Wat houdt de basis van psychologie in? - Chapter 1

Hoe ziet een overzicht van de psychologie eruit?

Wat is psychologie?

Psychologie is een wetenschap waarbinnen men probeert het menselijk gedrag en mentale processen te begrijpen en die kennis toe te passen om mensen te helpen. Er zijn heel veel mensen binnen de psychologie werkzaam, terwijl zij toch allemaal heel andere werkzaamheden hebben. Dit komt omdat er zo veel velden onder de noemer ‘psychologie’ vallen. Menselijk gedrag en mentale processen zijn brede begrippen. De ene psycholoog richt zich op wat er verkeerd kan gaan, zoals psychologische stoornissen. De andere psycholoog richt zicht juist op wat mensen blij maakt en wat er goed gaat. Dit laatste wordt de positieve psychologie genoemd.

Welke velden binnen de psychologie zijn er?

Er bestaan verschillende velden binnen de psychologie. Deze worden hieronder besproken.

Biologische (of fysieke) psychologie  bestudeert hoe mentale processen en gedrag invloed uitoefenen op de hersenen en andersom.

Cognitieve of experimentele psychologie houdt zich bezig met mentale processen, zoals leren, geheugen, denken en intelligentie. Binnen de cognitieve psychologie zijn heel veel subtypen. Een daarvan is de engineering psychologie. Deze tak houdt zich bezig met het creëren van voorwerpen op zo’n manier dat deze zo makkelijk mogelijk te gebruiken zijn. Denk aan een afstandsbediening of telefoon.

Ontwikkelingspsychologie bestudeert de ontwikkeling van mensen gedurende hun hele leven wat betreft gedrag en mentale processen en probeert dit te verklaren.

Persoonlijkheidspsychologie bestudeert de unieke persoonlijkheidskenmerken die iemand heeft.

Klinische en counselingspsychologen doen onderzoek naar de behandeling van mentale stoornissen en helpen mensen die een stoornis hebben hiermee om te gaan.

Gemeenschapspsychologen proberen mensen te helpen die hulp nodig hebben, maar hier zelf niet naar zoeken. Daarnaast proberen ze psychologische stoornissen te voorkomen door samen te werken met leiders van de gemeenschap.

Gezondheidspsychologen helpen mensen hun gedrag te veranderen zodat het risico op het krijgen van een ziekte vermindert. Daarnaast helpen zij mensen die al een ziekte hebben om hier zo effectief mogelijk mee om te gaan.

Onderwijspsychologen bestuderen het lesgeven en leren. Resultaten van hun onderzoek zorgen voor verbeteringen bij het opleiden van leraren en bij het ontwikkelen van de meest efficiënte methode om te leren.

Schoolpsychologen helpen mensen met leerbeperkingen, zijn betrokken bij het voorkomen van pesten en bij crisisinterventies als gevolg van geweld op school.

Sociaal psychologen bestuderen hoe mensen denken over anderen en hoe zij elkaar beïnvloeden. Ze hebben bijvoorbeeld gevonden dat we soms denken geen vooroordelen te hebben over anderen, terwijl we dit onbewust wel hebben.

Industriële en organisatiepsychologen bestuderen onderwerpen als leiderschap, stress, betalingsschalen, productiviteit en tevredenheid van mensen over hun werk, samenwerken en motivatie van de werknemer. Ze helpen bedrijven om beter te werken met behulp van trainingsprogramma’s bijvoorbeeld.

Kwantitatieve psychologen  ontwikkelen en gebruiken instrumenten om verzamelde psychologische data te kunnen analyseren. Op deze manier kunnen bepaalde relaties ontdekt worden en kan bijvoorbeeld de rol van erfelijkheid binnen een variabele vastgesteld worden.

Sportpsychologen helpen sporters om bijvoorbeeld angsten te verminderen of een betere focus te krijgen door middel van visualisatie en relaxatie.

Forensisch psychologen gaan over problemen wat betreft psychologie en de wet. Zo beoordelen zij bijvoorbeeld of iemand die een misdaad heeft gepleegd mentaal in staat is om terecht te staan.

Omgevingspsychologen  bestuderen de effecten van de omgeving op mensen. Hun kennis kan gebruikt worden door architecten om openbare ruimten te ontwerpen.

En natuurlijk zijn er nog veel meer velden binnen de psychologie.

Welke links zijn er binnen de psychologie en daarbuiten?

Het lijkt nu alsof alle velden strikt afgescheiden zijn, maar het tegendeel is waar. Er is behoorlijk wat sprake van overlap tussen de velden. Een onderwijspsycholoog die de denkvaardigheden van kinderen bestudeert, is eigenlijk ook bezig met cognitieve psychologie.

Psychologie heeft ook links met hele andere werkvelden. Zo werken zij samen met computerwetenschappers om kunstmatige intelligentiesystemen te ontwikkelen die stemmen kunnen herkennen en problemen op kunnen lossen.

Hoe is de psychologie ontstaan?

Wat was de rol van de filosofie bij het ontstaan van de psychologie?

In plaats van dingen te suggereren, onderzoeken psychologen met behulp van wetenschappelijke methodes. Het ontstaan van deze manier van werken komt allereerst vanuit de filosofie. Een aantal belangrijke filosofen vroegen zich af of vragen als ‘Wat is de relatie tussen de geest en het lichaam?’ wetenschappelijk onderzocht konden worden. Het empirisme is hierbij erg belangrijk geweest. Men dacht in de jaren 1600 dat kennis aangeboren was. Het empirisme stelde daarentegen dat we kennis verwerven door ervaring en observatie.

Welke rol speelde Wundt bij het ontstaan van de psychologie?

De moderne psychologie ontstond officieel toen Wilhelm Wundt zijn eerste psychologische onderzoekslaboratorium stichtte in Leipzig, Duitsland. Wundt hield zich vooral bezig met het bewustzijn. Dit is het bewust zijn van stimuli uit de buitenwereld en onze mentale activiteit. Om dit te onderzoeken gebruikte hij introspectie, waarbij er wordt gefocust op wat er van binnen gebeurt. Hij ontdekte ook dat kwaliteit en intensiteit de twee belangrijkste elementen zijn van sensatie. Met dit soort onderzoeken zorgde Wundt voor de overgang van filosofie naar wetenschap van mentale processen. Edward Tichener voegde later het begrip ‘duidelijkheid’ toe aan de belangrijkste elementen van sensatie en noemde deze benadering het structuralisme omdat hij de structuur van het bewustzijn ermee uitlegde.

Wat zijn Gestaltpsychologen?

Er kwam kritiek op Wundt voor het afbreken van het bewustzijn in afgescheiden delen. Deze critici  werden gestaltpsychologen genoemd omdat zij vonden dat het geheel niet hetzelfde is als alle delen bij elkaar. Een voorbeeld is het phi-fenomeen waarbij het lijkt of lichten heen en weer springen als ze in de juiste volgorde aan en uit gaan.

Wat was volgens Freud de oorzaak van fysieke problemen?

Freud begon te twijfelen of alle gedrag en mentale processen wel een fysieke oorzaak hebben, zoals hij eerst dacht. Nadat hij patiënten had geïnterviewd die fysieke problemen hadden, maar waarvoor geen fysieke oorzaak te vinden was, veranderde hij van gedachte. Hij dacht vanaf dat moment dat alle gedrag wordt veroorzaakt door psychologische processen.

Wat houdt het functionalisme in?

William James was het niet eens met Wundt en Titchener. Hij wilde weten hoe het bewustzijn ons helpt om problemen op te lossen of beslissingen te maken bijvoorbeeld. Dit wordt het functionalisme genoemd.

Wat was de invloed van het behaviorisme op de psychologie?

Na 1900 lieten veel psychologen zich leiden door Darwins evolutietheorie. Deze onderzoekers dachten dat het gedrag en de mentale processen van alle wezens dezelfde regels volgde omdat alle wezens op dezelfde manier evolueren. Onderzoekers lieten dieren taken uitvoeren om daarmee conclusies te kunnen trekken over het bewustzijn van zowel dieren als mensen.

John B. Watson vond  dat psychologen zich minder bezig moesten houden met mentale gebeurtenissen en zich alleen moesten richten op observeerbaar gedrag. Hij was behaviorist. Het behaviorisme erkent dat het bewustzijn bestaat, maar het moet niet bestudeerd worden omdat het altijd onzichtbaar blijft en daarom niet te observeren is met wetenschappelijke methoden. B.F. Skinner was ook behaviorist en ontwikkelde de operante conditionering. Hij bestudeerde hoe straffen en beloningen gedrag vormen, in stand houden en veranderen. Het behaviorisme was dominant vanaf 1920 tot 1960.

In tegenstelling tot het behaviorisme bestuderen psychologen vandaag de dag juist wel mentale processen en gedrag met wetenschappelijke methoden.

Op welke manieren kan de psychologie benaderd worden als wetenschap?

De biologische benadering stelt dat gedrag en mentale processen gevormd worden door biologische processen. Psychologen die hiervan uitgaan kijken bijvoorbeeld naar psychologische effecten van hormonen of genen.

De evolutionaire benadering gaat ervan uit dat gedrag en mentale processen van zowel dieren als mensen beïnvloedt worden door evolutie via natuurlijke selectie. Natuurlijke selectie houdt in dat zij die overleven bepaalde kenmerken hebben die dit mogelijk maken. Om deze reden kunnen zij zich beter voortplanten en zo geven zij deze kenmerken door.

De psychodynamische benadering stelt dat gedrag en mentale processen de psychologische problemen weerspiegelen die diep in ons zitten. Psychologen die hier vanuit gaan zien bijvoorbeeld depressie als observeerbare tekenen van het feit dat iemand in de knoop zit met zichzelf.

De gedragsbenadering komt vanuit het behaviorisme. Psychologen die hier vanuit gaan richten zich op eerdere ervaringen met straffen en beloningen en hoe deze invloed hebben gehad op het gedrag dat iemand nu vertoont. Zij helpen mensen dan ook door slechte gewoonten te laten vervangen door meer gepaste gewoonten. Door kritiek op het behaviorisme kwam de cognitieve gedragsbenadering tot stand. Deze benadering bestudeert hoe leren invloed heeft op gedachten en overtuigingen en hoe deze aangeleerde cognitieve patronen het gedrag beïnvloeden.

De cognitieve benadering richt zich op hoe we informatie ontvangen, opslaan en verwerken en hoe dit ons gedrag beïnvloedt. Psychologen bestuderen aan de hand hiervan bijvoorbeeld hoe mensen beslissingen maken of hoe ze problemen oplossen.

De humanistische benadering gaat ervan uit dat iemand zelf kiest hoe hij zich wil gedragen. Deze keuzes worden dus niet gedreven door instincten of eerdere ervaringen, maar door de manier waarop iemand de wereld ziet. Iemand die de wereld als een fijne plek ziet gedraagt zich optimistisch bijvoorbeeld.

Hoe staat het met de menselijke diversiteit binnen de psychologie?

Welke veranderingen over de tijd zijn er als het gaat om diversiteit?

In het begin waren psychologen vaak blanke mannen uit de middenklasse. Tegenwoordig is hierin veel meer diversiteit te zien. Daarnaast worden er veel meer verschillende mensen bestudeerd en geholpen door psychologen in vergelijking met vroeger. Dit is belangrijk omdat ontdekt is dat mensen die in verschillende delen van de wereld leven niet allemaal hetzelfde zijn. Er zijn overeenkomsten, maar er zijn ook een hele hoop verschillen wat betreft gedrag en mentale processen bijvoorbeeld. Deze verschillen kunnen de oorzaak zijn van sociaal-culturele factoren. Hieronder vallen het geslacht, etniciteit, sociale klasse en de cultuur waarin iemand opgroeit. Cultuur is het samenspel van waarden, gedragsregels, expressie, religieuze overtuigingen en beroepskeuzes voor mensen die dezelfde taal en omgeving delen.

Wat is het verschil tussen individualistische en collectivistische culturen?

Er is een onderscheid tussen individualistische en collectivistische culturen. Mensen van individualistische culturen vinden persoonlijke doelen en prestaties belangrijker dan die van de groep. Deze culturen worden gezien in Noord-Amerika bijvoorbeeld. In Japan daarentegen, hebben veel mensen een collectivistische cultuur. Zij vinden de belangen van de groep belangrijker dan hun persoonlijke belangen.

Kan cultuur verbonden worden met een land?

Een cultuur kan soms verbonden worden met een bepaald land. Veel landen zijn tegenwoordig echter multicultureel. Dit betekent dat er zich veel subculturen in dat land bevinden. Een subcultuur ontstaat wanneer iemand zijn originele cultuur mengt met een andere cultuur waarin deze persoon zich bevindt.