Tussen Flaneren en Schofferen - RMO - Artikel

Aanbevelingen

Het hangjongerenprobleem is zeer divers omdat de hangjongeren variëren in kenmerken en gedrag. Naast dat de hangjongeren verschillen, verschillen ook de omwonenden in hoe zij de overlast ervaren en hoe zij hier mee omgaan. Dit moet worden meegenomen in de interventies. Allereest is het natuurlijk zo dat de jeugd van tegenwoordig nu eenmaal de jeugd van tegenwoordig is. Andere interventies kunnen zijn:

Hard en soft combineren

Een deel van de hangjongeren zorgt voor ernstige overlast. Daarom hebben we de neiging om met ferme, repressieve maatregelen ze aan te pakken. Er wordt nauwelijks nog geloofd in maatregelen als praten en het organiseren van activiteiten. Alleen een softe of alleen een harde aanpak werkt niet er moet gestreefd worden naar een combinatie. De Raad pleit daarom voor een beleid dat zowel grenzen stelt en straft, als steun biedt en ruimte geeft.

Betrekken van alle actoren

Niet alleen de jongeren zelf zijn belangrijke (al dan niet de belangrijkste) actoren voor het probleem. Er spelen ook andere actoren mee. constructieve aanpak vraagt om meer dan een aanpak van de jongeren alleen. Daarom moet er een grondige analyse door gemeenten worden uitgevoerd waarin zij het ‘hangjongerenprobleem’ breder definiëren. Dit is belangrijk omdat bijvoorbeeld omwonenden, beleidsmakers, professionals en andere betrokkenen geneigd zijn alle hangende jongeren en al hun gedrag over één kam te scheren.

De volgende strategieën zijn belangrijk:

1. Stel grenzen aan onacceptabel gedrag maar geef jongeren ook ruimte.
2. Toon wellevendheid naar de andere actor én kom op voor het eigen belang.
3. Vergroot hun vrijheden en zorg dat jongeren participeren
4. Straf jongeren die zich misdragen maar geef ze ook de steun om zich te beteren.

Grenzen en ruimte

De meeste mensen hebben geen probleem met Franse pleintjes waar spelende families zitten maar met hangjongeren op onze eigen bankjes wel. In sommige gevallen is dit terecht en nodig, omdat jongeren overlast geven in de zin van lawaai maar ook omdat ze onwettig gedrag vertonen.

Het eerste advies van omgaan met hangjongeren is dan ook:

1. Creëer fysieke en sociale ruimte voor flaneergedrag; denk hierbij aan speciale plekken waar de jongeren naar toe kunnen.
2. Stel grenzen aan wat acceptabel is in de publieke ruimte. Mag er gerookt worden op die plek en hoe hard mag er muziek gedraaid worden?

Flaneren, ontmoeten, relaxen, zien en gezien worden is overal op de wereld een maatschappelijk verschijnsel en hoort dat ook te zijn. Toch word op twee manieren het gedrag begrensd: sociaal en fysiek. De sociale begrenzing houdt in dat flaneren niet altijd en overal geaccepteerd wordt.Dit kan uitmonden in vooroordelen, angsten en intolerantie. Met de fysieke begrenzing wordt bedoeld dat het overlast kan geven voor de inrichting van de buurt. Als er geen ruimte is om te flaneren of af te spreken moeten jongeren dit doen op plekken die andere doeleinden hebben. Denk bijvoorbeeld aan een speeltuin waar eigenlijk kinderen horen te spelen. Hierdoor is er dus fysieke begrensing.

Hangouderen

Uit onderzoek van Motivaction blijkt dat een derde van de ondervraagden in een enquête zegt zich te ergeren aan samenscholende ouderen in winkelcentra (Motivaction, 2005). De aanwezigheid van hangouderen kan zorgen voor sociale controle en levendigheid. Dit kan zowel een voordeel als nadeel zijn. Omdat er mindere negatief gedacht worden over hangouderen wordt er gekeken naar wat de verschillen zijn. Het verschil is dat hangjongeren niet de straten ‘bewaken’ zoals hangouderen dit doen. Dit kan echter wel als de omwonenden beter contact krijgen met de jongeren.

Playground Almere

Midden in een wijk in Almere ligt, tussen drie (middelbare) scholen, een grote playground van tachtig bij honderd meter. Op initiatief van de scholengemeenschap en met inspraak van alle buurtbewoners, is een veld ontstaan waar jongeren kunnen basketballen en voetballen. Oudere wijkbewoners kunnen hier jeu de boulen en picknicken. Dit brengt dus verschillende groepen bij elkaar en is dus een goed voorbeeld van een werkend initiatief. Met een geschikte sociale en fysieke ruimte hoeft flaneren niet voor overlast te zorgen. Dus goede ruimtes waarin jongeren zichzelf kunnen zijn en ook een goede sociale communicatie tussen de groepen. Wel moet er worden gekeken het gedrag binnen de mate blijft en dat er zo nodig moet worden ingegrepen.

Wellevendheid én eigenbelang

De publieke ruimte is van iedereen. Dit betekent dat er in de publieke ruimte altijd plek moet zijn voor verschillende groepen maar dit kan voor discussie zorgen. De Raad ziet twee richtingen om de kwaliteit van deze discussie te verbeteren:

1. Stimuleer de wellevendheid van alle actoren op straat, en
2. Bevorder de mogelijkheden van jongeren en omwonenden om voor hun eigen belangen op te komen.

Voor het laatste punt zijn diverse gesprekstechnieken in omloop waardoor mensen veel constructiever met elkaar in gesprek kunnen komen. De groepen kunnen zo op zoek gaan anar achterliggende belangen van elkaar. Een andere bekende methode is de inzet van een mediator. In Rotterdam is men gestart met jongerenbuurtbemiddeling waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van de jongeren. Dit schijnt goed te werken en de reacties zijn positief. Wel is het belangrijk dat de jeugdbemiddelaar een training heeft gehad. Een andere manier is jongeren meer betrekken bij discussies in de buurt. Bij (her)inrichtingsdiscussies staan jongeren relatief vaak buiten spel wat juist later voor extra discussie zorgt. Maar dit betekent niet dat deze relatieve buitenpositie van jongeren wenselijk. De RMO pleit er daarom voor om jongeren actiever te betrekken bij alle fasen van de vorming van ruimtelijk beleid.

Burgerpanels

Burgerpanels bestaan uit ongeveer 25 bewoners. Zij buigen zich een week lang over een vraagstuk met als doel oplossingsrichtingen te vinden voor het probleem. In het geval van hangjongerenoverlast is het goed denkbaar om hangjongeren, omwonenden, maar bijvoorbeeld ook politieagenten, jongerenwerkers en werkgevers met elkaar van gedachten te laten wisselen.

Participatie én vrijheid

Jongeren bevinden zich in een overgangsfase. Het is dan ook niet opmerkelijk dat niet alle jongeren deze stap even makkelijk nemen. Daarom is het de kunst op de jongeren deze fase in hun leven zo te benutten dat ze vrijheid hebben maar ook ervoor zorgen dat de maatschappij er iets aan heeft. De RMO doet daarom de volgende aanbevelingen:

1. Bevorder dat jongeren participeren in de samenleving;
2. Voorkom dat deze participatiedwang zo sterk wordt dat jongeren geen vrijheid meer hebben.

Een mogelijkheid om te bewerkstelligen dat jongeren hun vrije tijd op een positieve manier benutten, is om jongeren uit te dagen om zich in te zetten voor de samenleving of de eigen buurt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan vrijwilligerswerk. Daarnaast kunnen werkgevers extra hun best doen om van jongeren met een straatcultuur geschikte werknemers te maken

Goal!

Goal! is een mentorproject in Amsterdam dat jongeren probeert te helpen met hun toekomstplannen. Een hulverlener begeleidt de jongeren door een jaar lang wekelijks gesprekken te voeren en doelen te stellen. Naast deze gesprekken worden er ook samen leuke dingen gedaan. Het doel van het project is het houden van jongeren op school en op de arbeidsmarkt.

Straf én steun

Ruimte en grenzen voor hangende jeugd zijn beide nodig zoals al eerder werd beargumenteerd De RMO wil niets af doen aan het (jeugd)strafrecht. Straf en correctie zijn namelijk noodzakelijke middelen. Het is echter wel belangrijk dat de wijze waarop de straf wordt ingevuld ook effectief en efficiënt is. Dit betekend dat de jongeren wel gestraft moeten worden maar dat ze tegelijkertijd ook steun moeten ontvangen. Het uitsluitend gebruiken van geld- en gevangenisstraffen is geen duurzame oplossingsstrategie. Deze maatregelen zijn kostbaar in termen van efficiëntie. Vooral  gevangenisstraffen zijn duur en vak blijkt toch dat de meeste criminelen terug vallen in hun oude patroon. Een tweede mogelijkheid ligt in alternatieven voor vrijheidsstraffen. Naar Belgisch voorbeeld kan een afspraak gemaakt worden met de jongeren en hun ouders om boetes kwijt te schelden. Dit gebeurt dan op voorwaarde dat zij naar een cursus gaan waarin zij opvoedings- en gedragsvaardigheden leren. Tot slot kan men vaker gebruik maken van bemiddelings- en herstelgesprekken.

Kanaleneiland

Kanaleneiland-Noord in Utrecht is een wijk waar het met de hangjongeren ernstig uit de hand is gelopen. De gemeente heeft daarom diverse maatregelen genomen:

• een samenscholingsverbod, intensivering van cameratoezicht en inzet van extra politie;
• fysieke maatregelen, zoals het afsluiten van vluchtroutes;
• het betrekken van ouders bij het gedrag van hun kinderen, bijvoorbeeld door oudercoaches;
• aandacht voor kinderen die lijken te ontsporen;
• een veiligheidshuis waarin snel persoongebonden plannen opgesteld worden;
• het toeleiden van jongeren naar werk en onderwijs;
• het organiseren van activiteiten voor de jongeren in de wijk;
• de inzet van jongeren die iets willen betekenen voor hun wijk;
• een verbetering van regie, samenwerking en prioritering.

In de lijst is te zien dat er een combinatie is gemaakt tussen harde en zachtere maatregelen wat effectief moet zijn zoals eerder is benoemd.

Geld voor geen geweld meter

In de Venloze wijk Genooi werd jaarlijks voor vijftigduizend euro door jongeren vernield. Daarom bedacht men de ‘Geld voor geen geweld meter’. Dit betekend dat wanneer er minder wordt vernield de mensen het geld terug krijgen. Buurt en jeugd-groepen krijgen dit geld terug om te gebruiken voor activiteiten. Dit had een positief effect en toen er weer vernield werd, werden de namen doorgegeven aan de politie door andere jongeren.