HC53: Evaluatie verslag roken

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden de verschillende interventies voor roken besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Verslaving

Nicotine bereikt binnen 7 seconden het onderste gedeelte van de hersenen: het reptielenbrein. Hierdoor ontstaat een plezierig gevoel, maar ook een hunkering. Deze hunkering wordt tegengewerkt door nicotine → een negatieve beloning. Door verslaving aan nicotine is het erg moeilijk om te stoppen met roken. Ook zijn er marketingsstrategieën van de tabaksindustrie die de verleiding groter maken.

Keuzes worden niet altijd bewust afgewogen. Informatie kan op verschillende manieren verwerkt worden. Als iemand geen uitgesproken mening over iets heeft, wordt de perifere route gevolgd. Deze is afhankelijk van:

• Uiterlijk
• Bron
• Etc.

Zo zijn bijv. puber makkelijk over te halen.

Determinanten

Er zijn veel determinanten die rookgedrag beïnvloeden:

• Sociaal-cognitieve factoren
  • Attitude
  • Subjectieve nrm
  • Eigen effectiviteit/ervaren van controle
  • Risicoperceptie
  • Sociale steun
• Sociaal-economische factoren
  • Inkomen/financiële zorgen
  • Soort werk
  • Geen werk
  • Opleiding
• Sociaal-demografische factoren
  • Culturele normen
  • Geslacht
  • Leeftijd
• Contextuele factoren
  • Beschikbaarheid
  • Stressoren
  • Woonomgeving
  • Binnen huizen
  • Etc.

Preventie

Rookpreventie heeft 3 doelen:

• Stoppen met roken bevorderen
• Binnen met roken voorkomen
• Beschermen tegen meeroken

In het nationaal preventieakkoord is afgesproken dat men gaat proberen om de prevalentie van roken zoveel mogelijk te laten afnemen. Het doel is een rookvrije generatie. Er zijn verschillende methoden om roken te voorkomen.

Methode 1: Regelgeving, handhaving en beleid

Sinds 20 mei 2016 zijn er nieuwe wetten en regels op het gebied van:

• Ingrediënten en emissies van tabaksproducten
• Etiketten en verpakkingen van tabaksproducten, kruidenrookproducten, e-sigaretten en navulverpakkingen
• Informatieverstrekking door producenten, importeurs en distributeurs aan de Europese Commissie en de overheid
• Verkoop op afstand (bijv. internetverkoop) van tabaksproducten, e-sigaretten en navulverpakkingen

Voorbeelden van deze methode zijn:

• Blootstelling tegengaan door horecaverbod
  • Geeft minder druk om te roken
  • Draagt bij aan het veranderen van de norm
  • Populatiemaatregel
  • Preventie beginnen, bevorderen stoppen
  • Beschermen van niet-rokers
• Leeftijdsgrens <18 jaar
  • Uitstel: minder rokers en minder verslaving
  • Verminderen van groepsdruk
• Nieuwe regels bij e-sigaretten
  • Verbod verkoop <18 jaar
  • Verbod reclame
  • Verminderen sociale invloed
  • Verminderen beschikbaarheid
• Etikettering en verpakkingen
  • Afschrikwekkende plaatjes
  • Plain packaging
• Verbod op reclame
  • Verbod op reclame laat percentage rokers met 1,5% dalen
    • Vooral de stopkans wordt groter
• Prijsverhoging en verhogen accijns
  • Effectieve maatregel als de prijsstijging groot genoeg is
  • 10% verhoging leidt tot 4% daling van het aantal rokers
  • Populatiemaatregel
  • Preventie beginnen, bevorderen stoppen

Methode 2: voorlichting en educatie

Verschillende groepen kunnen voorgelicht en onderwezen worden over de risico's van roken:

• Basisschoolleerlingen
• Scholieren (voortgezet onderwijs)
  • Actie tegengif
  • Smoke alert
  • Gezonde school en genotmiddelen
• Volwassenen

Methode 3: signalering, advies in de zorg

Deze methode is vooral gericht op het stoppen met roken:

• Huisarts signaleert
  • Hanteert de standaard
  • Minimale interventiestrategie (STIMEDIC)
  • Verwijzing naar groepsinterventies
  • Effectief indien goed ontwikkeld en uitgevoerd
• Specialist signaleert
  • Doorverwijzing naar rookstoppoli's
  • Lijkt effectief
• Telefonisch advies/consult
• Groepsprogramma
  • Geeft mogelijkheden tot uitwisselen en gezelligheid
• V-MIS
  • Helpt zwangere vrouwen bij het stoppen met roken

Methode 4: fysieke en sociale omgeving

Roken kan ook voorkomen worden door maatregelen in de omgeving te treffen:

• Rookvrij opgroeien
  • Ouders
  • Preventie meeroken
• Rookverboden op de werkplek, openbare ruimten en horeca
  • Effectief als maatregelen substantieel zijn (ook voor rokers in lagere sociaaleconomische lagen)
  • Sportverenigingen rookvrij maken
• Veranderen van de sociale norm
• Op weg naar een rookvrije generatie

Role modelling

Role modelling is een sociale leertheorie/sociaal cognitieve theorie (Bandura). Mensen leren niet alleen door zelf gedrag uit te voeren en de consequenties daarvan te zien, maar ook door te observeren. Dit heeft ook wel vicarious learning of modelling → door het gedrag van anderen en de positieve of negatieve consequentie te zien, zal iemand juist wel of niet het gedrag uitvoeren.

Hiervoor zijn een aantal voorwaarden:

• Identificeren
• Voldoende aandacht en observatie
• Gedrag moet uitvoerbaar zijn

Voorbeelden hiervan bij roken zijn:

• Ouders die een sigaret opsteken en hier zichtbaar van genieten
• Scholieren die op het schoolplein roken positief ontvangen

Andersom kan dit ook als interventie toegepast worden: roken is niet stoer.