Mensen beseffen steeds beter hoe slecht vliegen is voor het milieu en schamen zich collectief voor hun eigen aandeel in de kerosineconsumptie en zoeken naar alternatieven, zoals reizen per trein. Flygskam dus, deze vanuit het meestal behoorlijk milieubewuste Zweden overgewaaide trend; in lelijk Nederlands vertaald als vliegschaamte. Kiest heel reizend Nederland inmiddels al voor andere middelen van vervoer en voor het compenseren van gevlogen vliegmijlen?

Vliegtaks

Hebben we het over de meest belastende manier van transport, vliegen, dan komt ook altijd direct weer de vliegtaks om de hoek. De Nederlandse overheid maakt al jaren plannen voor de invoering van een belasting per verkocht ticket. En al jaren wordt gediscussieerd over de systematiek rond deze belasting. Moet je een verre, meer milieu belastende, vlucht naar Nieuw-Zeeland hoger belasten dan een retourtje Amsterdam-Madrid? Of een -eenvoudiger te hanteren- systeem waarbij de belasting op welk ticket dan ook hetzelfde is? Is het wel fair om een enkele reis die 29 euro kostte in dezelfde mate te belasten dan een enkeltje à 299 euro? Een vlucht met een zwaarder vervuilend -ouder- vliegtuig meer belasten dan die met een hypermoderne Boeing?

De meest recente berichten zijn dat de Nederlandse overheid, na eerdere experimenten in 2007/2008, nu toch wél gaat kiezen voor invoering van een vliegtaks, maar dan één tarief ('7 euro'), ongeacht bestemming, type toestel, ticketprijs of duur van de vlucht. 'Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker'. Daarbij wordt wel een 'vrachtvluchtentaks' ingevoerd, een extra belasting op het vrachtverkeer dat nog vaker per ouder toestel plaatsvindt. Alles ingaande per 2021...tenzij er nog een alles overstijgende Europese regeling komt. Dan gaat de Nederlandse vliegtaks alsnog de prullenbak in.

Schamen we ons inmiddels massaal?

Uit onderzoek blijkt dat 'de gemiddelde Nederlander' helemaal niet zo nadenkt over de milieu-effecten van zijn of haar vliegreis. En dat belastende effect is al helemaal niet een reden om dan maar minder of zelfs niet voor het vliegtuig te kiezen, bij de jaarlijkse vakantie, backpackreis of groepsrondreis.

Natuurlijk zijn er uitzonderingen, zijn er groepen meer bewuste mensen, bewegingen of bedrijven waar je als werknemer zéér bewust het vliegtuig probeert te mijden. Maar dat zijn en blijven (individuele) kleinschalige uitzonderingen. Eerdere campagnes en initiatieven waarbij mensen gestimuleerd werden hun gevlogen mijlen te compenseren (initiatieven als 'Trees for Travel'), zijn bij het grote publiek nog altijd niet of nauwelijks bekend. 

Uit een recente peiling van Maurice de Hond (september/oktober 2018) bleek dat zo'n 60% van de Nederlanders óf tegen de invoering van de belasting was, óf er geen mening over had. De organisatie Natuur & Milieu onderzocht wat vliegtickets zouden kosten als ze normaal belast zouden worden en de schade op het milieu door vliegen meeberekend zou worden. De eerlijke prijs van vliegen zou dan gemiddeld zo'n 63% hoger moeten liggen.

Alternatieven

Is het beter om massaal toch weer de trein te nemen? Tja, wellicht voor sommige bestemmingen. Maar die trein, die zit toch vaak overvol. Of dat systeem van (internationale) treintickets, niet te volgen soms. De bus? Mmm...afhankelijk van de vertrek- en aankomsttijden zijn die internationale lijndienst-busverbindingen niet de meest 'gezellige', vaak toch een beetje obscuur. En helemaal als we kijken naar de tarieven van de (internationale) trein of bus, dan blijft dat goedkope vliegticket in combinatie met snelle reistijd en redelijke kwaliteit wel erg aantrekkelijk. Hoe anders allerlei campagnes je ook willen doen geloven.

In Nederland proberen (milieu)bewegingen met name jongeren te motiveren een 'belofte' af te leggen duurzaam te reizen "als dat qua prijs en gemak vergelijkbaar is". Ik denk dat bijna iedere jongere die belofte wel wil afleggen. Een belofte, dat verbindt je aan niets. En het zit 'm nou net in die 'vergelijkbare prijs en gemak'. Als vliegtickets zo goedkoop blijven als ze nu zijn, dan verandert een vliegtaks van 7 euro per enkele reis daar weinig aan. En al helemaal niet als het gaat om reizen buiten Europa.

Zal de vliegtaks dit keer écht worden ingevoerd?

Zodra de invoering van welke vliegtaks dan ook betekent dat het aantal Schiphol reizigers zou kunnen gaan dalen, ofwel de Nederlandse reiziger kiest voor luchthavens over de grens, is de Nederlandse overheid de eerste die zich niet schaamt om de maatregel snel terug te trekken. Uiteraard samen optrekkend met met de Nederlandse luchtvaartsector en reisbranche, zoals gebeurde in 2008.

Een bevolking die zich met een vliegtaks van 7 euro per enkeltje niet echt laat remmen om de wereld te ontdekken. Een overheid en transportsector die doodsbenauwd is dat Nederland inkomsten en werkgelegenheid misloopt als mensen de voorkeur geven aan andere luchthavens. Een EU die vooralsnog aarzelt rondom de invoering van één Europese taks. Een taks die, in de huidige vorm, eigenlijk toch geen echte zoden aan de milieubelasting-dijk zet. 

Ik moet het nog zien dat de taks er dit keer echt van komt en dat we ons allemaal structureel gaan flygskamen.

Deel je ervaringen

Deel je mening en ervaringen door een reactie op dit blog te geven, of schrijf een eigen blog.

• Schaam jij je al voor de vliegmijlen die je produceert?
• Compenseer jij bewust je vluchten binnen en buiten Europa?
• Denk jij dat de Nederlandse vliegtaks dit keer wél structureel zal worden ingevoerd? Of wellicht alsnog wordt ingehaald door een Europese belasting op vliegen?

Meer lezen

• Lees meer over het taalbegrip vliegschaamte bij het Woord van de dag (Taalbank)
• Lees meer over Duurzaamheid & Respect voor mens en milieu tijdens het reizen.