NVK richtlijn - Geneeskunde - Urineweginfecties bij kinderen

Echografisch onderzoek

Voor het lange termijn beleid van urineweginfecties bij kinderen moet er een echo van de nieren en blaas worden gemaakt en een DMSA scan. Bij de echo van de nieren en blaas wordt er gekeken naar de grootte en het aspect van de nieren. Ook wordt het parenchym geïnspecteerd en wordt er gekeken naar het aspect van ureteren. Tevens wordt het aspect van de blaas, de diameter van het rectum en op de aanwezigheid van residue na mictie gecontroleerd.

Follow up

De follow up na de behandeling voor de urineweginfectie bestaat uit de volgende kernpunten; de therapietrouw, de hoeveelheid vochtinname en de verbetering van het kind na 48 uur. Als na de medicatie voor de urineweginfectie aan één of meerdere van deze punten niet kan worden voldaan, moet er door de ouders contact op worden genomen met de behandeld arts. Als er bij kinderen geen symptomen aanneembaar zijn na het optreden van een urineweginfectie, hoeft er geen follow-up te plaats te vinden.

Definities

Acute pyelonferitis is een urineweginfectie met koorts die gepaard gaat met duidelijke pijn in de flanken. Een cystitis is een urineweginfectie waarbij geen koorts aanwezig is. Er wordt gesproken van een atypische urineweginfectie indien het gaat om;

• een ernstig zieke patiënt,

• er sepsis bij aanwezig is,

• een slechte urine straal,

• massa in de buik of blaas te voelen is,

• het kreatininegehalte verhoogd is,

• er geen respons is op een antibiotische behandeling binnen achtenveertig uur,

• de urineweginfectie wordt veroorzaakt door een infectie met een ander micro-organismen dan E. Coli.

Als er bij het kind sprake is van een andere bacterie dan E. Coli en het goed reageert op antibiotica en geen andere kenmerken van een atypische infectie heeft, kan de echo binnen zes weken worden uitgevoerd. Daarentegen, bij een atypische- of recidiverende urineweginfectie moet er wel een echo worden uitgevoerd tijdens de acute infectie.

Bij de volgende symptomen moet er gedacht worden aan een urineweginfectie: koorts, braken lethargie en prikkelbaarheid bij een leeftijd onder de drie maanden. Bij een leeftijd boven de drie maanden is er vooral koorts aanwezig. Bij alle leeftijd is er sprake van frequent plassen en pijnlijke mictie.

Bij een kind boven de drie maanden die de klachten nog niet goed mondeling kan weergeven moet er worden gelet op buikpijn, braken, weinig voeding en pijn in de flanken. Bij kinderen boven de drie maanden die zich wel al goed verbaal kunnen uiten moet er gelet worden op buikpijn, flankpijn, het disfunctioneel ledigen van de blaas en meer ophouden van plas.

Onderzoek

Voor het screenend onderzoek moet er urine worden verzameld. Hiervoor moet de vulva of penis gereinigd worden met water. Vervolgens moet er urine op gevangen worden en elk kwartier controleren of het kind geplast heeft. Verricht uiteindelijk een leukocytenesterasetest en een nitriettest.

Urinekweek

Als de leukocytenesterasetest en de nitriettest positief zijn, is er een urineweginfectie mogelijk. In dit geval moet er een urinemonster worden afgenomen om en urinekweek uit te voeren. De urine kan opgevangen worden middels een steriel potje of via een eenmalige katherisatie. Vervolgens kan de urinekweek worden ingezet en moet er worden gestart met de behandeling. De urinekweek kan positief of negatief uitvallen. Bij een positieve urinekweek is er sprake van een urineweginfectie. De behandeling moet gecontinueerd worden. Op basis van de leeftijd van het kind en de verwekker moet er wel of niet aanvullend onderzoek worden uitgevoerd. Als de urinekweek negatief is, is er geen sprake van een urineweginfectie moet de antibiotica weer worden gestaakt.

Wanneer verwijzen?

Een kind onder de zes maanden oud moet worden verwezen naar de tweede lijn. Ook bij alle niet zindelijke kinderen waarbij de urine moet worden opgevangen via katherisatie is het nodig om te verwijzen. Tevens moeten kinderen waarbij binnen achtenveertig uur geen herstel van de behandeling optreedt, verwezen worden. Als laatste moeten kinderen met recidiverende urineweginfecties en atypische urineweginfecties verwezen worden naar de tweede lijn.

Behandeling van urineweginfectie

Bij alle kinderen onder de drie maanden of bij alle kinderen boven de drie maanden met een urineweginfectie in combinatie met koorts, moet er gestart worden met intraveneus cefalosporine antibioticum of augmentin. De keuze van de antibiotica is afhankelijk van de uitslag van de kweek. Antibiotica kan per os worden toegediend bij kinderen met een leeftijd boven de drie maanden. Ook bij urineweginfecties zonder koorts moet antibioticum per os worden toegediend. Profylaxe van antibiotica moet worden overwogen bij recidiverende urineweginfecties of indien er sprake is van hooggradige reflux.

Voorlichting ouders

Aan de ouders moet worden gecommuniceerd dat zij contact moeten opnemen met de arts indien er problemen zijn met de inname van het voorgeschreven antibiotica of indien het kind niet binnen achtenveertig uur hersteld na de het starten van de behandeling.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Bij de anamnese moet er worden nagegaan of er risicofactoren zijn voor een recidief van een urineweginfectie. Er moet worden gevraagd naar de frequentie, de straal richting en incontinentie voor mictie. Ook moet er gevraagd worden naar de defecatie; wat is de frequentie, de consistentie, is er sprake van incontinentie en of het kind moet persen tijdens de defecatie. Er moet tevens aandacht worden besteed naar de familieanamnese; hierbij moet er specifiek worden gevraagd of familieleden bekend zijn met vesico-ureterale reflux of dat er andere nierproblemen in de familie voorkomen. Bij het lichamelijk onderzoek moet er gekeken worden of er een palpabele massa in de buik of blaas te voelen is. Controleer of er bij de genitalia lokale irritatie aanwezig is en of de anatomie naar behoren is. Tevens moet de onderrug worden gecontroleerd of de lumale wervelkolom wel normaal is gesloten.