Mensen met een verstoorde lichaamsbeleving vinden dat ze er niet mooi uitzien. De aspecten van zichzelf ie ze lelijk vinden kunnen meestal worden gezien als een normale variatie. Toch leidt dit bij de cliënt tot gevoelens van schaamte.

Ongeveer twee procent van de mensen ervaart en verstoorde lichaamsbeleving. De man-vrouw ratio is 1:1. Mensen met dit probleem wenden zich soms tot een verscheidenheid aan artsen om hun probleemgebied te verbeteren. Toch gebeurt dit niet al te vaak; mensen met comorbide problematiek doen dit vaker dan mensen die enkel een verstoorde lichaamsbeleving hebben. De mensen die zich tot de hulpverlening wenden wisselen vaak van dokter totdat ze een arts treffen die het probleem serieus neemt en er op de één of andere manier een behandeling op loslaat.

Hoe herken je cliënten met een verstoorde lichaamsbeleving?

Mensen met een verstoorde lichaamsbeleving schamen zich voor hun voorkomen. Er kunnen meerdere probleemzones zijn. Vaak liggen deze probleemgebieden rond het gezicht. Wanneer één probleemgebied minder problematisch wordt, treedt er een ander gebied op als primair probleemgebied bij de cliënt.

De diagnose 'verstoorde lichaamsbeleving' moet gehypothetiseerd worden wanneer:

• de cliënt zich als lelijk omschrijft;

• de cliënt een lichaamsonderdeel als zeer duidelijk aanwezig omschrijft (anders dan de observatie van de arts);

• de cliënt een lichaamsonderdeel als abnormaal omschrijft (anders dan de observatie van de arts).

Let wel, er bestaat een verschil tussen de verstoorde lichaamsbeleving en lichaamsontevredenheid: er is slechts sprake van een verstoorde lichaamsbeleving wanneer dit veel stress oproept bij de cliënt en wanneer het interfereert met het normale dagelijks leven.

Een goede manier om patiënten uit te filteren is hen te vragen in hoeverre een bepaald lichaamskenmerk abnormaal is op een schaal van 1 tot 10. Wanneer de cliënt en de arts dit beiden heel anders beoordelen, is dit een sterke aanwijzing. Ook het tekenen van een zelfportret kan inzicht geven in het perspectief van de cliënt.

Om de diagnose te kunnen stellen moet de cliënt ten minste één uur per dag (vaak meer) met het probleemgebied bezig zijn. Het dagelijks leven moet hieronder lijden.

Mensen met een verstoorde lichaamsbeleving zijn vaak zelfbewust en mijden publieke situaties. Ook kunnen ze ervoor kiezen om het probleemgebied te camoufleren, zelfs wanneer dit gek is.

Veelvoorkomende comorbiditeiten en differentiaaldiagnose

De verstoorde lichaamsbeleving valt in de DSM-V onder de obsessief-compulsieve stoornissen. Wanneer de focus van de cliënt ligt op te dik zijn of het hebben van overgewicht en de cliënt dit probeert aan te pakken, kan er ook worden gesproken van een eetstoornis.

Er zijn verschillende psychiatrische diagnoses die vaak naast de verstoorde lichaamsbeleving voorkomen, zoals depressie, sociale fobie of een obsessief-compulsieve stoornis.

Adolescentie

De verstoorde lichaamsbeleving vangt vaak aan gedurende de adolescentie. Voordat een goede diagnose wordt gesteld en de cliënt wordt behandeld, is de cliënt vaak (meer dan) tien jaar verder. Bij adolescenten is de verstoorde lichaamsbeleving vaak heftiger dan bij volwassenen. Adolescenten plegen dan ook vaker zelfmoord en hebben vaker last van wanen.

Cosmetische procedures

Veel mensen met een verstoorde lichaamsbeleving zoeken de oplossing in de plastische chirurgie. Toch zijn deze patiënten vaker ontevreden met de uiteindelijke resultaten van de ingreep. De ingreep kan het probleem dat de cliënt ervaart zelfs vergroten. Het is van belang deze mensen door te verwijzen naar de psychische gezondheidszorg en niet naar een ander cosmetisch arts. Het is mogelijk te genezen van een verstoorde lichaamsbeleving.

Hoe kun je een cliënt betrekken?

Het is van belang dat de cliënt zich gehoord voelt. De arts moet zorgen voor transparantie in zijn of haar handelen. Er moet ruimte zijn voor discussie.

Wat gebeurt er wanneer een cliënt de diagnose of behandeling weigert?

Het is belangrijk de niveaus van stress en schaamtgevoelens te monitoren. De cliënt moet worden begeleid in het proces: vraag hem of haar bijvoorbeeld of de huidige levensstijl de beste is om mte het probleem om te gaan. Het is belangrijk dat de cliënt zich serieus genomen voelt. Maak als arts duidelijk dat je handelt in het belang van de cliënt.

Soms is de cliënt op het moment nog niet klaar om de diagnose en de behandeling te accepteren. Dring er dan op aan dat de cliënt altijd terug kan komen. Benadruk ook dat er een goede behandeling is voor de problematiek.

Ook is het belangrijk de cliënt aan te sporen zich te verdiepen in de verstoorde lichaamsbeleving. Dit kan leiden tot het gevoel dat de cliënt begrepen wordt.

Hoe wordt de verstoorde lichaamsbeleving behandeld?

Cognitieve gedragstherapie wordt aangeraden. Er bestaat een op de verstoorde lichaamsbeleving toegespitst protocol van 16 tot 24 sessies. Het belangrijkste doel van de cognitieve gedragstherapie is het betrekken van de cliënt en het verminderen van de visie op de probleemgebieden, van de stress en van de invloed op het dagelijks leven. De cliënt moet de problematiek op een ander emanier gaan zien. Ook piekeren moet worden verminderd.

De angsten worden getest door graduele blootstelling. Ook kunnen antidepressiva worden voorgeschreven.

Mensen met heftige of chronische problematiek moeten constant toegang hebben tot multidisciplinaire hulpverlening. Soms is ook opname een optie. Dit is vaak het geval wanneer eerdere behandelingen niet het gewenste effect hebben gehad.