Nederland in de twintigste eeuw
In de twintigste eeuw kende de Nederlandse politiek geen plotselinge breuken of sterk radicalisme. Lange tijd heeft Nederland haar neutraliteit in de buitenlandse politiek weten te handhaven. De pacificatie van 1917 vormde de basis voor modernisering in de politiek en maatschappij in de rest van de twintigste eeuw. De oproep van Pieter Jelles Troelstra tot revolutie werd afgedaan als een vergissing. Ook de jaren twintig en dertig worden gekenmerkt door stabiliteit en continuïteit in de politiek, en verzuiling in de maatschappij. Zelfs de Tweede Wereldoorlog bracht wat dat betreft geen grote veranderingen en na 1945 heerste alweer de continuïteit. De ontzuiling vanaf de tweede helft van de jaren zestig veroorzaakte uiteindelijk een politieke breuk in Nederland, met de opkomst van nieuwe partijen en ledenverlies bij de confessionele partijen. Maar zelfs in deze periode was de continuïteitslijn sterker dan vaak wordt aangenomen: de confessionelen bleven erg machtig. Vanaf 1918 waren de katholieke en protestante partijen constant in de regering geweest. Pas in 1994 met het paarse kabinet van Wim Kok (PvdA, VVD, D66) kwam hier een einde haan.
Net als in de politiek hebben ook culturele processen en de modernisering zich geleidelijk aan ontwikkeld. Zelfs als er botsingen waren in de politiek, economie of tussen generaties, bleef harde strijd beperkt. In de jaren zestig was er een protestbeweging, maar die was niet zo gewelddadig of haatdragend dat een brug met de gevestigde orde mogelijk was. Centrale begrippen in de geschiedenis van de Nederlandse politiek zijn dan ook: gematigdheid, continuïteit, geleidelijkheid en stabiliteit.
Er waren geen fundamentele spanningen of tegenstellingen. Abraham Kuyper formuleerde bijvoorbeeld de theorie van de antithese, waarbij protestanten en katholieken zouden samenwerken als hun geloof bedreigd werd. Dit was een mariage de raison, omdat er toch veel tegenstellingen waren en samenwerking vaak moeizaam verliep. Ook tussen liberalen en sociaaldemocraten waren veel overeenkomsten, maar ook veel verschillen. Continuïteit en stabiliteit betekenen dus niet per se politieke consensus. Ook waren er vaak kabinetscrises, die geen afbreuk deden aan de continuïteit, omdat de samenstelling van de kabinetten nauwelijks veranderden. Er was niet alleen een gebrek aan consensus binnen de politieke stromingen, maar ook binnen de verschillende zuilen. Nederland bleef een land van vele minderheden met scherpe verschillen, maar die samenwerking niet uitsloten. Pragmatisme en niet politieke consensus stond aan de basis van deze samenwerking.
Nederland was in de vroege twintigste eeuw nog geen hechte nationale eenheid. Dit gebeurde pas bij het begin van de Eerste Wereldoorlog. Er was ook geen consensus over wat het karakter van de natie en het hoogtepunt van de vaderlandse geschiedenis was. De Tweede Wereldoorlog vervaagde voor korte tijd de grenzen tussen.....read more
Add new contribution