Oefenpakket Introduction to Psychology

Deze samenvatting is gebaseerd op het studiejaar 2013-2014.

A: Stamplijst
B. Oefententamenvragen
C. Antwoorden Oefententamevragen
D: Stamplijst Hoorcolleges Deeltoets 1

A: Stamplijst

Hoofdstuk 1

Psychologie	Wetenschappelijk onderzoek naar zowel de geest als het gedrag van een individu. Hierin verwijst gedrag naar daden en responsen die direct observeerbaar zijn en verwijst de geest naar interne processen en gesteldheden, zoals gedachten en gevoelens die niet direct zichtbaar zijn.
Basis onderzoek	Algemene vraag naar kennis
Toegepast onderzoek	Ontworpen om specifieke, praktische problemen op te lossen
Lichaam-geest dualisme	De overtuiging dat de geest een spirituele entiteit is die niet is onderworpen aan fysieke wetten die het lichaam besturen
Monisme	Stelt dat lichaam en gest een zijn. De gest wordt niet gezien als een aparte, spirituele entiteit
Emprisme	Alle ideeën en kennis worden vergaard door de empirie, dat wil zeggen door het verstand.
Structuralisme	Analyseert de geest in termen van zijn meest basale elementen
Functionalisme	Stelt dat de psychologie de functies van het bewustzijn moet onderzoeken, in plaats van zijn structuur
Psychodynamisch perspectief	Onderzoekt de oorzaken van gedrag binnen de innerlijke mechanismen van onze persoonlijkheid (onze unieke persoonlijkheidskenmerken, emoties en motieven), en benadrukt de rol van onbewuste processen.
Psychoanalyse	Het analyseren van interne en in de eerste plaats onbewuste psychologische krachten
Afweermechanismen	Psychologische technieken die een individu helpen om te gaan met angst en pijn na traumatische ervaringen
Object-relatie theorieën	Gericht op hoe vroege ervaringen met verzorgers de percepties van een individu ten aanzien van zichzelf en anderen vormt
Behavioral perspectief	Gericht op de rol van de externe omgeving in het aansturen van daden
Behaviorisme	Stroming die de controle van de omgeving op gedrag door middel van leren benadrukt
Cognitief Behaviorisme	Stelt dat leerervaringen en de omgeving van invloed zijn op verwachtingen en andere gedachten. Deze gedachten zijn op hun beurt weer van invloed op hoe een individu zich gedraagt
Humanistisch perspectief (Humanisme)	Benadrukt de vrije wil, persoonlijke groei en de behoefte om betekenisvol te zijn van een individu
Positieve psychologie-beweging	Benadrukt het onderzoek naar menselijke krachten, voldoening en optimaal leven
Cognitief perspectief	Onderzoekt de aard van de geest en op welke manieren mentale processen gedrag beïnvloeden.
Gestalt psychologie	Onderzoekt hoe bepaalde ervaringselementen worden georganiseerd tot een groter geheel
Cognitieve psychologie	Onderzoek naar mentale processen
Cognitieve neurowetenschappen	Onderzoekt hersenactiviteit van mensen tijdens de uitvoering van cognitieve taken.
Sociaal constructivisme	Stelt dat wat wordt gezien als de werkelijkheid voor een groot deel is gebaseerd op onze eigen mentale creaties
Sociocultureel perspectief	Onderzoekt op wat voor manier de sociale omgeving en culturele leren ons gedrag, gedachten en gevoelens beïnvloeden
Cultuur	Waarden, overtuigingen, gedrag en tradities die worden gedeeld door een grote groep mensen en worden overgedragen van de ene op de andere generatie
Normen	(Geschreven of ongeschreven) regels die aangeven welk gedrag geaccepteerd is en wat wordt verwacht van leden van een groep
Socialisatie	Het proces waarmee cultuur wordt overgedragen op nieuwe leden en wordt geïnternaliseerd door deze nieuwe leden
Culturele psychologie	Onderzoek op welke manier cultuur is overgedragen op zijn
Individualisme	Benadrukt persoonlijke doelen. De identiteit van een individu is primair gebaseerd op iemands eigen attributies en prestaties
Collectivisme	Individuele doelen zijn ondergeschikt aan doelen van de groep. Persoonlijke identiteit wordt voor een groot deel bepaald door de bindingen die een individu heeft met sociale groepen, zoals de familie
Biologisch perspectief	Onderzoekt hoe hersenprocessen en andere lichamelijke functies gedrag reguleren
Behavioral neurowetenschappen	Onderzoekt hersenprocessen en andere fysiologische functies die een onderliggende rol spelen in het gedrag, zintuigelijke ervaringen, emoties en gedachten.
Neurotransmitters	Chemicaliën die worden vrijgelaten door zenuwcellen. Deze zenuwcellen stellen de neurotransmitters instaat om met elkaar te communiceren
Gedragsgenetica	Onderzoekt op welke manieren gedragsmatige neigingen worden beïnvloed door genetische factoren
Natuurlijke selectie	Wanneer een bepaald persoonlijkheidskenmerk bepaalde individuen uit de groep voordelen geeft ten opzichte van andere leden uit de groep, is het aannemelijk dat deze leden zullen overleven en de voordelige persoonlijkheidskenmerken door zullen geven aan hun nageslacht
Evolutionaire psychologie	Verklaart hoe evolutie huidig menselijk gedrag vormt
Interactie	De manier waarop de ene factor gedrag beïnvloed is afhankelijk van de aanwezigheid van een andere factor

Hoofdstuk 2

Hypothese	Een specifieke voorspelling over een bepaald fenomeen
Theorie	Een set van formele verklaringen die uitleggen hoe en waarom bepaalde gebeurtenissen aan elkaar gerelateerd zijn
Variabele	Een karaktereigenschap of een factor die kan variëren
Operationele definitie	Definieert een variabele in termen van de specifieke procedures die worden gebruikt om de variabele te produceren of te meten. Het vertaalt abstracte termen in iets observeerbaars en meetbaars zodat het eenvoudig te begrijpen is
Unobtrusive measures	Registreert gedrag op zo’n manier dat participanten zich er niet bewust van zijn dat ze worden geobserveerd
Archival measures	Reeds bestaande registraties of documenten
Overeenkomst	Voordat individuen deelnemen aan een bepaald onderzoek, dienen ze geïnformeerd te zijn over Het doel en de procedures van het onderzoek Eventuele voordelen van het onderzoek Mogelijke risico’s voor de participanten Het recht van een participant om zich op ieder moment terug te kunnen trekken In hoeverre er sprake is van de bescherming van de privacy van de participanten
Beschrijvend onderzoek	Identificeert hoe mensen en dieren zich gedragen, met betrekking tot hun natuurlijke settings
Case study	Een diepte-analyse van een individu, groep of gebeurtenis
Natuarlistische observatie	De onderzoeker observeert gedrag zoals het voorkomt in een natuurlijke setting
Vragenlijstonderzoek	Informatie met betrekking tot een bepaald onderwerp wordt vergaard door het afnemen van vragenlijsten of interviews bij verschillende mensen
Populatie	Alle individuen die als interessant worden beschouwd als het gaat om het trekken van bepaalde conclusies
Steekproef	Een set van individuen die worden geselecteerd uit een grotere populatie
Respresentatieve steekproef	Geeft de belangrijkste karakteristieken van de populatie weer
Toevallige steekproef	Ieder lid van de populatie heef een gelijke kans om in de steekproef terecht te komen
Correlatie onderzoek	Meet de ene variabele (X), meet een tweede variabele (Y) en vervolgens wordt statistisch bepaald in hoeverre X en Y zijn gerelateerd
Correlatie coëfficiënt	Een statistiek die de richting en de sterkte van de relatie tussen twee variabelen aangeeft
Positieve correlatie	Hogere scores op de ene variabele worden geassocieerd met hogere scores op de andere variabele
Negatieve correlatie	Wanneer hogere scores op de ene variabele worden geassocieerd met lagere scores op de andere variabele
Scatterplots	Grafieken die de correlatie tussen twee variabelen laat zien.
Experiment	Manipulatie van één of meer variabelen. Daarnaast meet het in hoeverre de manipulatie andere variabelen beïnvloedt. Ook probeert vreemde factoren, die mogelijk de uitkomst van het experiment beïnvloeden, te controleren
Onafhankelijke variabele	De factor die wordt gemanipuleerd door de onderzoeker
Afhankelijke variabele	De factor die wordt gemeten door de onderzoeker en die mogelijk van invloed is op de onafhankelijke variabele
Experimentele groep	De groep die een behandeling of een actieve mate van de onafhankelijke variabele krijgt
Controle groep	De groep die geen behandeling krijgt
Counterbalancing	Het proces waarin de mate van condities op een dusdanige manier wordt gevarieerd om te voorkomen dat een bepaalde conditie relatief meer voordelen heeft dan anderen
Interne validiteit	De mate waarin er in het experiment voldoende ondersteuning is te vinden voor causale conclusies
Confounding of variables	Twee variabelen zijn op een dusdanige manier verweven met elkaar dat het onmogelijk is om te bepalen welke van de twee een afhankelijke variabele beïnvloedt
Demand characteristics	Door participanten opgevangen signalen ten aanzien van de hypothese of hoe men denkt dat ze zich moeten gedragen
Placebo	Een substantie zonder farmacologisch effect
Placeboeffect	Individuen vertonen na behandeling gedragsverandering op basis van hun verwachtingen, niet op basis van de behandeling.
Verwachtingseffecten van de onderzoeker	Subtiele en onbedoelde manieren waarop de onderzoekers hun participanten beïnvloeden om zo te reageren dat het consistent is met de hypothese die is opgesteld door de onderzoeker
Double-blind procedure	Zowel de participant als de onderzoeker weten niet in welke experimentele conditie de participant is ingedeeld
Externe validiteit	De mate waarin de resultaten uit het onderzoek kunnen worden gegeneraliseerd naar andere populaties, settingen en condities
Replicatie	Het herhalen van een studie om te bepalen in hoeverre de originele bevindingen kunnen worden gedupliceerd
Modus	De meest voorkomende score in een verdeling
Mediaan	Het punt in een verdeling dat een verdeling van scores door midden deelt, wanneer deze scores zijn gecategoriseerd van laag naar hoog
Gemiddelde	Het gemiddelde van een aantal scores
Bereik	Het verschil tussen de hoogste en de laagste score in een verdeling
Standaarddeviatie	Hoeveel iedere score in een verdeling afwijkt van het gemiddelde
Inferentiële statistiek	Stelt ons instaat om gevolgtrekkingen te kunnen doen over een populatie op basis van data die is verzameld door een steekproef of de bijbehorende verdeling
Statistische significantie	De kans dat een bepaalde uitkomst enkel te wijten is aan toeval
Meta-analyse	Een statistische procedure om de resultaten van verschillende onderzoeken, die hetzelfde onderwerp bestuderen, te onderzoeken

Hoofdstuk 3

Genotype	De specifieke genetische make up van een individu
Fenotype	De observeerbare karakteristieken van een individu
Chromosoom	Staafachtige molecuul bestaande uit deoxyribonucleic acid (DNA). Deze molecuul bevat al het erfelijk materiaal wat wordt doorgegeven door de eicel van de moeder en de spermacel van de vader
Genen	De biologische eenheden die het erfelijk materiaal bevatten
Allelen	Alternatieve vorm van een gen dat verantwoordelijk is voor de productie van diverse karaktereigenschappen. Zo is er een allel dat blauwe ogen produceert en is er een ander allel dat bruine ogen produceert
Een dominant gen	Wanneer een gen wordt doorgegeven door zowel de vader als de moeder is het dominant. Dit houdt in dat de specifieke karakteristiek die de gen inhoudt wordt laten zien
Recessief gen	Wanneer een gen van één van de ouders recessief is, betekent dit dat de karaktereigenschap van het gen niet wordt laten zien, tenzij het de gen van de andere ouder ook recessief is.
Polygenische transmissie	Wanneer een aantal genenparen de invloed die zij hebben op zo’n manier combineren dat er een enkele fenotypische trek ontstaat
Gedragsgenetica	Onderzoek naar hoe erfelijkheid en omgevingsfactoren psychologische karakteristieken beïnvloeden
Concordantie	Het gelijktijdig optreden van factoren
Adoptie-onderzoek	Individuen die op jonge leeftijd zijn geadopteerd worden met betrekking tot verschillende karakteristieken vergelijken met zowel de biologische ouders, met wie zij genen delen, als met de adoptieouders, met wie geen genen worden gedeeld
Tweelingsonderzoek	Het vergelijken van overeenkomsten met betrekking tot verschillende trekken bij identieke en twee-eiige tweelingen
Concordantie scores	Overeenkomst in trekken
Èrfelijkehdiscoëfficient	Maakt een schatting in welke mate er sprake is van verschillen of variatie met betrekking tot een specifiek fenotypische karaktereigenschap binnen een groep mensen die dezelfde genen hebben
Adaptieve significantie	Hoe gedrag de kans op overleven en reproductie van een organisme in zijn natuurlijke omgeving beïnvloedt
Fixed action pattern	Een onaangeleerde respons die automatisch wordt geprikkeld door een specifieke stimulus
Gedeelde omgeving	Omgeving die wordt gedeeld door verschillende mensen
Ongedeelde omgeving	Omgeving en ervaringen die uniek zijn voor een individu
Reactie bereik	Het bereik van het aantal mogelijkheden die de genetische code toestaat
Evocatieve invloed	De genetische aanleg van een kind roept bepaald gedrag op bij de opvoeders
Knock-out procedure	Die specifieke functie van het gen dat geëlimineerd is
Knock-in procedure	Het inbrengen van een nieuw gen in een dier tijdens de embryonische fase en het bestuderen van de impact van dit nieuwe gen op het gedrag van het dier
Biologische gebaseerde mechanismen	Stelt ons bloot om ons op een bepaalde manier te gedragen, te voelen en te denken
Evolutie	Een verandering in de frequentie waarin specifieke genen, en de bijbehorende karaktereigenschappen, voorkomen binnen een opbloeiende populatie
Mutaties	Toevallige gebeurtenissen in de genetische reproductie tijdens de celdeling
Natuurlijke selectie	Karakteristieken die de waarschijnlijkheid op overleving en reproductie binnen een specifieke omgeving doen toenemen. Het is aannemelijk dat dergelijke karakteristieken zullen worden behouden in de populatie met als gevolg dat ze steeds meer zullen voorkomen
Adaptaties	Fysieke of gedragsmatige verandering die organismen in staat stellen om te gaan met gebeurtenissen in hun omgeving met betrekking tot hun overleving. Tevens doen dergelijke adaptaties de reproductieve vermogens toenemen
Evoked culture	Het resultaat van biologische mechanismen die ontwikkeld om tegemoet te komen aan specifieke uitdagingen met betrekking tot de aanpassing van groepen mensen in specifieke plaatsen in specifieke tijden
Seksuele strategieën theorieën	Paringsstrategieën en voorkeuren geven geërfde neigingen weer, die gevormd zijn door de tijd heen in reactie op verschillende soorten aanpassingsproblemen waar een individu mee om moet gaan
Sociale strucuur theorie	Mannen en vrouwen laten verschillende paringsvoorkeuren zien. Niet omdat hun aard dit van ze vraagt, maar door dat de samenleving hen verschillende sociale rollen oplegt
Evolutionaire persoonlijkheidstheorie	Stelt dat de aard van universele persoonlijkheidstrekken ligt in de aanpassingseisen van ons evolutionair verleden
Strategisch pluralisme	Het idee dat meerdere, soms zelfs tegengestelde, gedragsstrategieën mogelijk passen in verschillende omgevingen en daarom blijven bestaan door middel van natuurlijke selectie
Genetisch determinisme	De gedachte dat genen een onvermijdelijke en niet-variërend effect hebben wat niet vertraagd kan worden

Hoofdstuk 4

Neuronen	De basis waarop het zenuwstelsel is gebouwd
Dendrieten	Gespecialiseerde, ontvangende eenheden die boodschappen ontvangen van nabijgelegen neuronen en deze naar het cellichaam sturen
Axon	Vervoert electrische impulsen van het cellichaam naar andere neuronen, spieren en klieren
Rustpotentiaal	Intern verschil van ongeveer 70 millivolts (mV)
Actiepotentiaal	Electronische verschuiving die ongeveer een milliseconde duurt
Absolute refractaire periode	Het membraan is niet prikkelbaar en kan geen impulsen vuren
Wet van alles of niets	Actiepotentialen komen uniform en maximaal voor, of ze komen helemaal niet voor
Gegradeerde potentialen	Verandering in de negatieve rustpotentialen die niet de -50 millivolt actiepotentiaal bereiken
Myelineschede	Een witte, vettige laag die ontstaat uit gliacellen tijdens de ontwikkeling
Synaptische ruimte	Een kleine kloof tussen het eindstation van de axon en de volgende neuron
Neurotransmitters	Chemische substanties die boodschappen overbrengen van de synaptische ruimte naar andere neuronen, spieren of klieren
Synaptische blaasjes	Kamers binnen de het eindstation van de axon
Receptoren	Grote proteïnemoleculen die ingebed zijn in het membraan van de ontvangende neuroncel
Heropname	De transmitter moleculen worden heropgenomen in het presynaptische eindstation
Acetylcholine	Een neurotransmitter die betrokken is bij spieractiviteit en geheugen
Neuromodulatoren	Hebben een wijdverspreide en algemene invloed op synaptische transmissie
Psychoactieve drugs	Chemicaliën die zorgen voor vertragingen in bewustzijn, emotie en gedrag
Agonist	Een medicijn da de activiteit van neurotransmitters doet toenemen
Antagonist	Een medicijn dat de activiteit van een neurotransmitter doet afnemen of inhiberen
Sensorische neuronen	Dragen boodschappen van de sensorische organen over aan het ruggenmerg en de hersenen
Motorische neuronen	Dragen output impulsen van het brein en ruggenmerg over aan de spieren en organen
Interneuronen	Voeren connectieve of associatieve functies in het zenuwstelsel uit
Perifere zenuwstelsel	Omvat alle neurologische structuren die zich buiten de hersenen en het ruggenmerg bevinden
Somatisch zenuwstelsel	Bestaat uit sensorische neuronen die gespecialiseerd zijn in het overbrengen van boodschappen die uitgaan van de ogen, oren en andere sensorische receptoren. Daarnaast bestaat het uit motorische neuronen die boodschappen overbrengen van de hersenen en het ruggenmerg naar de spieren die onze vrijwillige bewegingen controleren
Autonoom zenuwstelsel	Reguleert de interne organen, zoals spijsverteringsorganen, hart, nieren, longen
Sympatisch zenuwstelsel	Heeft een activerende functie en komt als eenheid in actie
Parasympatish zenuwstelsel	Specifiek als het gaat om het tegengestelde acties en is van invloed op verschillende organen op dezelfde tijd. Over het algemeen vertraagt het lichaamsprocessen en behoudt het een bepaalde transparantie
Homeostase	Een evenwichtige of interne status
Centraal zenuwstelsel	Omvat de hersenen en het ruggenmerg, wat de meeste delen van het perifere zenuwstelsel verbind met de hersenen
Electroencephalograph (EEG)	Meet de activiteit van grote groepen neuronen door middel van een aantal electrodes die op het hoofd worden geplaatst
Computerized Axial tomography (CT, of CAT) scans	Gebruikt röntgentechniek om hersenstructuren te bestuderen
Magnetic Resonance Imaging (MRI)	Creëert beelden gebaseerd op hoe atomen in levend weefsel reageert op magnetische pulsen
Functional MRI (fMRI)	Produceert beelden van de bloedsomloop in de hersenen
Hindbrain (Achterhersenen)	Laagste en meest primitieve niveau van de hersenen
Hersenstam	Ondersteunt vitale functies en bestaat uit de medulla en de pons
Medulla	Heeft een belangrijke rol in vitale functies zoals de hartsnelheid
Pons	Ligt vlak boven de medulla en draagt zenuwimpulsen over tussen hogere en lagere niveaus van het zenuwstelsel
Cerebellum	Primair betrokken bij de beweging van de spieren en coördinatie van de spieren. Daarnaast speelt het ook rol bij leren en geheugen
Middenhersenen	Bestaat uit clusters van sensorische en motorische neuronen
Reticulaire formatie	Een soort wacht die zowel hogere centra van de hersenen laat weten wanneer er een boodschap aan komt. Tevens blokkeert het of laat het boodschappen toe
Voorhersenen	Vanuit evolutionair oogpunt wordt dit gezien als het meest vergevorderde hersengedeelte
Grote hersenen	Bestaat uit twee grote hemisferen, aan de linker en rechterkant
Thalamus	Wordt gelinkt aan een contactbord wat input uit sensorische organen organiseert en dit naar geschikte hersengebieden leidt
Hypothalamus	Speelt een grote rol in veel aspecvten van motivatie en emotie, inclusief seksueel gedrag, temperatuur regulatie, slapen, eten, drinken en agressie
Limbisch systeem	Helpt gedrag te coördineren wat nodig is om motivationele en emotiele behoeften te bevredigen die voortkomen uit de hypothalamus. Daarnaast is het ook betrokken bij geheugen
Hippocampus	Betrokken bij het vormen en verkrijgen van herinneringen
Amygdala	Organiseert motivationele en emotionele responspatronen. Met name diegene die gerelateerd zijn aan agressie en angst
Cerebrale cortex	Een laag van grijze, ongemyelineerde, cellen die de buitenste laag van de menselijke hersenen vormen
Motorische cortex	Controleert meer dan 600 spieren die betrokken zijn bij vrijwillige bewegingen
Somatische sensorische cortex	Ontvangt sensorische input die onze gevoelens van warmte, aanraking en kou tot uiting laten komen en tevens ons evenwichtsgevoel en lichaamsbeweging
Gebied van Wernicke	Bevindt zich in de temporale kwab en is primair betrokken bij spraak
Gebied van Broca	Bevindt zich in de frontale kwam en is voor het grootste deel betrokken bij spraak door middel van zijn connecties met het gebied binnen de motorische cortex die de spraakspieren controleert
Associatieve cortex	Betrokken bij veel belangrijke mentale functies, inclusief perceptie, taal en denken
Prefrontale cortex	Ligt net achter het voorhoofd en is verantwoordelijk voor de executieve functies
Corpus Callosum	De neurologische brug bestaande uit witte gemyelineerde vezels die dienen als primaire communicatieve link tussen de twee hemisferen en stelt ze in staat te functioneren als een enkele eenheid
Lateralisatie	Verwijst naar de relatief grotere lokalisatie van een functie in een van beide hemisferen
Afasie	Gedeeltelijke of totale verlies van de mogelijkheid om te communiceren
Neurologische plasticiteit	Het vermogen van neuronen om te veranderen in structuur en functie
Neurogenese	Het ontstaan van nieuwe neuronen
Neurale stamcellen	Cellen die nog niet zijn toegewezen en nog niet volledig zijn ontwikkeld tot een bepaald neuron of gliacel die nodig is voor de hersenen
Endocrine systeem	Bestaat uit talloze hormoon-uitgescheiden klieren die worden verdeeld door het hele lichaam
Hormonen	Chemische boodschappers die door klieren zijn uitgescheiden in de bloedsomloop
Adrenalineklieren	Tweelingstructuren die bovenop de nieren zijn geplaatst, die dienen als hormonale fabrieken. Tevens produceren ze en scheiden ze 50 verschillende hormonen uit
Antigenen	Substantie die uit het immuunsysteem een biochemische respons prikkelt

Hoofdstuk 5

Synesthesie	Mensen met synesthesie ervaren geluid als kleren of proeven als aanraken
Sensatie	Stimulus dectectieprocessen waardoor onze zintuiigen reageren op omgevingsstimuli en deze vertalen in zenuwimpulsen die naar de hersenen worden gestuurd
Perceptie	Maken hetgeen onze zintuigen ons vertellen logisch voor ons. Het organiseert input van stimuli en geeft hier betekenis aan
Psychofysica	Onderzoekt de relatie tussen de fysieke karaktereigenschappen van stimuli en hun sensorische capaciteiten
Absolute drempel	De laagste intensiteit op basis waarvan een stimulus de helft van de tijd kan worden gedetecteerd
Beslissingscriterium	Een standaard hoe zeker men moet zijn dat een bepaalde stimulus aanwezig is voordat kan worden gezegd dat het is gedetecteerd
Signaal detectie theorie	Benadrukt de factoren die onze sensorische beoordelingen beïnvloeden
Subliminale stimulus	Zo zwak dat, hoewel het is ontvangen door de zintuigen, het niet bewust kan worden waargenomen
Verschildrempel	Het kleinste verschil tussen twee stimuli die mensen de helft van de tijd kunnen ontvangen
Wet van Weber	Stelt dat de verschildrempel direct gerelateerd is aan de omvang van de stimulus waar de vergelijking mee wordt gemaakt
Sensorische adaptie	Het afnemen van de gevoeligheid voor een bepaalde stimulus
Transductie	Het proces waarbij de karaktereigenschappen van een stimulus worden omgezet in zenuwimpulsen
Lens	Een elastische structuur die dunner wordt bij het focussen op objecten die ver weg zijn en dikker bij het focussen op nabijgelegen objecten
Retina	Weefsel dat bestaat uit meerdere lagen en lichtgevoelig is. Bevindt zich aan de achterkant van de met vochtgevulde oogbal
Rods	Staafvormige zenuw in het oog die het best functioneren in dimlicht. Het zijn primair zwart-wit receptoren
Cones	Kegelvormige zenuw die het best functioneert in helder licht. Kleur receptoren
Fovea	Smal gebied in het centrum van de retina wat niet uit rods bestaat, maar uit samengepakte cones
Optische zenuw	Ganglioncellen waarvan de axonen zijn verzameld in een bundel om zo de optische zenuw te vormen
Fotopigmenten	Rods en cones vertalen lichtgolven in zenuwimpulsen door het activeren van proteïnemoleculen die fotopigmenten worden genoemd
Aanpassing aan het duister	De progressieve verbetering van lichtgevoeligheid wat voorkomt door de tijd heen onder condities die worden gekenmerkt door weinig licht
Young-Helmholtz trichromatische theorie	3 typen kleurreceptoren in de retina. Iedere receptor classificeert en stuurt boodschappen naar de hersenen, gebaseerd op de mate waarin ze worden geactiveerd door het energieniveau van de lichtgolven
Hering’s opponent-proces theorie	Elk van de drie kegelvormige typen reageert op twee verschillende golflengtes
Dual-process theory	Combineert zowel de trichromatische en de opponent-process theorieën voor het kleurtransductie proces
Feature detectoren	Vuren selectief in reactie op visuele stimuli die specifieke karaktereigenschappen hebben
Bottom-up processen	Systeem neemt individuele elementen van de stimulus in zich op en combineert deze tot een eenduidige perceptie
Top-down processen	Sensorische informatie wordt geïnterpreteerd in het licht van bestaande kennis, concepten, ideeën en verwachtingen
Inattentional blindness	Het onvermogen van onbewuste stimuli om zich te registreren in het bewustzijn
Figure-ground relations	Onze neiging om stimuli te organiseren tot een herkenbaar figuur en achtergrond
Gestalt wetten van perceptuele organisatie	Overeenkomst, nabijheid, sluiting en continuïteit
Perceptueel schema	Een mentale representatie of beeld bestaande uit kritische en onderscheidende functies van een persoon, object, gebeurtenis of perceptueel fenomeen
Perceptuele set	Het vermogen om stimuli op een bepaalde manier te ontvangen
Perceptuele constancies	Stellen ons in staat om bekende stimuli te herkennen onder variërende omstandigheden
Monoculaire diepte cues	Een oog
Binoculaire diepte cues	Beide ogen
Binoculaire ongelijkheid	Elk oog ziet een ander beeld
Convergentie	Veroorzaakt door feedback van de spieren die de ogen zo draaien dat een nabij object kan worden gezien
Stroboscopische beweging	Illusionaire beweging wat wordt geproduceerd wanneer een licht kort aangaat in het donker en een milliseconde later een ander licht weer wordt gegeven
Illusie	Overtuigende, maar onjuiste percepties
Kritieke periode	Periode waarin bepaalde ervaringen opgedaan moeten zijn wil het perceptuele vermogen, en de onderliggende hersenmechanismen, normaal ontwikkelen

Hoofdstuk 6

Visuele agnosie	Het onvermogen om objecten visueel te herkennen
Bewustzijn	Ons besef van onszelf en onze omgeving
Selectieve aandacht	Het proces dat gericht is op het bewustzijn van de stimuli en het buitensluiten van de andere stimuli
Gecontroleerde (bewust of expliciet) processen	Het bewustzijn dat wordt gebruikt voor aandacht en inspanning
Automatische (onbewust of impliciete) processen	Processen die kunnen worden uitgevoerd zonder bewust besef en inspanning
Gedeelde aandacht	Het vermogen om meerdere taken op het zelfde moment uit te voeren
Blindsight	Individuen die blind zijn in een gedeelte van hun visuele veld. Echter, in speciale onderzoeken reageren ze wel op stimuli in dat veld, ondanks dat ze aangeven dat ze dergelijke stimuli niet kunnen zien
Priming	Blootstelling aan een stimuli beïnvloedt hoe we vervolgens reageren op deze en andere stimuli
Circadiaanse ritmes	Dagelijkse biologische cyclus
Suprachiasmatic nuclei (SCN)	Reguleert de meeste circadiaanse ritmes
Melatonine	Hormoon met een ontspannend effect op het lichaam
Seizoensgebonden stoornis Seasonal affective disorder (SAD)	Een cyclische neiging om psychologisch depressief te worden tijdens bepaalde seizoenen
Beta golven	Momenten waarop je wakker en alert bent
Alpha golven	Wanneer je je ontspannen en slaperig voelt, vertragen de hersengolven
Deltagolven	Zijn erg langzaam en groot
Slow-wave sleep	Stage 3 en 4 samen; erg trage en grote deltagolven. Naarmate de tijd verstrijkt komen ze steeds vaker voor en wanneer de de Deltagolven het EEGpatroon domineren, is stage 4 bereikt
REMslaap	Snelle oogbewegingen, hoge mate van opwinding en frequent dromen
Herstel model	Slaap laadt onze vermoeide lichamen weer op en stelt ons in staat om te herstellen van fysieke en mentale vermoeidheid
Evolutionaire/circadiaanse slaapmodellen	Het primaire doel van slaap is om de overlevingskansen, met betrekking tot eisen die door de omgeving worden gesteld, van organismen te verhogen
Geheugen consolidatie	Een geleidelijk proces waardoor de hersenen informatie omzetten in het lange termijn geheugen
Slapeloosheid	Chronische moeite met in slaap vallen, in slaap blijven of het ervaren van rustgevende slaap
Narcolepsie	Extreme slaperigheid overdag, en plotselinge, oncontroleerbare slaapaanvallen die duren van minder dan een minuut tot een uur
REM-slaap gedragsstoornis	De spieren die normale REM-slaap verlamming veroorzaken zijn niet aanwezig
Nachtmerries	Angstaanjagende dromen die de slaper in een bijna-paniek staat brengen
Slaapapneu	Het herhaaldelijk stoppen en weer beginnen met ademen tijdens de slaap
Wensvervulling	Het vervullen van onze onbewuste verlangens en behoeften
Activatie-synthese theorie	Dromen hebben niet zozeer een specifieke functie. Ze zijn het bijproduct van neurale REM-acitiviteit
Probleemoplossende-droom modellen	Omdat dromen niet zijn geconstrueerd door de realiteit, kunnen ze helpen om creatieve oplossingen te vinden voor onze problemen
Cognitieve processen-droom theorie	Stelt dat gedachten tijdens dromen en wakker zijn geproduceerd worden door dezelfde mentale systemen in de hersenen
Fantasie-gevoelige persoonlijkheid	Leeft vaak in een levendige, fantasierijke wereld die zij controleren
Blood-brain barrière	Een lijn van nauw op elkaar gepakte cellen die vitale voedingsstoffen doorlaten zodat neuronen kunnen functioneren
Agonist	Een medicijn dat de activiteit van een neurotransmitter doet toenemen
Antagonist	Een medicijn dat de activiteit van een neurotransmitter inhibeert of doet afnemen
Tolerantie	De afnemende responsiviteit op een medicijn
Compenserende responsen	Tegenovergestelde reacties op het medicijn
Terugtrekking	Verschijning van compenserende responsen na het beëindigen van medicijn gebruik
Middelenafhankelijkheid	Maladaptief patroon van middelengebruik dat significante stress veroorzakt bij een persoon, of dat het leven van een persoon substantieel beperkt
Depressiva	Verminderd de activiteit in het zenuwstelsel
Alcohol myopie	Kortzichtig denken. Dit wordt veroorzaakt door het onvermogen van een persoon om aandacht te hebben voor dezelfde mate van informatie als wanneer iemand nuchter is
Stimulantia	Doet neuraal vuren toenemen en activeert het zenuwstelsel
Opiaten	Opium en drugs komen hier uit voort, zoals morfine, codeïne en heroïne
Hallucinogenen	Krachtige, geest-vertragende drugs die hallucinaties veroorzaken
THC (tetrahydrocannabinol)	Hoofdingrediënt van Marihuana

Hoofdstuk 7

Leren	Het proces waardoor ervaringen worden geproduceerd. Het is een voortdurend en adaptieve verandering in het vermogen voor gedrag van een organisme
Habituatie	Een afname in de kracht van een respons op een herhaalde stimulus
Overgevoeligheid	Een toename in de kracht van een respons op een herhaalde stimulus. Net als habituatie is overgevoeligheid geclassificeerd als een eenvoudig leermechanisme wanneer een het verschijnt als reactie op een enkele stimulus
Klassieke conditionering	Een organisme leert om twee stimuli te associëren. Dit doet hij op zo’n manier dat de ene stimulus een reactie oproept die oorspronkelijk werd opgeroepen door de andere stimulus
Ongeconditioneerde stimulus	Een stimulus die en reflexieve of onbewuste reactie oproept, zonder voorafgaand leren
Ongeconditioneerde respons	Een reflexieve of onbewuste reactie die wordt opgeroepen door een stimulus zonder voorafgaand leren
Geconditioneerde stimulus	Een stimulus die, door associaties met de ongeconditioneerde stimulus, een geconditioneerde respons oproept die overeenkomt met de oorspronkelijke ongeconditioneerde stimulus
Geconditioneerde respons	Een respons die wordt opgeroepen door de geconditioneerde stimulus
Extinctie	Het proces waarin de geconditioneerde stimulus herhaaldelijk wordt getoond in afwezigheid van de ongecontroleerde stimulus. Dit veroorzaakt dat de geconditioneerde respons afneemt en uiteindelijk verdwijnt
Spontaan herstel	Terugkreeg van een eerdere uitgesloten geconditioneerde respons na een rustperiode en zonder leerprocessen
Stimulusgeneralisatie	Stimuli die overeenkomen met de oorspronkelijke geconditioneerde stimulus die een geconditioneerde respons opriep
Discrimanatie	Wanneer een geconditioneerde respons verschijnt in navolging op één van beide stimuli
Hoge-orde conditionering	Een neutrale stimulus wordt een geconditioneerde stimulus nadat het is gekoppeld aan een reeds bestaande en gevestigde geconditioneerde stimulus
Blootstellingstherapieën	Een patiënt wordt blootgesteld aan een stimulus die een angstreactie oproept, zonder de aanwezigheid van de ongeconditoneerde stimulus. Het zorgt ervoor dat extinctie optreedt
Aversietherapie	Probeert aversie te veroorzaken tegenover een stimulus die ongewenst gedrag veroorzaakt. Dit wordt gedaan door deze stimulus te koppelen aan een schadelijke ongeconditioneerde stimulus
Anticiperende misselijkheid en overgeven	Minuten tot uren voorafgaand aan de behandeling misselijk worden en overgeven
Law of effect	In een situatie waarin een respons wordt gevolgd door een bevredigende consequentie is het aannemelijker dat het voor zal blijven komen, dan wanner een respons wordt gevolgd door een vervelende consequentie
Operante conditionering	Type leren waarin gedrag wordt beïnvloed door de consequenties die op gedrag volgen
Skinner box	Een speciale kamer die wordt gebruikt om operant conditioneren experimenteel te onderzoeken
Bekrachtiging	Wanneer is een respons wordt bekrachtigd door de daaropvolgende uitkomst
Straffen	Verschijnt wanneer een respons wordt afgezwakt door de uitkomsten die erop volgen
Discriminatieve stimulus	Signaal dat een specifieke respons bepaalde consequenties produceert
Positieve bekrachtiging	Verschijnt wanneer een respons wordt bekrachtigd door de aanwezigheid van een stimulus
Primaire bekrachtigers	Stimuli, zoals eten en water, die een organisme van nature bekrachtigend vindt, omdat ze de biologische behoeften bevredigen
Secundaire bekrachtigers	Stimuli die bekrachtingseigenschappen verwerven, door hun associatie met primaire bekrachtigers
Negatieve bekrachtiging	Een respons die wordt bekrachtigd door de verwijdering of door het vermijden vaneen aversieve stimulus
Operante extincitie	Het afzwakken en uiteindelijk verdwijnen van een respons omdat het niet langer wordt bekrachtigd
Aversieve straf (positieve straf/ straf door toevoeging	Een respons wordt afgezwakt door de aanwezigheid van een stimulus
Negatieve straf (straf door verwijdering)	Respons wordt afgezwakt door het verwijderen van een stimulus
Shaping	Omvat successieve bekrachtigingsbenaderingen richting een uiteindelijke stimuli
Chaining	Wordt gebruikt om een keten van responsen te ontwikkeling door iedere respons te bekrachtigen met de mogelijkheid om de volgende respons uit te voeren
Operante generalisatie	Een operante respons verschijnt na een nieuwe aanleidende stimulus of situatie die overeenkomt met de oorspronkelijke
Operante discriminatie	Een operante respons verschijnt wel in navolging op de ene stimulus, maar niet op de andere
Stimulus controle	Gedrag dat wordt beïnvloed door discriminatieve stimuli
Continue bekrachtiging	Iedere specifieke respons wordt bekrachtigd
Gedeeldelijke bekrachtiging	Alleen responsen van een bepaald type worden bekrachtigd
Ontsnappingsconditionering	Het leren van een respons in navolging op een aversieve stimulus
Vermijdingsconditionering	Het leren van een respons in navolging op een vermijdings- of aversieve stimulus
Twee-factor theorie van vermijdingsleren	Zowel klassieke- als operante conditionering zijn betrokken bij vermijdingsleren
Bereidheid	Door evolutie zijn dieren biologisch gepredisposeerd om de ene associatie makkelijker te leren dan de anere
Geconditioneerde smaakaversie	Een geconditioneerde respons waarin smaak (en soms zelfs het zien of ruiken van) van bepaald eten onsmakelijk en afstotend wordt
Instinctieve driften	De neiging van een geconditioneerde respons om weer te veranderen in instinctief gedrag
Inzicht	De plotselinge perceptie van een verband die een probleem helpt op te lossen
Cognitieve kaart	Een mentale representatie van een ruimtelijke opmaak
Latent leren	Leren dat voorkomt, maar niet naar voren komt, tenzij er een aanleiding is om het geleerde te laten zien
Blokkering	Obstructie van conditoinering van een geconditioneerde respons, omdat de respons al geconditioneerd is aan een andere stimulus
Rescorla-Wagner theorie	Een theorie van klassiek conditioneren die stelt dat de kracht van de conditionering wordt bepaald door hoe onverwacht de ongeconditioneerde stimulus is
Latente inhibitie	Het afzwakken van klassiek conditioneren wat te wijten is aan de eerdere presentatie van de geconditioneerde stimulus zelf
Aandachtstheorieën met betrekking tot klassiek conditioneren	Stelt dat de kracht van de conditionering wordt bepaald door de mate van aandacht de geconditioneerde stimulus krijgt tijdens het leerproces
Observationeel leren	Leren door middel van het observeren van gedrag van een model
Sociaal-cognitieve theorie (Sociaal-leren theorie)	Benadrukt dat mensen leren door observatie van gedrag van modellen en zo de overtuiging verwerven dat zij gedrag kunnen produceren dat van invloed is op de gebeurtenissen in hun leven
Self-efficacy	Overtuiging van mensen dat zij het vermogen hebben om zich zo te gedragen dat het leidt tot een wenselijke uitkomst
Neurale netwerk modellen	Het leren van nieuwe informatie door middel van veranderingen in de connecties tussen mathematisch aangestuurde neuronen

Hoofdstuk 8

Geheugen	Het proces dat ons in staat stelt om ervaringen op te nemen, op te slaan en later terug te halen
Encoderen	Informatie in het systeem krijgen door het te vertalen in een neurale code die er voor zorgen dat onze hersenen de informatie verwerken
Opslag	Informatie door de tijd heen behouden
Retrieval	Het terughalen van informatie
Sensorisch geheugen	Houdt sensorische informatie voor een korte tijd vast
Korte termijn geheugen	Geheugen wat tijdelijk een beperkte hoeveelheid informatie opslaat
Geheugencodes	Mentale representaties van verschillende typen informatie of stimulus
Chunking	Items van in een individu combineren tot een groter geheel
Werkgeheugen	Een systeem met een beperkte capaciteit die tijdelijk informatie opslaat en informatie verwerkt
Lange termijn geheugen	Onze bibliotheek van langdurige herinneringen
Serieel positie effect	Het vermogen om een item terug te halen wordt beïnvloed door de positie van het item in een serie items
Verwerkingsniveaus	Hoe dieper we informatie verwerken, hoe beter we het onthouden
Maintenance herhalen	Eenvoudige herhaling
Elaboratieve herhaling	Gericht op de betekenis van informatie of het op een andere manier uitbreiden
Duaal coderingstheorie	Informatie die is geëncodeerd door middel van verbale en visuele codes zal beter worden onthouden, omdat één van beide codes later zal bijdragen aan het ophalen van de informatie
Loci methode	Een geheugensteun die wordt geassocieerd met mentale beelden of fysieke locacties
Ezelsbruggetje	Een geheugensteun
Schema	Een mentaal raamwerk- een georganiseerd gedachtepatroon – over een bepaald aspect van de wereld
Mnemonist	Iemand met buitengewone geheugenvaardigheden
Associatief netwerk	Een massief netwerk van associatieve ideeën en concepten
Priming	De activatie van het ene concept door de andere
Neurale netwerk modellen	Ieder geheugen is gerepresenteerd door een uniek patroon met elkaar verbonden en gelijktijdig geactiveerde knooppunten
Parallel verdeelde verwerkingsmodellen	Neurale netwerk modellen
Declaratief geheugen	Feitelijke kennis
Episodisch geheugen	Kennis met betrekking tot iemands persoonlijke ervaringen: wanneer, waar, en wat gebeurde in bepaalde episodes in ons leven?
Semantisch geheugen	Algemeen feitelijke kennis over de wereld en taal, inclusief herinneringen ten opzichte van woorden en concepten
Procedureel (niet-declaratief) geheugen	Gereflecteerd in vaardigheden en acties
Expliciet geheugen	Bewuste of intentionele herinneringen, zoals wanneer je bewust iets herkent of iets terug kunt halen
Impliciet geheugen	Wanneer geheugen ons gedrag beïnvloed zonder dat we ons ervan bewust zijn
Retrieval cue	Een stimulus, al dan niet intern of extern, die informatie activeert wat is opgeslagen in ons lange-termijn geheugen
Autobiografische herinneringen	Herinneringen over gebeurtenissen in ons leven
Flitsherinneringen	Verbeeldingen die zo levendig lijken, dat we ze kunnen omschrijven alsof het snapshots zijn van momenten in de tijd
Codeer-specificatieprincipes	Geheugen wordt verbetert wanneer condities aanwezig zijn die overeenkomen met de condities die aanwezig waren tijdens het coderen
Contex-afhankelijk geheugen	Het is eenvoudiger om iets te onthouden in dezelfde omgeving als waarin de stimulus in beginsel was gecoderd
Statusafhankelijk geheugen	Ons vermogen om informatie terug te halen is groter wanneer onze innerlijke status op hetzelfde moment als terughalen overeenkomt met de status waarin we ons bevonden toen we de informatie aan het leren waren
Stemmings-overeenkomende terughaling	We zijn geneigd om informatie of gebeurtenissen terug te halen die overeenkomen met onze huidige stemming
Vervaltheorie	Naarmate de tijd vordert zal ons fysieke lange-termijngeheugen in ons zenuwstelsel afzwakken
Proactieve interferentie	Verschijnt wanneer materiaal wat we in het verleden hebben geleerd interfereert met het terughalen van nieuwer materiaal
Retroactieve interferentie	Verschijnt wanneer pas opgedane informatie interfereert met het vermogen om informatie terug te halen wat we al eerder hebben geleerd
Ligt-op-het-puntje-van-mijn-tong status	We kunnen iets niet exact terughalen, maar we hebben wel het gevoel dat we op het randje zitten van het ons herinneren
Repressie	Een motivationeel proces dat ons beschermt door onze bewuste herinneringen aan angst te blokkeren
Prospectief geheugen	Iets onthouden om hier in de toekomst actief mee aan de slag te gaan
Retrograde amnesie	Geheugenverlies voor gebeurtenissen die plaats vonden in het leven voor dat het geheugenverlies begon
Anterograde amnesie	Geheugenverlies voor gebeurtenissen die voor zijn gekomen na het begin van geheugenverlies
Dementie	Verzwakt geheugen en andere cognitieve beperkingen die worden vergezeld door hersendegeneratie en interferen met normaal functioneren
Alzheimer	Een progressieve hersenstoornis die over het algemeen dementie veroorzaken bij volwassenen van ongeveer 65
Infantiele geheugenverlies	Geheugenverlies voor vroegere gebeurtenissen
Verkeerde-informatie effect	De vervorming van een herinnering door misleidende informatie
Bronverwarring	Onze neiging om iets op te halen of iets te herkennen als iets bekends, maar we vergeten waar we het van kennen
Geheugen consoldatie	Hypothetische en geleidelijke bindingsprocessen
Lange-termijn potentie	Voortdurende toename in de synaptische kracht
Overleren	Voortdurende herhaling wat voorbij het punt van intentioneel leren gaat. Daarnaast verbetert het significant de prestaties op geheugentaken

Hoofdstuk 9

Mentale representaties	Beelden, ideeën, concepten en principes
Taal	Een systeem van symbolen en regels voor het combineren van deze symbolen op zo’n manier dat ze boodschappen en betekenissen kunnen genereren
Psycholinguistiek	Wetenschappelijke studie van de psychologische aspecten van taal
Grammatica	De regels die stellen hoe symbolen kunnen gecombineerd zodat het betekenisvolle communicatie eenheden worden
Syntax	De regels die de woordvolgorde bepalen
Semantiek	De betekenis van woorden en zinnen
Generativiteit	De taalsymbolen kunnen worden gecombineerd om talloze boodschappen te genereren met nieuwe betekenissen
Vervanging	Taal stelt ons in staat om te communiceren over bepaalde gebeurtenissen en objecten die fysiek afwezig zijn
Oppervlaktestructuur	Bestaat uit de symbolen die in hun volgorde worden gebruikt
Dieptestructuur	De onderliggende betekenis van de gecombineerde symbolen
Foneem	De kleinste eenheid van geluid die kan worden herkend als apart in een gegeven taal
Morfemen	De kleinste betekenisvolle eenheid in een taal
Omleiding	Zinnen worden gecombineerd in paragrafen, artikelen, boeken, gesprekken en dergelijke
Bottum-up verwerking	Individuele elementen van een stimulus worden geanalyseerd en vervolgens gecombineerd om een harmonieuze perceptie te vormen
Top-down verwerking	Sensorische informatie wordt geïnterpreteerd in het licht van bestaande kennis, concepten, ideeën en verwachtingen
Spraak segmentatie	Waarnemen waar ieder woord binnen een gesproken zin begint en eindigt
Pragmatiek	Kennis van de praktische aspecten van het gebruik van taal
Afasie	Een beperking in spraakbegrip en/of productie
Taalverwervingsmechanisme (Language acquisition device (LAD)	Een aangeboren, biologische mechanisme dat bestaat uit algemene grammaticale regels die alle talen gemeenschappelijk hebben
Taalverwervings-ondersteunend systeem	Factoren in de sociale omgeving die het leren van een taal faciliteren
Tweetaligheid	Het gebruik van twee talen in het dagelijks leven
Linguistic-relativity hypothese	Taal beïnvloedt niet alleen maar bepaalt ook waartoe we in staat zijn over na te denken
Propositionele gedachte	Uitdrukking van een propositie of statement
Denkbeeldige gedachte	Beelden die we kunnen zien, horen en voelen in onze gedachten
Motorische gedachte	Mentale representaties van onze motorische bewegingen
Proposities	Statements die onze ideeën tot uitdrukking brengen
Voorbeelden	De meest typische en herkenbare onderdelen van een categorie of klasse
Deductief redeneren	Redenatie van boven naar beneden, dat wil zeggen, van algemene principes naar een conclusie over een specifiek geval
Inductief redeneren	Redenatie van bovenaf. Hierbij wordt begonnen met specifieke feiten en wordt geprobeerd om een algemeen principe te ontwikkelen
Overtuigings-vooringenomenheid	De neiging om logische regels buiten te sluiten ten gunste van onze eigen overtuigingen
Framing	Het idee dat dezelfde informatie, hetzelfde probleem of dezelfde opties kunnen worden gestructureerd en gepresenteerd op verschillende manieren
Mentale set	Onze neiging om bij oplossingen te blijven die we in het verleden al hebben uitgedacht
Probleemoplossings-schema’s	Mentale scripts voor het selecteren van informatie en het oplossen van specifieke problemen
Algoritmes	Algemene probleemoplossingsstrategieën die worden toegepast op verschillende soorten situaties
Means-ends analyse	Identificeren van verschillen tussen de huidige situatie en de gewenste status, of het gewenste doel, en vervolgens veranderingen maken die deze verschillen zullen doen verminderen
Subdoel analyse	Formuleren van subdoelen, of tussenliggende stappen, in de richting van het uiteindelijke doel
Representatieve heuristiek	Hoe dichtbij iets of iemand bij ons prototype voor en bepaald concept komt, en hoe waarschijnlijk het vervolgens is dat iemand onderdeel is van de orde van ons prototype
Beschikbaarheidsheuristiek	Zorgt ervoor dat we onze oordelen en onze beslissingen baseren op de beschikbaarheid van informatie in ons geheugen
Bevestigingsvooringenomenheid	De neiging om bewijs te zoeken voor datgene wat we geloven, in plaats van bewijs te zoeken voor datgene wat onze overtuigingen doet tegen spreken
Overmoedigheid	De neiging om de eigen juistheid in feitelijke kennis, overtuigingen en beslissingen te overschatten
Creativiteit	Het vermogen om iets te produceren dat zowel nieuw als waardevol is
Divergent denken	Het genereren van nieuwe ideeën die anders zijn dan de norm
Functionele standvastigheid	De neiging om zo standvastig te zien in de perceptie van een het goed functioneren van een object of procedure, dat men blind is voor nieuwe manieren waarop het gebruikt kan worden
Incubatie	Het probleem is geincubeerd en wordt aan gewerkt op onbewust niveau
Schema	Mentaal raamwerk, een georganiseerd denkpatroon over een bepaald aspect in de wereld
Script	Een mentaal raamwerk omtrent een aaneenschakeling van gebeurtenissen die zich normaal gesproken ontvouwen in een reguliere, bijna gestandaardiseerde volgorde
Wijsheid	Een kennissysteem over de zin van het leven
Mentaal plaatje	Een representatie van een stimulus die van oorsprong voortkomt in de hersenen, in plaats van externe sensorische input
Metacognitie	Iemands bewustzijn en begrip van de eigen cognitieve vermogens

Hoofdstuk 10

Intelligentie	Het vermogen om kennis te vergaren, te denken en effectief te redeneren. Daarnaast omvat het ook het vermogen om op een adaptieve manier met de omgeving om te gaan
Intelligentie quotiënt	De ratio van de mentale leeftijd ten op zichte van de chronologische leeftijd, vermenigvuldigd met 100
Psychometrie	De statistische studie van psychologische testen
Factor analyse	Verminderd een groot aantal van metingen in een kleiner aantal clusters of factoren. Iedere cluster omvat variabelen die in hoge mate correleren met elkaar, maar minder hoog met variabelen in andere clusters
G factor	Algemene intelligentie
Gekristalliseerde intelligentie	Het vermogen om eerder opgedane kennis toe te passen op huidige problemen
Fluid intelligentie	Het vermogen om te gaan met nieuwe probleem-oplossende situatie waarin persoonlijke ervaring niet een oplossing biedt.
Three-stratum theory of cognitive abilities	Omvat drie niveaus van mentale vaardigheden – algemeen, breed en smal – georganiseerd in een hiërarchisch model
Cognitieve verwerkingstheorie	Exploreert de specifieke informatieverwerkingsprocessen en cognitieve processen die onderliggend zijn aan intellectueel vermogen
Triarchische theorie van intelligentie	Benadrukt zowel de psychologische processen die betrokken zijn in intelligentie gedrag als de diverse vormen die intelligentie aan kan nemen
Metacomponenten	De hogere-orde processen die worden gebruikt om het uitvoeren van taken te plannen en te reguleren
Performance componenten	De daadwerkelijke mentale processen die worden gebruikt in het uitvoeren van taken
Kennis-vergarings componenten	Stelt ons in staat om te leren van onze ervaringen, informatie op te slaan in ons geheugen, en nieuwe inzichten te combineren met eerder opgedane informatie
Emotionele intelligentie	Het vermogen om andermans emoties accuraat te lezen, hier op een juiste manier op te reageren en ons zelf motiveren tot, ons bewust zijn van, en het reguleren en controleren van onze eigen emotionele responsen
Prestatietest	Ontworpen om uit te vinden hoeveel een individu heeft geleerd in het leven
Aptitude test	Nieuwe puzzelactige problemen die het eerdere leren overstijgen. Van dergelijke testen wordt gedacht dat ze iemands potentieel meten met betrekking tot leren en presteren in de toekomst
Psychologische test	Een methode voor het meten van individuele verschillen die gerelateerd zijn aan bepaalde psychologische concepten, of constructen, gebaseerd op relevant gedrag in een wetenschappelijk ontworpen en gecontroleerde situatie
Betrouwbaarheid	Consistentie in metingen
Test-hertest betrouwbaarheid	Wordt onderzocht door de meting bij dezelfde groep participanten op een later tijdstip te herhalen
Interne consistentie	Consistentie van metingen binnenin de test zelf
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid	Consistentie van de meting wanneer verschillende personen dezelfde gebeurtenis observeren of dezelfde test scoren
Validiteit	In hoeverre een test daadwerkelijk meet wat het moet meten
Constructvaliditeit	Ontstaat wanneer een test succesvol het psychologische construct meet wat het moet meten, zoals aangegeven door de relaties tussen de testscores en ander gedrag waaraan het gerelateerd zou moeten zijn
Content validiteit	Of de items in een test alle kennis en vaardigheden meten waarvan wordt aangenomen dat ze onderliggend zijn aan het te meten construct
Criterium-gerelateerde validiteit	Het vermogen van testscores om te correleren met betekenisvolle criterium-metingen
Standaardisatie	(1) De ontwikkeling van normen en (2) de gecontroleerde testprocedures
Normen	Testscores die zijn afgeleid van een grote steekproef die een specifieke leeftijdssegmenten van een populatie meet
Normaal verdeling	Klokvormige lijn waarin de meeste scores geclusterd zijn in het centrum van de curve
Statistisch onderzoek	Traditionele benadering van testen
Dynamisch onderzoek	Het standaardonderzoek wordt gevolgd met een interactie tussen de onderzoeker en participant, waarin de onderzoeker de participant feedback geeft op hoe de prestaties kunnen worden verbeterd. De onderzoeker observeert hoe de participant de informatie gebruikt en verwerkt
Stereotype dreiging	De overtuiging dat bepaald gedrag voor een deel een negatieve stereotypering zou kunnen bevestigen bij anderen

Hoofdstuk 11

Motivatie	Een proces wat de richting, persistentie en kracht van ons doelgericht gedrag beïnvloedt
Instinct	Een geërfde karaktereigenschap die veel voorkomt bij alle members van en soort. Het produceert automatisch specifieke responsen wanneer een organisme is blootgesteld an bepaalde stimuli
Homeostase	Een staat van intern psychologisch equilibrium dat het lichaam probeert te behouden
Driften	Staat van interne spannen die een organisme motiveert om zich op zo’n manier te gedragen dat de spanning afneemt
Behavioral activation system (BAS)	Opgewekt bij activatie van signalen die een potentiële beloning aangeven en bij een positieve behoefte aan bevrediging
Behavioral inhibition system (BIS)	Reageert op stimuli die potentiële pijn, en straf signaleren
Incentieven	Omgevingsstimuli die de aandacht vane en organisme richting een doel trekken
Verwachting x Waarde theorie	Doelgericht gedrag wordt zowel bepaald door de kracht van iemands verwachting dat bepaald gedrag leidt tot een doel, en door de incentieve waarde die een individu legt bij dat doel
Extrinsieke motivatie	Een activiteit uitvoeren om een externe beloning te krijgen of om straf te vermijden
Intrinsieke motivatie	Een activiteit uitvoeren voor het eigen belang
Zelf-actualisatie	De behoefte om het eigen potentiaal te vervullen
Zelf-determinatie theorie	Gericht op drie psychologische behoeften: Competentie, autonomi en verwantschap
Metabolisme	De mate van energieverbruik van het lichaam
Setpoint	Een biologisch bepaalde standaard waar omheen het lichaamsgewicht is gereguleerd
Glucose	Eenvoudige suiker wat de grootste brandstof bron is voor het lichaam (en met name de hersenen)
Cholecystokinin (CCK)	Een peptide (soort hormoon) dat verzadiging helpt produceren
Leptin	Een hormoon dat wordt afgscheiden door vetcellen
Paraventricual nucleus (PVN)	Een cluster neuronen dat is ingepakt in receptor sites van verschillende transmiters die eetlust stimuleren en verminderen
Anorexia Nervosa	Een intense angst om dik te worden waardoor slachtoffers ernstig hun eten beperken tot het punt van zelfuithongering
Boulimia Nervosa	Een angst om dik te worden. Veroorzaakt eetaanvallen en zich vervolgens ontdoen van het eten
Seksuele respons cyclus	Opwindingsfase, plateau fase, orgasme en herstelfase
Seksuele dysfunctie	Chronische beperkingen in seksueel functioneren dat een persoon stress oplevert
Seksuele oriëntatie	Iemands emotionele en erotische voorkeur voor partners van een specifieke geslacht
Sociaal vergelijken	Vergelijken van onze overtuigingen, gevoelens en gedrag met dat van andere mensen
Prestatiebehoefte	Een positief verlangen om taken te volbrengen
Prestatiedoel theorie	Gericht op de manier waarop succes wordt gedefinieerd door zowel het individu en de prestatiesituatie zlelf
Mastery oriëntatie	Gericht op een persoonlijke verbetering, met het oog op maximale inspanning en het perfectioneren van nieuwe vaardigheden
Ego oriëntatie	Het doel is om beter te presteren dan anderen (hopelijk met zo min mogelijk inspanning als mogelijk)
Motivatieklimaat	Situatie wat een mastery benadering of een egobenadering van succes aanmoedigd
Mastery-approach goals	Het verlangen om een taak eigen te maken en nieuwe kennis of vaardigheden te leren
Ego-approach goals	Een competitieve oriëntatie die gericht is op het negatief beoordelen van deren mensen
Mastery-avoidance goals	Een angst om niet te voldoen aan de eigen standaards
Ego-avoidance goals	Vermijden om onder te presteren ten opzichte van anderen
2 x 2 achievement goal theory	Ieder van ons kan worden omschreven in termen van een ‘achievment motivation profile’
Approach-approach conflict	Wanneer we te maken krijgen met twee aantrekkelijke alternatieven. Het selecteren van de een betekent verlies van de ander
Avoidance-avoidance conflict	Wanneer we moeten kiezen tussen twee onaantrekkelijke alternatieven
Approach-avoidance conflict	Aangetrokken worden tot en afgestoten door hetzelfde doel
Emoties	Gevoelsstaten die een patroon omvatten van cognitieve, fysiologische en gedragsmatige reacties
Oproepstimuli	Het oproepen van cognitieve taxaties en emotionele responsen
Cognitieve taxaties	De interpreaties en betekenissen die we geven aan sensorische stimuli
Polygrafiek	Meet fysiologische responsen, zoals ademhaling, hartslag en huidgeleiding
Expressief gedrag	De observeerbare, emotionele uitingen van een persoon
Fundamentele emotionele patronen	Aangeboren emotionele reacties
Culturele uitingsregels	Stelt wanneer en hoe bepaalde emoties tot uitdrukking dienen te komen
Instrumenteel gedrag	Gericht op het bereiken van een emotie-relevant doel
James-Lange theorie	Onze lichamelijke reacties bepalen de subjectieve emotie die we ervaren
Cannon-Bard theorie	De subjectieve ervaring van een emotie en fysiologische arousal veroorzaken niet elkaar, maar in plaats daarvan zijn het onafhankelijke responsen op een emotie-oproepende situatie
Gezichtsfeedback hypothese	Feedback van de gezichtsspieren naar de hersenen spelen eens sleutelrol in het bepalen van de aarden en de intensiteit van de emoties die we ervaren
Twee-factor theorie van emoties	De intensiteit van een fysiologische arousal vertelt ons hoe sterk we iets voelen, maar situationele cues geven ons de informatie die we nodig hebben om de arousal te labellen en onzelf te vertellen wat we voelen
Subjectief welzijn	Iemands emotionele responsen en de mate van bevrediging met verschillende aspecten in het leven
Neerwaardse vergelijking	Onszelf zien als beter af dan de standaard waarmee we onszelf vergelijken
Opwaardse vergelijking	Wanneer we onszelf zien als slechter af dan de standaard waarmee we onszelf vergelijken

Hoofdstuk 12

Kritieke periode	Leeftijdsrange waarin bepaalde ervaringen moeten worden opgedaan om een normale ontwikkeling te doorlopen
Sensitieve periode	Een optimale leeftijdsrange voor bepaalde ervaringen. Maar wanneer de ervaringen voorkomen in een andere periode is een normale ontwikkeling nog steeds mogelijk
Cross-sectioneel design	Vergelijkt mensen van verschillende leeftijden op hetzelfde moment in de tijd
Longitudinaal design	Herhaling van onderzoeken bij dezelfde cohort naarmate ze ouder worden
Sequentieel design	Combineert cross-sectioneel en longitudinale benaderingen
Zygote	Bevruchte eicel
Embryo	Ontwikkelt van het eind van de 2^e tot de 8^e week na de conceptie
Foetus	Ontwikkelt vanaf de 9^e week na de conceptie tot aan de geboorte
Teratogenen	Externe agents die die abnormale prenatale ontwikkeling veroorzaken
Foetal Alcohol Syndrome (FAS)	Een ernstige groep van abnornmaliteiten die het resultaat zijn van prenatale blootstelling aan alcohol
Reflexen	Automatische, aangeboren gedrag dat verschijnt in reactie op specifieke stimuli
Cephalocaudal trajectory	De neiging voor de ontwikkeling om voor te komen in hand-tot-voet richting
Proximodistal trajectory	Ontwikkeling begint langs de binnenste delen van het lichaam en zet zich vort richting de buitenste lichaamsdelen
Schema’s	Georganiseerde denk- en actiepatronen
Assimilatie	Het proces waardoor nieuwe ervaringen worden geïncorpereerd in bestaande schema’s
Accommodatie	Het proces waardoor nieuwe ervaringen veranderingen veroorzaakt in bestaande schema’s
Sensorimotor fase	Begrijpen van de wereld primair door sensorische ervaringen en fysieke (motorische) interacties met objecten
Objectpermanentie	Een object blijft bestaan, ook wanneer het niet langer zichtbaar is
Pre-operationele fase	De fase waarin kinderen de wereld symbolisch representeren door middel van woorden en mentale beelden, maar nog niet basale mentale regels begrijpen
Conservatie	Het principe dat basale proporties van objecten, zoals hun volume, massa of kwantiteit, hetzelfde blijven, zelf de buitenkant mogelijk verandert
Egocentrisme	Moeite met de wereld bekijken vanuit andermans perspectief
Concrete operationele fase	Uitvoeren van basale mentale operaties die problemen omvatten met tastbare objecten en situaties
Formele operationele fase	Individuen zijn in staat om logisch en systematisch te denken over zowel concrete als abstracte problemen, het vormen van hypothesen en deze op een goede manier te testen
Zone van naaste ontwikkeling	Het verschil tussen dat wat een kind onafhankelijk kan doen en dat wat een kind kan doen met behulp van volwassenen of verder ontwikkelde leeftijdsgenoten
Theory of mind	Iemands persoonlijke overtuiging over de geest, en het vermogen om mentale staten te begrijpen
Puberteit	Een periode van snelle rijping waarin een persoon in staat is tot seksuele reproductie
Adolescent egocentrisme	Een zelf-absorberende en verstoorde perspectief op de eigen uniekheid en belangrijkheid
Seniele dementie	Dementie dat begint na 65 jaar

Hoofdstuk 13

Emotieregulatie	Het proces waardoor we onze emotionele reacties evalueren en modificeren
Temperament	Een biologisch gebaseerde algemene manier van emotioneel reageren en gedragen ten opzichte van de omgeving
Psychologische fasen	Omvat elk een verschillende crises (conflict) over hoe we onszelf zien in relatie tot andere mensen in de wereld
Imprinting	Een plotselingen, biologische aangeboren vorm van hechting
Hechting	Een sterke emotionele band dat ontstaat tussen kinderen en hun primaire verzorgers
Angst voor vreemdelingen	Stress over contact met onbekende mensen
Scheidingsangst	Stress over afgescheiden worden van de primaire verzorger
Vreemde situatie	Een gestandaardiseerde procedure voor de het onderzoeken van de hechting bij kinderen
Autoritatieve ouders	Controlerend maar warm
Autoritaire ouders	Overmatige controle in een koude, niet responsieve of verwerpende relatie
Toegeeflijke ouders	Hebben warme, verzorgende relaties met hun kinderen, maar voorzien niet in leiding en disciplineren dat kinderen kan helpen om verantwoordelijk te zijn tegenover anderen en om anderen te denken
Negerende ouders	Vertonen zowel geen warmte, als regels of leiding
Genderidentiteit	Een gevoel van vrouwelijkheid of mannelijkheid dat een centraal aspect vormt in iemands persoonlijke identiteit
Genderconstancy	Het begrip dat man zijn of vrouw zijn een permanent onderdeel is van iemand als persoon
Sekse typering	Anderen verschillende behandelen, gebaseerd op of zij een man of een vrouw zijn
Pre-conventioneel moreel redeneren	Gebaseerd op anticiperende straffen of beloningen
Conventioneel moreel redeneren	Gebaseerd op conformiteit ten opzichte van sociale verwachtingen, wetten en verplichtingen
Post-conventioneel moreel redeneren	Gebaseerd op goed uitgedachte algemene morele principes
Adolescentie	Ontwikkelingsperiode en overgang tussen kindertijd en volwassenheid
Puberteit	Een periode van snelle rijping waarin een persoon in staat is tot seksuele reproductie

Hoofdstuk 14

Attributies	Beoordelingen over de oorzaken van ons en andermans gedrag en over de gevolgen van dat gedrag
Fundamentele attributiefout	Het onderschatten van de impact van de situatie en het overschatten van de rol van persoonlijke factoren wanneer we andermans gedrag proberen te verklaren
Primacy effect	Verwijst naar de neiging om meer belang te hechten aan de initiële informatie die we leren over een persoon
Stereotype	Een gedeelde overtuiging over de attributies van een persoon, over het algemeen persoonlijkheidskenmerken, maar ook vaak gedrag, van een groep of een categorie mensen
Self-fulfilling prophecy	Wanneer de onjuiste verwachtingen van mensen er toe leiden dat ze zich op zo’n manier gaan gedragen dat wordt verwacht waarmee ze vervolgens de oorspronkelijke impressie bevestigen
Reflected appraisals principles	We integreren de perspectieven die anderen op ons hebben met ons eigen zelfconcept
Zelfdiscrepantie theorie	Onderscheid tussen representaties van dat wat we op dat moment zijn (daadwerkelijke zelf) dat wat we idealiter zouden willen zijn (ideaal zelf) en hetgeen we denken te moeten zijn (ought zelf)
Regulatorische focus theorie	Beide toekomstige zelfs zijn betrokken bij de uitvoering van verschillende soorten doelen
Promotionele doelen	Streven naar een ideale staat
Preventie doelen	Focus op hetgeen iemand niet zou moeten doen
In-groups	Groepen waar individuen toe behoren
Out-groups	Groepen van individuen behoren niet tot het individuele zelfconcept
Sociale identiteiten	Individuele zelfconcept, op basis van het ontvangen lidmaatschap van de sociale groep
Zelfwaardering	Het gevoel van eigenwaarde van een individu of de mate waarin een individu zichzelf waardeert of op waarde schat
Sociometer	Interne monitor van sociale acceptatie
Collectieve zelfwaardering	Mate van waardering die iemand in een sociale groep plaatst
Houding	Positieve of negatieve evaluatieve reactie richting een stimulus, zoals een persoon, actie, object of concept
Theorie van gepland gedrag	Onze intentie om gedrag te vertonen is het sterkst wanneer we een positieve houding hebben ten op zichte van dat gedrag, wanneer subjectieve normen dat gedrag ondersteunen en wanneer we er van onvertuigd zijn dat ons gedrag onder controle is
Theorie van cognitieve dissonantie	Mensen streven naar consistentie in hun cognities
Zelf-perceptie theorie	We maken gevolgtrekkingen over onze eigen houdingen door te observeren hoe we ons gedragen
Communicator geloofwaardigheid	Hoe overtuigend we de communicator waarnemen
Centrale overtuigingsroute	Wanneer men goed nadenkt over de boodschap en wordt beïnvloed doordat zij de argumenten overtuigend vinden
Perifere overtuigingsroute	Wanneer men de boodschap nauwkeurig onderzoekt maar voor het grootste deel worden beïnvloed door andere factoren, zoals de aantrekkelijkheid van de spreker, de lengte van de boodschap of het emotionele beroep dat op hen wordt gedaan
Sociale facilitatie	Een toenemende neiging om de eigen dominante responsen te vertonen in de aanwezigheid van anderen
Norm van reciprociteit	De verwachting dat wanneer anderen ons goed behandelen, we hen op dezelfde manier zouden moeten behandelen
Deur-in-het-gezicht-techniek	Een overreder doet een groots verzoek, verwacht van de ander dat die dit verwerpt en doet vervolgens een kleiner verzoek
Voet-tussen-de-deur-techniek	Een overreder krijgt de ander zover dat het eerst in zee gaat met een klein verzoek en presenteert later een groter verzoek
Lowballing	Een overreder krijgt de andere zover dat hij iets doet en dan – voordat de ander deze actie heeft uitgevoerd – verhoogt de overreder de prijs van datzelfde gedrag
Sociale normen	Gedeelde verwachtingen over hoe men zou moeten denken, zich moeten gedragen en voelen
Sociale rol	Een set van normen die karakteriseren hoe men in een bepaalde sociale positie zich zou moeten gedragen
Informationele sociale invloed	Het navolgen van meningen of gedrag van andere mensen omdat we er van overtuigd zijn dat zij juiste kennis hebben en dat wat zij doen juist is
Normatieve sociale invloed	Conformeren om zo beloningen te krijgen die men kan krijgen door acceptatie van andere mensen terwijl op hetzelfde moment afwijzing wordt tegen gegaan
Referent informationele invloed	Individuen worden primair beïnvloed door leden van de groep waarmee zij zich identificeren
Social loafing	De neiging van mensen om minder individuele inspanning te leveren wanneer zij in een groep werken dan wanneer zij alleen werken
Sociale compensatie	Harder werken in een groep dan wanneer men alleen werkt om zo te compenseren voor de mindere inspanning van de andere leden
Groepspolarisatie	Wanneer een groep van gelijkgezinde mensen een discussie voert, is de “gemiddelde” mening geneigd meer extreem te worden
Groepdenken	De neiging van leden van een groep om minder kritisch te denken omdat ze streven naar een overeenkomst
De individuatie	Het verlies van individualiteit wat leidt tot ongeremd gedrag
Vooroordeel	Een negatieve houding ten opzichte van mensen gebaseerd op hun lidmaatschap van een groep
Discriminatie	Openlijk gedrag dat ongelijke behandeling van mensen omvat, op basis van de groep waartoe zij behoren
Categorische accentuatie	Een neiging om de verschillen tussen categorieën te overdrijven
Buiten-groep homogeniteit bias	De neiging van individuen om leden die niet tot een groep behoren als meer gelijk aan elkaar te zien da leden die wel tot een groep behoren
Binnen-groep favoritisme	De neiging om een voorkeur te hebben voor leden van de groep en meer positieve kwaliteiten toe te schrijven aan ‘ons’ dan aan ‘hen’
Out-group derogation	De neiging om meer negatieve kwaliteiten toe te schrijven aan ‘hen’ dan aan ‘ons’
Realistische conflict theorie	Competitie voor beperkte bronnen bevordert vooroordelen
Expliciet vooroordeel	Mensen drukken een vooroordeel publiek uit
Impliciet vooroordeel	Een vooroordeel wat is verborgen voor het grotere publiek
Stereotype dreiging	De overtuiging dat bepaald gedrag voor een deel een negatieve stereotypering zou kunnen bevestigen bij anderen
Gelijke status contact	Vooroordeel tussen mensen zal het meest afnemen wanneer zij (1) close contact onderhouden (2) een gelijke status hebben (3) werken om eenzelfde doel te bereiken wat vraagt om samenwerking (4) worden ondersteund door algemenere sociale normen
Mere exposure effect	Herhaalde blootstelling aan een stimulus zorgt over het algemeen voor een toename in de mate waarin de stimulus leuk wordt gevonden
Matching effect	Het is het meest aannemelijk dat we een partner hebben wiens mate van fysieke aantrekkelijkheid overeenkomt met die van onszelf
Sociale uitwisselingstheorie	De route van een relatie wordt beheerst door beloningen en kosten die de partners ervaren
Hechting	Een sterke emotionele band dat ontstaat tussen kinderen en hun primaire verzorgers
Gepassioneerde liefde	Intense emotionele opwinding, en smachtend verlangen naar de partner
Companionate love	Affectie en erg geven om het welzijn van de partner
Driehoekstheorie van de liefde	Liefde omvat drie belangrijke componenten: passie, intimiteit en betrokkenheid
Kin selection	Organismen zijn het meest geneigd anderen te helpen met wie zij genen delen, namelijk hun nageslacht en genetische familieleden
Empathie-altruïsme hypothese	Altuïsme wordt geproduceerd door empathie. Dit is het vermogen om onszelf te verplaatsen in de ander en om te delen wat wij zelf ervaren
Omstander effect	De aanwezigheid van meerdere omstanders inhibeert de neiging van een persoon om te helpen. Dit is voor een groot deel te wijten aan sociale vergelijking of onduidelijkheid over verantwoordelijkheid
Katharsis	Een agressieve daad ontlaat de agressieve energie en vermindert tijdelijk de impulsen om agressief te worden

Hoofdstuk 15

Persoonlijkheid	De onderscheidende en relatief voortdurende manieren van denken, voelen en doen die de reacties van een persoon karakteriseren in dagelijkse situaties
Id	De meest innerlijke kern van de persoonlijkheid. Het is de enige structuur die aanwezig is bij de geboorte en is de bron van alle fysieke energie
Pleasure principe	Zoekt onmiddelijke bevrediging of bevrijding, ongeacht de relationele overwegingen en externe realiteit
Ego	Heeft direct contact met de realiteit en functioneert primair op het niveau van bewustzijn
Realiteitsprincipe	Test de realiteit om te beslissen wanneer en onder welke condities het id op een veilige manier zijn in impulsen kan ontladen en de behoefte kan bevredigen
Superego	Het morele aspect van de persoonlijkheid
Afweermechanismen	Onbewuste mentale mechanismen die de werkelijkheid ontkennen of vertekenen
Repressie	Het ego gebruikt energie om te voorkomen dat angstopwekkende herinneringen, gevoelens en impulsen het bewustzijn binnendringen
Sublimatie	Taboo impulsen worden mogelijk gekanaliseerd in sociaal wenselijke en gewenst gedrag, en maskeert de sinistere onderliggende impulsen
Psychoseksuele fasen	Fasen waarin de plezierzoekende neigingen van het Id zijn gericht op specifieke pleziergevoelige gebieden van het lichaam – de erogene zones
Fixatie	Staat van stilstaande psychoseksuele ontwikkeling waarin instincten zijn gericht op een specifiek fysiek thema
Regressie	Psychologische behandeling van een vroegere psychoseksuele fase
Oedipus complex	Conflictsituatie. In deze fase voelt het kind liefde voor de moeder en vijandschap tegenover de vader
Electra complex	De vrouwelijke versie van het Oedipus complex
Neoanalytische theoretici	Psychoanalisten die het niet eens waren met bepaalde aspecten van Frueds manier van denken en hun eigen theorieën ontwikkelden
Persoonlijk onbewustzijn	Gebaseerd op levenservaringen
Collectief onbewustzijn	Bestaat uit bij elkaar opgetelde herinneren door de hele geschiedenis van het menselijk ras heen
Archetypes	Geërfde neigingen om ervaringen op een bepaalde manier te interpreteren
Object relatietheorieën	Gericht op de plaatjes van mentale representaties die men vormt van zichzelf en andere mensen als een resultaat van vroegere ervaringen met verzorgers
Fenomenologie	Studie van onmiddelijke ervaring
Persoonlijke constructen	Cognitieve categorieën waarin men de personen en gebeurtenissen in het leven sorteert
Role Construct Repertory Test (or Rep Test)	Onderzoekt de personal construct systemen van individuen
Zelf-actuatlisatie	De behoefte om het eigen potentiaal te vervullen
Zelf	Een georganiseerde, consistente set van percepties van en overtuigingen over onszelf
Zelf-consistentie	De afwezigheid van conflicten binnen zelf-percepties
Congruentie	Consistentie tussen zelf-percepties en ervaringen
Bedreiging	Angst
Behoefte aan positieve waardering	Voor acceptatie, sympathie en liefde van anderen
Onvoorwaardelijke positieve beloning	De persoon is liefde waard, ongeacht prestaties of gedrag
Behoefte aan positieve zelf-waardering	Het verlangen om van individu om zich goed te voelen over zichzelf
Voorwaarden om zich de moeite waard te voelen	De omstandigheden waaronder we onszelf goedkeuren of afkeuren
Volledig functionerende personen	Individuen die dichtbij het bereiken zelfactualisatie zijn
Gevoel van eigenwaarde	Hoe positieve of negatief we ons voelen over onszelf
Zelf-verificatie	De behoefte om het zelf-concept te conformeren
Zelfverheffing	Een sterke en doordringende neiging om een positief zelfbeeld te krijgen en te houden
Persoonlijkheidstrekken	Relatief stabiele cognitieve, emotionele en gedragsmatige karaktereigenschappen van mensen die ons helpen een individuele identiteit te verkrijgen en ons te onderscheiden van anderen
Factor analyse	Wordt gebruikt om gedragsclusters te identificeren die in hoge mate met elkaar coreeleren (positief of negatief) maar niet met het gedrag binnenin de clusters
Zelf-monitoring	Aandacht hebben voor situationele cues en gedrag aanpassen aan hetgeen het meest geschikt is
Temperament	Individuele verschillen in emotionele en gedragsstijlen die zo vroeg in het leven verschijnen dat wordt aangenomen dat ze een biologische basis hebben
Sociaal-cognitieve theorieën	Combineren de gedrags- en cognitieve perspectieven in een benadering van persoonlijkheid dat de interactie van een denkend persoon met een sociale omgeving benadrukt. Deze interactie voorziet leerervaringen
Wederkerig determinisme	De persoon, het gedrag van de persoon en de omgeving beïnvloeden elkaar in een tweerichtingspatroon
Interne-externe locus of control	Een verwachting ten aanzien van de mate van persoonlijke controle die we in ons leven hebben
Self-efficacy	Overtuigingen ten aanzien het vermogen om gedrag uit te voeren wat nodig is om de wenselijke doelen te bereiken
Cognitieve-affectieve persoonlijkheidssysteem (CAPS)	Een georganiseerd systeem van vijf variabelen die continu met elkaar interacteren en met de omgeving. Dit systeem genereert de onderscheidende gedragspatronen die een persoon karakteriseren
Gedragsuitkomstverwachtingen	De ‘als-dan’ relaties tussen alternatief gedrag en mogelijke uitkomsten
Zelf-versterkende processen	Interne, zelf-administratieve beloningen en straffen
Behavioral signatures	Consistente manieren van reageren in specifieke situaties
Gender schema’s	Georganiseerde mentale structuren die ons begrip omvatten van attributies en gedragingen die geschikt zijn en verwacht worden voor mannen en vrouwen
Gestructureerd interview	Een set van specifieke vragen die worden gesteld aan iedere participant
Gedragsonderzoek	Een expliciet codeersysteem dat gedragscategorieën omschrijft waar men geïntereseerd in is
Remote behaviour sampling	Onderzoekers en clinici verzamelen gedragingen van respondenten in het dagelijks leven
Rationeel-theoretische benadering	Items zijn gebaseerd op concepties die theoretici hebben over de persoonlijkheidstrek die wordt gemeten
Empirische benadering	Items worden gekozen, niet omdat de inhoud relevant is voor de trek op rationele grond, maar omdat ieder item op een verschillende manier door groepen mensen wordt beantwoord
Projectieve onderzoeken	Subjecten worden gepresenteert met ambigue stimuli. Men wordt gevraagd de stimuli te interpreteren

Hoofdstuk 16

Gezondheidspsychologie	Benadrukt zowel factoren die van invloed zijn op het welzijn en ziekte, als metingen die kunnen worden gedaan om gezondheid te bevorderen en ziekte te voorkomen
Stressoren	Veeleisende of bedreigende situaties
Stress	Een patroon van cognitieve opwinding, fysiologische responsen en gedragsmatige neigingen die verschijnen in reactie op waargenomen disbalans tussen situationele eisen en de bronnen die nodig zijn om hier mee om te kunnen gaan
Stress respons	Bestaat uit cognitieve, fysiologische en gedragscomponenten
Primaire taxatie	Interpreteren van de situatie als ofwel goedaardig, neutraal/irrelevant of bedreigend in termen van de eisen en de significantie voor ons welzijn
Secundaire taxatie	Taxeren van ons waargenomen vermogen om om te gaan met de situatie, dat wil zeggen, de bronnen die we hebben om met de situatie om te gaan
General Adaptation Syndrome (GAS)	Bestaat uit drie fasen: Alarmfase, resistentiefase en uitputtingsfase
Cytokines	Helpt koorts en ontsteking te produceren, bevordert heling van verwonde huid en activeert en stuurt andere immuuncellen aan
Kwetsbaarheidsfactoren	Zorgt voor toename in de vatbaarheid van mensen voor stressvolle gebeurtenissen
Beschermingsfactoren	Bronnen in de omgeving of persoonlijkheid die mensen helpen op een effectieve manier om te gaan met stressvolle gebeurtenissen
Type A gedragspatroon	Leven onder grote druk en eisen veel van zichzelf en anderen
Taaiheid	Drie overtuigingen ten aanzien van betrokkenheid, controle en uitdaging, die samen een stress-beschermende factor zijn
Coping self-efficacy	De overtuiging dat we gedrag kunnen laten zien dat nodig is om op een succesvolle manier met de omgeving om te gaan
Probleemgerichte coping	Strategieën om te confronteren en direct om te gaan met de eisen die de situatie stellen of om verandering in de situatie aan te brengen zodat deze niet langer stressvol is
Emotiegerichte coping	Strategieën om om te gaan met de emotionele responsen die het resultaat zijn van deze strategieën
Zoeken van sociale ondersteuning	Anderen opzoeken voor assistentie en emotionele ondersteuning in tijden van stress
Cognitieve herstructurering	Systematisch detecteren, uitdagen en vervangen van irrationele ideeën
Zelf-instructieve training	Mensen leren tegen zichzelf te praten en hun eigen gedrag te sturen op manieren die hen helpen om effectiever met problemen om te gaan
Somatische ontspanningstraining	Vrijwillig verminderen of voorkomen van hoge mate van opwinding
Cognitieve ontspanning	Vredige en geestverhelderende staat
Gate control theory	De ervaring van pijn is het resultaat van het openen en sluiten van poortmechanismen in het zenuwstelsel
Endorfine	Endogeen of intern geproduceerde morfine
Stress-verminderde verdoving	Een vermindering in – of de afwezigheid van – waargenomen pijn dat verschijnt onder stressvolle gebeurtenisen
Placebo’s	Fysiologische passieve substanties die geen medische waarde hebben, maar waarvan wordt gedacht door de patiënt dat ze helpen
Transtheoretisch model	Identificeert zes fasen in het veranderingsproces, namelijk: Voorbeschouwing Beschouwing Voorbereiding Actie Volharding Beëindigen
Aerobic oefening	Ononderbroken activiteit dat het hartritme doet toenemen, evenals de lichaamsbehoefte aan zuurstof
Motivationeel interview	Leidt de persoon in kwestie naar de eigen conclusies door middel van vragen die gericht zijn op discrepanties tussen de huidige staat van zaken en het individuele ideale zelfbeeld, gewenst gedrag en gewenste uitkomsten
Multi-modale behandeling	Omvat vaak zowel biologische metingen als psychologische metingen
Schadebeperking	Preventiestrategie dat is niet is ontworpen om probleemgedrag te elimineren, maar om in plaats daarvan de schade effecten op het gedrag te verminderen
Terugvalpreventie	Ontworpen om het risico op terugval te verminderen
Abstinence violation effect	De persoon in kwestie raakt opgewonden en geeft zichzelf de schuld over de terugval en ziet het als een bewijs dat hij of zij nooit sterk genoeg zal zijn om de verleiding te kunnen weerstaan

Hoofdstuk 17

Kwetsbaarheids-stressmodel	Ieder van ons heeft een bepaalde mate van kwetsbaarheid in zich voor het ontwikkelen vna een bepaalde psychologische stoornis, onder bepaalde omstandigheden
Abnormaal gedrag	Gedrag dat persoonlijk voor veel stress soort, persoonlijk dysfunctioneel is en/of cultureel afwijkend waardoor andere mensen het gedrag beoordelen als onjuist of maladaptief
Betrouwbaarheid	Clinici die een dergelijk systeem gebruiken zouden een hoge mate van overeenstemming in de diagnostische beslissingen moeten laten zien
Validiteit	De diagnostische categorieën zouden op een accurate manier de essentiële kenmerken van de verschillende stoornissen moeten ondervangen
Bekwaamheid	Gemoedstoestand van de verweerder tijdens een juridische hoorzitting
Krankzinnigheid	De veronderstelde gemoedstoestand van de verweerde ten tijde van het gepleegde misdrijf
Angst	Staat van spanning en vrees wat een natuurlijke respons is op waargenomen dreiging
Angststoornis	De frequentie en intensiteit van angst responsen is buiten proportioneel in situatie die triggeren, en de angst interfereert met het dagelijks leven
Fobie	Sterke en irrationele angsten voor bepaalde objecten of situaties
Agorafobie	Pleinvrees. Angst voor publieke plaatsen waaruit ontsnappen moeilijk is
Sociale fobieën	Buitensporige angst voor situaties waarin de persoon in kwestie mogelijk wordt geëvalueerd en eventueel in verlegenheid wordt gebracht
Specifieke fobieën	Zoals angst voor honden, slangen, spinnen, vliegtuigen, afgesloten ruimtes, water, injecties en dergelijke
Gegeneraliseerde angststoornis (GAS)	Een chronische (voortdurende) staat van diffuse angst wat is niet gerelateerd aan specifieke situaties of objecten
Paniekstoornis	Verschijnt plotseling en onvoorspelbaar. Zijn erg intens
Obsessies	Herhaaldelijke en onwelkome gedachten, beelden of impulsen die het bewustzijn binnendringen. Ze worden vaak door de persoon in kwestie als weerzinwekkend ervaren en zijn moeilijk om te controleren
Dwanghandelingen	Herhaaldelijke gedragsmatige responsen die alleen met grote moeite kunnen worden onderdrukt
Post-traumatische stress-stoornis	Een ernstige angststoornis die kan voor komen in mensen die zijn blootgesteld aan traumatische gebeurtenissen
Neurotische angst	Verschijnt wanneer onvoorspelbare impulsen dreigen de afweermechanismen van het ego te overweldigen en exploderen in het bewustzijn of acties
Cultuurgebonden stoornissen	Verschijnen alleen in bepaalde culturen
Somatoforme stoornissen	Fysieke klachten of beperkingen die suggereren dat er een medisch probleem is, maar die geen biologische oorzaak hebben en niet worden uit vrije wil door de persoon in kwestie worden geproduceerd
Hypochondrie	Mensen worden in overdreven mate gealarmeerd over elke fysieke symptoom dat zij detecteren en zijn er van overtuigd dat zij een ernstige ziekte hebben of bijna hebben
Pijnstoornis	Ervaren van intense pijn wat ofwel buiten proportie is ten aanzien van de medische conditie die zij mogelijk hebben of waar geen fysieke basis voor kan worden gevonden
Conversiestoornis	Ernstige, neurologische symptomen, zoals verlamming, verlies van gevoel of blindheid wat opeens optreedt
Dissociatieve stoornis	Een afname van normale persoonlijkheidsintegratie, wat resulteert in significante vertragingen in geheugen of identiteit
Psychogenetische geheugenverlies	Een persoon reageert op een stressvolle gebeurtenis met extensieve, maar selectief geheugenverlies
Psychogenetische vermoeidheid	Een meer ernstige dissociatieve stoornis waarin een persoon alle gevoel van persoonlijkheid identiteit verliest, zijn eigen leven opgeeft en op een nieuwe plek een nieuwe identiteit vestigt
Dissociatieve identiteits stoornis	Twee of meer aparte persoonlijkheden bestaan naast elkaar in dezelfde persoon
Trauma-dissociatie theorie	De ontwikkeling van nieuwe persoonlijkheden in reactie op ernstige stress
Stemmingswisseling	Omvat depressie en manie
Major Depressie	Een intense, depressieve staat wat individuen niet in staat stelt om effectief te functioneren in het leven
Dysthymie	Een minder intense vorm van depressie met minder dramatische effecten op persoonlijk en beroepsmatig functioneren
Biopolaire stoornis	Depressie (doorgaans de dominante staat) afgewisselt met manische periodes
Manie	Staat van extreem opgewonden stemming en gedrag wat het tegenovergestelde is van een depressie
Depressieve cognitieve triade	Negatieve gedachten die drie dingen omvatten, te weten (1) de wereld (2) zichzelf (3) de toekomst
Depressief attributie patroon	Successen of andere positieve gebeurtenissen toeschrijven aan factoren die buiten zichzelf liggen, terwijl negatieve uitkomsten worden toegeschreven aan persoonlijke factoren
Geleerde hulpeloosheid	Depressie verschijnt wanneer mensen verwachten dat slechte gebeurtenissen plaats zullen vinden en dat er niets is dat zij kunnen doen om het te voorkomen of om er mee om te gaan
Zelfmoord	Zelfdoding. Uit vrije wil zich van het leven beroven
Schizofrenie	Ernstige verstoring in denken, spreken, perceptie, emotie en gedrag
Wanen	Ononderbroken valse overtuigingen in het zicht waarvan het normaal gesproken makkelijk te vernietigen zijn
Hallucinaties	Valse waarnemingen die zo aanemelijk zin dat ze voor waar worden aangenomen
Paranoïde schizofrenie	Meest prominente kenmerken zijn wanen of achtervolgingen, waarin men gelooft dat anderen de bedoeling hebben om ze pijn te doen. Daarnaast gelooft men dat de wanen die ze hebben enorm belangrijk zijn
Gedesorganiseerde schizofrenie	Centrale kenmerken zijn verwarring en onsamenhangendheid, samen met ernstige ernstige verslechtering van adaptief gedrag, zoals persoonlijke hygiëne, sociale vaardigheden en zelfverzorging
Catatonische schizofrenie	Gekenmerkt door motorische verstoringen variërend van rigiditeit in de spieren tot random herhaaldelijke bewegingen
Ongedifferentieerde schizofrenie	Een categorie waar mensen aan worden toegeschreven die bepaalde symptomen en denkstoornissen van de bovenstaande categorieën laten zien, maar niet genoeg voldoen aan de specifieke criteria om gediagnosticeerd te worden in één van de categorieën
Positieve symptomen	Bizar gedrag zoals wanen, hallucinaties en verstoorde spraak en denken
Negatieve symptomen	De afwezigheid van normale reacties, zoals gebrek aan emotionele expressie, verlies van motivatie en een afwezigheid van spraak
Dopamine hypothese	De symptomen van schizofrenie – met name de positieve symptomen – worden geproduceerd door een overactiviteit aan dopamine systemen in gebieden in de hersenen die emotionele expressie, gemotiveerd gedrag en cognitief functioneren reguleren
Regressie	Een persoon vervalt in een eerdere en veiliger staat van psychosociaal functioneren om om te gaan met de overweldigende angst
Expressed emotion	Omvat hoge mate kritiek, vijandigheid en overbetrokkenheid
Sociale veroorzakingshypothese	Schrijft de hogere prevalentie van schizofrenie toe aan hogere maten van stress die mensen met lage inkomens ervaren
Sociale drift hypothese	Stelt dat wanneer mensen schizofrenie ontwikkelen, hun persoonlijk en beroepsmatig functioneren verslechtert, waardoor zij dalen op de socioeconomische ladder
Persoonlijkheidsstoornis	Tonen van stabiele, gewortelde, inflexiebele en maladaptieve manieren van denken, voelen en gedragen
Antisociale persoonlijkheidsstoornis	Een gebrek aan emotionele hechting met andere mensen
Borderline persoonlijkheidsstoornis	Een verzameling symptomen die primair worden gekarakteriseerd door ernstige instabiliteit in gedrag, emotie, identiteit en interpersoonlijke relaties
Attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD)	Problemen nemen de vorm aan van onoplettendheid, hyperactiviteit/impulsiviteit of een combinatie van beide
Autisme	Een lange termijn stoornis die wordt gekarakteriseerd door onverschilligheid tegenover anderen, zwakke communicatieve vaardigheden en hoge mate van herhaaldelijke en rigide gedragspatronen

Hoofdstuk 18

Inzicht	Bewustzijn van psychodynamica die onderliggend zijn aan een probleem
Vrije associatie	Cliënten rapporteren verbaal zonder censuur gedachten, gevoelens of beelden die hun bewustzijn binnenkomen
Resistentie	Afweermanouvres die het therapieproces hinderen
Overdragen	Verschijnt wanneer de cliënt irrationeel reageert op een analyst alsof hij een belangrijke persoon is uit het verleden van de cliënt
Interpretatie	Een statement door de therapeut met als bedoeling dat de cliënt inzicht krijgt in zijn of haar gedrag
Interpersoonlijke therapie	Bijna alleen gericht op de huidige relaties van cliënten met belangrijke personen in hun leven
Onvoorwaardelijke positieve aandacht	Wordt getoond wanneer de therapeut laat zien dat hij/zij daadwerkelijk geeft om de cliënt en deze accepteert zonder oordeel
Empathie	De bereidheid en het vermogen om de wereld door de ogen van de cliënt te zien
Oprechtheid	Consistentie tussen de manier waarop de therapeut zich voelt de manier waarop hij of zij zich gedraagt
Blootsetlling	De beangstigende geconditioneerde stimulus in de afwezigheid van de ongeconditioneerde stimulus
Respons preventie	Om te voorkomen dat de operante vermijdingsrespons optreedt
Virtuele realiteit	Het gebruik van computertechnologie om hoge mate van realistische virtuele omgevingen te simuleren, die ervaringen zo levendig weergeven dat zij mogelijk veel van dezelfde reacties oproepen die vergelijkbaar zijn met reacties die de echte wereld op zou roepen
Systematische desenstisitatie	Een op leren gebaseerde behandeling voor angststoornissen
Counter conditionering	Een nieuwe respons die onverenigbaar is met angst wordt geconditioneerd door angstopwekkende geconditioneerde stimuli
Stimulus hiërarchie	10 tot 20 scenes verdeeld in gelijke sappen van lage-angst tot hoge-angstscenes
Aversietherapie	De therapeut koppelt een stimulus die aantrekkelijk is voor de cliënt (geconditioneerde stimulus) aan een schadelijke ongeconditioneerde stimulus om zo een aversie op te wekken tegen de geconditioneerde stimulus
Gedragsmodificatie	Behandelingstechnieken die operante conditioneringsprocedures toepassen om zo een afname of toename van bepaald gedrag te bewerkstelligen
Beloningseconomie	Een systeem voor het versterken van gewenst gedrag door middel van systematisch toepassen van positieve bekrachtiging
Sociale vaardigheidstraining	Cliënten leren nieuwe vaardigheden door observatie en het vervolgens imiteren van een model die sociaal vaardig gedrag laat zien
Eclecticisme	De bereidheid om behandelingen te combineren en oriëntaties en therapeutische technieken te gebruiken die geschikt lijken voor de specifieke cliënt die zij behandelen
Gedragsactivatie behandeling	Ontworpen om depressie te bestrijden door cliënten te helpen bij het ontwikkelen van actieplannen die de hoeveelheid positieve bekrachtigingen die zij in hun leven ontvangen te vermeerderen
Cultureel competente therapeuten	Gebruiken kennis over de cultuur van de cliënten om zo een breed begrip van de cliënt te verkrijgen
Feministische therapie	Gericht op vrouwelijke zaken en streeft ernaar om vrouwen te helpen bij het bereiken van grotere persoonlijke vrijheid en zelf-determinatie
Specificiteits vraag	Welke soorten therapie uitgevoerd door welke soorten therapeuten bij wat voor soort cliënten met wat voor problemen met wat voor soort effecten
Spontane remissie	Symptoomvermindering zonder behandeling
Gerandomiseerde klinsisch experiment	Cliënten worden random toegewezen aan een behandeling of controle conditie, en de behandeling- en controle groep worden met elkaar vergeleken op hun uitkomstmetingen
Meta-analyse	Stelt onderzoekers in staat om statistische resultaten van veel verschillende studies met elkaar te vergelijken om een algemene conclusie te kunnen trekken
Effect size	Vertelt de onderzoeker welk percentage van de cliënten die therapie ontvingen een aantrekkelijkere uitkomst hadden dan dat van de gemiddelde controle cliënt die geen behandeling ontving
Dodo effect	Zelfde uitwerking voor verschillende therapieën
Empirisch ondersteunde behandeling	Meta-analyse van de toepassing van drugs die in het verleden zijn getest en onderzocht
Openheid	Algemene bereidheid van cliënten om te investeren in therapie en de risico’s te neme die horen bij veranderingen
Zelf-verwantschap	Vermogen van de cliënt om interne staten te ervaren en te begrijpen, zoals gedachten en emoties, die worden afgestemd op de processen die betrokken zijn bij hun relatie met hun therapeut, en toe te passen wat zij leren in therapiie
Gemeenschappelijke factoren	Karaktereigenschappen die worden gedeeld door diverse vormen van therapie die mogelijk bijdragen aan hun succes
Tardieve dyskinesie	Een ernstige bewegingsstoornis
Placebo controlegroepen	Niet-behandelingscondities
Psychochirurgie	Chirurgische procedures die hersenweefsel verwijderen of vernietigen om zo verstoord gedrag te veranderen
Deinstitutionaliseringq	Het verplaatsen van de primaire behandelingsfocus van het ziekenhuis naar de samenleving
Situatie-gerichte preventie	Gericht op ofwel het verminderen of het elimineren van de omgevingsoorzken van gedragsstoornissen, ofwel het verbeteren van situationele factoren die helpen voorkomen dat dergelijke stoornissen zich ontwikkelen
Competentie-gerichte preventie	Ontworpen om persoonlijke bronnen en copingsvaardigheden te doen toenemen

B. Oefententamenvragen

1. Wat is de definitie van psychologie? (Hfst 1)

2. De psychologie heeft 5 verschillende doelen. Twee voorbeelden van dergelijke doelen zijn het beschrijven van de manier waarop mensen en andere soorten zich gedragen, en het begrijpen van de oorzaken van dit gedrag. Noem de 3 andere doelen van de psychologie. (Hfst 1)

3. Beschrijf de verschillende perspectieven op gedrag. Beschrijf daarnaast met welk perspectief zelfactualisatie wordt geassocieerd (Hfst 1)

4. Wat is het verschil tussen een theorie een hypothese (Hfst 2)

5. I Een onafhankelijke variabele is de factor die wordt gemeten door de onderzoeker en die wordt beïnvloed door de afhankelijke variabele

II Een afhankelijke variabele is de factor die wordt gemeten door de onderzoeker en die wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele (Hfst 2)

I is juist, II is onjuist
I is onjuist, II is juist
I en II zijn beiden juist
I en II zijn beiden onjuist

6. Welke methode(n) worden gebruikt om een schatting te maken van de invloed van genetische factoren? (Hfst 3)

a. Adoptieonderzoek en tweelingonderzoek

b. Tweelingonderzoek

c. Adoptieonderzoek

d. Tweeling onderzoek en ouder-kind onderzoek

7. Wat is het erfelijkheidscoefficiënt? (Hfst 3)

8. Wat zijn dendrieten? (Hfst 4)

9. Dit zenuwstelsel omvat alle neurale structuren die zich buiten de hersenen en het ruggenmerg bevinden. Het is gespecialiseerd neuronen te helpen bij het uitdragen van de input functies die ons in staat stellen om te ervaren wat zich binnen en buiten ons lichaam afspeelt en de output functies die ons in staat stellen om te reageren met onze spieren en klieren.

Bovenstaande is een beschrijving van (Hfst 4)

Het perifere zenuwstelsel
Het somatische zenuwstelsel
Het autonomische zenuwstelsel
Geen van bovenstaande

10. Wat is het verschil tussen sensatie en perceptie? (Hfst 5)

11. Wat is het verschil tussen een absolute drempel en het belissingscriterium? (Hfst 5)

a. De absolute drempel is de laagste intensiviteit waarmee de helft van de tijd een stimulus kan worden gedetecteerd. Het beslissingscriterium is de standaard met betrekking de zekerheid men heeft dat een stimulus aanwezig is voordat men zegt dat het is waargenomen.

b. De absolute drempel is de standaard met betrekking tot de zekerheid die men heeft dat een stimulus aanwezig is voordat men zegt dat het kan worden waargenomen. Het beslissingscriterium is de laagste intensiviteit op basis waarvan de helft van de tijd een stimulus kan worden gedetecteerd.

c. De absolute drempel is de laagste intensiviteit op basis waarvan de helft van de tijd een stimulus kan worden gedetecteerd. Het beslissignscriterium is een standaard die zo zwak of kort is dat, hoewel het wordt ontvangen door de zintuigen, het niet bewust kan worden waargenomen.

12. I Agonistische medicijnen doet de activiteit van een neurotransmitter inhiberen of afnemen; Antagonistische medcijnen doet de activiteit van een neurotransmitter toenemen.

II Antagonistische medicijnen doen de activiteit van een neurotransmitter inhiberen of afnemen; Agonistische medicijnen doen de activiteit van een neurotransmitters toenemen (Hfst 6)

I is juist, II is onjuist
I is onjuist, II is juist
I en II zijn beiden juist
I en II zijn beiden onjuist

13. Wat is REMslaap? Wanneer is er sprake van een REMslaap-gedragsstoornis? (Hfst 6)

14. Wat is de definitie van leren (Hfst 7)

15. Wat zijn de kenmerken van operant conditioneren? (Hfst 7)

16. Wat is het werkgeheugen? (Hfst 8)

17. Wat is het verschil tussen retrograde geheugenverlies en antrograde geheugenverlies? (Hfst 8)

18. Wat is het verschil tussen semantiek en pragmatiek? (Hfst 9)

19. Wat is de definitie van taal? (Hfst 9)

20. Wat is de definitie van intelligentie? (H. 10)

21. Wat is meervoudige intelligentie? Noem de verschillende intelligenties die Gardner onderscheidt. (H. 10)

22. Wat zijn de drie psychologische behoeften volgens de zelf-determinatietheorie? (H.11)

23. Beschrijf het homeostatische concept van motivatie. (H. 11)

24. Beschrijf de zone van naaste ontwikkeling (H. 12)

25. Wat is cross-sectioneel onderzoek? (H. 12)

26. Wat is het verband tussen emotieregulatie en het emotieuitdrukkingen? (H. 13)

27. Wat is de preconventionele fase van de morale ontwikkeling? (H. 13)

28. Wat is informationele sociale invloed? (H. 14)

29. Wat is een self-fulfilling prophecy? (H. 14)

30. Wat is de definitie van zelf-verificatie? (H15)

31. Wat is het cognitieve-affectieve persoonlijkheidssysteem (CAPS)? (H. 15)

32. Geef een definitie van gender schema’s (H. 15)

33. Wat is de definitie van stress? (H. 16)

34. Wat houdt het trans-theoretisch model in? (H. 16)

35. Wat houdt een multi-modale behandeling in? (H. 16)

36. Wat houdt het kwetsbaarheids-stress model in? (H. 17)

37. Wat houdt de sociale-drift hypothese in? (H. 17)

38. Geef een omschrijving van de sociale veroorzakingshypothes. (H. 17)

39. Wat is deinstitutionalisatie? (H. 18)

40. Wat is gedragsmodificatie? (H. 18)

C. Antwoorden Oefententamevragen

1. Psychologie wordt gedefinieerd als de wetenschappelijke studie van gedrag en geest. Hierin verwijst de term gedrag naar de acties en responsen die direct observeerbaar zijn, en verwijst de term geest naar de interne staten en processen – zoals gedachten en gevoelens – die niet direct kunnen worden waargenomen en die moeten worden afgeleid van observeerbare, meetbare responsen.

2. Voorspellen hoe dieren en mensen zich zullen gedragen onder verschillende condities; gedrag beïnvloeden door het controleren van de verschillende oorzaken van gedrag; psychologische kennis toepassen op manieren die ervoor zorgen dat het menselijk welzijn wordt verbetert.

3. Het psychodynamische perspectief onderzoekt de oorzaken van gedrag binnen de innerlijke mechanismen van onze persoonlijkheid (onze unieke traitpatroon, emoties en motieven) en benadrukt de rol van onbewuste processen. Sigmund Freud was een belangrijke pionier in dit perspectief en hij ontwikkelde de invloedrijke psychodynamische theorie.

Het gedragsperspectief is gericht op de rol van de externe omgeving als het gaat om onze acties. Dit perspectief stelt dat ons gedrag zowel wordt bepaald door gewoonten die we hebben geleerd uit eerdere ervaringen als door stimuli in onze directe omgeving.

Het humanistische perspectief benadrukt de vrije wil, onze persoonlijke groei en de neiging om betekenisvol te zijn n het leven. Humanisten stellen dat psychodynamische concepten van mensen worden gecontroleerd door onbewuste krachten. Daarnaast benadrukken zij het belang van persoonlijke keuzes en verantwoordelijkheid, persoonlijke groei en positieve gevoelens ten aanzien van eigenwaarde.

Het cognitieve perspectief onderzoekt de geestelijke aard en op wat voor manier mentale processen het gedrag beïnvloeden. Volgens dit perspectief zijn mensen informatieprocessoren wiens acties worden gegenereerd door de gedachten.

Het sociocultureel perspectief onderzoekt hoe de sociale omgeving en cultureel leren ons gedrag, gedachten en gevoelens beïnvloedt.

Het biologisch perspectief onderzoekt hoe hersenprocessen en andere lichaamsfuncties gedrag reguleren.

Als het gaat met welk van bovenstaande perspectieven zelfactualisatie kan worden geassocieerd, is dat het humanistische perspectief. Volgens Maslow wordt iedereen geboren met een innerlijke kracht in de richting van zelfactualisatie.

4. Een theorie is een set van formele verklaringen die verklaren hoe en waarom bepaalde gebeurtenissen met elkaar zijn gerelateerd. Een hypothese daarentegen is een specifieke voorspelling over een bepaald fenomeen. Een hypothese vloeit vaak voort uit een theorie.

5. B. Een variabele is de factor die wordt gemeten door de onderzoeker en die wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele.

6. a.

7. Maakt een schatting in welke mate er sprake is van verschillen of variatie met betrekking tot een specifiek fenotypische karaktereigenschap binnen een groep mensen die dezelfde genen hebben.

8. Gespecialiseerde, ontvangende eenheden die boodschappen ontvangen van nabijgelegen neuronen en deze naar het cellichaam sturen

9. a

10. Perceptie maakt hetgeen onze zintuigen ons vertellen logisch voor ons. Het organiseert input van stimuli en geeft hier betekenis aan.

Sensatie is een stimulus dectectieproces waardoor onze zintuigen reageren op omgevingsstimuli en deze vertalen in zenuwimpulsen die naar de hersenen worden gestuurd.

11. a

12. b

13. REMslaap wordt gekenmerkt door snelle oogbewegingen, hoge mate van opwinding en frequent dromen. Er is sprake van een REMslaap-gedragsstoornis wanneer de spieren die normale REM-slaap verlamming veroorzaken niet aanwezig zijn.

14. Het proces waardoor ervaringen worden geproduceerd. Het is een voortdurend en adaptieve verandering in het vermogen voor gedrag van een organisme.

15. Type leren waarin gedrag wordt beïnvloed door de consequenties die op gedrag volgen.

16. Een systeem met een beperkte capaciteit die tijdelijk informatie opslaat en informatie verwerkt

17. Retrograde amnesie is geheugenverlies voor gebeurtenissen die plaats vonden in het leven voordat het geheugenverlies begon. Antrograde amnesie is geheugenverlies voor gebeurtenissen die voor zijn gekomen na het begin van geheugenverlies.

18. Semantiek is de betekenis van woorden en zinnen.

Pragmatiek is de kennis van de praktische aspecten van het gebruik van taal.

19. Een systeem van symbolen en regels voor het combineren van deze symbolen op zo’n manier dat ze boodschappen en betekenissen kunnen genereren

20. Intelligentie is het vermogen om kennis te vergaren, te denken en effectief te redeneren. Daarnaast omvat het ook het vermogen om op een adaptieve manier met de omgeving om te gaan.

21. Diverse adaptieve vermogens. Gardner maakt onderscheid tussen linguïstische intelligentie, ruimtelijk-visuele intelligentie, logisch-mathematische intelligentie, muziekintelligentie, lichaams-kinesthetische intelligentie, interpersoonlijke intelligentie, Intrapersoonlijke intelligentie, Natuarlistische intelligentie.

22. De drie psychologische behoeften volgens de zelf-determinatietheorie zijn competentie, autonomie en verwantschap.

23. Een staat van intern psychologisch equilibrium dat het lichaam probeert te behouden

24. De zone van naaste ontwikkeling is het verschil tussen dat wat een kind onafhankelijk kan doen en dat wat een kind kan doen met behulp van volwassenen of verder ontwikkelde leeftijdsgenoten.

25. Vergelijkt mensen van verschillende leeftijden op hetzelfde moment in de tijd

26. Het verband tussen emotieregulatie en het emotieuitdrukkingen kan als volgt worden beschreven. Emotieregulatie is het vermogen om emoties al dan niet te onderdrukken in situaties die hierom vragen. Het is het proces waarmee we onze emoties evalueren en modificeren. Het verband tussen emotieregulatie en het uitdrukken van emoties is dat in sommige situatie van de persoon in kwestie wordt verlangt dat het bepaalde emoties laat zien. In een dergelijke situatie dient de persoon in kwestie zijn emoties dusdanig te reguleren dat ze naar buiten komen.

27. Gebaseerd op anticiperende straffen of beloningen.

28. Informationele sociale invloed is het navolgen van meningen of gedrag van andere mensen omdat we er van overtuigd zijn dat zij juiste kennis hebben en dat wat zij doen juist is.

29. Wanneer de onjuiste verwachtingen van mensen er toe leiden dat ze zich op zo’n manier gaan gedragen dat wordt verwacht waarmee ze vervolgens de oorspronkelijke impressie bevestigen

30. Zelf-verificatie is de behoefte om het zelf-concept te conformeren

31. Een georganiseerd systeem van vijf variabelen die continu met elkaar interacteren en met de omgeving. Dit systeem genereert de onderscheidende gedragspatronen die een persoon karakteriseren.

32. Georganiseerde mentale structuren die ons begrip omvatten van attributies en gedragingen die geschikt zijn en verwacht worden voor mannen en vrouwen.

33. Een patroon van cognitieve opwinding, fysiologische responsen en gedragsmatige neigingen die verschijnen in reactie op waargenomen disbalans tussen situationele eisen en de bronnen die nodig zijn om hier mee om te kunnen gaan.

34. Dit model identificeert zes fasen in het veranderingsproces, namelijk: voorbeschouwing, beschouwing, voorbereiding, actie, volharding en beëindigen.

35. Omvat vaak zowel biologische metingen als psychologische metingen

36. Het kwetsbaarheids-stressmodel stelt dat ieder van ons een bepaalde mate van kwetsbaarheid in zich heeft voor het ontwikkelen van een bepaalde psychologische stoornis, onder bepaalde omstandigheden

37. Stelt dat wanneer mensen schizofrenie ontwikkelen, hun persoonlijk en beroepsmatig functioneren verslechtert, waardoor zij dalen op de socioeconomische ladder

38. Schrijft de hogere prevalentie van schizofrenie toe aan hogere maten van stress die mensen met lage inkomens ervaren

39. Het verplaatsen van de primaire behandelingsfocus van het ziekenhuis naar de samenleving

40. Behandelingstechnieken die operante conditioneringsprocedures toepassen om zo een afname of toename van bepaald gedrag te bewerkstelligen

D: Stamplijst Hoorcolleges Deeltoets 1

Hoorcollege 1
Psychology	De wetenschappelijke studie van het gedrag en de geest.
Behavior	Acties en reacties die direct waarneembaar zijn.
Mind	Interne toestanden en processen die niet direct waarneembaar zijn.
Science	Objectieve manier om vragen te beantwoorden, die gebaseerd zijn op waarneembare feiten en gegevens. Deze gegevens worden verzameld door middel van goed gedefinieerde onderzoeksmethoden.
Social construct	De definitie van bepaalde begrippen wordt gezien als de ‘waarheid’ en wordt zelden in twijfel getrokken. Een voorbeeld hiervan is het begrip ‘kindertijd’.
Basic research (fundamenteel onderzoek)	Voornaamste doel van het onderzoek is het vergaren van kennis.
Applied research (toegepast onderzoek)	Onderzoek met het doel om specifieke oplossingen te vinden voor problemen en deze in de praktijk meteen toe te kunnen passen.
Robber’s cave	Onderzoek naar samenwerking binnen en tussen groepen. ( voorbeeld van basic onderzoek)
Jigsaw classroom	Onderzoek naar verschil in ras en sekse in groepjes binnen een klasverband.(voorbeeld van applied onderzoek)
Level’s of Analysis	Term die verwijst naar locatie en omvang van een onderzoek en op welk niveau dit wordt uitgevoerd. Dit kan zowel op biologisch, psychologisch en ‘environmental’ niveau.
Perspectives ( perspectieven)	Verschillende manieren om mensen te observeren.
Mind- body problem	De vraag of geest en lichaam gescheiden of verbonden zijn met elkaar.
Mind-body dualism	De geest is zelfstandig en geen onderdeel van het lichaam zelf.
Monism	Geest en lichaam zijn aan elkaar gelijk, de geest is niet gescheiden van het lichaam, maar hangt hiermee samen.
Nature-Nurture debat	De discussie over de vraag of gedrag en eigenschappen van de mens aangeboren zijn of aangeleerd.
Structuralism	Het analyseren van de geest uitgaande van de basiselementen.
Functionalism	De psychologie zou zich niet zozeer moeten focussen op de structuur van het menselijk bewustzijn, maar op de functies hiervan. (Hoe werkt het?)
Psychodynamic perspective	Ontwikkelt door Freud.Benadrukt vooral de rol van de onbewuste processen die zich afspelen in het lichaam. (childhood sexuality)
Defense mechanism (afweermechanisme)	Psychologische technieken die ons helpen om te gaan met angst en pijn door traumatische ervaringen.
Psychoanalysis	De analyse van interne en onbewuste psychologische processen.
Free-association	Werd gebruikt om onbewuste motieven die zich afspeelden in de geest bloot te leggen.
Behavioral perspective	Houdt zich vooral bezig met de rol die de omgeving speelt met betrekking tot ons gedrag.
Thorndicke’s Law of Effect	Positieve gebeurtenissen zullen zorgen voor een toename van positief gedrag, terwijl negatieve gebeurtenissen zorgen voor negatief gedrag.
Skinner’s Operant Conditioning	Menselijk gedrag wordt niet gevormd door de vrije wil, maar door de omgeving. (Voorbeeld: duivenexperiment)
Behavior modifications	Technieken die zorgen voor afname van probleemgedrag en een toename van positief gedrag door het manipuleren van omgevingsfactoren.
Cognitive behaviorism	Ervaringen en de omgeving beïnvloeden onze verwachtingen en gedachtes. Deze gedachtes hebben weer invloed op ons gedrag.
Humanistic perspective	Deze stroming legt de nadruk op de vrije wil van de mens
Self-actualisation (zelfontplooiing)	De aangeboren motivatie zorgt ervoor dat mensen alles uit het leven willen halen wat erin zit.
Positive psychology	Een beweging binnen de psychologie die de nadruk legt op de sterke punten van de mens.
Cognitive perspective	Onderzoekt de natuur van de geest en hoe de mentale processen het gedrag beïnvloeden.
Gestalt psychology	Onderzoekt hoe de elementen van een onderzoek georganiseerd zijn in het geheel.
Cognitive neuroscience	Gebruikt elektrische opnames en brein-nabootsende technieken om hersenactiviteit te meten.
Sociale constructivism	Een cognitief standpunt dat ervan uitgaat dat alles wat wij als werkelijkheid beschouwen in het algemeen onze eigen mentale creatie is.
Sociocultural perspective	Onderzoekt hoe de sociale omgeving en de cultuur ons gedrag, gedachtes en gevoelens beïnvloed.
Culture	De waarden, opvattingen en tradities die door een grote groep gedeeld worden, en worden doorgegeven van generatie op generatie.
Norm	Ongeschreven regels die voorschrijven welk gedrag acceptabel is en welk gedrag men verwacht van leden van de groep.
Socialisation	Het proces waarin de cultuur wordt doorgegeven aan nieuwe leden en deze cultuur door hen wordt aangenomen.
Cultural psychology	Onderzoekt hoe cultuur wordt doorgegeven aan zijn leden en doet onderzoek naar pscyhologische overeenkomsten en verschillen tussen mensen van verschillende culturen.
Individualism	Richt zich op persoonlijke doelen en het vormen van een eigen identiteit die ontstaat door persoonlijke doelen en prestaties.
Collectivism	Individuele doelen zijn ondergeschikt aan de doelen die gedeeld worden in de groep. De eigen identiteit wordt gevormd door de relatie met de familie en andere sociale groepen.
Biological perspective	Onderzoekt hoe hersenprocessen en andere lichaamsfuncties zorgen voor het gedrag.
Behavioral neuroscience	Onderzoekt hersenprocessen en andere fysiologische functies die ons gedrag, zintuigelijke ervaringen, emoties en gedachten bepalen.
Neurotransmitters	Bepaalde chemicaliën worden vrijgesteld door zenuwcellen zodat ze kunnen communiceren met andere cellen.
Behavior genetics	Onderzoekt hoe gedragsneigingen worden beïnvloed door genetische factoren.
Evolutionary psychology	Zoekt naar een uitleg over de invloed van evolutie op het gedrag van de moderne mens.
Natural selection (natuurlijke-selectie)	Een bepaalde geërfde eigenschap geeft leden van een groep een voordeel ten opzichte van anderen. Ze hebben een grotere overlevingskans door deze eigenschap.
Hoorcollege 2
The Spotlight Effect	Experiment met studenten in een laboratorium waarin men onderzoek doet naar de overschatting die mensen vaak hebben met betrekking tot aandacht van anderen naar hun uiterlijk
Kitty Genovese Murder	Onderzoek rondom de moord van Kitty Genovese, met betrekking tot het begrip ‘bystander apathy’.
Diffusion of responsibility	Mensen voelen zich minder verantwoordelijk en zijn minder snel geneigd om in te grijpen wanneer er sprake is van een grote hoeveelheid omstanders.
Bystander effect	Experiment waarin men onderzoek doet naar het effect van omstanders, wanneer mensen iemand in nood moeten helpen.
Hindsight (After-the-fact)	Redeneren na het trekken van een conclusie. Wordt vooral gebruikt voor het begrijpen van gedrag.
Law of Parsimony	Hoe simpeler de theorie hoe beter deze is.
Informed consent	Voordat mensen deelnemen aan een onderzoek moeten zij geïnformeerd worden over het onderzoek zelf.
Milgram Obedience Studies	Voorbeeld van een experiment dat onderzoek doet naar het gehoorzamen van de autoriteit.
Variable	Allerlei kenmerken of factoren die kunnen variëren.
Operation defenition	Definiëert de variabelen die gebruikt worden om iets te onderzoeken of te meten.
Social desirability bias	De neiging om eerder een antwoord te geven dat sociaal geaccepteerd is, in plaats van een antwoord te geven dat gebasseerd is op gevoelens.
Descriptive research	Doet onderzoek naar gedrag van mensen en dieren in natuurlijke omgeving.
Naturalistic observation	De onderzoeker observeert het gedrag dat zich afspeelt in de natuurlijke omgeving en probeert dit gedrag niet te beïnvloeden.
Case-studies	Een diepgaande analyse van een individu, groep of gebeurtenis.
Survey research	De informatie over een onderwerp is verkregen door vragenlijsten of interviews die afgenomen zijn bij een grote groep mensen.
Population	Alle individuen waarin de onderzoeker geïnteresseerd is, om zo een conclusie te kunnen vormen.
Sample	Een aantal individuen uit een populatie die men gebruikt voor onderzoek.
Random sampling	Elke individu in een populatie heeft een gelijke kans om gekozen te worden voor een sample.
Stratified random sampling	De populatie wordt onderverdeeld in subgroepen, en deelnemers van het sample worden gekozen als populatiepercentages.
Experiments	De onderzoeker manipuleert enkele variabelen, en kijkt welk effect dit heeft op andere variabelen. Daarnaast kijkt de onderzoeker of er meerdere factoren zijn die de uitkomst van het experiment onderzoeken.
Independent variable (onafhankelijke variabele)	De factor die gemanipuleerd wordt door de onderzoeker.
Dependant variable (afhankelijke variabele)	De factor die door de onderzoeker wordt gemeten en mogelijk beïnvloedt wordt door de onafhankelijk variabele.
Random assignment	Elke deelnemer heeft een gelijke kans om onderverdeeld te worden in een groep die wordt gebruikt voor een experiment.
Counterbalancing	De procedure voldoet aan bepaalde voorwaarden zodat de ene groep geen voordeel heeft ten opzichte van een andere groep.
Placebo	Middel dat geen medisch effect heeft.
Placebo effect	Mensen krijgen een behandeling waardoor hun gedrag verandert, omdat ze verwachten dat deze behandeling werkt.
Interne validiteit	In welke mate de uitkomst van het onderzoek duidelijke causale conclusies ondersteunt.
Confounding variables	Twee variabelen zijn zo met elkaar verweven dat men niet kan bepalen welke van de twee variabelen de afhankelijke variabele heeft beïnvloed.
Externe validiteit	De mate waarin de onderzoeksresultaten generaliseerbaar zijn naar de populatie.
Experimental demand characteristics	Deelnemers hebben een bepaald idee over een antwoord dat ze moeten geven aan de onderzoeker om deze tevreden te stellen.
Experimenter expectancy effects	Onbewust invloed uitoefenen op de participanten zodat ze een antwoord geven dat aansluit op de hypothese.
Double-blind procedure	Het is voor zowel de onderzoeker als de deelnemer onbekend in welke situatie ze onderzocht worden.
Replication	Bij het herhalen van een onderzoek wordt er gekeken of de originele onderzoeksresultaten opnieuw verkregen kunnen worden.
Descriptive statistics	Een samenvatting en beschrijving over bepaalde kenmerken van een dataset.
Measures of variability	De mate van de variatie van scores wordt vastgelegd.
Range (bereik)	Het verschil tussen de hoogste en de laagste score.
Standaarddeviation	Deze geeft weer hoeveel elke score in een verdeling verschilt van het gemiddelde.
Statistical significance	Het is erg onwaarschijnlijk dat een afzonderlijke bevinding alleen voor komt door een kans.
Meta-analysis	Een statistische procedure die de onderzoeksresultaten van verschillende onderzoeken met hetzelfde onderwerp met elkaar combineert.
Hoorcollege 3
Jim twins	Onderzoek naar een tweeling die gescheiden van elkaar zijn opgegroeid en toch verbazingwekkend veel overeenkomsten hebben.
Genes	Biologische erfelijkheidseenheden die bestaan uit een stukje DNA.
Human genome project	Een project waarin het menselijk DNA in kaart wordt gebracht.
Genotype	Specifieke genetische kenmerken van een individu.
Phenotype	Kenmerken van een individu die waarneembaar zijn.
Allele	Alternatieve uitvoeringen van hetzelfde gen dat verschillende kenmerken kan produceren.
Law of Independent Assortment	De biologische selectie van een gen in een genenpaar voor een bepaalde eigenschap heeft niets te maken met de selectie van een gen voor een ander kenmerk.
Law of Segregation	Individuen bezitten een paar allelen voor elk kenmerk. Elke allel wordt random geselecteerd van een allelenpaar van beide ouders.
Behavioral genetics	De studie die onderzoek doet naar de invloed van erfelijkheid en omgevingsfactoren op psychologische kenmerken.
Concordance	De mate waarin een eigenschap overeenkomt met de eigenschappen van nauwe verwanten. ( tweelingbroer/zus)
Erfelijkheidscoëfficiënt	De mate waarin de variatie in verschillende karaktereigenschappen toegeschreven kan worden aan verschillende genen.
Reaction range	Het bereik van de mogelijkheden die een genetische code toestaat. Dit wordt beïnvloed door de omgeving.
Shared environment	Mensen die zich in dezelfde omgeving bevinden ervaren veel dezelfde eigenschappen.
Unshared environment	Ervaringen die uniek zijn voor elk individu.
Evolution	Een verandering over een lange tijd in specifieke genen, die voorkomt bij een volksgemengde populatie.
Mutation	Bepaalde gebeurtenissen in de reproductie van genen tijdens de celdeling.
Adaptations	Fysieke en gedragsmatige veranderingen die organismen helpen om omgevingsveranderingen te overleven.
Sociale Brain Hypothesis	De grootte van de neocortex hangt samen met de grootte die de sociale groep kan handhaven.
Altruïsm	Is in strijd met het evolutionaire principe van de natuurlijke selectie.
Group selection	Een groep profiteert van altruïstische individuen.
Kin selection of Inclusive fitness	Individuen zullen eerder investeren in hun relatie met familieleden.
Strategic pluralism	Het idee dat meerdere (soms tegenovergestelde) gedragsstrategieën aangepast worden in verschillende omgevingen en worden gehandhaafd door natuurlijke selectie.
Sexual Strategies Theory	Geërfde neigingen worden gereflecteerd door paringsstrategieën. Dit wordt gevormd door verschillende soorten aanpassingsproblemen die zowel mannen als vrouwen tegenkomen.
Social Structure Theory	Mannen en vrouwen tonen verschillende paringsvoorkeuren, vanwege de sociale druk.
Genetic determinism	Genen hebben invariante en onvermijdelijke effecten die niet voorkomen kunnen worden.
Hoorcollege 4
Neurons	De basis bouwblokken van het zenuwstelsel.
Axons	Uitsteeksel van het cellichaam dat elektrische impulsen geleidt naar een cellichaam van andere neuronen, spieren of klieren.
Dendrites	Takachtige vezels rondom het cellichaam. Deze kunnen informatie ontvangen en doorsturen naar andere neuronen.
Myelin sheath	Een witte vetachtige isolatielaag die door de hersenen geproduceerd wordt rondom de axonen, zodat de communicatie tussen neuronen sneller kan verlopen.
Synaptic transmission (synaptische overdracht)	Communicatie tussen neuronen
Synaptic space (synaptische ruimte)	Kleine kloof tussen de uitersten van de axon van de ene neuron en het volgende neuron.
Botulism	Gif wat de afgifte van Acetylcholine blokkeert vanaf het uiterste van de axon. Een vorm van dit gif is botox.
Acetylcholine	Een neurotransmitter die gaat over de spieractiviteit en het geheugen.
Central nervous system (centraalzenuwstelsel)	Dit zenuwstelsel bevat de hersenen en het ruggenmerg. De meeste delen van het peripheral nervous system worden door het ruggenmerg verbonden met de hersenen.
Peripheral nervous system (periferisch zenuwstelsel)	Dit zenuwstelsel bevat alle neurale structuren die buiten de hersenen en het ruggenmerg liggen. Zorgt voor bewustzijn over wat er zowel vanbinnen als buiten ons lichaam gebeurt. (spieren, klieren, gevoelens)
Autonomic nervous system (autonoom zenuwstelsel)	Is een onderdeel van het peripheral nervous system. Dit zenuwstelsel neemt de interne functies van het lichaam waar, zoals het controleren van klieren en spieren van hart en bloedvaten, maar het is ook betrokken bij emotioneel gedrag en stressreacties.
Somatic nervous system (somatisch zenuwstelsel)	Ook een onderdeel van het peripheral nervous system. Dit zenuwstelsel zendt boodschappen door via sensorische neuronen naar de hersenen en het ruggenmerg. (spierbewegingen,zintuigelijke receptoren)
Spinal cord (ruggenmerg)	Functie hiervan is het doorgeven van reflexen en verzamelde sensorische informatie naar het brein en van het brein afkomstig.
Cerebellum (kleine hersenen)	Heeft als functie om spierbewegingen te coördineren en zorgt voor een goede timing bij de fijne motoriek.
Brain stem (hersenstam)	Stimuleert de vitale levensfuncties en bestaat uit de medulla en de pons.
Medulla	Houdt de hartslag en ademhaling op peil en zorgt ervoor dat deze automatisch gaan.
Pons (brug)	Draagt zenuwimpulsen van zowel laag als hoog niveau over aan het cerebellum en regelt je slaap.
Reticular formation	Maakt beslissingen over het onthouden van de informatie die wordt doorgegeven via het ruggenmerg.
Thalamus	Hier komen impulsen van sensorische organen binnen en de thalamus stuurt deze informatie door naar de juiste hersendelen.
Hypothalamus	Speelt een grote rol in aspecten als emotie en motivatie. Daarnaast is het verbonden met de hormoonproductie.
Amygdala	Stuurt emotionele en motivatieve antwoordpatronen door, zoals angst of stress. (hangt samen met de hippocampus)
Hippocampus	Zorgt voor het vormen en terughalen van herinneringen.
Pituitary gland	Heeft controle over de productie van hormen, zoals adrenaline.
Cerebrum	Twee halve bollen om de hersenstam heen.
Sensory cortex (sensorische schors)	Bestaat uit meerdere gebieden. Elke zintuig, met uitzondering van smaak en reuk, heeft een eigen gebied.
Motor cortex (motorische schors)	Bestuurt ongeveer 600 spieren die betrokken zijn bij bewuste lichaamsbewegingen..
Pre-frontal cortex	In dit gebied van de hersenen bevinden zich bepaalde bestuursfuncties, zoals strategisch plannen en de besturing van impulsen.
Aphasia (afasie)	Taal-en spraakprobleem door hersenletsel. (vooral bij schade aan de linkerhersenhelft)
Hemispheric lateralization (hemisferische specialisatie)	Grotere lokalisatie van een functie in één van de hersenhelften. Beide hersenhelften zijn namelijk verbonden door een brug genaamd de corpus callosum.
Corpus callosum	Een brug van neuronen die uit myeline vezels bestaat. Door deze brug kunnen beide hersenhelften zowel apart van elkaar functioneren als met elkaar communiceren.
Optic chiasma	De linkerhersenhelft ziet wat er aan de rechterkant van het fixatiepunt gebeurd, terwijl de rechterhersenhelft ziet wat er zich aan de linkerkant bevindt.
EEG	Door middel van elektroden op het hoofd wordt de activiteit van een grote groep neuronen gemeten.
ERP	Hier wordt de hersenactiviteit van de mens vastgelegd zodat wetenschappers de conversaties van de hersenen kunnen afluisteren.
fMRI	Deze scan produceert foto’s van de bloedbanen in de hersenen, waardoor de hersenactiviteit bekeken kan worden.
Modern phrenology	Mythe waarin men ervan uitging dat gedrag en karakter werd bepaald door groei van bepaalde hersendelen.
Hoorcollege 5 & 6
Sensation (gevoel)	Het prikkel-waarnemingsproces waarbij onze zintuigen op omgevingsprikkels reageren deze vertalen en doorsturen naar de hersenen door middel van zenuwprikkels.
Perception (waarneming)	Een waarneming maken van iets wat onze zintuigen ons vertellen. Er wordt een betekenis gegeven aan de inkomende prikkel.
Psychophysics (psychofysieken)	De studie naar relaties tussen fysieke kenmerken van prikkels en zintuigelijke capaciteiten.
Absolute treshold (absolute drempel)	De laagste intensiteit waarbij een prikkel 50% van de tijd kan worden opgemerkt.
Decision criterion	Er is een bepaald criterium nodig van hoe zeker mensen zijn dat er werkelijk een prikkel aanwezig is voordat ze er iets over zullen zeggen. Dit hangt af van bepaalde factoren zoals vermoeidheid.
Difference treshold (verschildrempel)	Het kleinste verschil tussen twee prikkels die mensen 50% van de tijd kunnen waarnemen.
Sensory adaptation	De sensitiviteit van een onveranderende prikkel vermindert. (zoemen van een computer)
Transduction	Eigenschappen van een prikkel die omgezet worden in een zenuwimpuls.
Rod (staafje)	Een zwart-wit helderheidsreceptor.
Cone (kegeltje)	Een kleurreceptor.
Geons	Delen van een object worden door de hersenen gevormd tot een geheel.
Gestalt laws of perceptual organisation	Gaat bij waarnemingen uit van vier principes, namelijk gelijkheid, nabijheid, sluiting en het doorlopend verband.
Figure-ground relations	De neiging om prikkels te organiseren als een centraal- of voorgrond figuur of als achtergrond.
Proximity	Het organiseren van een aantal objecten in paren.
Similarity	Een aantal objecten organiseren in groepen.
Closure	Kijken naar het geheel in plaats van verschillende elementen (driehoek)
Good form/ maximum likelihood	Kijken naar het gehele object en niet naar verschillende vormen in 1 object.
Continuïty	Een lijn van stipjes en niet allemaal aparte stipjes.
Priming	Het sneller herkennen van een bepaalde stimulus, wanneer deze eerder is waargenomen.
Illusions	Verkeerde waarnemingen, maar je wordt gedwongen om ze op die manier te zien.
Perceptual constancies	Hierdoor kunnen we bekende prikkels herkennen onder verschillende omstandigheden.
Monocular depth cues (monoculaire diepte aanwijzingen)	Hoeken die alleen gezien kunnen worden door één oog.
Binocular depth cues	Deze hoeken zijn alleen te zien wanner men er met beide ogen naar kijkt.
Binocular disparity (binoculaire ongelijkheid)	Elk oog ziet een iets ander beeld.
Inattentional blindness	Dit treedt op wanneer men een object dat zich in het gezichtsveld bevindt niet waarneemt.
Hoorcollege 7
Learning	Het proces waarbij ervaringen zorgen voor een relatief langdurende verandering in het gedrag en de capaciteiten van een organisme.
Personal adaptation	Leren stelt ons in staat om ons gedrag aan te passen aan de omgeving.
Habituation	Een daling van de sterkte van een respons op een herhaalde stimulus.
Sensitisation	Een toename van de sterkte van een respons op een herhaalde stimulus.
Classical conditioning	Het proces waarin organismen leren om twee stimuli met elkaar te associëren, zo dat de ene stimulus zorgt voor een respons, die oorspronkelijk alleen door de andere stimulus veroorzaakt werd.
Experiment van Pavlov	Experiment met betrekking tot klassiek conditioneren.De hond leert dat er een relatie is tussen het rinkelen van een bel en het geven van voedsel.Hierdoor gaat de hond opgegeven moment kwijlen als er eten wordt gegeven, maar ook als er alleen maar met een belletje gerinkeld wordt.
Unconditioned stimulus (UCS)	De stimulus die een reflexmatig of aangeboren respons uitlokt, zonder dat daar een leerproces aan vooraf gaat. Bij het experiment van Pavlov is het eten de UCS.
Conditioned stimulus (CS)	Dit is een stimulus die door associatie met de UCS zorgt voor een geconditioneerde respons gelijk aan de oorspronkelijke UCR.
Unconditioned response (UCR)	Reflexmatig en aangeboren respons op de stimulus. Bij het experiment van Pavlov is het kwijlen van de hond de UCR.
Conditioned respons (CR)	Geconditioneerde respons op de stimulus die geassociëerd is met de UCS. Bij het experiment van Pavlov is het kwijlen van de hond wanneer hij alleen de bel hoort de CR.
Aquisition	De duur van de periode waarin een respons wordt aangeleerd.
Neutral stimulus	Een stimulus die niet vanzelf zal zorgen voor een respons van een organisme.
Forward short- delay pairing	De CS verschijnt als eerste en is nog steeds aanwezig wanneer de UCS verschijnt.
Forward trace pairing	De CS verschijnt en verdwijnt, en de UCS verschijnt 2-3 seconden later.
Simultaneous pairing	De CS en de UCS verschijnen tegelijkertijd.
Backward pairing	De CS verschijnt na de UCS.
Stimulus generalisation	Stimuli die gelijk zijn aan de oorspronkelijke CS veroorzaken ook een CR.
Discrimination	Een CR treedt wel op bij de ene stimulus, maar niet bij de andere.
High-order conditioning	Treedt op wanneer een neutrale stimulus een CS wordt, nadat het gepaard is met een eerder bereikte CS.
Experiment Little Albert	Een experiment met betrekking tot klassiek conditioneren. Men probeert het jongetje Albert bang te maken voor iets waar hij oorspronkelijk niet bang voor was, door middel van de combinatie: konijnen en hard geluid.
Exposure therapies	De patiënt wordt blootgesteld aan een CS die zorgt voor een angstrespons zonder dat er een UCS aanwezig is waardoor er extinctie optreedt.
Systematic desensitisation	Een therapie die bepaalde spierontspanningstechnieken aan patiënten geeft en ze daarna blootstelt aan angstopwekkende stimuli.
Aversion therapy	Therapie waarbij men afkeer aan een stimulus die ongewenst gedrag veroorzaakt probeert te koppelen, door middel van een onaangename UCS.
Allergic reactions	Door een neutrale stimulus te koppelen met een stof die van nature allergische reacties veroorzaakt, zal de stimulus een vergelijkbare reactie opwekken.
Anticipatoire misselijkheid	Veel chemopatiënten moeten zijn al misselijk voordat ze aan de behandeling beginnen.
Immuunsysteem	Dit kan klassiek geconditioneerd worden zodat de gevoeligheid voor ziekten beïnvloed kan worden.
Thorndike’s Law of Effect	Positieve gebeurtenissen zullen zorgen voor een toename van positief gedrag, terwijl negatieve gebeurtenissen zorgen voor negatief gedrag.
Instrumental learning	Het proces in welke mate dieren gebruik maken van trial and error om het gewenste resultaat te behalen.
Operant conditioning	Een leertype waarbij gedrag wordt beïnvloed door de consequenties die het tot gevolg heeft.
Reinforcement (bekrachtiging)	Een respons wordt versterkt door het gevolg.
Reinforcer	De uitkomst (een stimulus of een gebeurtenis) zorgt voor een toename van de frequentie van een respons.
Punishment	Een respons wordt verzwakt door het gevolg.
Punisher	Een gevolg dat de frequentie van een respons verzwakt.
The Skinner box	Experiment van Skinner, met betrekking tot operant conditioneren, waarbij katten in een doos geplaatst werden maar wel konden ontsnappen.
Skinner’s Analysis of Operant Behavior	Als A verschijnt en B wordt uitgezonden zal C zich voordoen.
Positive reinforcement (positieve bekrachtiging)	Verschijnt wanneer een respons versterkt wordt door de volgende prestatie van een stimulus.
Primary reinforcers (primarie bekrachtigers)	Stimuli, zoals voedsel en water, die een organisme automatisch als bekrachtiging ziet , omdat ze deze stimuli nodig hebben om te overleven.
Secondary reinforcers (secundaire bekrachtigers)	Stimuli die bekrachtiging moeten verkrijgen door een associatie met primaire bekrachtigers.
Negative reinforcement (negatieve bekrachtiging)	Een respons wordt versterkt door het wegnemen van een onaangename stimulus.
Negative reinforcer (negatieve bekrachtiger)	De onaangename stimulus wordt weggenomen of vermijdt.
Operant extinction	Het afzwakken van en uiteindelijke verdwijning van een respons omdat het niet langer bekrachtigd.
Resistance to extincition	De mate waarin een niet-bekrachtigde respons blijft bestaan.
Aversive/Positive punishment (positieve straf)	De respons wordt verzwakt door de presentatie van een stimulus.
Negative punishment / Response cost (negatieve straf)	De respons wordt verzwakt door het verwijderen van een positieve stimulus.
Shaping	Het bekrachtigen van opeenvolgende stappen richting de uiteindelijke respons.
Chaining	Een techniek die gebruikt wordt op een keten van responsen te ontwikkelen door elke respons te bekrachtigen die de gelegenheid geeft op de volgende respons uit te voeren.
Escape conditioning (ontsnappingsconditionering)	Het organisme leert een respons om aan een aversieve stimulus te ontsnappen.
Avoidance conditioning (vermijdingsconditionering)	Het organisme leert een respons om een aversieve stimulus te vermijden.
Two-factor Theory of Avoidancelearing (twee factor theorie van vermijdingsleren)	Zowel klassieke als operante conditionering zorgt voor het vermijdingsleren.
Discriminative stimulus	Een signaal dat een bepaald respons zal zorgen voor bepaalde gevolgen.
Instinctive drift	De neiging om een geconditioneerde respons terug te drijven naar instinctief gedrag.
S-R (Stimulus-Response) Psychology	Veronderstelt dat leren gevormd wordt door de relatie tussen een stimulus en een respons.
S-O-R (Cognitive) Model of Learning	Veronderstelt dat de cognitieve prestaties van een organisme’s representatie van de wereld , valt tussen de stimulus en de respons.
Insight (inzicht)	De plotselinge ontdekking van een handige relatie die helpt een probleem op te lossen.
Cognitive map (cognitieve kaart)	Een mentale representatie van een ruimtelijke ordening.
Expectancy model	De belangrijkste factor in de klassieke conditionering is hoe goed de CS de signalen van de verschijning van de UCS voorspelt.
The Role of Awareness	Organismen ontwikkelen een bewustzijn over de relatie tussen hun antwoorden en de mogelijke gevolgen.
Latent learning	Leren dat wel gebeurd, maar niet tot uiting komt totdat er een stimulans is om te presteren.
Observational learning	Leren door middel van het observeren van het gedrag van een model.
Modeling	De mensenlijke capaciteiten om te leren door te observeren.
Social-cognitive theory	Mensen leren door het gedrag van modellen te observeren en zo de overtuiging verwerven dat ze bepaald gedrag kunnen vertonen om invloed uit te oefenen op gebeurtenissen van hun leven.
Memory	De processen die ervoor zorgen dat we informatie en ervaringen kunnen opnemen, opslaan en terug kunnen roepen.
Encoding (codering)	Het krijgen van informatie in het systeem, door informate te vertalen in een neurale code die je brein kan verwerken.
Storage (opslag)	Het vasthouden van informatie over tijd.
Retrieval (terughalen)	Processen waarbij opgeslagen informatie wordt verkregen.
Hoorcollege 8
Three-Stage model	Model waarin het proces van geheugen wordt weergegeven.
Sensory memory	Houdt de inkomende sensorische informatie kort vast.
Short-term memory(korte termijn geheugen)	Tijdelijke geheugen opslag voor een beperkte hoeveelheid informatie.
Memory codes	Mentale representaties van een bepaalt type informatie of stimuli.
Chunking	Het combineren van individuele items in grotere eenheiden die betekenis hebben.
Working memory (werkgeheugen)	Een opslag met een beperkte capaciteit, dat tijdelijk informatie verwerkt en opslaat.
Long-term memory (lange termijn geheugen)	Onze bibliotheek met meer blijvende opgeslagen herinneringen.
Serial position effect	De mogelijkheid om een item op te roepen hangt af van de positie van het item.
Clive Wearing	Een man met ernstige beschadiging aan de hippocampus, waardoor zijn korte termijn geheugen niet meer werkt.
Levels of processing (niveaus van verwerking)	Hoe dieper de informatie wordt verwerkt, hoe beter we het kunnen onthouden.
Maintenance rehearsal	Uit het hoofd leren door te repeteren.
Elaborative rehearsal	Het leren door te focussen op de betekenis van informatie en er dieper op in te gaan.
Method acting	Acteurs gaan bij het leren van hun tekst diep in op de emoties van de personage die ze moeten spelen.
Dual coding theory	Het geheugen verbetert wanneer men informatie in zowel een verbale en visuele code vastlegt, omdat het de kans vergroot dat er sowieso een van de codes beschikbaar is om een herinnering op te roepen.
Method of loci	Een geheugensteuntje waarbij informatie geassocieerd wordt met mentale beelden van fysieke locaties.
Mnemonic device	Een geheugensteuntje.
Schema	Een mentaal kader over een bepaald aspect van de wereld.
Mnemonists	Een persoon die een uitzonderlijk goed geheugen heeft.
Associative network	Een groot netwerk van gekoppelde ideeën en concepten.
Priming	De activering van het ene concept door een ander concept.
Neural network models	Elke herinnering wordt gerepresenteerd door een uniek patroon van onderling verbonden knooppunten, die gelijktijdig geactiveerd worden.
Parallel distributed processing	Neuraal netwerk model.
Declarative memory (verklarend geheugen)	Feitelijke kennis.
Episodic memory (episodisch geheugen\|)	Opslag van kennis over persoonlijke ervaringen: wanneer, waar en wat gebeurde er in episodes van ons leven.
Semantic memory (semantisch geheugen)	De opslag over feitelijke kennis over de wereld en taal, inclusief woorden en opvattingen.
Procedural (non-declarative) (procedureel niet verklarend geheugen)	Geheugen wordt weergegeven door vaardigheden en acties.
Explicit memory	Bewust en opzettelijk geheugen ophalen, zoals wanneer je bewust iets herkent of herinnert.
Implicit memory	Wanneer het geheugen invloed heeft op ons gedrag zonder dat je daar bewust van bent.
Retrieval cue	Een stimulus, zowel intern als extern, die opgeslagen informatie uit het lange-termijngeheugen activeert.
Autobiographical memories	Herinneringen over gebeurtenissen in iemands leven.
Flasbulb memories	Herinneringen die zo levendig en helder lijken, dat we ze voor ons kunnen zien alsof het foto’s zijn van een momentopname.
Encoding specificity principle	Het geheugen wordt verbeterd wanneer de omstandigheden tijdens het terughalen gelijk zijn aan de omstandigheden toen de gebeurtenis opgeslagen werd.
Context-dependent memory (contextafhankelijk geheugen)	Makkelijker op iets te herinneren wanneer je in dezelfde omgeving bent als wanneer de gebeurtenis oorspronkelijk werd opgeslagen.
State-dependent memory (toestandsafhankelijk geheugen)	Ons vermogen om informatie op te halen wordt groter wanneer onze interne toestand gelijk is aan die ten tijde van de vorming van de herinnering.
Mood-congruent recall	De neiging om informatie of gebeurtenissen te herinneren die overeenkomen met onze huidige stemming.
Decay theorie (verval theorie)	Door de tijd en het niet gebruiken van bepaalde herinneringen, vervagen de fysieke sporen van lange termijn herinneringen in het zenuwstelsel.
Proactive interference	Treedt op wanneer informatie in het verleden geleerd is, overeenkomt met het terughalen van nieuwe informatie.
Retroactive interference	Treedt op wanneer nieuw verkregen informatie overeenkomt met de mogelijkheid op eerder opgeslagen informatie terug te halen.
Tip-of-the-tongue	Je kan bepaalde informatie niet herinneren, maar hebt het gevoel dat het op het puntje van je tong ligt.
Repression (repressie)	Motiverend proces dat ons beschermt, door het bewust ophalen van angstopwekkende herinneringen te blokkeren.
Prospective memory	Onthouden dat er een activiteit in de toekomst gaat plaatsvinden of uitgevoerd moet worden.
Retrospective memory	Geheugen voor gebeurtenissen uit het verleden.
Retrograde amnesia	Geheugenverlies van gebeurtenissen die plaatsgevonden hebben voordat de amnesie is opgetreden.
Anterograde amnesia	Geheugenverlies voor gebeurtenissen die plaatsvinden vlak na de optreding van amnesia.
Dementia	Een verzwakt geheugen en andere cognitieve geheugen die gepaard gaan met degeneralisatie van de hersenen en zorgen voor verstoring van het normale functioneren.
Infantile amnesia	Geheugenverlies van onze eerste ervaringen.
Alzheimer disease	Progressieve hersenstoornis en is de meest voorkomende oorzaak van dementie bij mensen van 65 jaar en ouder.
Misinformation effect	Vervorming van een herinnering door misleidende informatie.
Source confusion	De neiging die we hebben om bepaalde herinneringen op te halen, maar we niet meer weten waar we dit opgeslagen hebben.
Long-term potentiation	Sterker worden van de synapsen.
Mental representations	Beelden, ideeën, concepten en principes.
Hoorcollege 9
Language	Een systeem van symbolen en regels voor het combineren van deze symbolen, zodat we een oneindig aantal boodschappen en betekenissen kunnen vormen.
Psycholinguistics	De wetenschappelijke studie naar de psychologische aspecten van taal.
Grammar	Geheel van regels die voorschrijven hoe symbolen gecombineerd kunnen worden om betekenisvolle eenheden van communicatie te vormen.
Syntax	Regels die de woordvolgorde bepalen.
Semantics	De betekenis van woorden en zinnen.
Generativity	Symbolen van een taal kunnen gecombineerd worden om een ontelbaar aantal boodschappen te combineren die betekenis hebben.
Displacement	Het feit dat taal ons in staat stelt om te communiceren over gebeurtenissen en objecten die niet fysiek aanwezig zijn.
Surface structure (oppervlakte structuur)	Symbolen die we gebruiken en de volgorde van deze symbolen.
Deep structure (diepere structuur)	De onderliggende betekenis van gecombineerde symbolen.
Phoneme (foneem)	De kleinste eenheid van geluid dat herkend wordt als apart deel in een taal.
Morhpemes (morfemen)	De kleinste eenheden die betekenis hebben in taal.
Discourse	Zinnen worden gecombineerd in paragrafen, artikelen, boeken, conservaties enzovoort.
Bottum-up processing	Individuele elementen van een stimulus die geanalyseerd worden, en daarna gecombineerd tot perceptie.
Top-down processing	Het interpreteren van sensorische informatie in het licht van bestaande kennis, concepten, ideeën en verwachtingen.
Speech segmentation	Perceptie van waar elk gesproken woord begint en eindigt.
Pragmatics (pragmatiek)	Kennis over de praktische aspecten van het gebruiken van taal.
Aphasia (afasie)	Een stoornis in begrip en / of de productie van spraak.
Language acquisition device	Een aangeboren biologisch mechanisme dat de algemene grammaticale regels bevat, die gemeenschappelijk zijn voor alle talen.
Language acquisition support system	Factoren in de sociale omgeving die zorgen voor het leren van een taal.
Bilingualism (tweetaligheid)	Het gebruiken van twee talen in het dagelijks leven.
Linguistic relativity hypothesis	Taal beïnvloedt niet alleen maar invloed op ons denken, maar bepaalt ons denken ook.
Propositional thought	Het vormen van verbale zinnen in ons hoofd.
Imaginal thought (imaginair denken)	Het vormen van beelden die we kunnen zien, horen of voelen.
Motoric thought	Het vormen van een mentale representatie van een motorische beweging.
Propositions	Verklaringen die ideeën uitdrukken.
Concepts	Basale eenheden van het semantische geheugen- mentale categorieën waarin we objecten, activiteiten, abstracties en gebeurtenissen plaatsen, die essentiële kenmerken delen.
Prototypes	De meest typische en bekende leden van een categorie of klas.
Deductive reasoning	Top-down redeneren. Van algemene conclusies naar een conclusie over een specifiek geval.
Inductive reasoning	Bottom-up redeneren. Starten met specifieke feiten en proberen een algemeen principe te ontwikkelen.
Belief bias	De neiging je niet aan logisch regels te houden, ten gunst van je eigen persoonlijke overtuigingen.
Framing	Het idee dat dezelfde informatie, problemen of mogelijkheden gestructureerd of gezien kunnen worden op verschillende manieren.
Mental set (mentale stand)	De neiging om vast te houden aan een oplossing die in het verleden ook gewerkt heeft.
Problem-solving schemas	Mentale blauwdrukken of stap-voor- stap handleidingen om informatie te selecteren en bepaalde problemen op te lossen.
Algorithms	Formules of procedures die automatisch de goede oplossing genereren.
Heuristics	Algemene oplossingsstrategieën die we toepassen bij bepaalde typen situaties.
Means-ends analysis	Het identificeren van verschillen tussen de huidige situatie en het einddoel, om vervolgens dingen te veranderen waardoor de verschillen kleiner worden.
Subgoal analysis	Het formuleren van subdoelen of tussenliggende stappen richting een oplossing.
Representativeness heuristic	Inschatten hoe groot de kans is dat iets of iemand in ons prototype past van een bepaald concept of een bepaalde klasse.
Availability heuristic	Vooroordelen en beslissingen worden veroorzaakt door de beschikbaarheid van informatie in het geheugen.
Conformation bias	Men is eerder geneigd om naar bewijzen te zoeken die bevestigen wat ze op dit moment geloven, dan te zoeken naar bewijzen die hun opvattingen tegenspreken.
Overconfidence	De neiging om feitelijke kennis, opvattingen en beslissingen te overschatten in de mate waarin deze kloppen.
Script	Een mentaal kader met de volgorde van handelingen, die meestal in een regelmatige volgorde worden uitgevoerd.
Wisdom	Een systeem voor kennis over je mening en je houding in het leven.
Mental image	Een representatie van een stimulus, die ontstaat in je brein in plaats van door externe sensorische input.
Metacognition	Het bewustzijn en begrijpen van je eigen cognitieve vermogen.

Access:

Public

Click & Go to more related summaries or chapters

Inleiding in de Psychologie

Oefenpakket Introduction to Psychology

College-aantekeningen bij Inleiding in de Psychologie aan de Universiteit Leiden - 2016/2017

Brain Part Song

Geschiedenis van de Psychologie

PKG: Persoonlijkheids-, Klinische en Gezondheidspsychologie

Join WorldSupporter!

Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>

Going abroad?

Insure your way around the world

International expat insurances

Travel & Worldsupporter insurances (NL)

Study with summaries

Associate with your Field of Study

Search Summaries or Notes

Start using Summaries

Add a Summary

Search a summary

Contributions: posts

Help other WorldSupporters with additions, improvements and tips

Add new contribution

Spotlight: topics

Check how to use summaries on WorldSupporter.org

Online access to all summaries, study notes en practice exams
How and why use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
Using and finding summaries, notes and practice exams on JoHo WorldSupporter
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance

Online access to all summaries, study notes en practice exams

Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)

How and why use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?

For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
For compiling your own materials and contributions with relevant study help
For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.

Using and finding summaries, notes and practice exams on JoHo WorldSupporter

There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.

Use the summaries home pages for your study or field of study
Use the check and search pages for summaries and study aids by field of study, subject or faculty
Use and follow your (study) organization
- by using your own student organization as a starting point, and continuing to follow it, easily discover which study materials are relevant to you
- this option is only available through partner organizations
Check or follow authors or other WorldSupporters
Use the menu above each page to go to the main theme pages for summaries
- Theme pages can be found for international studies as well as Dutch studies

Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?

Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form

Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance

Main summaries home pages:

Main study fields:

Business organization and economics, Communication & Marketing, Education & Pedagogic Sciences, International Relations and Politics, IT and Technology, Law & Administration, Medicine & Health Care, Nature & Environmental Sciences, Psychology and behavioral sciences, Science and academic Research, Society & Culture, Tourisme & Sports

Main study fields NL:

Studies: Bedrijfskunde en economie, communicatie en marketing, geneeskunde en gezondheidszorg, internationale studies en betrekkingen, IT, Logistiek en technologie, maatschappij, cultuur en sociale studies, pedagogiek en onderwijskunde, rechten en bestuurskunde, statistiek, onderzoeksmethoden en SPSS
Studie instellingen: Maatschappij: ISW in Utrecht - Pedagogiek: Groningen, Leiden , Utrecht - Psychologie: Amsterdam, Leiden, Nijmegen, Twente, Utrecht - Recht: Arresten en jurisprudentie, Groningen, Leiden

WorldSupporter: what are the features, functionalities and rules on WorldSupporter.org?

WorldSupporter NL: hoe vind je samenvattingen en studiehulp op WorldSupporter.org en JoHo.org

Summaries and Study Assistance - Start

Follow the author: Vintage Supporter

Vintage Supporter

Work for WorldSupporter

JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world

Working for JoHo as a student in Leyden

Parttime werken voor JoHo

Statistics

2080