Wat is Gedragstherapie? - Chapter 1

Geschiedenis

De moderne geschiedenis van de kindergedragstherapie begint in de jaren twintig van de 20e eeuw. Al in de eerste behandelexperimenten zijn de huidige standaardprocedures terug te vinden. Toepassingen op grote schaal bleven echter uit. In het onderwijs werd ook geprobeerd om gedragstherapeutische methoden te introduceren. Dit mislukte echter ook. De echte doorbraak van de gedragstherapie vond pas in de jaren zestig plaats. Gedragstherapeuten richtten zich toen vooral op de behandeling van kinderen met een ernstige gedrags- of ontwikkelingsstoornis. Behandeling was gebaseerd op de operante conditioneringsprincipes van Skinner. De eerste programma’s waren vooral gericht op het terugdringen van gedrag of het systematisch aanleren van taal. Geleidelijk werd gedragstherapie ook op grotere schaal toegepast. De ontwikkeling van de kindergedragstherapie in de afgelopen vijftig jaar kan beschreven worden aan de hand van drie generaties (ook wel fasen genoemd):

1) De eerste generatie: jaren ‘60 tot ‘80. In deze periode was men vooral gericht op uiterlijk waarneembaar gedrag. Operante en klassieke conditioneringsprincipes waren de basis voor interventies, en introspectie werd afgekeurd. Gedrag dat waarneembaar was in combinatie met omgevingskenmerken stonden centraal in de analyse en behandeling van probleemgedrag. Bandura voegde hier een belangrijke dimensie aan toe met zijn sociale leertheorie en het principe van modeling. Onder andere hierdoor werd ruim baan gemaakt voor de opkomst van de cognitieve stroming.

2) De tweede generatie: jaren ‘80 en ‘90. Cognities (gedachten of zelfspraak) zijn geen bijverschijnselen van gedrag, maar functionele onderdelen in de gedragsketen. Ze worden betrokken in de analyse en aanpak van probleemgedrag. Het opsporen van denkfouten, het veranderen van denken en het aanleren van specifieke gedachten en gevoelens kwam centraal te staan in de gedragstherapie. Er was toenemende aandacht voor informatieverwerkingsprocessen.

3) De derde generatie: eind jaren ‘90 tot nu. Nieuwe therapiestromingen – zoals de acceptance and commitment therapy, de mindfulness based cognitive therapy en de dialectische gedragstherapie – doen hun intrede. Zij richten zich minder op het direct veranderen van gedachten en gevoelens, maar meer op de functie en de context ervan.

Kenmerken

Kindergedragstherapie is een empirische benadering van psychologische problemen. Het uitgangspunt is dan ook dat ongewenst/abnormaal gedrag grotendeels aangeleerd is. Gedrag bestaat uit zowel waarneembare motorische en sociale gedragingen, als uit gedachten. Wat onderscheidt de (cognitieve) gedragstherapie van andere interventiemethoden?

• Het ontwikkelingsperspectief

Hoofdstuk 1: Gedragstherapie

1. Dialectische gedragstherapie deed zijn intrede tijdens de:

A. Eerste generatie

B. Tweede generatie

C. Derde generatie

2. (1) Er zijn veel verschillende fasen in het gedragstherapeutische proces die allemaal stap voor stap doorlopen worden; (2) Er wordt tijdens het gedragstherapeutische proces continu geëvalueerd, waardoor er veel terugkoppelingen zijn naar eerdere fasen.

A. Stelling 1 is juist; stelling 2 is onjuist

B. Stelling 2 is juist; stelling 1 is onjuist

C. Beide stellingen zijn juist

D. Beide stellingen zijn onjuist

3. Tijdens welke fase wordt de holistische theorie/casusconceptualisatie gemaakt?

A. Fase 1: kennismaking

B. Fase 2: probleeminventarisatie

C. Fase 3: probleemdefiniëring

D. Fase 4: behandelingskeuzes

4. (1) De holistische theorie is niet nodig wanneer het gaat om enkelvoudige klachten of om complex samenhangende problemen; (2) Nog voor de holistische theorie moet eerst een functieanalyse worden gemaakt.

A. Stelling 1 is juist; stelling 2 is onjuist

B. Stelling 2 is juist; stelling 1 is onjuist

C. Beide stellingen zijn juist

D. Beide stellingen zijn onjuist

5. Voor welke behandelstrategie kan niet worden gekozen?

A. De gezinsbehandeling

B. De individuele behandeling

C. De groepsbehandeling

D. De meditatieve behandeling

Hoofdstuk 2: Psychodiagnostiek en gedragsassessment

1. Noem drie belangrijke afwegingen voor gedragsdiagnostiek.

2. Welke twee vormen van assessment zijn binnen de kindergedragstherapie de belangrijkste methoden?

3. Het specifiek observeren wanneer gedrag plaatsvindt en hoe lang het duurt, hoort bij:

A. Time sampling

B. Event sampling

C. Interval sampling

D. Frequency sampling

4. (1) Een kind van 12 jaar oud heeft geen toestemming van de ouders nodig; (2) De overtuiging van de therapeut, ouders en het kind van het bestaan van het probleem heeft invloed op de keuze welk probleem als eerst behandeld gaat worden.

A. Stelling 1 is juist; stelling 2 is onjuist

B. Stelling 2 is juist; stelling 1 is onjuist

C. Beide stellingen zijn juist

D. Beide stellingen zijn onjuist

5. Bij een … wordt er een gedetailleerde beschrijving van het probleemgedrag gemaakt en gekeken in welke situaties dat gedrag zich voordoet.