Collegeaantekeningen te gebruiken bij het vak Inleiding staats- en bestuursrecht, Rechtsgeleerdheid jaar 1, Universiteit Utrecht, geupdate in 2016-2017.

[toc ]

Hoorcollege Week 1

Publiekrecht is de verticale verhouding tussen overheid en burger.

Staatsrecht houdt zich primair bezig met grondslagen:

• Statuut en grondwet en organieke wetten (bv. kieswet, gemeentewet etc.)

• Politiek staatsrecht (regering-parlement-ambtenarij)

• Decentralisatie (o.a. provincie- en gemeenterecht)

• Grondrechten

• Verhouding politiek-rechter

• Verhouding Europees rechter

Bestuursrecht (het dagelijkse staatsrecht, bv. vreemdelingenrecht) betreft:

Technische wetgeving en uitvoering, de normen voor bestuur (algemene beginselen voor behoorlijk bestuur) en het regelt de rechtsbescherming voor de burger indien hij een procedure start tegen de overheid.

Organieke wetten

Organieke wetten zijn wetten die gevormd worden door de Grondwet . Het moet een wet zijn die de gemeentelijke verhoudingen regelt.

De grondslagen voor het oprichten van een staat zijn vooral het publieke belang. Men wil graag de orde, rust en veiligheid waarborgen. De staat heeft daarmee stevige bevoegdheden. Je hebt geen andere keus dan de Nederlandse staat met betrekking tot centrale bevoegdheden op te volgen. Dit zijn vaak eenzijdig bindende besluiten, omdat een consensus over veiligheid bijvoorbeeld onrealistisch is. Er zijn verscheidene meningen en de staat moet gewoon voorzien in de basisbenodigdheden zonder dat de burgers daar tegenin kunnen gaan. Centraal in het staatsrecht staat dus het indammen en de aanvaardbaarheid van overheidsgezag. De staat moet wel voldoen aan een aantal kwaliteitseisen. Dit zijn onder meer rechtsstatelijkheid en democratie.

Een staat is een georganiseerd verband van burgers en een overheid met territoriale grenzen, waarbij de overheid soeverein (het hoogste gezag) is en de staat volkenrechtelijk als staat erkend wordt door andere staten en internationale organisaties.

Ontstaan moderne Staten (staatsrecht)

Rond 1000-1500 was de leidende theorie die van de theocratie. Een theocratie is een staatsvorm waarin de godheid als onmiddellijke gezagsdrager wordt beschouwd. Rond deze tijd kwam ook het feodalisme op. Dit is het stelsel waarin leenheren en leenmannen de dienst uitmaakten door middel van een leenstelsel. De leenheer kreeg onvoorwaardelijke trouw van de leenman (bijvoorbeeld door voor hem te strijden tijdens een oorlog) en in ruil daarvoor kreeg de leenman een stuk grond van de leenheer om grondstoffen op te verbouwen. De eerste kreuken die kwamen in dit heersende gezag, kwamen voort uit de Magna Charta van 1215. Dit werd door Engelse leenmannen afgedwongen omdat zij vonden dat de koning zijn macht misbruikte. Deze Charta zorgde voor onrust en revolutie, omdat voor het eerst vrijheden en rechtspraak naar voren kwamen. Vanaf de 16^e en 17^e eeuw stonden godsdienst- en burgeroorlogen centraal in de Westerse wereld. De band tussen de vorst en zijn onderdanen stond nog in het teken.....read more