Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Materieel strafrecht:

Hoofddoel is het voorkomen van eigeninrichting. 

Rechtvaardiging van de straf:

Er zijn verschillende theorieën omtrent de rechtvaardiging van de straf. 

De absolute leer is het retributivisme. In deze theorie is straf een doel op zichzelf. De rechtvaardiging van de straf staat los van de effecten. Er wordt gestraft omdat er in het verleden is misdaan. 

Niet iedere straf is gelegitimeerd. Het moet proportioneel zijn aan de schuld van de dader en de ernst van het feit. Dit betekent dat er een balans wordt hersteld. Er zijn 2 varianten. Het positief retributivisme waarin gerechtigheid eist dat de schuldige bestraft moet worden en het negatief retributivisme waarin alleen de schuldige mag worden bestraft.

De relatieve leer is het utilitarisme. Rechtvaardiging van de straf is gebonden aan de effecten. Het nut van de bestraffing ligt in de reductie en preventie van criminaliteit. Straf is dus geen recht maar een instrument voor het bereiken van toekomstige doelen. 

Hieruit vloeien verschillende verenigingstheorieën voort. Dit zijn theorieën die iets overnemen uit beide denkwijzen. Zo worden de nadelen van de stromingen vereffent. 

Begrip strafbaar feit:

Er zijn drie dimensies voor het begrip strafbaarfeit

1. Historisch: datgene wat feitelijk is gebeurd. Dit wordt vaak opgenomen in de tenlastelegging. 
2. Wettelijk: als datgene wat historisch gebeurd is, onder de reikwijdte van een bepaling valt (delictsomschrijving).
3. Juridisch: hier moet worden verwezen naar de voorwaarden voor strafbaarheid.

Gedraging (historisch) + wettelijke delictsomschrijving (wettelijk) + wederrechtelijkheid + verwijtbaarheid 

Elementen (wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid) worden verondersteld aanwezig te zijn. 

Voorwaarden voor strafbaarheid (staat in verband met art 350 Sv):

• Gedraging
• Wettelijke delictsomschrijving
• Wederrechtelijkheid
• Verwijtbaarheid

Daderschap:

Daderschap is het vervullen van de delictsomschrijving. Er moet hier worden gekeken wie de normadressaat is. Wie bewerkstelligt het verboden gedrag? Arrest Laadbak is hierbij van belang. 

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur? 

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur. De verschillende theorieën die zijn besproken in het hoorcollege komen aan bod in de aanvullende literatuur.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld zouden kunnen worden op het tentamen.

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

De term ’schuld’ heeft verschillende betekenissen. Het strafrecht kent onder andere het schuldelement verwijtbaarheid en de schuld die van belang is bij de straftoemeting. Deze week gaat het over de bestanddelen van schuld: opzet en culpa. Dit zijn de subjectieve bestanddelen (in tegen stelling tot de stof van vorige week wederrechtelijkheid en causaliteit als objectieve bestanddelen). 

Opzet:

Opzet is het willens en wetens verrichten van een verboden gedraging. Het is niet van belang waarom de dader zo heeft gehandeld (beweegreden). Opzet is kleurloos. Dit betekent dat de dader geen besef hoeft te hebben dat zijn gedraging ook wederrechtelijk was. Wanneer wederrechtelijkheid in de delictsomschrijving is opgenomen (opzettelijk, wederrechtelijk), dan heeft de opzettelijkheid ook betrekking op de wederrechtelijkheid. Gradaties van opzet: 1) willens en wetens, 2) noodzakelijkheidsbewustzijn, 3) voorwaardelijke opzet (ondergrens). 

Van ’voorwaardelijke opzet’ is sprake als iemand zich willens en wetens blootstelt aan een aanmerkelijke kans. Hieruit zijn 3 componenten te halen: risicocomponent, kenniscomponent en het wilscomponent. 

Toepassing van de componenten (aan de hand van arrestenbespreking):

Of er sprake is van een aanmerkelijke kans hangt af van de omstandigheden van het geval, de aard en verschijningsvorm van de gedraging en de algemene ervaringsregels. Dit is ook terug te vinden in het arrest Hiv 1. Arrest schieten op bovenwoning: verdachte schiet op het raam van een huis waar op dat moment 2 personen aanwezig zijn. De vraag is of dit ene schot een poging tot zware mishandeling op 2 personen oplevert. Hof beantwoordde deze vraag bevestigend, als je zo’n schot lost kan het een persoon raken en het kan ook afketsen en een tweede personen raken. Dit zou volgens het Hof ook een aanmerkelijke kans opleveren. De Hoge Raad vond dat het schot op 1 persoon een aanmerkelijke kans opleverde. Het raken van een tweede persoon was te ver gezocht om te kunnen spreken van een aanmerkelijke kans. Hieruit blijkt dat de motivering van groot belang is. Arrest Hiv 1: de verdachte had anale seks met een minderjarige jongen, wetende dat hij (verdachte) besmet was met Hiv. De man werd vervolgd voor poging tot doodslag, ondanks dat de jongen niet besmet was met Hiv na de seks. Was hier voldoende aanleiding om te oordelen dat de man opzet had? Het Hof vond dat er sprake was van voorwaardelijke opzet, omdat er normatief gezien een kans was op besmetting vanwege de ernst van het gevolg. De Hoge Raad (ro. 3.6) geeft hier een samenvatting van voorwaardelijke opzet en hoe je dit moet toepassen. De Hoge Raad vond juist dat de aard van het gevolg er niet toe deed en vond dat de aanmerkelijke kans juist een objectief begrip was. Arrest aanmerkelijke kans: een jongen liet tegelijkertijd 3 honden uit. Deze honden waren al eerder bij een bijtincident betrokken geweest. Toen is geadviseerd dat de honden niet tegelijkertijd uitgelaten mochten worden en aangelijnd moesten blijven. De jongen wist hiervan, maar heeft de honden toch los gelaten. De honden hebben een andere hond aangevallen en die moest worden ingeslapen. De Hoge Raad oordeelt dat de aanmerkelijke kans neer komt

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Strafbaarheid in de voorfase: Een gedraging staat centraal voor strafrechtelijke aansprakelijkheid (daadstrafrecht). Nu gaan we het hebben over de voorfase die in sommige gevallen ook al strafbaar is.  Art. 45 Sr stelt een poging tot een strafbaar feit centraal en strafbaar. Art. 46 Sr stelt de voorbereiding van een strafbaar feit strafbaar.

Gevaarzettingsdelict is een delict waar een rechtsgoed in gevaar wordt gebracht. Dit zijn zelfstandige delicten (verschil met strafbaarheid in de voorfase).

De strafbare poging: Een poging tot misdrijf is strafbaar wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard. Het moet dus gaan om een misdrijf en niet om een overtreding. De poging moet wel zijn gericht op een bepaald specifiek misdrijf. Vervolgens moet het gaan om een voornemen (opzet) en moet er een begin van uitvoering van het grondmisdrijf zijn. Een begin van uitvoering moet worden beoordeeld aan de hand van de gedraging die naar zijn uiterlijke verschijningsvorm is gericht op de voltooiing van het misdrijf.

HR Cito: 2 verdachten wilden het uitzendbureau beroven. Verdachten hebben met een bedekt gezicht, een lege tas en een geladen pistool aangebeld bij het uitzendbureau. Hier was wel een begin van uitvoering, omdat het naar zijn uiterlijke verschijningsvorm eruit ziet als gericht op het voltooien van het misdrijf.  

HR Grenswisselkantoor: ook hier wilden de verdachten een grenswisselkantoor beroven. Verdachten zijn hier niet uit de auto gekomen. Hier was geen sprake van een poging tot overval, omdat hier nog niet voldoende is gebeurd om een poging tot overval te bewerkstelligen. 

De strafbare voorbereiding: De vereisten voor strafbare voorbereiding zijn: Misdrijf > acht jaar, voorbereidingsmiddel, bestemming middel, opzet voorbereidingshandeling, opzet op grondmisdrijf.

Ondeugdelijke poging: Absolute ondeugdelijkheid van het middel/object betekent dat je straffeloos bent. Anders zou de intentie worden bestraft. Relatieve ondeugdelijkheid betekent dat het niet onmogelijk is, maar je hebt bijvoorbeeld de verkeerde hoeveelheid gebruikt.

Vrijwillige terugtred: Dit geldt bij poging en voorbereiding. Dit betekent dat de verdachte zelf tot inkeer komt en afziet tot verdere voltooiing. Zie hiervoor arrest Remkabel. Aanvaarding van vrijwillige terugtred leidt tot ovar.

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur. 

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Antwoorden op tentamen: is er wel een voornemen gericht op het voltooien van een bepaald misdrijf? Voornemen kan vaak worden afgeleid uit de uitvoeringshandeling. Dit moet je goed toelichten.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld zouden kunnen worden op het tentamen.

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Plaatsbepaling:op grond van art. 51 Sr kunnen natuurlijke personen en rechtspersonen strafbare feiten begaan. Natuurlijke personen zijn onder te verdelen in fysieke plegers, deelnemers, functionele daders/plegers, feitelijke leidinggevers en opdrachtgevers. Rechtspersonen zijn privaatrechtelijke rechtspersonen, met rechtspersonen gelijk te stellen entiteiten (vof, nv, bv) en publiekrechtelijke rechtspersonen. 

Functioneel daderschap: de strafrechtelijke aansprakelijkheid van natuurlijk persoon als pleger voor feitelijk door een ondergeschikte uitgevoerd strafbaar feit vanwege functionele verantwoordelijkheid. Functioneel daderschap is een uitbreiding van de strafrechtelijke aansprakelijkheid. Het gedrag wordt toegerekend aan de functionele pleger. De criteria hiervoor staan in het Ijzerdraadarrest. De criteria zijn het beschikkingscriterium en aanvaardingscriterium. Het beschikkingscriterium gaat over de beschikkingsmacht, de feitelijke zeggenschap en het kunnen ingrijpen en/of kunnen bewerkstelligen. Het aanvaardingscriterium gaat over een bepaalde houding met een wilselement, hoeft niet expliciet te blijken en moet volgen uit een niet naleven van een zorgplicht. 

Aansprakelijkheid van de rechtspersoon: aansprakelijkheid van rechtspersonen bestaat uit twee stappen. Het toerekenen van de gedraging en het toerekenen van opzet/culpa (in geval van een misdrijf). Uit het arrest Sproeivliegtuig blijkt dat in sommige gevallen het delict alleen maar kan worden uitgevoerd door de fysieke pleger en niet door de rechtspersoon. 

Het arrest Drijfmest gaat over het daderschap van de rechtspersonen. Er worden criteria gegeven voor het vaststellen van daderschap van rechtspersonen. 

•Een rechtspersoon is dader van een strafbaar feit wanneer gedragingredelijkerwijsaan hem kan worden toegerekend

•Geen algemene regel; afhankelijk van concrete omstandigheden, waaronder aard van de (verboden) gedraging

•Oriëntatiepuntvoor toerekening: 

•Heeft de gedraging plaatsgevonden of is zij verricht in de sfeer van de rechtspersoon?

•In beginsel toerekening bij gedraging in de sfeer van de rechtspersoon. Wanneer is daarvan sprake?

Omstandigheden die wijzen op gedraging in sfeer rechtspersoon

1.Handelen of nalaten van iemand die uit hoofde van dienstbetrekkingof anderszins werkzaam is voor de rechtspersoon

2.Gedraging past binnen normale bedrijfsvoering

3.Gedraging is dienstig geweest voor het bedrijf van rechtspersoon

4.Rechtspersoon kon beschikken over het wel/niet plaatsvinden van de gedraging en deze gedraging of vergelijkbaar gedrag werd aanvaard of placht te worden aanvaard (IJzerdraad-criteria)

Opzet en culpa van de rechtspersoon: al naar geland delictsomschrijving moet naast de gedraging ook opzet of culpa bij rechtspersoon aanwezig zijn. De routes voor de vaststelling van opzet of culpa: toerekening van opzet of culpa van natuurlijke persoon aan rechtspersoon, opzet of culpa bij rechtspersoon zelf of combinatie van beide eerdere routes. Rechtspersonen kunnen zich ook op strafuitsluitingsgronden beroepen (met name rechtvaardigingsgronden). 

Feitelijk leiding geven: het gaat hier om een natuurlijk persoon binnen een rechtspersoon. Het is een bijzondere deelnemingsvorm. De vereisten zijn (Overzichtsarrest): 1) accessoriteit, 2) feitelijke zeggenschap, 3) voldoende effectieve betrokkenheid, 4) dubbel opzet. 

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur? 

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur. 

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld