Artikelsamenvatting bij De “gratis” telefoon die niet gratis was... en dat toch werd? van Hebly en Tillema

‘Wat werd er bepaald in Lindorff/ Nazier?’

In het arrest Lindorff/ Statia heeft de Hoge Raad bepaald dat een telefoonabonnement waarbij aan de consument een gratis telefoon is verstrekt, in beginsel te kwalificeren is als een koop op afbetaling, waarbij een krediettransactie en een kredietovereenkomst van toepassing is, welke vernietigd kan worden indien dit in strijd is met de toepasselijke wetgeving. In het arrest Lindorff/ Nazier heeft de Hoge Raad bepaald dat dergelijke overeenkomsten ook ambtshalve vernietigd kunnen worden.

Wat werd er bepaald in Lindorff/ Statia?

De Hoge Raad werd in dit arrest de vraag voorgelegd of een telefoonabonnement inclusief toestel kon worden aangemerkt als een consumentenkrediet of als koop op afbetaling in de zin van artikel 7A:1576 BW. Nu de abonnementsgelden strekken tot afbetaling van de koopprijs van de mobiele telefoon, moet een telefoonabonnement inclusief toestel worden aangemerkt als een kredietovereenkomst. De consument kan hierdoor de overeenkomst vernietigen, tenzij de verkoper kan bewijzen dat het toestel echt gratis was. De overeenkomst kan in stand blijven wat betreft de telecommunicatiedienst, maar kan worden vernietigd ten aanzien van het toestel.

Wat was het gevolg in Lindorff/ Nazier?

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat wanneer een overeenkomst slechts een all-inprijs vermeldt, er niet voldaan is aan de wettelijke vereisten dat de te betalen prijs voor de telefoon afzonderlijk moet worden vermeld in de zin van artikel 7:61 lid 2 BW. Indien de overeenkomst daarmee als kredietovereenkomst moet worden aangemerkt, dient de rechter ambtshalve te toetsen of de partijen hebben voldaan aan de wettelijke vereisten, waarna de overeenkomst eventueel ambtshalve kan worden vernietigd. Als gevolg daarvan zal de telefoonaanbieder het deel wat de consument heeft betaald voor de koop van het toestel moeten retourneren, waarna de consument het toestel in de staat waarop die in dat moment verkeert, terug dient te geven.

Welke verplichtingen ontstaan er na vernietiging?

De aanbieder moet bij een gedeeltelijke vernietiging teruggeven wat hij in verband met het toestel heeft ontvangen, maar de belcomponent blijft wel geldig, waardoor de consument daarvoor nog wel dient te betalen. Aangezien het in veel gevallen onduidelijk is wat de prijs voor de belcomponent was, kan aansluiting worden gevonden in artikel 7:4 BW, welke bepaalt dat de consument een redelijke prijs verschuldigd is.

Hoe wordt de redelijke prijs vastgesteld?

De redelijke prijs kan worden gevonden door de prijs te vergelijken met het sim-onlytarief, door de verkoopwaardemethode te hanteren of door een gecombineerde methode te gebruiken. Bij de sim-onlymethode wordt de belcomponent gelijkgesteld aan het sim-onlytarief en kan aan de hand daarvan ook het toestelcomponent worden berekend. Bij de verkoopwaardebenadering wordt de toestelcomponent gelijkgesteld aan de verkoopwaarde van het toestel ten tijde van het aangaan van de overeenkomst en bij de gecombineerde methode worden zowel de verkoopwaarde, als de prijzen van een vergelijkbaar sim-onlyabonnement gebruikt.

Welke verplichtingen ontstaan er voor de consument?

De consument zal het telefoontoestel terug moeten geven. De Hoge Raad heeft bepaald dat de staat waarin de telefoon op dat moment verkeert voldoet, aangezien de consument geen rekening behoefde te houden met een teruggaveverplichting. De vermindering van de waarde vanaf het moment dat de consument met de teruggaveverplichting bekend is geworden, komt wel voor rekening van de consument. Indien de consument het toestel niet wenst terug te geven, is hij verplicht om een schadevergoeding ter hoogte van de toestelwaarde te betalen. Die vergoeding kan worden verrekend met hetgeen de aanbieder aan de consument dient terug te betalen. De consument zal dan wel eerst in verzuim moeten verkeren. Indien teruggave niet blijvend onmogelijk is, dient er eerst een schriftelijke ingebrekestelling te worden verstuurd. Wanneer de consument niet meer over het toestel beschikt, dient de dagwaarde te worden vastgesteld als schadevergoeding.

Wat zijn de consequenties van Lindorff/ Nazier?

Het Landelijk Overleg Vakinhoud Civiel en Kanton ontwierp twee routes voor het vaststellen van de schadevergoeding. Volgens de lange route wordt er een redelijke wettelijke schadevergoeding berekend en volgens de korte route wordt de bedongen schadevergoeding gematigd, zodat deze niet langer onredelijk is. Bij de lange route werd de abonnementsprijs gesplitst in een belcomponent en een toestelcomponent en bij de korte route beperkte de aanbieder de vordering tot 75% van de resterende abonnementstermijnen.

Is de consumentenbescherming doeltreffend?

Vernietiging van de overeenkomst is naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar, nu de aanbieder niet heeft voldaan aan de wettelijke verplichtingen. Dat de consument nu in sommige gevallen de beschikking heeft gekregen over een toestel zonder daarvoor te hoeven betalen, doet daar niets aan af. Doeltreffende consumentenbescherming brengt echter ook met zich mee dat de kwaliteit van de belangenbehartiging wordt gewaarborgd.