HC2: Homeostase en de vitale orgaansystemen

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden enkele basisbegrippen en feiten omtrent homeostase en fysiologie besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Wat is fysiologie en homeostase?

Vitale parameters zijn:

• Ademhaling
• Temperatuur
• Bloeddruk
• Polsfrequentie

Fysiologie:

Fysiologie is de bestudering van vitale functies van het lichaam, bijvoorbeeld:

• Hoe functioneren individuele organen
• Hoe werken deze samen?
• Welke interacties spelen zich zowel binnen als tussen de organen af?

Het is een bestudering van de integratie van processen op moleculair, cellulair, orgaan en organismaal niveau.

Homeostase:

Homeostase is het aanpassen/constant houden van belangrijke biologische parameters die ervoor zorgen dat een organisme normaal kan functioneren in variabele toestanden. 

Hierbij moet de parameter worden aangepast aan de heersende omstandigheden, waarvan een aantal in dit blok aan bod komen:

• Bloeddruk en circulerend bloedvolume
• Bloedsamenstelling (pH, gassen, elektrocyten)
• Osmolaliteit en celvolume

Orgaansystemen

3 orgaansystemen dragen bij aan de homeostase:

• Cardiovasculair systeem
  • Aan- en afvoer van brandstof en andere bestanddelen die nodig zijn om de samenstelling van cellen en extracellulaire ruimte te optimaliseren
• Ademhalingssysteem
  • Afvoer van CO₂ en aanvoer van voldoende O₂
  • Filtratie van bloed
  • Verzorging van enkele metabole functies
• Nieren en urinewegen
  • Verwijderen afval àregelen de bloedsamenstelling
  • Volumeregulatie en osmoregulatie

De orgaansystemen moeten uitwisseling kunnen hebben met het externe milieu. De 3 orgaansystemen werken samen:

• Interactie van het cardiovasculaire systeem met het ademhalingssysteem: zorgt voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de cellen van de longen àademhaling is circulair àcirculaire drukverandering in de bloedvaten
• Interactie van de longen met het cardiovasculaire systeem: de longen zorgen voor de aanvoer van zuurstof en de afvoer van CO₂ in het hart
• Interactie van het ademhalingssysteem met de nieren: de nieren hebben zuurstof nodig om te kunnen werken
• Interactie van de nieren met het ademhalingssysteem: zorgt voor pH regulatie en verwijdering van (schadelijke) afvalstoffen uit het bloed

Er moet een verband zijn tussen:

• "Metabolic rate": 2000 kcal/dag
  • Koolhydraten: 4 kcal/gram → 1 L O₂ nodig
  • Vet: 9 kcal/gram → 2 L O₂ nodig
  • Eiwit: 4 kcal/gram → 1 L O₂
  • Per liter zuurstof wordt 5 kcal verbrand → per dag is 400 liter zuurstof nodig
• "Respiratory rate": 15 ademhalingen per minuut
  • 400 ml lucht per ademhaling
    • 15/min x 400 ml → 6 L lucht/min
    • 6 x 24 x 60 L lucht/dag = 8000 L lucht/dag
  • 25% van

PD1: Inspanningstest

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In deze patiëntdemonstratie wordt besproken hoe een inspanningsonderzoek opgesteld is, hoe echocardiografie werkt en wordt Simpson's rule geïntroduceerd
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Inspanningsonderzoek

Inspanningsonderzoek heeft verschillende doelen:

• Bepaling inspanningsvermogen
• Onderzoek bloeddrukverloop bij inspanning
• Onderzoek hartslagverloop bij inspanning
• Onderzoek cardiale ischemie bij inspanning
• Onderzoek hartritmestoornissen
• Onderzoek longafwijkingen (met V_O2-max)

De opstelling van een inspanningsonderzoek bestaat uit een:

• Ergometer
• ECG-monitor
• Bloeddrukmeter
• Eventueel een V_O2-max meter

Echocardiografie

Een echo werkt met geluidsgolven die uitgezonden en ontvangen worden. Geluidsgolven zijn onschadelijk en worden in dit geval gebruikt voor het meten van de:

• Hartfunctie
• Hartklepafwijkingen
• Volumina

Een echo wordt op de kop bekeken: de punt van het hart staat boven en de kamers zijn omgedraaid. Hierdoor worden de onderdelen van het hart vanuit de punt bekeken. Door de "probe" te draaien en meerdere posities te geven zijn verschillende delen van het hart te zien. Zo kunnen er verschillende metingen gedaan worden:

• 4 kamer opname
• 2 kamer opname
• Korte as opname
• Echocardiografie volumina

Bij echocardiografie wordt het hart "live" afgebeeld. Het is mogelijk om de volumina van het hart af te meten, wat gebruikt wordt bij inspanningsonderzoek. Er wordt dan gekeken welke veranderingen er optreden in:

• Hartfrequentie (HR): stijgt
• Bloeddruk
• Einddiastolisch volume (EDV): daalt
• Eindsystolisch volume (ESV): daalt
• Slagvolume = EDV - ESV (SV): blijft gelijk
• Cardiac output = SV x HR (CO): stijgt

Bij inspanning stijgt dus de hartfrequentie. Bij een hoge hartfrequentie vult het hart minder ver → de EDV neemt af en knijpt het hart verder leeg. Ook de ESV neemt af. Hierdoor blijft het slagvolume ongeveer gelijk.

Simpson's rule

Voor de meting van volumina (hartminuutvolume) wordt Simpson's rule (summatie van volume disks) gebruikt:

• EF (ejectiefractie) = (EDV - ESV)/EDV x 100
  • EF = hoeveel % er de kamer uitgaat

HC5: Ventilatie, gaswisseling en transport

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden (natuurkundige) wetten voor de gaswisseling en transport besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Belang van gaswetten voor ademhaling

Het gedrag van (ingeademd) gas in de luchtwegen en longblaasjes, de gaswisseling in de longen en weefsels en het gastransport door het bloed is gebaseerd op fysische wetmatigheden. Deze wetten zijn een basis voor alle andere formules die gehanteerd worden om deze processen te verduidelijken. Om de principes van bloedgassen, de zuur-base balans en de fysiologie van de ademhaling te begrijpen is basale kennis en toepassing van deze wetmatigheden nodig.

Eenheden gebruikt in gaswetten:

• P = druk in Pa (N/m²)
• V = volume in m³
• n = aantal mol van het gas
• R = universele gasconstante: 8,314472 J/K/mol
• T = temperatuur in graden K

Gaswisseling

Enkele begrippen omtrent de gaswisseling:

• Externe ademhaling: uitwisseling van O₂ en CO₂ met de buitenwereld
• Interne ademhaling: de processen in de mitochondriën
• Longventilatie: het verversen van alveolaire gas met de buitenlucht

Gaswisseling verloopt als volgt:

1. Convectie: uitwisseling tussen de atmosfeer en longen
2. Diffusie: uitwisseling van de longen naar het bloed
   • Groot ademhalingsoppervlak
   • Dun alveolair membraan
   • Groot drukverschil
3. Convectie: gastransport in het bloed
   • Circulatie
   • Pomp (hart)
   • Gas "carrier" (hemoglobine)
4. Diffusie: uitwisseling tussen het bloed en de cellen

Voor een efficiënte ademhaling zijn een aantal dingen nodig:

• Mechanisch gestuurde pomp: kan zoveel en zo snel als nodig is aan- en afvoeren
• Voldoende groot gaswisselingsoppervlak in de longen
• Efficiënt transportmiddel voor de gassen: circulatie
• Voldoende groot gaswisselingsoppervlak in de weefsels
• Regelsystemen: stemmen de longventilatie en circulatie af aan de behoefte

In de longen vertakken de luchtwegen, wat leidt tot vergroting van het stroombed. Er zijn geleidende en alveolaire luchtwegen. 

De wet van Boyle

De wet van Boyle beschrijft het gedrag van ideale gassen bij constante temperatuur:

• C = P x V_L= (P - ∆P) x (V_L+ ∆V_L)
  • V_L= longvolume
  • P = druk in de longen en de luchtwegen

Het aantal gasmoleculen verandert hier niet. Bij constante temperatuur neemt de druk van een gas in een afgesloten ruimte toe als het volume afneemt. In tegenstelling tot vloeistof is gas dus "samendrukbaar". De wet van Boyle geldt ook onder water, met de diepte neemt het longvolume door toename van de druk af.

De wet van Charles

Naarmate de T (temperatuur) hoger is neemt dezelfde hoeveelheid gas een groter

HC8: Anatomie van het hart

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de opbouw en werking van het hart besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Circulatie

Het hart speelt een belangrijke rol in de circulatie. Normaal verloopt deze als volgt:

1. Rechter atrium
2. Rechterventrikel
3. Truncus pulmonalis
4. Linker & rechter pulmonaire arterie
5. Pulmonaire venen
6. Linker atrium
7. Linkerventrikel
8. Aorta
9. Organen en capillairen
10. Holle aders

Hartspieren

Een spier bestaat uit spiervezels, die bestaan uit myofibrillen, die bestaan uit sarcomeren.

Zowel skelet- als hartspiercellen zijn dwarsgestreept. Echter verschillen hartspiercellen in een aantal opzichten van normale spiercellen:

• Hebben één, soms twee, centrale nuclea
  • Skeletspiercellen hebben een perifere nucleus direct onder het celmembraan
• Het cytoplasma is juxtanucleair: zit om de kern
• Intercalated disks (zichtbaar als donkere bandjes) verbinden de cellen end-to-end → er zijn meerdere cellen per vezel
  • Skeletspiercellen hebben één cel per vezel, die over de hele lengte loopt
• Vertakken
• T-tubuli zijn groter en er is er maar één per cel
  • In skeletspiercellen zijn er twee per cel

Een hartspier is op een bepaalde manier opgebouwd:

• Bestaat uit bundels sarcomeren omgeven door een sarcolemma (celmembraan)
• Binnen de cel is er een negatieve lading, buiten de cel een positieve
  • Het sarcolemma zorgt voor deze scheiding
  • Postieve ionen kunnen de cel ingaan → binnenkant wordt positiever
• Eén spier heeft één T-tubulus
  • Instulpingen van het sarcolemma op de Z-disk van het sarcomeer
  • Zorgt ervoor dat calciumionen de cel in kunnen
• Grote mitochondria zijn dicht verpakt tussen de myofibrillen

Intercalated disks:

Hartspierfibrillen zitten via intercalated disks aan elkaar vast:

• Zeer stevige verbindingen tussen twee cellen
• Bevestigen actine en myosine filamenten

Hierdoor zijn hartspiercellen mechanisch, chemisch en elektrisch aan elkaar verbonden → vormen een functioneel syncytium. Dit zorgt voor communicatie binnen de hartspier: activatie van één spiercel leidt tot activatie van alle spiercellen.

Een intercalated disk bestaat uit meerdere componenten:

• Fascia adherens: de transversale grens tussen spiercellen
• Desmosomen (macula adherens): transversale en longitudinale componenten van de IC-disks
  • Zorgen voor de mechanische binding tussen cellen
• Gap junctions: laterale componenten van de IC-disks
  • Zorgen voor de ionische uitwisseling tussen aangrenzende hartspiercellen
  • Er zijn veel gap junctions in de hartspiercellen
  • Bestaan uit 2 connexons/hemikanalen die bestaan uit 6 connexines
    • Eén connexon in de ene cel, één in de buurcel
    • Steken door het plasmamembraan van de cel heen

HC10: Impulsvorming en geleiding

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt uitgelegd wat een pacemaker is en hoe impulsvorming in het hart ontstaat en verder verloopt
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

De pacemaker

Gewone myocieten kunnen niet zelf depolariseren → ze zijn voor hun activatie afhankelijk van buurcellen die de membraanpotentiaal naar -65 mV tillen. De pacemakercel is de cel die aan impulsvorming doet. Dit vindt vooral plaats in de sinusknoop, als deze het niet doet in de AV-knoop en als deze geblokkeerd is zitten er in de bundeltakken cellen die de taak kunnen overnemen. Impulsvorming in de AV-knoop en in de purkinjevezels gebeurt wel op een langzamer tempo. De sinusknoop, de AV-knoop en de purkinjevezels zijn natuurlijke pacemakers en bestaan uit cellen die zelf kunnen depolariseren: intrinsieke automaticiteit. Dit doen ze met verschillende frequenties:

• Sinusknoop (SA): 60-80 bpm
  • Meestal bepaalt de sinusknoop de frequentie
• AV-knoop: 40-50 bpm
  • Neemt het over als de SA-knoop stopt
• Purkinjevezels: 15-30 bpm
  • Zitten aan het einde van de bundeltakken

Het tempo van de AV-knoop en purkinjevezels moet lager zijn, omdat alles gecoördineerd vanuit de sinusknoop moet worden.

De werking van een pacemaker is gebaseerd op calciumionen die de cel in komen, i.p.v. natriumionen → calcium is de aanzetter van de actiepotentiaal. De actiepotentiaal van een pacemaker is anders dan de "normale" actiepotentiaal van het hart:

• Fase 0: minder steil
• Fase 4: niet vlak
• Fase 2: geen plateau
  • Calcium hoeft de snel niet binnen te komen, omdat sinusknopen niet hoeven te contraheren

Werking van een pacemaker:

Pacemakercellen genereren autonoom een actiepotentiaal. Dit gebeurt als volgt:

1. Begin fase 4: "funny current", If, speelt een rol
   • Dit is een mix tussen instroom van natriumionen en uitstroom van kaliumionen
     • Natrium overheerst → de binnenkant van de cel wordt iets positiever → membraanpotentiaal stijgt
2. Halverwege fase 4: de "funny current" wordt overgenomen door een kortdurende (transient) calciumstroom I(Ca)T→ de membraanpotentiaal wordt nog positiever (-50 mV)
3. Eind fase 4: eerste deel van de langdurende calciumstroom (I(Ca)L) begint 
   • Brengt de pacemakercel naar de depolarisatiedrempel
4. Fase 0: wordt geïnitieerd door I(Ca)L
   • Natrium speelt geen rol
5. Fase 3: de cel repolariseert door IK
   • Fase 2 is niet (duidelijk) aanwezig: er is geen excitatie-contractiekoppeling
     • Dit is ook niet de taak van pacemakercellen

HC12: Elementaire ECG-diagnostiek

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt besproken hoe je een ECG kan afleiden
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Het aflezen van een ECG

Bij het maken van een ECG worden 6 extremiteit-afleidingen en 6 precordiaal-afleidingen binnen 10 seconden opgenomen. Van elke afleiding wordt om het overzichtelijk te maken 2,5 seconden getoond:

• De afleidingen aan de extremiteiten staan op een ECG aan de linkerkant, aan het begin van de golf
• De P-golf laat de elektrische activatie (depolarisatie) van het atrium zien
• Het QRS-complex laat de activatie (depolarisatie) van de ventrikels zien
  • Alles wat positief is noemt men R
  • Alles wat negatief is na R noemt men S
  • Een negatieve golf voor de R noemt men Q
  • Er zijn bijv. RS of QR-complexen → de morfologie van het complex kan verschillen
• De T-golf laat de repolarisatie van het atrium zien

Gegeven waardes bij een ECG:

• 25 millimeter op het papier bij een ECG komt overeen met 1 seconde aan meting
  • De snelheid is 25 mm/s
• 5 hokjes staan voor 1 seconde → 1 hokje geeft 200 ms
  • 1 mm geeft 40 ms
• Amplitude: 10 mm/mV
  • 2 hokjes staan voor 10 mm
  • 1 mm geeft 100 mV

Ritmestrook

P wordt veroorzaakt door een vector die op een bepaalde manier loopt:

• Van de bovenkant van de atria naar de onderkant van de atria
• Over de tussenwand

In de ritmestrook wordt gekeken of alle P-toppen er gelijk uit zien. Ritmestoornissen kunnen ontstaan als de sinusknoop het even niet doet, waardoor een ander deel van het hart de pacemakerfunctie overneemt. Deze ritmestoornissen zijn alleen te zien in de ritmestrook:

• Er is steeds een positieve P-top
• Er is ineens een negatieve P-top → ritmestoornis

De hartas:

De hartas is de som van alle depolarisaties (hartvectoren) die tijdens de activatie van de ventrikels plaatsvinden. Bij elk ECG hoort een schatting van de elektrische hartas in het frontale vlak. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de afleidingen I, II, aVL, aVR en aVF. De as in het transversale vlak wordt niet apart berekend of geschat. De richtingen van de metingen van de extremiteiten zijn als volgt:

• Afleiding I: in de richting van rechts naar links, 0 graden
• Afleiding II: in de richting van rechts naar het linkerbeen, 60 graden
• Afleiding III: in de richting van links naar het linkerbeen, 120

HC13: Contractiemechanismen

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt besproken hoe spiercontractie werkt en welke structuren hier een rol bij spelen
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Determinanten voor spiercontractie

Er zijn meerdere determinanten die invloed hebben op de cardiale functie (pompfunctie van het hart):

• Neurohormonale systemen
• Elektrische activatie
• Excitatie-contractie
• Cardiovasculaire interacties
• Anatomie
• Geometrie
• Contractie mechanismen

Verschillende onderdelen helpen bij de spiercontractie. Van klein naar groot zijn deze:

• Myofilamenten: eiwitten (actine en myosine) die samentrekken
  • 10 nm groot
• Sarcomeren: units die samentrekken
  • Actine en myosinefilamenten die langs elkaar kunnen schuiven
  • 2 mm groot
• Myofibrillen: contractiele eenheden (bundeltjes)
  • Hieromheen zit het sarcoplasmatisch reticulum
    • Hierin zit een hoge concentratie calcium
• Myocyten: de spiercel
  • Cellen die zich aan de randen van spiervezels bevinden (20 bij 100 micrometer)
  • Verschillende myocyten worden door intercalated disks mechanisch en elektrisch gekoppeld
  • Hebben veel mitochondriën (30-40% van het volume)
  • Het sarcolemma is het celmembraan: vormt kanaaltjes naar de T-tubuli
  • T-tubuli: zorgen ervoor dat het binnenste deel van de cel in contact kan staan met de intracellulaire ruimte
• Myovezel of spiervezel: een vertakte structuur
  • Cellen zitten door dwarsverbindingen in lengte- en zijwaartse richting aan elkaar vast
  • Cellen zijn op een specifieke manier geordend zodat het hart goed kan samentrekken
  • Cellen bevatten één of twee kernen
• Myocardium: het hartspierweefsel (het samentrekkende hart)
  • 10 cm

Contractiele eiwitten

Actine en myosine zijn de contractiele eiwitten. Myosine is dikker dan actine. Een contractiele eenheid bestaat uit:

• 2 Z-lijnen: de grens van het sarcomeer, het midden van de actine
• A-band: de lengte van het myosinefilament
  • De donkere band
• H-zone: het midden van het myosine, waar geen overlapping van actine is
  • Een lichtere band
• I-band: het deel tussen de uiteindes van twee myosinefilamenten, waar alleen actine is
  • Een lichtere band
• M-lijn: het midden van de myosine

Myosine:

Myosine eiwitten zijn ATP afhankelijke motoreiwitten. Ze maken onder andere transport mogelijk. Hierdoor wordt myosine ook gebruikt om binnen de cel moleculen te transporteren. Een myosinefilament bestaat uit 300-400 myosine-2 moleculen. Deze bestaan uit twee identieke myosine-1, dat bestaat uit:

• Myosin heavy chain
  • 2000 aminozuren, 200 kilodalton
  • Bestaat uit:
    • De staart: hier zitten verschillende myosinemoleculen aan elkaar
      • Wordt gevormd door een ahelix
    • Het scharniergebied: maakt beweging van het molecuul mogelijk
    • De kop: zorgt

HC15: Hartspierfysiologie

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt uitgebreid besproken wat isotone en isometrische contractie is en hoe optimale spiercontractie kan plaatsvinden
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Isotone en isometrische contractie

Er zijn twee vormen van contractie:

• Isometrische contractie: de lengte van de spier verandert niet, maar de spier ontwikkelt wel (maximale) kracht
  • Als de spier wordt vastgehouden aan allebei de kanten geeft dit de meeste krachtontwikkeling → als de spier niet kan verkorten is er maximale krachtontwikkeling
• Isotone contractie: de kracht die de spier genereert is constant en de spier wordt verkort
  • Een spier wordt belast met een gewicht, waarna de spier kracht gaat ontwikkelen
    • Afhankelijk van de belasting zal de spier een andere hoeveelheid kracht genereren en zal er een andere mate van verkorting optreden:
  • Als de spier de hoeveelheid kracht die nodig is om het gewicht op te tillen heeft gegenereerd, spant de spier niet verder aan maar gaat hij verkorten
    • Hierbij blijft de kracht constant
  • Als er een lichter gewicht wordt opgetild, gaat de spier kracht genereren totdat er voldoende kracht is om het gewicht op te tillen
    • Dit punt wordt eerder bereikt dan bij een zwaarder gewicht
      • Op dit punt stopt de spier met inspannen en blijft de kracht constant
    • In deze situatie kan de spier meer verkorten dan bij een zwaarder gewicht

Kracht en uitrekking

De hoeveelheid kracht die tijdens isometrische contractie ontwikkeld wordt, hangt af van de lengte. Als een spier eerst opgerekt en daarna gestimuleerd wordt, zal deze een grotere kracht ontwikkelen dan een spier die minder was opgerekt voor de stimulatie:

• Een gerelaxeerde spier is compliant en makkelijker uit te rekken
• Een geactiveerde spier is veel stijver

Bij de rustlengte wordt geen kracht gegenereerd. Bij oprekking ontstaat er spanning bij de spier: deze is gelijk aan de kracht die erop wordt uitgeoefend. Hoe verder een spier wordt opgerekt, hoe stijver hij wordt → hoe moelijker om verder uit te rekken.

Niet de verkorting, maar het stijver worden van de spier zorgt dus voor extra kracht.

Alleen krachtontwikkeling is niet genoeg, om arbeid te verrichten moet de spier ook verkorten. Bij isometrische contractie bouwt de spier eerst kracht op. Als deze kracht gelijk is aan de kracht die nodig is, gaat de spier verkorten. Door de verkorting neemt de kracht af, door

HC17: Statistiek Einthoven Science Project

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt verder ingegaan op statistiek, waarvan de basis tijdens het blok AWV is gelegd
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Onderzoeksvolgorde

De normale volgorde bij onderzoek is als volgt:

1. Vraagstelling/hypothese
2. Studieopzet om de vraagstelling te beantwoorden
3. Dataverzameling
4. Data-analyse
5. Resultaten interpretatie
6. Conclusies trekken
7. Artikel schrijven/voordracht geven

Onderzoeksmogelijkheden

In het Einthoven Science Project is het design al bepaald en is de data al verzameld. Er moet enkel nog een vraag bedacht en beantwoord worden. Mogelijkheden voor onderzoek zijn hierbij:

• Normaalwaarden/referentiewaarden bepalen
• Normaalwaarden die van andere variabelen afhangen bepalen
• Verschillen tussen groepen bekijken
  • Bijv. het verschil in hartslag tussen mannen en vrouwen
• Kijken of er correlatie tussen bepaalde variabelen is
  • Bijv. of langere mensen een hogere hartslag hebben

Normaalwaarden en referentie-intervallen

Normaalwaarden zijn zeer belangrijk in de medische wereld: artsen willen weten wanneer iets afwijkend en wanneer iets normaal is. Er is echter vaak overlap tussen ziek en gezond:

• 95% van de normale bevolking zit tussen de referentie-intervallen
• De grenswaarden worden bepaald door m+/- 1,96 x sof door het 2,5^e en 97,5^e percentiel

Regressielijnen

Een regressielijn kan aan de hand van een lineaire vergelijking worden voorgesteld:

• Constante a
• Richtingscoëfficiënt b
• Algemene formule: y = a+ bx
  • y is de afhankelijke variabele (dependent)
  • x is de onafhankelijke variabele (independent)

Deze punten spreiden rondom de regressielijn. Dit omdat voor een persoon "i" geldt:

• yi= ai+ bxi+ ei
  • e is de "error": de afwijking van de regressielijn van deze persoon
    • De error is normaal verdeeld met m=0 en een bepaalde srondom de lijn

SPSS:

De regressielijn kan door SPSS geschat worden met de commando's:

1. Analyse
2. Regression
3. Linear

Als uitvoer verschijnt er een tabel waaruit de constante en richtingscoëfficiënt gehaald kunnen worden. Door de standaarddeviatie rond de regressielijn te schatten en vervolgens de formule voor de grenswaarden toe te passen kunnen de normaalwaarden bepaald worden. Ook is het mogelijk het 95% referentie-interval te bepalen.

SPSS kan ook afbeeldingen maken met de commando's:

1. Graphs
2. Legacy Dialogs
3. Scatter/Dots

Het plotscherm kan via Simple Scatter → Define ingevuld worden. 

Aan de hand van de richtingscoëfficiënt kan bepaald worden of er samenhang tussen twee variabelen is:

• Nulhypothese: er is geen relatie → RC = 0
• Alternatieve hypothese: er is wel een relatie → RC ≠ 0

Als de P-waarde kleiner dan 0,05 is, is er een significant

HC22: Anatomie cardiovasculair systeem

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt uitgebreid de anatomie van het cardiovasculair systeem besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Vaatsystemen

Er zijn 3 verschillende vaatsystemen in het lichaam:

• Arteriële vaatsysteem
  • Gemiddelde bloeddruk is 100 mmHg → hoog
  • Heeft een toevoer functie: druk wordt opgebouwd zodat het bloed naar de weefsels kan gaan
• Veneuze vaatsysteem
  • Gemiddelde bloeddruk is 20 mmHg → laag
  • Heeft een reservoir functie: bloed wordt verzameld en terug naar het hart gebracht
• Lymfesysteem

Hiernaast zijn er nog 2 systemen:

• Pulmonale systeem
• Systematische systeem
  • Heeft een hogere bloeddruk dan het pulmonale systeem

Bloedvaten

Ook zijn er meerdere typen bloedvaten:

• Arteriën
  • Arteriën van het elastische type
  • Arteriën van het musculaire type
• Microcirculatie
  • Arteriolen
  • Capillairen
    • Capillair bed: uitwisseling van zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen en andere substanties met de extracellulaire vloeistof
  • Venulen
• Venen
  • Kleine en middelgrote venen
    • Hebben venenkleppen
  • Grote aderstammen

Structuur van de vaatwand

Elke vaatwand is grofweg opgebouwd uit dezelfde compartimenten:

• Binnenste laag: tunica intima
  • Bestaat uit endotheelcellen afkomstig ut het mesoderm
  • Capillairen bestaan volledig uit deze laag
  • Lamina elastica interna (LEI): scheiding tussen de tunica intima en media
• Middelste laag: tunica media
  • Bestaat uit glad spierweefsel vooral afkomstig uit het mesoderm, deels uit het ectoderm
  • Arteriën bevatten een erg grote tunica media
  • Lamina elastica externa (LEE): scheiding tussen de tunica media en adventitia
• Buitenste laag: tunica adventitia
  • Bestaat uit bindweefselcellen vooral afkomstig uit het ectoderm, deels uit het mesoderm
  • Heeft vaten die het vat zelf van bloed voorzien: vasa vasorum
  • Heeft zenuwen die het vat zelf innerveren: vasa nervosum
  • Venen hebben een erg grote tunica adventitia

Arteriën

Arteriën hebben dus een toevoer functie:

• Voorzien uit lichaam van zuurstofrijkbloed
  • Uitzondering: truncus pulmonalis, pulmonaalarteriën
• Hebben een relatief hoge druk
• Bloed passeert door arteriën van afnemend kaliber

Er zijn dus verschillende soorten arteriën:

• Grote elastische arteriën
  • Geleidende arteriën, vangen pompdruk op
  • Veel elastische lagen (op plaatjes te zien als golvende draadjes)
  • Onderhouden de bloeddruk tussen cardiale contracties
  • Stuwen het bloed downstream naar de medium-sized arteriën
  • Aorta, aortaboog-arteriën, truncus pulmonalis, pulmonaal arteriën
  • Elastine zorgt voor elasticiteit → windketel effect
    • In de systole absorbeert de rek van de vaatwand bloeddruk krachten → de drukgolf van

HC24: Cardiovasculaire interactie

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de interactie tussen verschillende factoren die de cardiale functie beïnvloeden besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Onderdelen van het cardiovasculaire systeem

Het cardiovasculaire systeem bestaat uit:

• Een pomp
• Het hart (2 kamers en 2 boezems)
• Systematisch en pulmonair systeem
• Bloed

De hersenen zijn een belangrijke regelaar voor de homeostase van het cardiovasculaire systeem. Cardiovasculaire interactie beschrijft hoe het cardiovasculaire systeem wordt gekoppeld. 

Functie van het cardiovasculaire systeem

De functie van het cardiovasculaire systeem hangt van verschillende factoren af:

• Cardiale functie
  • Chronotropie: de snelheid waarmee het hart pompt
  • Dromotropie: de geleidingssnelheid van het hart
  • Intrinsieke factoren
    • Inotropie: vermogen van het hart om te contraheren (systolische functie)
      • Wanneer het hart gerelaxeerd is, is er weinig druk nodig om het hart te vullen
    • Lusitropie: vermogen van het hart om te relaxeren (diastolische functie)
  • Extrinsieke factoren
    • Preload: wandspanning tijdens de vulling → bepaalt de vulling van het hart
      • Als de preload hoog is, kan het hart zich verder vullen → het eind diastolische volume ligt hoger
    • Afterload: wandspanning tijdens de ejectie → de aortadruk
      • Als de aortadruk hoger ligt, stijgt de afterload → het eind systolische volume ligt hoger
• Vasculaire functie
  • Weerstand: relatie tussen de perfusiedruk en flow
    • Door aanpassing van de diameter van de vaten
    • Een kleine vaatweerstand heeft een hogere weerstand als gevolg
  • Compliantie: relatie tussen de hoeveelheid volume en de druk
• Bloed
  • Viscositeit
  • Bloedvolume

Veneuze return

Bij cardiovasculaire interactie is de cardiac output die gegenereerd wordt door het hart gelijk aan de veneuze return (hoeveelheid die door de organen gaat). De flow die door het hart gaat is gelijk aan de flow die terug naar het hart gaat. Er is dus een evenwichtssituatie.

Guyton model:

Deze evenwichtssituatie wordt beschreven in het klassieke Guyton model:

• Horizontale as: rechter atrium druk, deze bepaalt de cardiac output
• De veneuze return curve gaat omgekeerd
  • VR = dP/SVR = (MAP - CVP)/SVR

Het punt waar de twee curves kruisen, geeft de rechter atrium druk aan.

Slagvolume

Het slagvolume wordt als volgt berekend:

• SV = EDV - ESV
  • EDV = eind diastolische volume
  • ESV = eind systolische volume

Het slagvolume kan dus op twee manieren verhoogd worden:

• Door het

HC26: Humorale regeling

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de extrinsieke,humorale regeling en intrinsieke regeling van het cardiovasculaire systeem besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Regelsystemen

De meeste regelsystemen bestaan uit twee systemen:

• Eén systeem met een remmende werking
• Eén systeem met een stimulerende werking

Onder normale omstandigheden is er een balans tussen deze twee systemen. Zo wordt het hartritme bepaald door lichamelijke- en omgevingsomstandigheden (inspanning, snelle ademhaling, nadenken, etc.).

Verschillende processen kunnen beïnvloed worden door (para)sympathische invloeden:

• Inotropie: sympathisch
• Dromotropie: parasympathisch
• Chronotropie: sympathisch en parasympathisch
• Weerstand en capaciteit van de bloedvaten: sympathisch

Hormonen

Epinefrine:

Epinefrine (adrenaline) wordt onder sympathische stimulatie geproduceerd door de medulla van de bijnier. Er wordt ook een beetje norepenefrine gemaakt.

RAA-systeem:

Het Renine-Angiotensine-Aldosteron-Systeem loopt via de nieren. Het RAA-systeem heeft een sympathische invloed op het hart:

1. Bij hypotensie en hypoperfusie van de nier, of als er een sympathische stimulatie is, wordt renine geproduceerd
2. Renine stimuleert de omzetting van angiotensinogeen in angiotensine-1
3. ACE zet vervolgens angiotensine-1 om in angiotensine-2
4. Angiotensine-2 zorgt er via verschillende routes voor dat de bloeddruk omhoog gaat:
   • Dorst → meer drinken → meer volume van het bloed
   • Vasthouden van meer vloeistof door de nieren
   • Productie van aldosteron
   • Vasoconstrictie in het systemische vaatbed
   • Hypotonie van hart en vaten (op lange termijn)
     • Dit is een negatief effect

Atrium natriuretic peptide:

Atrium natriuretic peptide (ANP) wordt door het atrium geproduceerd. Dit gebeurt met name als de atria overrekt zijn (bijv. bij te hoge druk). ANP werkt op de nieren:

1. De renine release verlaagt
2. Angiotensine II gaat omlaag
3. Aldosteron gaat omlaag
4. De bloeddruk daalt → vasodilatatie.

Vasopressine:

De hypofyse produceert vasopressine, wat een sympathische werking heeft. Onder invloed van angiotensine-II vindt in de nieren vindt meer reabsorptie van vloeistof plaats. Hierdoor gaat het bloedvolume omhoog, wat leidt tot een hogere bloeddruk.

Concluderend:

Onder sympathische invloeden vinden een aantal processen plaats:

• Stijging van het bloedvolume
• Hogere cardiac output
• Hogere arteriële druk

Onder parasympathische invloeden vinden een aantal processen plaats:

• Daling van het bloedvolume
• Lagere cardiac output
• Lagere arteriële druk

Intrinsieke factoren

Intrinsieke factoren werken op lokaal niveau en kunnen voor verschillende organen een ander effect hebben:

• Autoregulatie
• Metabolisme
• Myogene factoren
• Endotheel
• Extravasculaire compressie

Autoregulatie:

Autoregulatie is het intrinsieke vermogen van het orgaan om ondanks een verandering in de perfusiedruk een constante flow van het bloed te onderhouden. Een orgaan zorgt

HC28: Bouw ademstelsel, klinische aspecten

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de medische beeldvorming van het ademhalingsstelsel aan de hand van een paar klinische voorbeelden besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Thoraxfoto

Op een echo zijn de longen niet goed weer te geven:

• De long bevat (normaal gesproken) vooral lucht
• De contouren van de long zijn wel zichtbaar

Bij pneumonie is er op een echo- en thoraxfoto meer wit aanwezig. Dit komt door de aanwezigheid van veel slijm.

Een thoraxfoto wordt gemaakt alsof de patiënt naar de arts kijkt. Het is van klinisch belang om de longen te kunnen lokaliseren:

• Ventraal liggen de boven- en middenkwab
• Dorsaal licht de onderkwab
• De ondergrens van de long is in rust de 6e rib
  • Hieronder ligt nog de pleura

Inademing

Bij inademing vinden een aantal processen plaats:

• De druk in de pleuraholte wordt sterker negatief → de long wordt hiernaartoe gezogen
• Het diafragma beweegt naar beneden → de longen kunnen zich vullen en groter worden
• De ribben bewegen zich omhoog → de longen kunnen zich vullen
• De externe tussenribspieren zorgen voor inspiratie
• De interne tussenribspieren zorgen voor expiratie
  • Expiratie gebeurt meestal passief

Om dit mogelijk te maken moet de long elastische eigenschappen hebben: de longen bestaan uit een groot elastisch netwerk.

Pneumothorax

Bij een pneumothorax is het mogelijk om de elasticiteit van zowel de long als de thorax waar te nemen. De long en thorax bevinden zich in rustpositie → de thorax is uiteengezet (breder) en de long kleiner → het rustvolume van de thorax is groot, het rustvolume van de long is klein. Er zijn tegengestelde krachten die elkaar evenwicht brengen: de long wil naar binnen trekken en de thoraxwand wil naar buiten trekken. Hierdoor ontstaat een klein beetje negatieve druk.

Bij pneumothorax is dit maar aan één kant aanwezig. Een klaplong op een aantal manieren herkend worden:

• Verhoogd middenrif
• Meer mediastinum aan de kant van de klaplong
• Verder uit-elkaar-staande ribben aan de kant van de gezonde long → de gezonde long probeert de compenseren voor de klaplong

Longkwabben

De long bestaat uit kwabben die door fissuren van elkaar zijn gescheiden. De 10 longsegmenten zijn door septa van elkaar gescheiden → heirdoor is er geen lucht- en bloeduitwisseling tussen de segmenten mogelijk.

Acinus

Een acinus is een groepje alveoli die door een beperkt aantal luchtwegen en kleine bloedvaten wordt voorzien. Een

HC30&31: Gaswisseling en -transport

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de uitwisseling en transport van O₂ en CO₂ van de atmosfeer naar het bloed uitgelegd
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Alveolair gastransport

Gastransport vindt in het menselijk lichaam op twee manieren plaats:

• Alveolair transport en diffusie van gassen (O₂ en CO₂)
  • A = alveolair
• Transport van gassen in het bloed
  • a = arterieel

Er is een ventilatie-perfusie verhouding. Druk kan op twee manieren uitgedrukt worden:

• 1 kPa = 7,5 mm Hg
• 1 mm Hg = 1,35 cm H₂O

Het drukverschil is de drijvende kracht voor verplaatsing van gas tussen compartimenten → gas diffundeert van hoge naar lage druk:

• De buitenlucht heeft op zeeniveau een zuurstofdruk (PO₂) van 20 kPa (150 mm Hg)
• In de mitochondriën is de zuurstofdruk bijna 0
• Bij transport door het lichaam wordt de druk steeds lager
• De alveolaire PAO₂ is lager dan de PO₂ in de buitenlucht → de concentratie van water en CO₂ is hier hoog → de buitenlucht mengt hiermee → de PAO₂ wordt minder

De alveolaire zuurstofdruk is te berekenen met de arteriële CO₂-druk en de inspiratoire O₂-druk:

• P_AO₂ = P_iO₂ - 1,25 x P_aCO₂
  • P_AO₂: de hoeveelheid zuurstof in de alveoli
  • P_iO₂: de hoeveelheid ingeademde zuurstof
  • P_aCO₂: de hoeveelheid CO₂ in arterieel bloed

Dit wordt afgeleid uit de wet van Dalton.

Diffusie en perfusie:

De wet van Fick beschrijft de diffusie:

• V = (D x A x (P₁ - P₂))/L²
  • D = diffusieconstante
  • A = area/oppervlak
  • P₁ - P₂ = het drukverschil
  • L = lengte/afstand

Het alveolaire gastransport kan beperkt worden door diffusie of perfusie (doorbloeding):

• Perfusielimitatie: als bij het gastransport tussen alveolus en capillair de zuurstof (P_AO₂ en P_iO₂) een evenwicht wordt bereikt → in het capillair is de PO₂ hetzelfde als in de alveolaire ruimte
  • Als het bloed sneller zou stromen, zou er geen zuurstof meer opgenomen kunnen worden
  • In het capillair wordt een evenwicht bereikt → transport verandert relatief weinig op diffusieveranderingen → perfusie geeft de beperking
  • Er wordt dus snel een evenwicht bereikt → er is reservetijd in de contacttijd
  • Perfusiegelimiteerd betekent: "afhankelijk van de perfusie"
  • Vindt plaats bij O₂ en CO₂
• Diffusielimitatie: een arteriole heeft een bepaalde tijd waarin het contact maakt met het longblaasje: zuurstof kan dan worden opgenomen → bij een toename van diffusie neemt het transport toe
  • In de capillair wordt geen evenwicht bereikt

HC34: Ademregulatie 2

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt uitgelegd hoe de ademregulatie tijdens de slaap verandert en worden een aantal ademhalingsstoornissen tijdens de slaap toegelicht
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Slaap

Slaap is een aan-uit fenomeen. Slaap is essentieel voor de gezondheid:

• De noodzakelijke slaapduur is 7,5-8.5 uur per 24 uur
• 1/3 van de populatie slaapt minder dan 6 uur per 24 uur
• Slaap sparen: als men weet dat hij weinig gaat slapen, werkt het om van tevoren slaap "op te sparen"
• Korte slaapduur wordt geassocieerd met:
  • Aanwezigheid van ernstige en persisterende slaapproblemen
  • Toegenomen morbiditeit en mortaliteit
  • Toegenomen slaperigheid
  • Afname van de performance

Slaapstadia:

De duur van verschillende slaapstadia verschilt per leeftijdsgroep. Oudere mensen slapen minder diep. Er zijn 4 slaapstadia:

1. N1: lichte slaap → sluimer
2. N2: lichte slaap → verlies van bewustzijn
3. N3: diepe slaap → niet meer reageren op de omgeving
4. R: REM-slaap → droomslaap

Ademhaling:

Tijdens de slaap verandert de ademhaling:

• De ventilatie neemt af: tijdens slaap verslappen de ademhalingsspieren
  • Lichte stijging in de CO₂, lichte daling in de O₂
  • Minimale daling van de saturatie
• Vernauwing van de bovenste luchtwegen
  • De musculus genioglossus en laterale pharynxwand verslappen en gaan naar binnen
• De kracht van de ademhalingsspieren neemt af

Er zijn veel slaapstoornissen. Een aantal hiervan zijn gerelateerd aan de ademhaling:

• Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS)
• Centraal slaapapneu syndroom (CSAS)
• Obesitas hypoventilatie syndroom

Centraal slaapapneu syndroom

Kenmerken:

• > 10 seconden geen luchtstroom
• Geen adempogingen
• Cheyne stokes ademhaling
  1. Er is een instabiele terugkoppeling van het ademcentrum → verhoogde CO₂-gevoeligheid
  2. Hyperventilatie
  3. Vertraagde circulatie (terugkoppeling)
  4. Afname van de buffercapaciteit
• Periodieke ademhaling: er is een afwisseling tussen toename van de ademhaling en het teugvolume, afname van ademhaling en het teugvolume en een periode van apneu
• Apneus duren 30 seconden tot 2 minuten
• Een crescendo-descendo grafiek
• Vaak gepaard met hartfalen
• Een beschadigd ademcentrum
• Ondine's curse: de CSAS gaat gepaard met hyperventilatie
  • Genetische afwijking waarbij er geen automatische ademhaling is → de patiënt is afhankelijk van de cortex → tijdens het slapen stopt de ademhaling 

Risicogroepen:

CSAS komt veel voor bij:

• Idiopathisch (de oorzaak is niet bekend)
• Medicatiegebruik (opiaten)
• Alcoholgebruik
• Mensen die zich bevinden op grote hoogte (er is een andere gasspanning in het bloed)
• Complexe slaapapneu (OSAS is ook aanwezig)

Behandeling:

Er zijn meerdere mogelijke behandelingen voor CSAS:

HC36: Roken, fysiologische effecten

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden de effecten van roken op het menselijk lichaam besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Samenstelling van een sigaret

Een sigaret bestaat uit een aantal (verslavende) stoffen:

• Teer
  • Samengesteld uit N, H, CO2en CO
  • Organische en anorganische deeltjes
  • Vele carcinogenen
• Nicotine
• CO
• NO2
• Ciliotoxische stoffen
  • O.a. blauwzuur (HCN)
• Metalen
  • 30 verschillende soorten, waaronder carcinogene zware metalen
• Radioactieve stoffen

Effecten van roken

Tijdens het roken worden neergeslagen deeltjes in de mond-keelholte doorgeslikt. Hoe kleiner deze deeltjes zijn, hoe meer distale depositie in de long → de long is een geweldig resorptie orgaan. Roken heeft verschillende effecten:

• Acute effecten
  • Nicotine
    • Geeft een prettig gevoel/opkikker in het centrale zenuwstelsel
    • Zorgt voor tachycardie op cardiovasculair niveau
    • Werkt verslavend (tot meer dan 6-7 sigaretten per dag)
      • Gaat op receptoren zitten, waardoor de receptoren steeds meer behoefte krijgen aan nicotine
  • CO
    • Bezet hemoglobine → HbCO
      • Hemoglobine heeft een hoge affiniteit voor CO → zuurstofopname vermindert
      • Zuurstof wordt moeilijker aan weefsels afgegeven
  • Diverse stoffen geven directe slijmvliesirritatie
    • Functieverlies van trilharen
    • Ontstekingen in de luchtwegen
• Lange termijn effecten
  • Ziekte veroorzakend
    • Hart- en vaatziekten
    • Carcinomen
      • Longcarcinoom
      • Hoofdhalstumoren
      • Bovenste tractus digestivus tumoren (inclusief pancreascarcinoom)
      • Blaascarcinoom
    • COPD
    • Pneumothorax
      • Treedt eerder op bij lange, dunne mensen
    • Enkele intersistiële longziekten (fibrose-achtige ontstekingsziekten in het longparenchym)
  • Ziekte verhevigend
• Meeroken
  • Toename van het risico op longkanker (2x)
  • Toename van het risico op COPD
  • Als ouders roken kan het kind astma en luchtwegklachten krijgen
  • Roken tijdens de zwangerschap veroorzaakt later klachten bij het kind

Longkanker:

Omdat bij roken de long constant wordt beschadigd, kan bij herstel mutaties ontstaan en wordt het DNA steeds slechter. Hierdoor kunnen carcinomen ontstaan. Een longcarcinoom gaat 4 stadia door:

1. In het eerste stadium is er alleen een primaire tumor
2. In het tweede stadium komen de kankercellen in de regionale lymfeklieren
3. In het derde stadium komen de kankercellen ook in de lymfeklieren in het mediastinum voor
4. In het vierde stadium komen er uitzaaiingen → de metastase

Bij metaplasie luisteren de kankercellen helemaal niet meer naar signalen van buitenaf. Ze hebben ook geen kenmerken meer van het weefsel.

Longkankergetallen:

• Incidentie in 2017: bijna 13.000 in Nederland
• Mortaliteit in

PD4: Hart-long interactie

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • Deze patiëntdemonstratie gaat over iemand die longkanker overleefd heeft
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Casus

Kenmerken van de patiënt:

• Man van ongeveer 70 jaar
• Werkte vroeger in de bouw
• Rookt vanaf zijn 14e
• Kreeg toen hij 54 jaar was last van het ophoesten van bloed → op een X-thorax bleek dat de man een uitgebreide vorm van longkanker had

Longkanker

Na de diagnose longkanker was de levensverwachting volgens de longarts een half jaar. Echter kromp de tumor kromp door chemotherapie, waardoor er een operatie kon plaatsvinden. De gehele rechterlong werd verwijderd met genezing als gevolg. Sindsdien leeft de patiënt al 18 jaar met één long. Hierdoor moet hij soms wat rustiger aan doen en heeft hij bij vochtig weer of verkoudheid meer klachten.

Het verwijderen van de rechterlong heeft meerdere gevolgen, die op een X-thorax zichtbaar zijn:

• Het diafragma ligt hoger
• Het mediastinum is iets naar rechts opgeschoven
• Er zit een knik in de trachea
• De linkerlong is verschoven richting de rechterhelft van de thorax

Bij kinderen heeft een longverwijdering minder gevolgen dan bij volwassenen. Bij volwassenen kan de long niet meer teruggroeien, waardoor de totale longcapaciteit halveert.

Hart-long interactie

De patiënt bezoekt regelmatige de cardioloog, omdat hij een paar jaar geleden een hartinfarct heeft gehad. Van tevoren had hij een aantal symptomen:

• Misselijkheid
• Overmatig zweten
• Pijn op de borst en onder de armen

Hij is toen met spoed naar het ziekenhuis gebracht.

COPD

De patiënt heeft ook een milde vorm van COPD. Hierbij worden normaal bètablokkers voorgeschreven, maar bij de patiënt was dit niet mogelijk. Dit omdat bètablokkers lijden tot bronchoconstrictie, wat zorgt voor extra ademproblemen. Daarom heeft de patiënt calcium-antagonisten als medicatie voor zijn COPD.

HC38&39: Microscopie en anatomie nieren

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de anatomie van de nieren op macro- en microscopisch niveau besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Functies

De nieren zijn essentieel voor de homeostase. Ze hebben meerdere functies in het lichaam:

• Uitscheiding van metabolieten en lichaamsvreemde stoffen
• Regulatie van de water- en elektrolytenbalans, osmolariteit, arteriële druk en zuur-base balans
• Secretie, metabolisme en uitscheiding van hormonen
  • Erytropoëtine (EPO)
    • Reguleert de aanmaak en afbraak van erytrocyten in het beenmerg
  • 1,25-dihydroxy
  • Vitamine D3
    • Zet vitamine D3 om in zijn actieve vorm
  • Renine

Topografie

De nieren liggen retroperitoneaal in het lichaam:

• Hoog in het abdomen, half onder rib 11 en 12
• De rechternier ligt vanwege de lever één wervel lager dan de linkernier
  • Linkernier: van T11 tot L2/3
  • Rechternier: van T12 tot L3/4 → ligt wat lager → makkelijker te palperen
• Vanaf de zijkant zijn de nieren niet te zien
• Retroperitoneaal achter de darmen, maag, duodenum en pancreas (secundair retroperitoneale organen)
• Ventraal voor de nieren liggen een aantal organen:
  • Rechternier:
    • Lever (bovenaan)
    • Duodenum (hilus)
    • Colon (midden)
  • Linkernier:
    • Maag (boven)
    • Milt (linksboven)
    • Pancreas (midden)
    • Colon descendens (linksonder)
• Dorsaal en craniaal van de nieren ligt het diafragma
• Bovenop de nieren liggen de bijnieren
• Het hilum is de plaats waar allerlei structuren in en uit de nieren gaan → staat in contact met het duodenum
• Inferior-dorsaal liggen twee spieren:
  • Musculus quadratus lumborum (achterste rugspier)
    • Ligt bij het midden van de nieren
  • Musculus psoas major
    • Ligt bij het hilum van de nieren: zorgt voor flexie van de bovenbenen
      • Hierover loopt de urineleider (ureter)
  • Tendon musculus transversus abdominis
    • Ligt in de rompwand ventraal voor de nieren
    • Dekt de buitenste zijde van de nieren
    • Tendon betekent pees

Omdat de peritoneaalholte lastig door te komen is, worden de nieren bij operaties vanaf de zijkant benaderd.

Bescherming

De nieren zitten vast in vetweefsel en bindweefsellagen:

• Perirenaal vet/capsula adiposa: structureel vetweefsel direct om de nieren
  • Houdt de nier op de goede positie in de bindweefsellaag
  • Zorgt ervoor dat de nieren niet naar beneden zakken (nefrotose/wandelende nier)
• Fascia renalis: zit rond het perirenale vet
  • Loopt ook om de bijnier heen
  • Loopt tot onderin het bekken → is daar open
  • Zit boven

HC41: Regeling van GFR en RBF

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt besproken hoe de GFR en RBF in de nieren wordt gereguleerd
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Modulatie

Verschillende factoren kunnen GFR en RBF moduleren:

• Cardiac output: effectief circulerend volume
• Factoren die de weerstand in de afferente en efferente glomerulaire arteriolen, en daarmee de hydrostatische druk in de glomerulus, moduleren
• Verandering in de filtratiebarrière
  • Bijv. schade aan de glycocalyxlaag

Verschillende factoren kunnen de klaring van een stof moduleren:

• Factoren die de RBF en GFR moduleren
• Verandering van de filtratiebarrière
• Tubulaire terugresorptie en excretie

Autoregulatie

De nier beschikt over een systeem waarmee de RBF en GFR over een brede range van arteriële bloeddrukken geregeld kunnen worden. De regeling van de RBF is erop gericht om de filtratiefunctie van de nier te waarborgen, voedingsfunctie is secundair. Er zijn twee vormen van autoregulatie die plaatsvinden rondom de macula densa:

• Myogene autoregulatie
  1. De bloeddruk neemt toe
  2. Het afferente bloedvat rekt uit
  3. De rekking wordt opgemerkt door de gladde spiercellen rondom de afferente arteriolen → ionkanalen in de gladde spiercel worden geopend
  4. Er komt een natrium influx → depolarisatie
  5. Voltage-gated calcium kanalen op het sarcoplasmatisch reticulum gaan open → binding aan actinefilamenten → spiercontractie
  6. De vaten gaan vernauwen om de plasmaflow constant te houden en om beschadiging te voorkomen
• Zonder myogene autoregulatie zou de plasmaflow exponentieel met de bloeddruk toenemen
  • Dit zou de capillairen beschadigen
  • Er zou onevenredige perfusie plaatsvinden
• Met myogene autoregulatie ontstaat er een weerstand, waardoor als de bloeddruk toeneemt de plasmaflow gelijk blijft → hierdoor is de perfusie in alle glomeruli gelijk
• Filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=kM4FaSOA-G0 → het is niet nodig het proces uit het hoofd te kennen, alleen dat zouttoevoer leidt tot samentrekking van de spiervezels
• Tubulo-glomerulaire feedback → mechanisme dat via "zout-sensing" verloopt
  1. De bloeddruk neemt toe
  2. Er komt meer NaCl in het kapsel van Bowman
  3. De macula densa meet de toename in NaCl → geeft het door aan de afferente arteriolen
  4. Er vindt vasoconstrictie in het afferente bloedvat plaats
• De hoeveelheid NaCl neemt recht evenredig met de GFR toe
• Filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=CF0Ahawshzg

Als de RPF afneemt, zal ondanks de autoregulatie de GFR afnemen. De FF (filtratiefractie) zal toenemen omdat de GFR minder afneemt dan de RPF. Als de bloeddruk lager wordt zal het afferente vat wijder worden en het efferente vat samenknijpen → de

HC43: Tubulaire functies - concentrering en verdunning urine

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden de functies van distale delen van het nefron en de verzamelbuis besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Distale nefron

Het distale nefron bestaat uit de distale tubulus en de verzamelbuis. In het distale nefron vindt minder resorptie plaats dan in het proximale nefron. In het distale nefron vindt minder resorptie plaats dan in de proximale tubulus:

• 9% van het natrium wordt geresorbeerd
• 19% van het water wordt geresorbeerd

Een aantal hormonen spelen hier een rol:

• ADH
  • Verhoogt de permeabiliteit voor water in de corticale en medullaire verzamelbuizen
  • Verhoogt de permeabiliteit voor ureum in de medullaire verzamelbuizen
• Aldosteron
  • Stimuleert de reabsorptie van Na⁺
  • Stimuleert de secretie van H⁺en K⁺

Distale tubulus

De distale tubulus is een voortzetting van het dikke opstijgende been van de lis van Henle. Hij grenst o.a. aan de vaatpool van de glomerulus. Hier wordt chloor gesenseerd door de macula densa. In de distale tubulus vinden 3 soorten transport plaats:

• Na⁺/Cl^- co-transporter in het apicale membraan
  • Bij het syndroom van Gitelman is er een dysfunctie van dit kanaal (stofwisselingsziekte)
• Cl^-kanaal in het basolaterale membraan

Er vindt ook chloor resorptie plaats. Omdat het transport gedreven is door energie, is het mogelijk zout te resorberen. Er vindt beperkt waterresorptie plaats omdat de permeabiliteit voor water laag is.

De reabsorptie kan door thiazide diuretica geïnhibeerd worden: de Na⁺/Cl^-co-transporters worden geblokkeerd waardoor er minder NaCl reabsorptie is.

Verzamelbuis

Na de distale tubulus komt de verzamelbuis. Deze begint bovenin (corticaal) en gaat richting het hilum. In de verzamelbuis vindt reabsorptie en excretie plaats:

• Reabsorptie
  • Water
    • Corticaal is er weinig permeabiliteit
    • Medullair is er veel permeabiliteit
    • De permeabiliteit wordt verhoogd door ADH
  • Ureum
    • Vooral in de medullaire verzamelbuizen
    • De permeabiliteit wordt verhoogd door ADH
  • Natrium (4%)
    • Wordt gestimuleerd door aldosteron
  • Chloride
    • Wordt aangedreven door de negatieve luminale gradiënt
• Excretie
  • Kalium
    • Hangt af van de luminale natriumconcentratie
    • Wordt gestimuleerd door aldosteron → leidt tot het openen van meer natriumkanalen
  • H⁺en NH4⁺
    • Hangt af van de zuur/base status van het lichaam

De excretie en resorptie vindt plaats in de "principal cell" (hoofdcel) van de verzamelbuis. Zo'n cel heeft een aantal eigenschappen:

• Apicaal:
  • ENa

HC45: Volumeregulatie

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt besproken hoe de nieren het volume reguleren
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Effectief circulerend volume

In tegenstelling tot de ECF is het effectief circulerend volume (EffCV/ECV) niet een meetbaar afzonderlijk compartiment in het lichaam. Het EffCV is het deel van de ECF dat zich in de bloedbaan bevindt en effectief de weefsels perfundeert. 

Normaal gesproken nemen de ECF en EffCV samen toe of af. Echter zijn er situaties, bijv. hartfalen, waarbij de ECF toeneemt maar de EffCV afneemt. Zo is bij een hartstilstand de EffCV 0.

Bloeddruk:

Volumeregulatie betreft de regulatie van het effectief circulerend volume en dus de regulatie van de bloeddruk en specifiek de regulatie van natrium filtratie, reabsorptie en excretie door de nier.

Modulatie van het EffCV leidt tot modulatie van het plasmavolume en daarmee van de cardiac output, die bepaald wordt door:

• EDV in de linkerventrikel
• Contractiekracht van de linkerventrikel
• Hartfrequentie
• Bloeddruk = cardiac output x perifere vaatweerstand

Natriumionen:

Zoals eerder is vastgesteld beïnvloedt het toevoegen of verwijderen van natrium het ECF. Het lichaam hanteert een bepaalde natriumbalans:

1. Via eten komt gemiddeld 120 mmol natrium per dag binnen
2. 110 mmol wordt geabsorbeerd in de darmen, 5-10 mmol verlaat het lichaam via de ontlasting
3. In de ECF zit 2450 mmol natrium, in de ICF zit 375 mmol natrium
4. 10-15 mmol natrium wordt uitgezweet
5. Per dag wordt 2500 mmol gefiltreerd, waarvan 25.400 mmol wordt gereabsorbeerd
6. 100 mmol verlaat via de urine het lichaam

Sensoren

Er zijn 3 groepen sensoren die veranderingen in volume waarnemen en betrokken zijn bij volumeregulatie:

• Centrale vasculaire sensoren
  • Lage druk → heel belangrijk
    • In de atria
    • In de pulmonale vasculatuur
  • Hoge druk → belang hangt af van de volumestatus
    • In de carotiden
    • In de aortaboog
    • In het juxtaglomerulaire apparaat (macula densa)
• Sensoren in het CZS → minder belangrijk
• Sensoren in de lever → minder belangrijk

Regulatie van de EffCV

Er zijn verschillende efferente paden die de EffCV bij reguleren:

• RAAS (renine-angiotensine-aldosteron systeem)
  • Vanuit de renale baroreceptoren en het juxtaglomerulaire apparaat bij een lagere GFR → minder zout → minder renine
• Sympathische zenuwstelsel
• ANP (atrial natriuretic peptide) → vasodilatatie
  • Worden geïnhibeerd door atriale myocyten
• ADH (antidiuretic hormoon)
  • Wordt bij dalende bloeddruk afgegeven in het brein

Het RAAS:

Bij lage bloeddruk wordt het RAAS geactiveerd.

HC47: Zuur-base en kaliumregulatie

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt besproken hoe de nieren het kaliumgehalte reguleren
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Functies

Kalium is een erg belangrijke stof in het lichaam. De nieren spelen een belangrijke rol in de kaliumhuishouding. Bij nierfalen kan er een verstoorde kaliumbalans ontstaan. Naarmate de nierfunctie achteruitgaat, neemt de kans op cardiovasculaire schade toe. Kalium heeft verschillende functies:

• Celvolume
  • Kalium bevindt zich vooral intracellulair → slechts 2% van het kalium is extracellulair aanwezig
    • Dit is in tegenstelling tot natrium, wat zich vooral extracellulair bevindt
• Regeling van de pH
  • Bij acidose zullen H⁺-deeltjes zich verplaatsen van extracellulair naar intracellulair → kalium zal zich verplaatsen van intracellulair naar extracellulair → hyperkaliëmie
    • Hyperkaliëmie leidt ook tot acidose
  • Bij alkalose zullen H⁺-deeltjes zich verplaatsen van intracellulair naar extracellulair → kalium zal zich verplaatsen van extracellulair naar intracellulair → hypokaliëmie
    • Hypokaliëmie leidt ook tot alkalose
• Functionering van pompen en enzymen
• DNA-synthese
• Actiepotentialen

Kaliumconcentratie

Kalium komt op 2 manieren in het lichaam:

• Productie door de spieren
• Voedselinname

In totaal is de kaliumconcentratie 50 mmol/kg lichaamsgewicht, bijv. 3500 mmol voor iemand van 70 kg. Kalium bevindt zich intra- en extracellulair:

• 98% van het kalium is intracellulair
  • [K⁺] = 140 mmol/L
• 2% van het kalium is extracellulair
  • [K⁺] = 4 mmol/L
    • [K⁺] > 5 mmol/L → hyperkaliëmie
    • [K⁺] < 3,5 mmol/L → hypokaliëmie

Membraanpotentiaal

Dankzij de aanwezigheid van een Na⁺/K⁺ATPase pomp kan een membraanpotentiaal gecreëerd worden:

• 3 deeltjes natrium worden de cel uitgepompt
• 2 deeltjes kalium worden de cel ingepompt

→ Er wordt een negatieve gradiënt in de cel gecreëerd: de elektrochemische gradiënt.

Hyper- en hypokaliëmie

Invloed op het hart:

Zowel hyper- als hypokaliëmie leiden tot hartritmestoornissen:

• Bij een laag kaliumgehalte wordt de rustpotentiaal negatiever → er is een groter stimulus nodig om de drempelpotentiaal te halen
  • Er ontstaan verlaagde T-golven en ST-segmenten → ritmestoornissen
• Bij een hoog kaliumgehalte wordt de rustpotentiaal minder negatief → snelle natriumkanalen worden geïnactiveerd → depolarisatieproblemen
  • Op het ECG is dit te zien als spitse T-golven en een groot PR-interval → ventrikelfibrilleren

Oorzaken:

Oorzaken van hypokaliëmie:

• Tractus digestivus
  • Braken
  • Diarree
• Drugs
  • Thiazide
  • Lisdiuretica
  • Osmotische diuretica
  • Penicilline
• Intracellulaire shifts
  • Alkalose (H⁺eruit, K⁺erin)
  • Te

HC49: Van fysiologie naar kliniek

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden een aantal reeds besproken onderwerpen herhaald en wordt een verband tussen nierfysiologie en klinische aspecten van de nieren gelegd
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Fysiologie

De nieren hebben verschillende functies:

• Renale bloedflow
• Glomerulaire filtratie (GFR)
• Tubulaire functies
  • Terugresorptiefunctie (glucose, natrium, bicarbonaat, etc.)
  • Urine concentrering en verdunning
  • Uitscheidende functie (H⁺, K⁺, kreatinine)
• Endocriene functies
  • Activatie van vitamine D, renine, EPO

Enkele feiten van de nierfysiologie:

• De nieren vormen 0,4% (150 gram per stuk) van het totale lichaamsgewicht
• 20% van de cardiac output gaat naar de nieren → per minuut stroomt er 1 L bloed door de nieren
• Er stroomt 40x zoveel bloed door de nieren als door andere weefsels → niet voor oxygenatie en voeding, maar voor het bereiken van een adequate GFR
• Er zijn 0,8-1,2 miljoen nefronen per nier
• In de 36ste week van de zwangerschap is de nier volledig ontwikkeld
• 25% van renale bloed flow = de GFR
• De GFR is 125 mL/min of 150-200 L per dag → mL/min/1,73 m²
  • Gezonde jonge mannen: 130 mL/min
  • Gezonde jonge vrouwen: 120 mL/min
  • Jaarlijks na de leeftijd van 40 jaar neemt de GFR met 1 mL/min/1,73 m² af
• De urine output is 1,5-2L per dag

Formules

Er zijn verschillende formules om de klaring te berekenen:

• Algemene klaringsformule:
  • (U x V)/P
• De 24-uurs kreatinineklaring kan als volgt berekend worden:
  • ((urine kreatinine x 1000)/serum kreatinine) x (24-uurs volume/1440)
    • Urine kreatinine in mmol/L
    • Serum kreatinine in micromol/L
    • 24-uurs volume in mL
  • Beperkingen
    • Vraagt veel van de patiënt → de patiënt moet zelf zijn urine verzamelen
    • Verzamelfouten
  • Deze formule moet bekend zijn op het tentamen
• MDRD-formule (mL/min/1,73 m²) kan de GFR berekenen:
  • 175 x (serum kreatinine/88,4)^-1,154x leeftijd^-0,203x Y x Z
    • Serum kreatinine in micromol/L
    • Y = 0,742 als vrouw
    • Z = 1,210 als Afrikaans-Amerikaans
  • Beperkingen
    • 95% betrouwbaarheidsintervallen zijn vrij ruim
    • Onbetrouwbaar bij een klaring van >60 mL/min
    • Gevalideerd voor de patiëntengroep 18-69 jaar
    • Gecalibreerde kreatinine bepaling → elk laboratorium heeft zijn eigen referentiewaarden
• Cockcroft & Gault-formule (mL/min) kan de GFR berekenen:
  • ((140-leeftijd) x lichaamsgewicht)/(serum kreatinine x R)
    • Lichaamsgewicht in kg
    • Serum kreatinine in micromol/L
    • R(man) = 0,86
    • R(vrouw) = 1,01
  • Beperkingen
    • Overschatting nierfunctie bij overgewicht
    • Niet geschikt voor

HC51: Hypertensie, cardiovasculaire en pulmonale aspecten

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de invloed en mechanisme van hypertensie op het hart en de longen besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Prevalentie

Hypertensie is een verhoogde bloeddruk. Er is sprake van hypertensie as de systolische bloeddruk hoger is dan 140 en de diastolische hoger dan 90 is. De prevalentie van hypertensie is erg hoog:

• Bij personen in de leeftijdscategorie tussen de 70-75 jaar heeft 50% last van hypertensie
• Naarmate de leeftijd stijgt, stijgt de prevalentie van hypertensie → bij oudere mensen is de prevalentie hoger
• In 80-90% van de gevallen is er sprake van primaire hypertensie, in 10-20% van de gevallen is er sprake van secundaire hypertensie

Primaire hypertensie

Secundaire hypertensie kan goed verklaard worden. Oorzaken zijn een te snel werkende schildklier, OSAS, nierfalen, et cetera. Bij primaire hypertensie is de oorzaak niet helemaal duidelijk.

Onder primaire hypertensie vallen verschillende factoren:

• Genetica
  • Komt het meer voor in dezelfde familie?
  • Is er een genetische oorzaak?
  • Zijn de omgevingsfactoren hetzelfde?
• Geboortegewicht
  • Onduidelijk mechanisme
  • Mogelijk door andere vaatwandstructuur en hormoonhuishouding
• Omgeving
  • Obesitas
  • Alcoholconsumptie
  • Na⁺ inname → vergroot ECV
  • Stress → kortdurende hypertensie
• Insulineresistentie
  • Hoog insuline
  • Hoog lipidengehalte
  • Obesitas

Gevolgen

Hypertensie heeft nadelige gevolgen voor:

• Het hart
  • Hartfalen → de kans is 2-3x zo groot
  • Hypertrofie: het vergroten van de hartwand zonder dat de kamers groter worden
• De hersenen
  • Herseninfarct/TIA → de kans is 6x zo groot
• De vaten
  • Atherosclerose → de kans is 2x zo groot

Hypertensie en het cardiovasculair systeem

Vasculaire disfunctie:

Door hypertensie raakt de vaatwand beschadigd, waardoor atherosclerose ontstaat:

1. De hypertensie beschadigt het endotheel
2. De NO-productie gaat omlaag
3. Het vermogen van het vat om te verwijden neemt af
4. Er komen receptoren vrij die gezien worden door monocyten 
5. Monocyten komen door de vaatwand in de tunica media terecht
6. Monocyten vormen zich om tot macrofagen
7. Macrofagen kunnen cholesterol opnemen en ontstekingsfactoren produceren
8. Er ontstaat inflammatie en proliferatie van gladde spiercellen → er ontstaat een atherosclerotische plak

Kleine vaten:

Vooral in de arteriolen (de weerstandsvaten) speelt de vaatvernauwing een rol. Door proliferatie van gladde spiercellen ontstaat er wandverdikking en dus lumenvernauwing. Gevolgen zijn een hogere perifere weerstand en hypertensie. Hierdoor kan atherosclerose ontstaan.

Grote vaten:

Voorbeelden van grote vaten zijn:

• Coronairen
• Carotis
• Aorta
• Femoralis

Hier speelt de

HC53: Evaluatie verslag roken

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden de verschillende interventies voor roken besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Verslaving

Nicotine bereikt binnen 7 seconden het onderste gedeelte van de hersenen: het reptielenbrein. Hierdoor ontstaat een plezierig gevoel, maar ook een hunkering. Deze hunkering wordt tegengewerkt door nicotine → een negatieve beloning. Door verslaving aan nicotine is het erg moeilijk om te stoppen met roken. Ook zijn er marketingsstrategieën van de tabaksindustrie die de verleiding groter maken.

Keuzes worden niet altijd bewust afgewogen. Informatie kan op verschillende manieren verwerkt worden. Als iemand geen uitgesproken mening over iets heeft, wordt de perifere route gevolgd. Deze is afhankelijk van:

• Uiterlijk
• Bron
• Etc.

Zo zijn bijv. puber makkelijk over te halen.

Determinanten

Er zijn veel determinanten die rookgedrag beïnvloeden:

• Sociaal-cognitieve factoren
  • Attitude
  • Subjectieve nrm
  • Eigen effectiviteit/ervaren van controle
  • Risicoperceptie
  • Sociale steun
• Sociaal-economische factoren
  • Inkomen/financiële zorgen
  • Soort werk
  • Geen werk
  • Opleiding
• Sociaal-demografische factoren
  • Culturele normen
  • Geslacht
  • Leeftijd
• Contextuele factoren
  • Beschikbaarheid
  • Stressoren
  • Woonomgeving
  • Binnen huizen
  • Etc.

Preventie

Rookpreventie heeft 3 doelen:

• Stoppen met roken bevorderen
• Binnen met roken voorkomen
• Beschermen tegen meeroken

In het nationaal preventieakkoord is afgesproken dat men gaat proberen om de prevalentie van roken zoveel mogelijk te laten afnemen. Het doel is een rookvrije generatie. Er zijn verschillende methoden om roken te voorkomen.

Methode 1: Regelgeving, handhaving en beleid

Sinds 20 mei 2016 zijn er nieuwe wetten en regels op het gebied van:

• Ingrediënten en emissies van tabaksproducten
• Etiketten en verpakkingen van tabaksproducten, kruidenrookproducten, e-sigaretten en navulverpakkingen
• Informatieverstrekking door producenten, importeurs en distributeurs aan de Europese Commissie en de overheid
• Verkoop op afstand (bijv. internetverkoop) van tabaksproducten, e-sigaretten en navulverpakkingen

Voorbeelden van deze methode zijn:

• Blootstelling tegengaan door horecaverbod
  • Geeft minder druk om te roken
  • Draagt bij aan het veranderen van de norm
  • Populatiemaatregel
  • Preventie beginnen, bevorderen stoppen
  • Beschermen van niet-rokers
• Leeftijdsgrens <18 jaar
  • Uitstel: minder rokers en minder verslaving
  • Verminderen van groepsdruk
• Nieuwe regels bij e-sigaretten
  • Verbod verkoop <18 jaar
  • Verbod reclame
  • Verminderen sociale invloed
  • Verminderen beschikbaarheid
• Etikettering en verpakkingen
  • Afschrikwekkende plaatjes
  • Plain packaging
• Verbod op reclame
  • Verbod op reclame laat percentage rokers met 1,5% dalen
    • Vooral de stopkans wordt groter
• Prijsverhoging en verhogen accijns
  • Effectieve maatregel als de prijsstijging groot genoeg

HC55: Hartfalen, klinisch

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college worden de klinische aspecten van hartfalen op hart- en longniveau besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke vragen behandeld

Ademregulatie

Slaapapneu:

Bij hartfalen ontstaat er mogelijk een centraal of obstructief slaapapneu. Iemand met hartfalen heeft een toegenomen circulatietijd. Veranderingen in de PO2en PCO2komen verlaat bij het ademcentrum, waardoor het ademcentrum hier verkeerd op reageert. Hierdoor ontstaat de verkeerde actie op het verkeerde moment. Er is een instabiele chemoreflex. Als gevolg hiervan kan hypocapnie ontstaan.

NIV (non invasive ventilation (bijv. CPAP)), is een behandeling die bij apneu toegediend kan worden. Het is een ademhalingsondersteuning die kan voorkomen dat mensen aan een ademhalingsmachine gelegd moeten worden. Deze is met name nuttig bij hypercapnie. Het effect op de mortaliteit is nog onduidelijk.

Obstructief en restrictief:

Qua volumes zijn er 2 stoornissen in de longen:

• Obstructief: vernauwde luchtwegen
  • Lager volume omdat de buisjes te klein zijn
  • Vitale capaciteit is gelijk of kleiner, neemt niet gelijk met de FEV1 af
• Restrictief: afgenomen longinhoud → kleinere TLC
  • Lager volume
  • Vitale capaciteit gaat evenveel omlaag als de FEV1

Cardiogeen longoedeem:

Hartfalen hebben effect op de mechanica van de long:

1. Omdat er te veel bloed aanwezig is, gaan de capillairen wijd openstaan of ontstaat er een oedeem
2. De normaal soepele long wordt een stuk stijver
3. Het oedeem krijgt effect op de gaswisseling omdat er grotere afstand tussen de alveoli en het bloed is

Longoedeem is een restrictieve stoornis:

• Er ontstaat hypoxemie in het bloedgas → de diffusie is afgenomen en er is een VQ-mismatch
• Indien zeer ernstig is er ook hypercapnie
• CO-diffusie
  • Bij acute gevallen normaal/toegenomen
  • Bij chronische gevallen afgenomen
• Soms ontstaan er prikkels voor pulmonale hypertensie
  • Meestal is de oorzaak voor pulmonale hypertensie linkerventrikelfalen

Systolische en diastolische hartfalen

• Systolisch hartfalen: verminderde contractiekracht
  • De EF is verminderd
  • Kenmerken
    • Treedt vaker op bij een jonge populatie en mannen
    • Ischemisch hartlijden
    • Weinig comorbiditeit
    • Cardioloog
    • Evidence based behandeling
    • Evidence based behandeling
  • Oorzaken
    • Hartschade door een myocardinfarct
      1. De kransslagaders gaan dichtzitten
      2. De hartspier sterft af
      3. De pompfunctie verminderd
    • Cadiomyopathie: ziekten van de hartspier (bijv. ontstekingen)
      • Zichtbaar op de Frank Starling Curve:
        1. Het slagvolume gaat omlaag
        2. De CO gaat omlaag
        3. Het effectief circulerend volume gaat omlaag
        4. Frank Starling Curve schuift omlaag
        • Een deel van het bloed blijft achter in de

Deeltoets 24 februari 2020

Vragen

1. Een piloot bevindt zich in een sportvliegtuig op grote hoogte. In het vliegtuig wordt de zuurstofconcentratie van de lucht kunstmatig op 60% gehouden. De barometerdruk (dat is ook de luchtdruk in het vliegtuig) is 350 mmHg. De lichaamstemperatuur van de piloot is 37 graden. 

NB: De verzadigde waterdampdruk (de partiële druk van water in lucht) bij 37 graden is 47 mmHg. 

Wat is de partiële zuurstofdruk in de luchtwegen, de zogenaamde 'inspired oxygen pressure' PiO2, van deze piloot?

1. Minder dan 100 mmHg
2. Tussen 100 en 150 mmHg
3. Tussen 200 en 250 mmHg
4. Tussen 250 en 300 mmHg
5. Meer dan 300 mmHg

2. Een regelsysteem waarbij de geregelde grootheid ('het uitgangssignaal') proprtioneel varieert met het ingangssignaal noemt me ook wel een servosysteem.

Welk type regelsysteem is dit?

1. Open regelsysteem
2. Gesloten regelsysteem met positieve terugkoppeling
3. Feed forward regelsysteem
4. Gesloten regelsysteem met negatieve terugkoppeling

3. Een onderzoeker doet metingen bij een patiënt. De aorta van de patiënt heeft een unstressed volume van 800 ml en een compliantie van 200ml/mmHg. De druk in de aorta is 5 mmHg. Door sympathische activatie halveert zowel het unstressed volume als de compliantie van de aorta en de druk stijgt van 5 naar 8 mmHg.

Neemt hierbij (blijkbaar) het totale bloedvolume in de aorta af of toe?

1. Neemt af
2. Neemt toe

Hoeveel neemt hierbij (blijkbaar) het totale bloedvolume af of toe?

1. 100 ml
2. 200 ml
3. 300 ml
4. 400 ml
5. 500 ml
6. 600 ml

4. Een oplossing heeft een pH van 8. Wat is de verhouding tussen het aantal H⁺ionen en het aantal OH^- ionen in deze oplossing?

aantal H⁺ ionen : aantal OH^- ionen

1. 1 : 100
2. 1 : 1000
3. 1 : 10000
4. 100 : 1
5. 1000 : 1
6. 10000 : 1

5. Een aanvoerend vat splitst zich in drie parallele takken die daarna weer samentrekken in een afvoerend vat (situatie 1). De twee bovenste van de parallele takken hebben beide dezelfde weerstand (R), de weerstand van de onderste parallelle tak is het dubbele (2R). De flow in het aanvoerende vat is 300 ml/min. Dan wordt één van de bovenste takken geblokkeerd. De flow in het aanvoerende vat blijft 300 ml/min (situatie 2).

Hoe verandert de flow in de onderste tak, van situatie 1 naar situatie 2?

1. Niet, de flow blijft gelijk
2. Neemt toe met 20 ml/min
3. Neemt toe met 30 ml/min
4. Neemt toe met 40 ml/min
5. Neemt toe met 60 ml/min
6. Neemt toe met 80 ml/min

6. Aminozuren, glucose en vetzuren zijn de belangrijkste metabole substraten voor hartspiercellen. Bij aerobe verbranding leveren deze substraten energie. Markeer vier incorrecte beweringen over de aerobe verbranding van deze substraten.

NB: je krijgt alleen 1 punt als beide antwoorden goed zijn.

1. Verbranding van aminozuren kost, per gram, meer zuurstof dan verbranding van vetzuren
2. Verbranding van vetzuren kost, per gram, meer dan verbranding van glucose
3. Verbranding van elk van deze substraten kost, per gram, ongeveer evenveel zuurstof
4. Verbranding van aminozuren levert, per gram, meer energie dan verbranding van vetzuren
5. Verbranding van

Proeftoets ademhaling

1. Bij een vrouw uit Sierra Leone wordt tuberculose vastgesteld in de apex van een onderkwab. Waar is dat bij lichamelijk onderzoek aan de thorax vast te stellen?

   1. onder de clavicula
   2. boven de clavicula
   3.  mediaal van de scapula
   4. caudaal van de scapula

2. Een soldaat wordt na een ongeval zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Men constateert aldaar een hoog-thoracale dwarslesie, omdat hij caudaal van dat niveau geen gevoel heeft en verlamd is. Hij kan wel nog gewoon ademen. De volgende drie vragen gaan over deze casus. Uit het feit dat deze man nog gewoon kan ademhalen is af te leiden dat de volgende zenuw of zenuwstructuur nog intact is:

   1. n. phrenicus 
   2. n. subcostalis
   3. n. vagus (X) 
   4. truncus paravertebralis

3. Op de thoraxfoto blijkt de hele linker long beschaduwd. Daar de man ook bloed heeft opgegeven vreest men voor een longbloeding. De longarts wordt gevraagd om een bronchoscopie te verrichten (luchtwegen van binnen bekijken met een optisch instrument). Hierbij hoest de man niet; er wordt geen letsel waargenomen van de grote luchtwegen, maar er sijpelt bloed in de rechter hoofdbronchus vanuit de long hetgeen het vermoeden op een longbloeding bevestigt. De achterwand van de trachea vertoont bij de bronchoscopie een normale mobiliteit; waaruit bestaat dit deel van de trachea vooral ?

   1. dwarsgestreept spierweefsel
   2. elastisch bindweefsel 
   3. glad spierweefsel 
   4. losmazig bindweefsel 

4. De behandelend arts percuteert de thorax beiderzijds; hierbij beoordeelt hij het geluid wanneer de thorax wordt beklopt. Bij het gemanoeuvreer komt de patiënt af en toe op de rechterzij te liggen. Telkens blijkt dat in die houding de aan de vinger gemeten zuurstofsaturatie van het bloed stijgt. Wat verklaart de verbetering van de zuurstofsaturatie in rechter zijligging?

   1. de bloeding in de linkerlong wordt minder 
   2. de linker long kan beter ventileren 
   3. de ventilatie-perfusie verhouding verbetert 
   4. dit is het effect van de stabiele zijligging 

5. Door welke cellen worden de trilhaardragende cellen van het respiratoire epitheel vervangen op plaatsen in de luchtwegen waar zij beschadigd raken?

   1. basale cellen
   2. plaveisel epitheelcellen
   3. kraakbeencellen
   4. slijmbekercellen

6. In welk bloedvat van een foetus is het zuurstofgehalte het hoogst?

   1. arteria pulmonalis
   2. arteria umbilica
   3. vena umbilicalis
   4. vena pulmonalis

7. Bij een chirurgische verwijdering van een long moet behalve de longhilus ook het ligamentum pulmonale worden doorgesneden. Wat is dit ligament?

   1. deel van het centrum tendineum
   2. deel van de fascia thoracica interna
   3. mediastinale bindweefselstrook
   4. pleura-duplicatuur

8. Welke druk is 0 na een rustige uitademing?

   1. pleuradruk 
   2. intra-alveolaire druk 
   3. transpulmonale druk 

9. Welke bewering is in ieder geval juist over iemand met een toegenomen longinhoud, ongeacht de oorzaak?

   1. de ventilatie is toegenomen
   2. de compliantie is afgenomen
   3. de TLC is toegenomen

10. Een man van 24 jaar heeft een ernstige astma aanval. Bij inspectie is een duidelijke hyperinflatie van de thorax te zien. Waardoor neemt zijn ademarbeid toe?

    1. afname longcompliantie en afname luchtwegweerstand
    2. afname longcompliantie en toename luchtwegweerstand
    3. toename longcompliantie en afname luchtwegweerstand
    4. toename longcompliantie en