Chapter 1 - Welke functie vervult het personen- en familierecht en waar is dit recht geregeld?

1.1 De plek van het personen- en familierecht in het Burgerlijk Wetboek

Het personen- en familierecht is het geheel van regels die van toepassing zijn op de status van natuurlijke personen. Het kan bijvoorbeeld gaan over rechtsbevoegdheid of handelingsbekwaamheid. Het personen- en familierecht begeleidt de mens in juridisch opzicht van de wieg tot het graf. Het personen- en familierecht geeft antwoorden op vragen zoals: wat zijn de rechtsgevolgen van de geboorte van een kind, van wie stamt het af, welke naam heeft het, wie oefent het gezag over het minderjarige kind uit en wie kunnen een huwelijk aangaan? Eventueel zou er een onderscheid kunnen worden gemaakt tussen het personenrecht en het familierecht, maar dat heeft weinig nut, aangezien aan dit onderscheid geen rechtsgevolgen zijn verbonden.

Een groot deel van de regels omtrent het personen- en familierecht is terug te vinden in Boek 1 BW, welke is ingevoerd op 1 januari 1970 en in de loop der jaren vele malen is gewijzigd. Vanaf 1 januari 1992, toen de Boeken 3,5,6 en enkele titels van Boek 7 BW werden ingevoerd, is er sprake van een toenemende integratie van het personen- en familierecht in het algemene vermogensrecht. Dit kwam vooral door schakelbepalingen zoals die van art. 3:15, 59, 78, 79, 326 en 6:216 BW.

1.2 De onderlinge verhouding tussen het personen- en familierecht en het huwelijksvermogens- en erfrecht

Volgens

Hoofdstuk 1: Inleiding

1. Welke artikelen waren volgens het Europese Hof in het Marcx-arrest geschonden?

2. Welke bijzondere wetten zijn van belang voor het personen- en familierecht?

Hoofdstuk 2: Algemene bepalingen

1. Door wie kan er curatele worden verzocht?

2. Wat telt volgens de wet als geboorte?

3. Hoe ontstaat verwantschap?

Hoofdstuk 3: Het recht op de naam

1. Welke twee beperkingen gelden voor het geven van voornamen?

2. Wat zijn de vier mogelijkheden voor het voeren van een geslachtsnaam?

3. Wat waren de uitgangspunten bij het wetsvoorstel voor het herzien van het naamrecht?

Hoofdstuk 4: Woonplaats

1. Hoe leiden handelingsonbekwamen hun woonplaats af?

2. In welke gevallen kan iemand zijn woonplaats kiezen?

3. Waar in de wet wordt de woonplaats van een rechtspersoon en een natuurlijke persoon worden geregeld?

Hoofdstuk 5: Burgerlijke stand

1. Wat zijn de taken van een ambtenaar van de burgerlijke stand?

2. Wat voor registers heeft een gemeente?

3. Wat is een attestatie de vita?

Hoofdstuk 6: Het huwelijk

1. Wat zijn de vereisten voor het aangaan van een huwelijk?

2. Hoe kan het huwelijk worden gestuit?

3. Wie kunnen het huwelijk nietig verklaren?

Hoofdstuk 7: Het geregistreerd partnerschap

1. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen een geregistreerd partnerschap en het huwelijk?

2. Wat zijn de manieren waarop een geregistreerd partnerschap eindigt?

3. Wie kunnen een geregistreerd partnerschap aangaan?

Hoofdstuk 1: Inleiding

Het personen- en familierecht wordt onder meer geregeld in:

• Boek 1 BW;
• Boek 3 BW (bijvoorbeeld art. 3:15, 59, 78, 79 en 326 BW);
• Boek 7 BW.

De belangrijkste artikelen van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) zijn:

• art. 8 EVRM (dit artikel is van toepassing op familie- en gezinsleven);
• art. 12 EVRM (op basis van dit artikel hebben mannen en vrouwen om te huwen als ze daarvoor de leeftijd hebben; verder hebben ze het recht om een gezin te stichten);
• art. 14 EVRM (verbod van discriminatie).

De belangrijkste bijzondere wetten zijn:

• de Pleegkinderenwet;
• de Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie;
• de Wet op de jeugdzorg.

Zowel de bepalingen van het EVRM en het IVBPR werken door via de Nederlandse grondwet op grond van:

• art. 94 Grondwet.

De belangrijkste artikelen voor het familieprocesrecht zijn:

• art. 261-291 Rv;
• art. 358-362 Rv;
• art. 426-429 Rv;
• art. 798-828 Rv;
• art. 806 lid 1 en 827 lid 2 Rv.

Hoofdstuk 2: Algemene bepalingen

De twee categorieën van personen die handelingsonbekwaam kunnen zijn, zijn:

• minderjarigen die zonder toestemming van hun wettelijke vertegenwoordiger handelen, wiens toestemming evenmin mag worden verondersteld volgens art. 1:234 BW;
• onder curatele gestelden in de zin van art. 1:381 lid 1 BW.

Curatele kan op grond van art. 1:379 BW worden verzocht door de volgende personen:

• door de betrokken persoon;
• de echtgenoot;
• de geregistreerde partner;
• zijn andere levensgezel;
• de bloedverwanten in de rechte lijn en die in de zijlijn tot de vierde graad ingesloten.

Wat telt er volgens de wet als geboorte:

• biologische verwantschap;
• adoptie;
• erkenning;
• gerechtelijke vaststelling van het vaderschap.

Aanverwantschap ontstaat op twee manieren. Die manieren zijn volgens art. 1:3 lid 2 BW:

• door huwelijk;
• door geregistreerd partnerschap.

Hoofdstuk 3: Het recht op de naam

Er wordt in het namenrecht onderscheid gemaakt tussen: