Vragen 

Vraag 1a

Bestudeer de volgende vier situaties:

Jan leent van Piet 1.000 euro. Piet mag dit elk moment terugvorderen. 

Heeft Piet een voorrang scheppend recht? Is het recht van Piet een afhankelijk recht? verschaft het recht Piet de bevoegdheid tot parate executie? Verschaft het recht Piet een separatistpositie bij een eventueel faillissement van Jan?

Vraag 1b

Jan geeft aan Piet zijn fiets in vruchtgebruik.

Heeft Piet een voorrang scheppend recht? Is het recht van Piet een afhankelijk recht? verschaft het recht Piet de bevoegdheid tot parate executie? Verschaft het recht Piet een separatistpositie bij een eventueel faillissement van Jan? 

Vraag 1c 

Piet heeft 1.000 euro aan kosten gemaakt om het dak van Jan van de ondergang te behoeden. Daardoor heeft Piet een bijzonder voorrecht in de zin van artikel 3:284 lid 1 BW tot voldoening van de kosten op Jan.

Heeft Piet een voorrang scheppend recht? Is het recht van Piet een afhankelijk recht? verschaft het recht Piet de bevoegdheid tot parate executie? Verschaft het recht Piet een separatistpositie bij een eventueel faillissement van Jan? 

Vraag 1d

Jan wenst bij Piet een lening af te sluiten. Met het oog daarop geeft Jan aan piet een duur horloge in vuistpand.

Heeft Piet een voorrang scheppend recht? Is het recht van Piet een afhankelijk recht? verschaft het recht Piet de bevoegdheid tot parate executie? Verschaft het recht Piet een separatistpositie bij een eventueel faillissement van Jan? 

Vraag 2a

De Vries is eigenaar van een boerderijtje in Klazienaveen. Via het terrein van zijn buurman Jansma zou De Vries op een eenvoudige wijze bij zijn schuurdeur kunnen komen. Hij bespreekt het een en ander met Jansma en dit overleg resulteert erin dat partijen op het terrein van Jansma ten behoeve van het terrein van De Vries een erfdienstbaarheid van weg vestigen. Zij spreken daarbij af dat De Vries op het terrein van Jansma op eigen kosten de voor de uitoefening van de erfdienstbaarheid benodigde weg aanlegt, alsmede een daarvoor benodigde brug over het riviertje dat het terrein van Jansma doorkruist.

Hoe dient de vestiging van het recht van erfdienstbaarheid plaats te vinden?

Vraag 2b

Heeft De Vries de medewerking van Jansma nodig om afstand te doen van het recht van erfdienstbaarheid? Zo ja, op grond waarvan? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Kas geeft zijn moestuin in 1990 vruchtgebruik aan Linda. Linda maakt twintig jaar met veel plezier gebruik van de moestuin, maar begin 2010 wordt het werken aan de tuin voor de inmiddels bejaarde Linda toch te zwaar. Daarom draagt Linda het recht van vruchtgebruik over aan Maarten, haar buurman. Begin 2015 overlijdt Linda. Als Maarten in juli 2015 de boontjes aan het oogsten is, komt Kas langs. “Ik kom de oogst ophalen” zegt Kas. Maarten reageert verbaasd. “U mag misschien wel bloot eigenaar zijn, maar ik heb het absolute recht van vruchtgebruik verkregen van onze betreurde Linda. Dan heb ik toch zeker recht op de oogst? Wie is eigenaar van de moestuin en van de oogst?

Vraag 4a 

Boer Jongsma heeft jarenlang geknokt, maar toch is zijn bedrijf failliet gegaan. De curator die het faillissement gaat afwikkelen, treft bij Jongsma de volgende goederen aan:

• De grond en de gebouwen, waarde 2.000.000 euro;
• Een tractor, waard 100.000 euro, die de eigenaar ervan, buurman Pietersen, in bruikleen heeft gegeven aan Jongsma;
• Inventaris (losse roerende zaken), waarde 200.000 euro.

Boer Jongsma heeft ook nog schulden, namelijk de volgende:

• Een geldlening van 2.000.000 bij de MNM-bank tot zekerheid waarvan ten behoeve van de MNM-bank een hypotheekrecht op de grond en de gebouwen is gevestigd;
• Vorderingsrechten van tien schuldeisers tot de betaling van 100.000 euro elk.

Wat is de invloed van het faillissement op de mogelijkheden van Pietersen, de MNM-bank en de tien schuldeisers om hun rechten geldend te maken?

Vraag 4b

Hoeveel zullen de tien schuldeiser en de MNM-bank van hun vorderingen betaald krijgen? Ga ervan uit dat aan de afwikkeling van het faillissement geen kosten zijn verbonden.

Vraag 5

Andreas is eigenaar van een boomgaard. Hij sluit een lening van 25.000 euro af bij de Bato Bank en vestigt tot zekerheid daarvan een hypotheekrecht. De Bato Bank verkoop zijn vordering op Andreas op 15 april aan de Credit Bank en ondertekent een akte van cessie. Op 15 mei krijgt Andreas bericht dat de vordering is verkocht op 15 april en dat hij voortaan moet betalen aan de Credit Bank. Vervolgens raakt andreas in financiële nood. De Credit Bank wil de boomgaard verkopen krachtens haar recht van parate executie. Maar Andreas heeft in de openbare registers gekeken en ziet dat de akte van vestiging van hypotheekrecht is ingeschreven ten behoeve van de Bato Bank. Er is geen akte of ander feit ingeschreven dat Credit Bank hypotheek zou zijn. Volgens Andreas moet Credit Bank eerst een vonnis halen en executoriaal beslag leggen voordat zij de boomgaard veilen. Op welk moment gaat het hypotheekrecht over op de Credit Bank?

Vraag 6

Kunsthandelaar Opzoomer heeft een schilderij in bruikleen gekregen van Mistdag. Hij sluit een lening af bij Diederik Schoringa om zijn hoofd boven water te houden. Als zekerheid vestigt hij een pandrecht op de gehele inventaris van zijn kunsthandel, inclusief het schilderij. Van de verpanding wordt een akte opgemaakt en geregistreerd. Schoringa beseft nit dat het schilderij niet alleen van de hand van Mistdag is, maar zelfs eigendom. Opzoomer gaat failliet, dan melden zowel Mistdag als Schoringa zich bij de curator. Mistdag wil zijn schilderij terug en Schoringa wil zijn pandrecht op het schilderij executeren. Wie heeft gelijk?

Vraag 7

Jimmy leent op 1 december 5.000 euro uit aan Dave. Dave zal iedere maand 200 euro aflossen. Er wordt een stil pandrecht gevestigd op zijn horloge ten behoeve van Jimmy. Het horloge is ongeveer 4.000 euro waard. Er wordt een onderhandse akte geregistreerd. In de akte is een clausule opgenomen dat Jimmy mag kiezen het horloge zelf te houden als de geldlening niet tijdig afgelost wordt. In juli heeft Dave slechts 2 keer afgelost. Jimmy eist zijn horloge op. Jimmy besluit het horloge niet te verkopen, maar zelf te houden. Dave baalt dat hij het horloge heeft verpand en het horloge is meer waard geworden. Is Jimmy eigenaar geworden van het horloge?

Antwoordindicatie

Vraag 1a

• Voorang scheppend? Nee, alle schuldeisers zijn in principe gelijk (art. 3:277 BW), tenzij er sprake is van voorrang. Een voorrang scheppend recht vloeit voor uit pand, hypotheek, voorrecht en andere in de wet aangegeven gronden (art. 3:278 lid 1 BW). Er is geen sprake van hypotheek of pand en ook niet van een voorrecht, waardoor Piet dus geen voorrang scheppend recht heeft. Het gaat hier om een vorderingsrecht op naam/persoonlijk recht.
• Afhankelijk recht?  Nee, een vordering is overdraagbaar
• Parate executie? Nee; Het recht van parate executie kan slechts worden toegepast door pand- en hypotheekhouders (art. 3:248 jo. 3:268 BW), hiervan is geen sprake
• Separatistpositie? Nee dit moet dan volgen uit de wet, dat is niet het geval.

Vraag 1b

• Voorrang scheppend? Art. 3:201 BW; Het recht van vruchtgebruik is een beperkt recht; Je spreekt alleen over voorrang indien je een betaling van een ander vraagt. Bij vruchtgebruik gaat het om een genotsrecht; geen sprake van voorrang.
• Afhankelijk recht? Art. 3:7 BW; een afhankelijk recht is een recht dat aan een ander recht zodanig verbonden is dat het niet zonder dat andere recht kan bestaan. Als je een recht hebt dat LOS kan bestaan van een ander recht, waarbij je het niet in je vermogen hoeft te hebben dan is er geen sprake van een afhankelijk recht.   
• Parate executie? Nee; het recht van parate executie kan slechts worden toegepast door pand- of hypotheekhouders (art. 3:248 BW jo. 3:268 BW), hier is geen sprake van.
• Separatispositie? Vruchtgebruik is een recht op een zaak, een rechtstreeks recht op de zaak. Hij hoeft niet iets te vragen aan jan of de curator. Hij kan gebruik maken van zijn vruchtgebruik ondanks het faillissement; hij hoeft zich niks aan te trekken van het faillissement. Absoluut werkend recht.

Vraag 1c

• Voorrang scheppend? Art. 3:278 BW; voorrang vloeit voort uit voorrecht lid 1. Voorrang vloeit alleen voort uit de wet lid 2. De kosten tot behoud geeft op grond van artikel 3:284 lid 1 BW voorrang; lid 3 Dus sprake van een voorrang scheppend recht.
• Afhankelijk recht? Art. 3:7 BW; een afhankelijk recht is een recht dat aan een ander recht zodanig verbonden is dat het niet zonder dat andere recht kan bestaan. Voorrangsrecht inclusief vorderingsrecht; art. 3:284 BW  dit betreft geen afhankelijk recht maar 1 geheel.
• Parate executie? Nee, het recht van parate executie kan slechts worden toegepast door pand- of hypotheekhouders (art. 3:248 BW jo. 3:268 BW), hier is geen sprake van.
• Separatispositie? Nee hij heeft niet een recht op een zaak; maar slechts een vordering t.o.v. Jan; dus geen separatistpositie.

Vraag 1d

•  Voorrang scheppend? Art. 3:278 BW; voorrang vloeit voort uit pand;  
• Afhankelijk recht? Ja; pand (& hypotheek zijn) is een afhankelijk recht, het pandrecht gaat mee op het goed; namelijk gevestigd op een goed. Het is niet van het hoofdrecht los te maken en niet afzonderlijk overdraagbaar. Art. 3:82 BW. Afhankelijk van de vordering.
• Parate executie? Art. 57 Fw bepaalt zelfs dat ze hun recht kunnen uitoefenen alsof er geen faillissement was. Ze kunnen dus gebruik blijven maken van hun recht van parate executie. Gewone schuldeisers kunnen ingeval van faillissement hun schuldenaar niet meer zelfstandig verhaal zoeken. Zij moeten de in de faillissementswet aangegeven weg volgen. Art. 3:248 lid 1 jo. 3:268 lid 1 BW
• Separatispositie ? Ja; er is sprake van een beperkt recht; en de beperkt gerechtigde van een vuistpand kan als separatist zijn recht blijven uitoefenen.

Vraag 2a 

Erfdienstbaarheid = een genotsrecht = beperkt recht = een zakelijk recht dat is geregeld in art. 5:70 BW. Een erfdienstbaarheid kan krachtens art. 5:72 BW door vestiging en door verjaring.

Art. 3:98 BW afdeling van overeenkomstige toepassing op het vestigen van een beperkt recht op een zodanig goed. Dus art. 3:84 BW is van overeenkomstige toepassing; er moet sprake zijn van;

• Een geldige titel; moet in de titel staan dat er een erfdienstbaarheid wordt gevestigd;
• Levering; art. 3:89 BW (namelijk beperkt recht wordt gevestigd op een onroerende zaak);
• Beschikkingsbevoegdheid; moet eigenaar zijn van dit erf.

Vraag 2b

Art. 5:82 BW; afstand; indien de eigenaar van het heersende erf (de vries) uit hoofde van de erfdienstbaarheid verbonden lasten en verplichtingen op kosten afstand van zijn recht wil doen, is de eigenaar van het diende erf (Jansma) gehouden hieraan mee te werken.

Art. 3:98 BW;  voor afstand van een beperkt recht is precies hetzelfde vereist als voor vestiging van dat beperkte recht. Afstand moet worden gezien als terug levering van het deel waarop de erfdienstbaarheid zat aan de hoofdgerechtigde waardoor het beperkte recht weer opgaat in het hoofdrecht en dus als apart recht tenietgaat.

Dus er is medewerking vereist want moet volgens 3:84 BW;

• Een geldige titel; moet in de titel staan dat er van een erfdienstbaarheid afstand wordt gedaan;
• Levering; art. 3:89 BW (namelijk beperkt recht wordt gevestigd op een onroerende zaak); notariële akte gevolg door inschrijving daarvan in de daartoe bestemde openbare registers; DOOR PARTIJEN opgemaakte notariële akte; dus samenwerking vereist.
• Beschikkingsbevoegdheid; erfdienstbaarheid is van toepassing op Jansma.

Vraag 3

Vruchtgebruik wordt omschreven in art. 3:201 BW als het recht om goederen die aan een ander toebehoren te gebruiken en daarvan de vruchten te genieten. Vruchtgebruik ontstaat door vestiging of verjaring (art. 3:202 BW). Het recht van vruchtgebruik is gevestigd voor een bepaalde persoon. Het gaat dan ook van rechtswege teniet door de dood van de vruchtgebruiker (art. 3:203 lid 2 BW). Wanneer de vruchtgebruiker het recht heeft overgedragen aan een derde (art. 3:223 BW), dan komt het eveneens door de dood van de eerste vruchtgebruiker ter vervallen. Kas is dus eigenaar van zowel de moestuin als de oogst In beginsel kun je vruchtgebruik overdragen; art. 3:98 jo. 3:84 BW.

• Titel; ja
• Beschikkingsbevoegd; ja
• Levering; art. 3:89 BW

Maarten lijkt een vruchtgebruik te hebben verkregen.

ECHTER

• Art. 3:223 BW: je kan een vruchtgebruik overdragen, echter blijft de duur van het vruchtgebruik ongewijzigd.
• Art. 3:203 lid 2 BW; vruchtgebruik kan niet worden gevestigd voor langer dan het leven van de vruchtgebruiker; dit was Linda;

Vraag 4a

Pieterse die de tracto had uitgeleend in bruikleen: betekent niet dat hij de eigendom kwijt is en kan Pieterse kan het faillissement negeren en kan de zaak uit het faillissement halen alsof er geen faillissement is. MNM-bank; hypotheekrecht; art. 3:268 BW; recht van parate executie; MNM bank kan het faillissement negeren en de gebouwen/grond onmiddellijk verkopen en uit de waarde van deze goederen voldaan. De tien-schuldeiser; vorderingsrechten, gewoon een persoonlijkrecht; krijgen de rest, geen enkele vorm van voorrang.

Vraag 4b

MNM-bank heeft recht op parate executie op de grond en gebouwen = €2.000.000,-; zij krijgen deze gehele vordering. Wat over blijft is de inventaris van 200.000; dit moet worden gedeeld door 10; want ze hebben een gelijk recht en geen voorrang; dus worden voldaan naar evenredigheid van ieders vordering. De vordering was van iedere schuldeiser gelijk. Dus ieder krijgt 1/10 deel van de 200.000 = per schuldeiser 20.000,-

Vraag 5

Art. 3:84 BW; de levering. Art. 3:94 lid 1 BW; recht op naam kun je leveren door een daartoe bestemde akte en mededeling daarvan aan die persoon door de vervreemder of verkrijger; dit is openbare cessie. Hier is wel sprake van; Op 15 mei krijgt Andreas een bericht dus ook sprake van een mededeling pas toen is de openbare cessie geslaagd (op 15 april is er slechts sprake van een akte maar nog geen mededeling). Art. 3;94 lid 2 BW Stille cessie is als er sprake is van een authentieke akte of een geregistreerde onderhandse akte, dit is in casu niet het geval. Titel; vordering op naam; beschikkingsbevoegdheid; 

Art. 3:7 jo. 3:82 BW; betreft een afhankelijk recht, namelijk hypotheekrecht; dient ter zekerheid van de vordering. Als je niet meer rechthebbende bent van de vordering dan heb je ook niks aan het hypotheekrecht. Afhankelijke rechten volgen het recht waaraan zij verbonden zijn. Als je een vordering overdraagt gaat tevens het beperkte recht mee over op deze vordering. Ook al staat het verkeerd in de registers; dat doet hier niet aan af! Geen leveringsakte vereist voor het beperkte recht specifiek.

Vraag 6

Art. 3:236 BW (vuistpand); geen sprake van want het schilderij blijft bij Opzoomer hangen. Art. 3:237 BW (stil pandrecht); pandrecht op een roerende zaak kan ook worden gevestigd bij authentieke of geregistreerde onderhandse akte zonder dat de zaak in de macht van de pandhouder wordt gebracht. In de casus is gegeven dat er geprobeerd is middels een akte een pandrecht te vestigen. Art. 3:84 BW jo. 3:98 BW; Beschikkingsonbevoegd; je kan niet meer overdragen dan je hebt; Nemo-Plus; Schoringa had het pandrecht niet kunnen krijgen; Derdenbescherming? Wordt Schoringa beschermd door de beschikkingsonbevoegdheid van Opzoomer; art. 3:238 BW; Bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid is niet mogelijk want de zaak is niet in de macht van Schoringa gebracht. Deze bescherming gaat pas op zodra Schoringa de zaak in zijn macht heeft verkregen. (onzekerheid van stil pandrecht). Je wordt niet beschermd door de beschikkingsonbevoegdheid. Schoringa heeft geen pandrecht. Misdag kan zijn schilderij dus gewoon revindiceren (art. 5:2 BW)

Vraag 7

Art. 3:235 BW; elk beding waarbij de pand- of hypotheekhouder de bevoegdheid wordt gegeven zich het verbonden goed toe te eigenen, is nietig.