College 1

Algemene informatie

In deze collegereeks zal veel informatie gegeven worden die niet in het boek staat. Een belangrijk aspect uit het boek wat wel veel terug zal komen in de collegereeks is de indeling in zes domeinen. Deze domeinen bestaan uit het dispositionele domein, het biologische domein, het intrapsychische domein, het cognitieve/experiëntiële domein, het sociale en culturele domein en het aanpassingsdomein. Deze domeinen zijn ook te linken aan verschillende soorten psychologie.

Persoonlijkheid in het dagelijkse leven

Als mensen een omschrijving van zichzelf geven vertellen ze meestal algemene informatie zoals naam, leeftijd, interesses en eigenschappen. Deze beschrijvingen zijn meestal positief. In deze zelfbeschrijvingen zitten individuele verschilvariabelen: aspecten waarop je jezelf onderscheidt van anderen. Mensen kunnen op veel manieren van elkaar verschillen.

De persoonlijkheid heeft betrekking op psychologische en stabiele individuele verschilvariabelen. De persoonlijkheid is deels genetisch bepaald en niet situatieafhankelijk. De oorsprong van het woord persoon ligt in het theater. Personare is latijn voor doorklinken; het geluid dat door een theatermasker kan worden laten horen. ‘Karakter’ is geen synoniem voor persoonlijkheid, want het karakter is het type van een persoon. Karakterbeschrijvingen zijn vaak moraliserend en verwijzen naar iets wat uit evenwicht is. Karakterbeschrijvingen zijn wel een deelverzameling van de persoonlijkheid.

Het temperament is ook een deelverzameling van de persoonlijkheid, en overlapt deels met het karakter. De Oude Grieken zagen temperament als een ideale mengvorm van humores, ofterwijl lichaamssappen. De vier verschillende lichaamssappen waren bloed, etter/slijm, gal en zwarte gal. Deze sappen zijn gebaseerd op het idee van de vier pure elementen vuur, water, aarde en lucht. Galenus verbond aan de vier lichaamssappen het woord temperament en baseerde er vier soorten temperament op: sanguinisch, cholerisch, flegmatisch en melancholisch. Nu wordt het temperament gezien als persoonlijkheidsaspecten die grotendeels aangeboren zijn en al vroeg zichtbaar zijn bij kinderen.

Onderzoeksgebied

Is er veel overlap tussen persoonlijkheidspsychologie met andere deelgebieden in de psychologie. Daardoor kun je vanuit de persoonlijkheidspsychologie andere deelgebieden onderzoeken. Dit gebeurd vooral in het buitenland, vooral in Duitsland en Amerika. In Nederland is dit echter omgekeerd; er zijn heel weinig persoonlijkheidspsychologen waardoor persoonlijkheid vooral vanuit andere deelgebieden wordt onderzocht. Toepassingsgebieden van de ontwikkelingspsychologie zijn bijvoorbeeld in de arbeids- en organisatiepsychologie te vinden (personeelsselectie) of in de klinische psychologie (diagnostiek).

Terugkerende issues in vraagstukken over persoonlijkheid

Wat zijn traits/eigenschappen? Wat zijn de belangrijkste eigenschappen van de persoonlijkheid? Eigenschappen (traits) zijn verborgen (interne) kenmerken van mensen die bepalen hoe ze zich gedragen. Er zijn verschillende benaderingen voor de belangrijkste/meest basale eigenschappen van personen. Zo zijn er theoretische modellen en kun je relevante eigenschappen vinden in onderzoek. In het boek worden deze benaderingen de lexicale benadering en de statistische benadering genoemd. De belangrijkste theorie hierover is de theorie van Eysenck, die in hoofdstuk drie wordt besproken. Ook de theorie.....read more