DSM-5 voorbij!
Hoofdstuk 10
Deconstructie van DSM-diagnosen tot menselijke variatie

De DSM-schizodiagnosen

Bij een kleine minderheid van patiënten met een diagnose schizofrenie is er sprake van een ongunstig beloop.
Er is sprake van stereotypering op basis van een DSM-label omdat de eigenschap van de uitzondering (zeer slecht beloop) wordt overgedragen op de hele groep.

Een onnatuurlijk ziektebegrip

De naam schizofrenie is een metafoor voor een gespleten persoonlijkheid, ook al heeft het er niets mee te maken.
Dit maakt het dat het ziektebegrip wordt geassocieerd met slechtheid.
Dit wordt weerspiegeld in de media.

Lost een nieuwe naam iets op?

Een stigmatiserende naam in het professionele classificatiesysteem kan voor complicaties zorgen, nog los van de klachten van stereotypering die patiënten ervaren in de maatschappij.
De confrontatie met een label dat andere mensen als beschamend ervaren kan resulteren in het overnemen van negatieve verwachtingen door de persoon zelf.

Het woord syndroom verwijst in de geneeskunde naar de situatie dat mensen een mix hebben van verschillende klachten, waarbij het niet duidelijk is of er sprake is van één onderliggende ziekte-entiteit of van meerdere onderliggende ziekten, of dat er misschien geen enkele specifieke ziekte-entiteit ten grondslag ligt aan de symptomen.
De symptomen zelf en hun onderlinge verbanden bepalen het beeld.
Dit past beter bij schizofrenie.

Een voordeel van een nieuwe naam met syndroom is dat het niet meer het pessimistische beeld uitdraagt van een deficitaire toestand maar in plaats daarvan ene beeld geven van kwetsbaarheid en plasticiteit (mogelijkheid tot verandering).
Dit geeft al hoop op verbetering.

Ondanks een naamverandering alleen blijft de rest van het DSM systeem hetzelfde.

Dimensionele variatie of categoriaal ziektebegrip?

Als je iets een naam geeft gaat dat ding, of het nou bestaat of niet, een eigen leven leiden.

Heel veel gezondheidsklachten kun je uitdrukken in termen van zowel een ziektecategorie als een dimensie van variatie.
Je kunt zeggen dat het arbitrair is om et kiezen voor normale variatie (dimensies) of voor het abnormale (categorieën)
Misschien is het handig te kijken naar wat het meest nuttig is.

In de praktijk van de geneeskunde is het nuttig om met gezondheidsklachten om te gaan in een flexibele mix van benaderingen.
Ook in de psychiatrie wordt op deze manier gewerkt.

Het ondenkbare: is schizofrenie de reflectie van iets menselijks?

Psychose in de algemene populatie: fout positieven?

17.5% van de Nederlandse bevolking blijkt stemmen te horen die er niet zijn, dingen te zien die er niet zijn, paranoïde ideeën erop na te houden ect.
Deze mensen hebben geen stoornis, en behoren tot de ‘normale’ bevolking

Het psychose continuüm en het concept van ‘aberrant salience’

Het gedeelte van de Nederlandse bevolking met psychotische symptomen is op te delen in:

• DSM diagnose psychose
• Angststoornis/depressieve stoornis
• Geen stoornis

Psychothische ervaringen zijn kwalitatief niet los te koppelen van psychotische stoornissen.

Aberrant salience: aberrante, van de norm afwijkende, aandachtsfocus.
Kan het best worden beschreven aan de hand van het relaas van iemand over gebeurtenissen in de aanloop naar zijn eerste psychotische episode.
Ligt ten grondslag aan psychotische ervaringen, bij mensen in de algemene populatie en patiënten.
Dingen die normaal gesproken neutraal zouden zijn, beginnen opeens een zeer speciale en persoonlijke, vaak beetje unheimische betekenis te krijgen.

Het is een menselijke eigenschap om in iets neutraals betekenis te zien.
Psychotische symptomen die worden gerapporteerd door patiënten liggen aan het uiteinde van een continuüm van de aberrante aandachtsfocus.

Voor de andere symptoomscores geld ook dat het op een continuüm ligt.

Psychose bij niet-psychotische stoornissen: de wereld van de DSM op zijn kop

Psychotische ervaringen komen voor bij mensen met een angststoornis of een depressie.
De DSM ontkent dat patiënten met andere stoornissen ook last kunnen hebben van psychotische symptomen.
Dit maakt het lastig om ook lichte psychotische symptomen te diagnosticeren.

Stemmen horen betekend niet automatisch ‘schizofrenie’

Kan psychose worden begrepen als een reactie op de omgeving?

De verstoring in de aandachtsfocus heeft vaak iets te maken met wat mensen hebben meegemaakt.
Spoken die in ons geheugen zijn begraven kunnen, onder bepaalde omstandigheden, de kop opsteken en onze perceptie als het ware kapen om ons een hoogst persoonlijke betekenis te doen ontwaren in iets wat eigenlijk neutraal zou moeten zijn.

Psychotische stoornissen tonen een sterk verband met omgevingsfactoren.
De omstandigheden brengen de persoon meestal in een positie van relatieve vernedering, uitsluiting, anders zijn of social defeat.

Social defeat brengt mensen uit hun evenwicht en doet de aandachtsfocus zodanig uit balans raken dat neutrale dingen opeens met een duistere persoonlijke betekenis worden waargenomen.
Social defeat kan ook in stand houden, omdat een psychose kan lijden tot social defeat.