Bekijk het wetsvoorstel en lees enkele van de reacties, dit mogen naast de internetconsultatie reacties ook gepubliceerde reacties in wetenschappelijke tijdschriften zijn. Het is de bedoeling dat u in de werkgroep gemotiveerd een discussie kunt voeren over de gekozen aanpak in het wetsvoorstel en de beperkingen daarvan. 

Antwoordindicatie

Opdracht 1

Vraag 1a

Een vordering kan nog worden overgedragen als het verbod verbintenisrechtelijk van aard is. Indien het verbod tot overdracht goederenrechtelijk is bepaald, dan kan de vordering niet langer worden overgedragen ex. art. 3:83 lid 2.

Vraag 1b

Ja, omdat goederen overdraagbaar zijn ex. art. 3:80 lid 3 jo. art. 3:84 lid 1. Niet-opeisbare vorderingen vallen onder vermogensrechten en worden op grond van art. 3:1 aangemerkt als goederen.

Vraag 1c

Nee, een van de vereisten voor verrekening is dat het moet gaan om dezelfde soort prestatie. Dit betekent dat je geld kan verrekenen met geld, en kolen kan verrekenen met kolen.

Vraag 1d

Art. 3:94 lid 3 tweede zin biedt meer bescherming bij een stille cessie dan dat art. 6:34 bij een openbare cessie doet. Art. 6:34 biedt namelijk geen bescherming in geval van een openbare cessie, omdat de schuldenaar in dat geval had kunnen weten wie de nieuwe schuldeiser is.

Opdracht 2

Vraag 2a

Ten eerste kan worden vastgesteld dat het eigendomsrecht ex. art. 3:83 lid 1 overdraagbaar is. Het beding dat is opgenomen mist goederenrechtelijke werking, dus staat de overdraagbaarheid niet in de weg. Er moet vervolgens worden bekeken of er een geldige eigendomsoverdracht heeft plaatsgevonden ex. art. 3:84 lid 1: Sibelius is eigenaar door schenking van zijn grootvader dus ook beschikkingsbevoegd, geldige titel is een koopovereenkomst, levering geschiedt via art. 3:90 jo. 3:114. Dit betekent dat de stoel rechtsgeldig is overgedragen aan de Vereniging voor Tandartsen.

Vraag 2b

Sibelius heeft zijn huidige en toekomstige vorderingen reeds gecedeerd aan Casmed BV. Heeft er een geldige eigendomsoverdracht plaatsgevonden aan Casmed BV ex. art. 3:84 lid 1 wat betreft de huidige vorderingen? Vooropgesteld dat vorderingen overdraagbaar zijn op grond van art. 3:83 lid 1. Er is sprake van een geldige titel, namelijk een cessieovereenkomst. De levering geschiedt via art. 3:94 lid 1. Sibelius is tevens beschikkingsbevoegd, omdat hij eigenaar is van de vorderingen. Dit betekent dat er een geldige eigendomsoverdracht heeft plaatsgevonden aan Casmed BV. Dit heeft ook als gevolg dar Sibelius zijn huidige vorderingen niet meer kan overdragen aan Beun BV, omdat Sibelius niet langer beschikkingsbevoegd is. Beun BV kan ook geen beroep doen op derdenbescherming art. 3:88, omdat de ongeldigheid niet voortvloeit uit de ongeldigheid van de vroegere titel of levering.

Heeft er een geldige eigendomsoverdracht plaatsgevonden aan Casmed BV ex. art. 3:84 lid 1 wat betreft de toekomstige vorderingen? Vooropgesteld dat vorderingen overdraagbaar zijn op grond van art. 3:83 lid 1. Er is sprake van een geldige titel, namelijk een cessieovereenkomst. De levering geschiedt via art. 3:94 lid 1 jo 3:97. Tot slot is Sibelius nog niet beschikkingsbevoegd, omdat hij nog geen eigenaar is van de toekomstige vorderingen. Pas als hij rechthebbende wordt, kan hij de vorderingen ook overdragen. Tot op heden is er dus nog geen geldige eigendomsoverdracht van de toekomstige vorderingen aan Casmed BV. Heeft er dan wel een geldige eigendomsoverdracht plaatsgevonden aan Beun BV ex. art. 3:84 lid 1 wat betreft de toekomstige vorderingen? Er is een geldige titel, namelijk de cessieovereenkomst. Sibelius is nog steeds niet beschikkingsbevoegd, omdat de toekomstige vorderingen nog niet bestaan. De levering geschiedt via art. 3:94 lid 3 (stille cessie) jo. 3:97. In geval van stille cessie kan enkel de vordering uit reeds bestaande rechtsverhoudingen worden gecedeerd. Het hangt er af of hier in casu sprake van is. Dit betekent dat ook hier geen sprake is van een geldige eigendomsoverdracht aan Beun BV.

Vraag 2c

De curator moet in dit geval aanvoeren dat met het beding goederenrechtelijke werking werd beoogd. Als de curator hierin slaagt, dan is er geen overdracht tussen Sibelius en Casmed geweest. De vraag is of er een onoverdraagbaarheidsbeding is opgenomen tussen Sibelius en Fopstra. Er is bedongen dat Fopstra alleen aan Sibelius zou hoeven te betalen. Op grond van art. 3:83 lid 2 kan tussen een schuldeiser en schuldenaar de overdraagbaarheid worden uitgesloten. In het arrest Coface/Intergamma heeft de Hoge Raad verduidelijkt dat het uitgangspunt is dat het beding verbintenisrechtelijke werking heeft, tenzij uit de naar objectieve maatstaven uit te leggen formulering daarvan blijkt dat daarmee goederenrechtelijke werking als bedoeld in art. 3:83 lid 2 is beoogd. Als het verbintenisrechtelijk van aard is, dan kan er wel geldig worden overgedragen ex. art. 3:84 lid 1. Er kan dan wel bijvoorbeeld een beroep op wanprestatie worden gedaan. Als het beding goederenrechtelijk van aard is, dan is het goed niet overdraagbaar. Dit heeft als gevolg dat het goed niet kan worden overgedragen.

Vraag 2d

Als het beding goederenrechtelijke werking had gehad, dan is er geen geldige eigendomsoverdracht plaatsgevonden. Er kan geen beroep worden gedaan op derdenbescherming art. 3:88, omdat het goed niet overdraagbaar is. Dit blijkt ook uit het arrest Oryx/van Eesteren.

Vraag 2e

Het gaat hier om een vordering die voortvloeit uit een nog niet bestaande rechtsverhouding. Dit betekent dat deze vordering op grond van art. 3:94 lid 3 niet is gecedeerd aan Casmed. 

Vraag 2f

Sibelius is op 17 oktober failliet verklaard. De Hoge raad heeft in het arrest WUH/Emmerig q.q. bepaalt dat het ontstaan van de vordering afhankelijk is van toekomstige, vooralsnog onzekere, omstandigheden waaronder in het bijzonder de daadwerkelijke verschaffing van het huurgenot. Onderscheidenlijk het na de fallietverklaring nog resterende deel van het huurgenot, waarvoor de betreffende termijn de tegenprestatie vormt. Dit betekent dat de huur van september geldig is gecedeerd aan Casmed. De vorderingen die onstaan in oktober en november zijn niet gecedeerd en vallen in het faillissement. Dit waren op dat moment nog toekomstige vorderingen.

Opdracht 3

Vraag 3a

Sirjana verkoopt haar vordering aan Felix. Er moet worden bekeken of aan de overdrachtsvereisten van art. 3:84 lid 1 is voldaan: geldige titel is verkoopovereenkomst maar ontbreekt door de vernietiging, levering geschiedt via art. 3:94 lid 1 openbare cessie en Sirjana is beschikkingsbevoegd omdat zij eigenaar is. Dit betekent dat de vordering rechtsgeldig is gecedeerd. Dit betekent dat er geen geldige eigendomsoverdracht heeft plaatsgevonden.

Vraag 3b

Door de vernietiging van Sirjana vervalt de eigendomsoverdracht, omdat er geen geldige titel meer aanwezig is. Vernietiging heeft terugwerkende kracht. Karel betaalt aan Felix. Doordat Karel, voor zover uit de casus blijkt, niet op de hoogte is van de vernietiging, kan hij bevrijdend betalen aan Felix op grond van art. 6:34 lid 1. Hij heeft op redelijke gronden, namelijk de mededeling van openbare cessie op de factuur, erop vertrouwd dat hij moest betalen aan Felix. Karel was te goeder trouw ex. art. 3:11.

Vraag 3c

Sirjana kan Felix voor 55.000,- aanspreken als Felix zich inderdaad kan beroepen op bevrijdende betaling. Uit art. 6:36 blijkt namelijk dat de ware gerechtigde (Sirjana) verhaal op degene die de betaling zonder recht heeft ontvangen. Dit betekent dat Karel 55.000,- door moet betalen aan Sirjana. Voor de overige 45.000 heeft Sirjana haar vordering op Karel behouden. Zij moet dit bedrag van hem ontvangen.

Opdracht 4

Vraag 4a

De vereisten voor verrekening ex. art. 6:127 zijn: schuldeiser en schuldenaar dezelfde wederpartij, niet in gescheiden vermogens, schuld kan worden betaald aan de wederpartij, (tegen)vordering kan worden opgeëist door schuldenaar, dezelfde soort prestatie en niet betwist art. 6:136 (geen discussie over het bestaan van de vordering).

Op 3 december heeft Excel een vordering op Bart van 2500,-. Deze vordering moet uiterlijk op 20 december betaald worden. Dit betekent dat deze vordering voor Excel op dit moment nog niet opeisbaar is ex. art. 6:39. Dit heeft als gevolg dat Excel nog niet kan verrekenen.

Op 3 december heeft Bart al een vordering op Excel van 3000,- euro. Het gaat hier om dezelfde partij, namelijk Excel en Bart. Er is geen sprake van gescheiden vermogens. Daarnaast kan de schuld ook worden betaald aan de wederpartij. De vordering op Excel kan door Bart worden opgeëist. Het gaat om dezelfde soort prestatie in geld. Tot slot blijkt niet uit de casus dat de vorderingen worden betwist. Dit betekent dat Bart tot verrekening kan overgaan.

Vraag 4b

Op 15 november heeft Excel een vordering op Bart van 3000,- waarvan 1450,- direct opeisbaar is. Op dit moment kan Excel ook tot verrekening overgaan voor een bedrag van 1450,-. Deze tegenvordering kan namelijk wel voor een deel worden opgeëist.

Bart kan nog steeds op verrekening overgaan gezien beantwoording vraag a. Zijn vordering is ook op 15 november opeisbaar.

Vraag 4c

Er moet worden bekeken of er een geldige eigendomsoverdracht ex. art. 3:84 lid 1 heeft plaatsgevonden: geldige titel is de koopovereenkomst, Excel is beschikkingsbevoegd, levering wordt uitgesteld tot 21 december. Op 16 november is Excel dus nog eigenaar van de bestelauto, omdat er nog geen geldige levering heeft plaatsgevonden. Er kan geen sprake zijn van een cp-levering art. 3:115 sub a, omdat er dan een tweezijdige verklaring vereist zou zijn.

Opdracht 5

Op grond van art. 3:83 lid 1 zijn eigendom, beperkte rechten en vorderingsrechte overdraagbaar, tenzij de wet of aard van het recht zich tegen overdracht verzet. In het onderhavige geval zal er geen geldige eigendomsoverdracht door een levering via cessie hebben plaatsgevonden, omdat het vorderingsrecht van Klazien niet kan worden overgedragen. De aard van het goed verzet zich namelijk tegen overdracht. De inhoud van de prestatie die Nikki Balvert moet verrichten, zal namelijk geheel veranderen wanneer zij een portret van Rienk moet schilderen. Dit betekent dat Rienk de schildering niet van Nikki kan afdwingen.

Opdracht 6

Uitwerking mondeling in werkgroep.