Burgerlijk Recht 1 - RUG - Werkgroepopdrachten 17/18 - Week 1b

Vragen

Vraag 1a

Royce en Gwen zijn in 2011 in gemeenschap van goederen met elkaar gehuwd. Ze hebben samen geen kinderen. Royce overlijdt. Hij laat achter zijn echtgenote Iris en zijn twee (meerderjarige) kinderen uit zijn eerste huwelijk, Mercedes en Hadrian. Er is geen testament. De gemeenschap van goederen bestaat uit een woonhuis, waard € 400.000, banktegoeden, waard € 50.000, en een auto, waard € 30.000.

Wat zijn de erfrechtelijke gevolgen van het overlijden van Royce?

Vraag 1b

Mercedes en Hadrian zien aankomen dat Gwen de nalatenschap gaat opmaken, zodat zij later niks krijgen. Zij willen meer zekerheid. Wat is uw advies?

Vraag 2

Marieke was jarenlang ongehuwd. Met haar ouders had zij geen goed contact. Om te voorkomen dat haar ouders van haar zouden erven maakte zij in 2001 een testament. Daarin benoemde zij haar broer Kasper tot haar enige erfgenaam. De jaren verstreken en Marieke vond uiteindelijk (in 2010) toch nog haar grote geluk in de liefde. Ze trouwde met Carl, met wie ze nog acht mooie jaren deelde, totdat ze door een noodlottig ongeval het leven liet. Volgens het testament is broer Kasper nu de enige erfgenaam. Carl is verbijsterd. Dit kan volgens hem nooit de bedoeling van Marieke zijn geweest. Zij heeft ten tijde van het maken van haar testament geen rekening gehouden met het feit dat zij nog ooit zou trouwen. Ze moet wel in de veronderstelling zijn geweest dat met het huwelijk de erfstelling ten behoeve van haar broer niet meer zou gelden. Kunt u Carl wellicht enige hoop bieden?

Vraag 3

Geralt is overleden. Hij was ongehuwd en had geen kinderen. Hij laat als zijn enige erfgenamen achter zijn neven Klaas en Zoltan en zijn nicht Yennefer. De erfgenamen weten van aanpakken. Na de begrafenis van Geralt ontruimen zij de woning en geven zij de gehele inboedel mee met het grof vuil. Het had wellicht nog iets opgebracht op marktplaats, maar die moeite wilden de erfgenamen niet nemen. Als al het werk erop zit gaan ze samen uit eten bij restaurant ‘Imperio Romano’. De rekening van het etentje betalen ze van de bankrekening van wijlen oom Geralt.

Dan blijkt er ineens nog een rekening te zijn van achterstallige belastingen, zo'n € 70.000. De nalatenschap blijkt daardoor negatief te zijn. De belastingdienst dringt aan en de erfgenamen vragen u of zij de nalatenschap alsnog kunnen verwerpen.

Vraag 4

Zak overlijdt. Hij laat achter: zijn beide ouders, Aaron en Ashley, halfbroer Billy en halfzusters Eva en Evelien. Zak had een broer Jay, maar deze broer is vóór Zak overleden met achterlating van twee kinderen: Sander en Fiona. Zak heeft geen testament gemaakt. Wie zijn op grond van de wet de erfgenamen van Zak en voor welke delen erven zij?

Vraag 5a

Frodo is overleden. Hij heeft in 2007 een testament gemaakt, waarin hij een bedrag van € 40.000 legateert aan het Rode Kruis en € 60.000 aan het AlzheimerFonds. Hij heeft zijn accountant Sam tot executeur benoemd. Als erfgenamen (volgens de wet) laat hij achter zijn broers Merry en Pippin en zijn twee halfzusters Rosie en Arwen.

Wie zijn erfgenamen voor welke delen?

Vraag 5b

Hoe komen het Rode Kruis en het AlzheimerFonds erachter dat zij aanspraak maken op een legaat?

Vraag 5c

Stel: het saldo van de nalatenschap bedraagt slechts € 80.000. U bent notaris en nodigt de erfgenamen, de executeur en de legatarissen uit voor een gesprek. Wat vertelt u hen?

Vraag 6a

Hadrian overlijdt. Hij laat zijn levenspartner Arista achter, met wie hij tot aan zijn dood vier jaar heeft samengewoond. Hadrian heeft twee kinderen uit zijn eerste (en enige) huwelijk, Royce en Alric (resp. 27 en 17 jaar oud). Het huwelijk met zijn toenmalige echtgenote Gwen is vijf jaar geleden door echtscheiding ontbonden. Sindsdien had Hadrian met zijn kinderen geen contact meer. Wel betaalde hij kinderalimentatie. Dat deed hij op het moment van zijn overlijden nog steeds voor de inmiddels 17-jarige Alric. Ook betaalde Hadrian maandelijks partneralimentatie aan Gwen. Hadrian heeft een testament gemaakt waarin hij Arista tot zijn enige erfgename heeft benoemd. Het saldo van zijn nalatenschap (waaronder zich een woonhuis bevindt) bedraagt € 200.000. Tijdens zijn leven deed Hadrian een aantal schenkingen:

• Zeven jaar voor zijn overlijden schonk hij aan WNF een bedrag van € 10.000.
• Toen zijn zoon Royce achttien jaar oud werd, kreeg hij van Hadrian een gloednieuwe motor met een waarde van € 40.000 geschonken. De motor is ten tijde van het overlijden van Hadrian nog € 10.000 waard.
• Drie jaar voor zijn overlijden schonk hij aan het Rode Kruis een bedrag van € 20.000.

Royce vraagt u of hij als kind nog ergens aanspraak op maakt. Hij heeft ergens gehoord dat het voor ouders niet mogelijk is kinderen te onterven. Leg hem zijn erfrechtelijke situatie nauwkeurig uit.

Vraag 6b

Alric maakt zich zorgen. Hij gaat straks naar de Hogere hotelschool, maar vreest dat zijn moeder zonder de kinderalimentatie die Hadrian verstrekte het levensonderhoud en de studie van Alric slechts moeizaam kan bekostigen. Ondanks het feit dat Alric straks studiefinanciering krijgt, vreest hij toch dat hij straks op een houtje zal moeten bijten. Kan Alric in erfrechtelijk opzicht nog iets ondernemen?

Vraag 6c

Gwen moet door het overlijden van Hadrian partneralimentatie missen en meent nu dat Arista haar als erfgename van Hadrian voor dit verlies moet compenseren. In hoeverre heeft zij gelijk?

Vraag 7a

Ginny en Harry liggen in scheiding. Harry heeft inmiddels een verzoek tot echtscheiding bij de rechter ingediend. Meteen daarna is hij naar de notaris gegaan en heeft hij Ginny in een testament onterfd. Zijn beide kinderen Ron en Hermelien, geboren uit het huwelijk met Ginny, heeft hij tot zijn enige erfgenamen benoemd. Op de terugweg van het notariskantoor naar huis, verongelukt hij op tragische wijze. Ginny en Harry waren buiten gemeenschap van goederen gehuwd. Het huis waarin zij woonden was eigendom van Harry.

Moet Ginny nu het huis verlaten of kan zij nog iets ondernemen?

Vraag 7b

Hermelien wil naar de kunstacademie in New York en heeft daarom geld nodig voor het vliegticket. In hoeverre heeft zij zeggenschap over de besteding van het geërfde vermogen?

Vraag 7c

In hoeverre speelt Ginny als moeder van de kinderen nu nog een rol bij de afwikkeling van de nalatenschap en het beheer over de erfdelen?

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Er is geen testament.

• Artikel 4:10 lid 1 sub a BW; parentele 1; de niet van tafel en bed gescheiden echtgenoot tezamen met diens kinderen;
• Artikel 4:13 lid 2 BW; De echtgenoot verkrijgt van rechtswege de goederen van de nalatenschap. De voldoening van de nalatenschap komt voor zijn rekening.
• Artikel 4:13 lid 3 BW; Ieder van de kinderen verkrijgt als erfgenaam van rechtswege een geldvordering ten laste van de echtgenoot overeenkomend met de waarde van zijn erfdeel. Deze vordering is opeisbaar;
  • Indien de echtgenoot in staat van faillissement is verklaard of t.a.v. hem de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen van toepassing is verklaard;
  • Wanneer de echtgenoot is overleden.

Ieder krijgt dus 1/3, maar de kinderen hebben hierbij een nog niet opeisbare vordering op nieuwe echtgenote Gwen; dit is 400.000 + 50.000 + 30.000 = 480.000 ; waarvan sowieso de helft al van Gwen is (namelijk gemeenschap van goederen), dus 240.000. Dan dient de overige 240.000 nog te worden gedeeld door drie; 80.000.

Vraag 1b

Art. 4:21 BW; betreft hier een stiefouder.

Vraag 2

Uitleg artikel 4:46 BW; alleen ouders onterven. Gaat om de uitleg, omdat er moet worden gekeken naar de omstandigheden waarop zij het testament heeft gemaakt.

Vraag 3

Art. 4:192 lid 1 BW en het arrest Diner in de koperen pan te delft. Er is nog een mogelijkheid tot beneficiaire aanvaarding na zuivere aanvaarding, zij dienen dan binnen drie maanden na die ontdekking een verzoek in te dienen bij de kantonrechter: artikel 4:194a BW.

Vraag 4

• Artikel 4:9 BW: allereerst dient er te zijn voldaan aan de bestaanseis; men moet bestaan op het ogenblik dat de nalatenschap openvalt, wil men aanspraak kunnen maken op de erfenis; Jay leeft niet meer, dus kan niet als erfgenaam op treden.  
• Artikel 4:10 lid 1 BW; de wet roept tot een nalatenschap als erfgenamen uit eigen hoofde achtereenvolgens:
  • Tweede parentele; Sub b; de ouders van de erflater tezamen met diens broers en zusters. Hier is in casus sprake van: namelijk ouders Aaron en Ashley; Jay is een broer, maar deze is eerder overleden. Ook is er sprake van halfbroer Billy en de halfzusters Eva en Evelien.
  • Uit lid 2 volgt dat afstammelingen van een broer, in dit geval Jay, bij plaatsvervulling worden geroepen, dit zijn Sander en Fiona. Juncto artikel 4:12 BW; plaatsvervulling geschiedt met betrekking tot personen die op het ogenblik van het openvallen van de nalatenschap niet meer bestaan (dit is het geval). Zij die bij plaatsvervulling erven, worden staaksgewijze geroepen tot het erfdeel van degene wiens plaats zij vervullen.
• Artikel 4:11 BW;
  • Lid 1; degenen die tezamen uit eigen hoofde tot een nalatenschap worden geroepen, erven voor gelijke delen; dus ieder 1/6 deel (Billy, Aaron, Ashley, “Jay”, Eva en Evelien)
  • Lid 2; in afwijking van lid 1 is het erfdeel van een halfbroer of halfzuster de helft van het erfdeel van een volle broer, een volle zuster of een ouder; dus Billy, Eva en Evelien krijgen de helft van 1/6 deel; dit is ieder 1/12 deel = 3/12. Sander en Fiona treden plaatsvervangend op voor Jay; ieder 1/12;
  • Lid 3; Wanneer het erfdeel van een ouder door toepassing van de leden 1 en 2 minder zou bedragen dan een kwart, wordt het verhoogd tot een kwart en worden de erfdelen van de overige erfgenamen naar evenredigheid verminderd.

Dus;

• Aaron, Ashley en Jay tellen voor 2; en Billy, Eva en Evelien tellen voor 1; dit is in totaal 9
• Aaron, Ashley en Jay krijgen ieder 2/9;
• Billy, Eva en Evelien krijgen ieder 1/9; 

Echter moeten de ouders minimaal een kwart krijgen (4:11 lid 3 BW); dus Aaron en Ashley krijgen ieder ¼.

Dan is er nog 2/4 over, te verdelen over Billy, Jay, Eva en Evelien. Jay telt voor 2 want is de volle broer. Dit betekent dat Billy, Eva, Evelien 1/10 krijgen en Jay 2/10 krijgt; Sander en Fiona zijn plaatsvervanger; dus krijgen ieder 1/10 van Jay.

Vraag 5a

Merry, Pippin, Rosie en Arwen zijn de erfgenamen.

Dit zijn erfgenamen volgens de wet; Dit betekent dat er sprake is van parentele 2; art. 4:10 lid 1 sub b BW;

• Art. 4:11 lid 1 BW; Degene die tezamen uit eigen hoofde tot een nalatenschap worden geroepen erven voor gelijke delen; echter,
• Art. 4:11 lid 2 BW; In afwijking van lid 1 is het erfdeel van een halfbroer of halfzuster de helft van het erfdeel van een volle broer, een volle zus.

Dit betekent dat Merry en Pippin beide 2/6 ; 2/6 ontvangen

En Rosie en Arwen ieder 1/6 ; 1/6 ontvangen.

Vraag 5b

Art. 4:119 BW. Een hoofdtaak van de executeur is het voldoen van schulden der nalatenschap; hieronder vallen ook de legaten; art. 4:7 lid 1 sub h BW. Indien de executeur niet naar behoren functioneert kunnen de erfgenamen pogen hem te laten ontslaan door de kantonrechter; art. 4:149 lid 2 BW;

Vraag 5c

• Erfgenamen:
  • De legaten gaan het saldo te boven;
  • Of verwerpen; maar dan komen de kinderen nog aan bod dus blijft het probleem bestaan.
  • Of beneficiair aanvaarden; onder voorwaarden aanvaarden.
• Legatarissen:
  • Het Rode Kruis & het AlzheimerFonds; naar evenredigheid verminderd; art. 4:120 lid 2/3 BW.

Vraag 6a

Art. 4:63 lid 2 BW; de afstammelingen van de erflater die door de wet als erfgenamen tot zijn nalatenschap worden geroepen hetzij uit eigen hoofde hetzij bij plaatsvervulling. De langstlevende echtgenoot is nooit legitimaris.

Dus tegen de onterving op zich kan Royce niets beginnen. Wel staat hem zijn legitieme portie ten dienst. Je mag een kind onterven, echter heeft een kind altijd recht op een legitieme portie. Dit is een inbreuk op de testeervrijheid. Tegenwoordig is er slechts sprake van aanspraak in geld (GEEN goederen!). Royce kan ongeacht de hun door de erflater toegedichte positie, aanspraak maken op een fractie van zijn vermogen door een beroep te doen op de legitieme portie. Deze portie houdt in een vordering in geld.

• Art. 4:65 BW; De legitimaire massa = goederen – schulden + schenkingen. Plus de schenkingen omdat er anders schijnconstructies ontstaan dat erflater zoveel weg schenkt dat er bijna geen legitieme portie meer is. Op de legitimaire massa laat je een breuk los. Dit is ½ gedeeld door het aantal personen in de 1^e parentele; dit is ongeveer de helft van wat je normaal gesproken had gekregen als je wel erfgenaam was geweest.
• Welke giften doen mee? Artikel 4:66 en 4:67 BW;
  • Zeven jaar voor zijn overlijden schonk hij aan WNF een bedrag van € 10.000.  art. 4:67 sub e BW; doet niet mee!
  • Toen zijn zoon Royce achttien jaar oud werd, kreeg hij van Hadrian een gloednieuwe motor met een waarde van € 40.000 geschonken. De motor is ten tijde van het overlijden van Hadrian nog € 10.000 waard. Doet mee (art. 4:67 sub d BW; legitimaris; Royce is legitimaris dus doet mee!). Hierbij moet worden uitgegaan van €40.000 dit volgt uit artikel 4:66 lid 1 BW; op het moment van schenking “naar het tijdstip van prestatie)
  • Drie jaar voor zijn overlijden schonk hij aan het Rode Kruis een bedrag van € 20.000. doet mee (art. 4:67 sub e BW, binnen 5 jr).
• In casu is dit = €200.000 – geen schulden gegeven +  € 40.000 + € 20.000. = €260.000
• In de 1^e parentele bevinden zich; 2 personen ; normaal gesproken krijgen zij ieder de helft en nu ieder ¼ = ¼ x 260.000 = €65.000!
• Hij heeft al 40.000 gehad; dit is de motor; dus 65.000 - 40.000 = 25.000.

Vraag 6b

De som ineens komt het kind niet toe voor zover de echtgenoot of een erfgenaam van de erflater krachtens de wet of overeenkomst is gehouden om in de kosten daarvan te voorzien. Hier is geen sprake van, want Gwen is geen erfgenaam en gescheiden van Hadrian. Hij kan dus een beroep doen op een som ineens.

Legitieme portie als kind: van Alric is dit 65.000 (zelfde verhaal als bij Royce; echter geen sprake van een schenking dus 65.000). De som ineens gaat voor de legitieme; je trekt de som ineens van de legitieme af, wat er dan overblijft is ook nog voor Alric. Hij moet dit binnen 5 jaar inroepen op grond van artikel 4:85 lid 1 BW.

Vraag 6c

Gwen heeft op grond van de wet nergens recht op.

Vraag 7a

Er is slechts sprake van een verzoek tot echtscheiding bij de rechter; nog niet daadwerkelijk sprake van een scheiding; artikel 4:32 BW; “ de eerste zin blijft buiten toepassing indien de omstandigheid dat de echtscheiding  of scheiding van tafel en bed niet meer tot stand heeft kunnen komen, niet in overwegende mate de echtgenoot kan worden aangerekend.” Het kan Ginny niet worden aangerekend dus behoud haar rechten op artikelen 4:28/4:29/4:30 BW.

Over de erfdelen van Ron en Hermelien (resp. 15 en 17 jaar) heeft Harry in zijn testament een bewind ingesteld als bedoeld in art. 4:153 e.v. BW. Hiermee wilde hij onder andere voorkomen dat Ginny zeggenschap kan uitoefenen over de erfdelen van de kinderen.

Vraag 7b

De kern van het bewind bestaat eruit dat het beheer over de onder bewind gestelde goederen aan de bewindvoerder toekomt. De rechthebbende heeft geen zeggenschap over zijn goederen ten tijde van het bewind hoewel zij eigenaar is; art. 4:153 BW e.v. Zij heeft geen zeggenschap over de besteding van het geërfde vermogen; dit ligt bij de bewindvoerder tot de Hermelien 25 jaar is.

Vraag 7c

Ginny moet als moeder van de kinderen, wettelijke vertegenwoordiger; aanvaarden; beneficiaire aanvaarden of verwerpen.