DSM-5 Voorbij!
Hoofdstuk 11
De diagnose van de vragende wijs

Van 400 diagnosen naar vier vragen

Psychopathologie gaat over menselijke variatie. Daarnaast hoort diagnostiek persoonlijk (idiografisch), functioneel (relevant voor verandering in psychische functies) en nuttig (informatief voor zorgbehoeften) te zijn.
Professionele diagnostiek moet ruimte bieden voor het fasegebonden proces van adaptatie en het kwalitatieve proces dienen.

De beste bescherming tegen overmatig leunen op de broze kennis van de diagnose-cum-richtlijn combinatie is te halen uit de vragende opstelling.

Empowerment is het proces waardoor mensen meer invloed verwerven over beslissingen en acties die van invloed zijn op hun gezondheid.

Een vragende wijs faciliteert een persoonlijke diagnose

De beste manier om het vigerende hokjesdenken te vervangen door een ander concept is je af te vragen wat je zelf zou willen als je patiënt was.

We hebben een gemeenschappelijke taal nodig rond het vaststellen van zorgbehoeften en toepassen van behandelingen. Hierbij dient de nomothetische component van de diagnostiek (patiënten in hokjes stoppen) geminimaliseerd te worden en de idiografische component (factoren beschrijven die uniek zijn voor de cliënt) gemaximaliseerd.
In de diagnostische fase willen mensen niet uitsluitend gereduceerd worden tot de optelsom van algoritmische oplossingen van experts, maar ook een persoonlijke forumlering van hun lijden waar ze iets mee kunnen.
De persoonlijke forumlering dient zo te zijn opgesteld dat het de weg wijst naar eigenaarschap van de cliënt, in de wetenschap dat het proces van herstel moet uitmonden in de constructie van het eigen verhaal en het inzicht dat kwetsbaarheid weliswaar aanpassing vereist, maar niet in de weg hoeft te staan van betekenisvol zijn.

Gezondheid is het proces van adaptatie en zelfmanagement. De diagnose moet zich hierop focussen.
Open vragen, zonder preconcepties van hokjes, zijn nodig om de persoonlijke diagnose, en daarmee de weg naar het persoonlijke verhaal, mogelijk te maken.

Vragen is menselijk

Als we een vragende diagnostiek aannemen dan zal dat een boodschap geven en hulpverleners en patiënten een instrument aanreiken dat samenwerking beter mogelijk maakt.
Hierdoor geef je de patiënt, als drager van ervaringen, meer gewicht. Er wordt namelijk open gestaan voor het verhaal van de cliënt door het stellen van open vragen.
De kunst is om de vragen zo te stellen dat mensen het gevoel hebben dat ze serieus worden genomen. Dit werkt ‘empowerend’.

Zijn patiënten in staat om vragen te beantwoorden?

De vragende diagnostiek moet niet worden gezien als een soort technisch onderhoud waarin een hulpverlener vier vragen opleest van een papiertje. Het doel is dat de patiënt, ongeacht de diepte van de crisis en de omstandigheden, merkt dat de hulpverlener geïnteresseerd in hem is als drager van ervaringen en daarover met hem een interactie in de vragende wijs wilt aangaan.

De patiënt merkt dat de hulpverlener interesse  heeft in de omstandigheden die hebben geleid tot de huidige crisis, hoe de symptomen hiermee samenhangen, wat hieruit geleerd kan worden in termen van de onderliggende balans tussen kwetsbaarheid en weerbaarheid, hoe dat uiteindelijk kan leiden tot de constructie van het eigen verhaal van de patiënt enz.