Begrippenlijst en TentamenTests bij Jeugdrecht aan de Universiteit Utrecht

Adolescentenstrafrecht

Recent kabinetsvoorstel waarbij er extra aandacht wordt geschonken aan jongvolwassen delinquenten.

Reveil

Nadruk op erfzonde en een strenge benadering van het kind.

Verlichte geesten die zich verenigden in de Maatschappij tot Nut van ’t algemeen.

Zij geloofden in de neiging tot het goede van het kind en hechten waarde aan pedagogische tolerantie.

Prudente overheid

Terughoudende overheid als het gaat om pedagogische waardeoordelen. Maar wel een heldere grondslag voor mogelijk ingrijpen in de opvoeding, namelijk waar het aantoonbaar ernstig mis dreigt te gaan.

Smalle politieke moraal

Enerzijds een pacificerende taak richting grote verschillen in pedagogische opvattingen om van daaruit anderzijds met kracht en precisie te kunnen formuleren waar we het over eens zijn.

Opvoedingscanon

Een vlot geschreven vademecum met een heel scala aan wetenschappelijke feitjes, weetjes en inzichten omtrent de ontwikkeling van kinderen en enkele do’s en don’ts omtrent pedagogische vaardigheden.

Is/ought probleem

Het opvoedingscanon laat geheel onverlet dat in Nederland nog steeds zeer uiteenlopend wordt gedacht over opvoedingsdoelen en opvoedingswaarden.

Schadebeginsel

Er dient en er kan slechts met dwang in de opvoedingssituatie worden ingegrepen als de gezondheid of de ontwikkeling van het kind ernstig wordt bedreigd, als er sprake is van concrete en aantoonbare schade en er serieus risico van herhaling bestaat. Dit is het oriëntatiepunt van onze kinderbescherming.

Overheid als parens patriae

De overheid niet als gids voor goed ouderschap maar als achtervang in noodgeval.

Perfectionisme

Het gevaar dat ouders de maat wordt genomen aan de hand van een specifieke opvatting van goede opvoeding.

Pedagogisch nihilisten

Zij benaderen kinderen als zelfverantwoordelijke individuen.

Cultureel relativisten.

Zij stellen bijvoorbeeld dat kindsoldaten nu eenmaal horen bij sommige niet-westerse culturen, plaatselijke gewoontes en tradities.

Preventionisme

Doorschietende preventie. De kern van de kinderbescherming is preventie, het voorkomen van schade voor het kind.

Maakbaarheidsgedachte

Gaat gepaard met een onvermogen om te aanvaarden dat er zich ook in onze samenleving af en toe nauwelijks te bevatten menselijke drama’s kunnen voordoen. Het is het willen streven naar het uitsluiten van risico’s en het bieden van een zekere veiligheid.

Savannah-effect

Niet als gevolg van sterk toegenomen gezinsproblemen maar als gevolg van het streven herhaling van drama’s als met Savannah en het Maasmeisje te voorkomen.

Maatregel van opgroeiondersteuning

Een lichte vorm van ondertoezichtstelling

Voorzorgcultuur

Het streven naar zoveel mogelijk informatie om daar preventieve maatregelen aan te kunnen verbinden.

Gezagsbeëindigde maatregel

Samenvoeging van de ontheffing en onzetting.

Netwerkberaad

Bureau Jeugdzorg stelt de ouders met gezag in de gelegenheid om samen met hun netwerk binnen zes weken een plan van aanpak op te stellen of een bestaand plan aan te passen.

Motiveringsplicht rechter

De kinderrechter is verplicht om de concrete bedreigingen van de ontwikkeling van een minderjarige te motiveren in elke beslissing over een ondertoezichtstelling, dit gerelateerd aan de duur van de maatregel.

Eigen-kracht benadering

Ideologisch getinte opvatting die een tegenwicht wil bieden tegen het top-down denken van hulpverleners die bewust of onbewust menen dat zij het zijn die de aanzet tot veranderingen in het gezin geven.

Lakmoesproef

Als gezinnen niet in staat zijn om samen met het netwerk tot een adequaat plan te komen zal dat de koers van Bureau Jeugdzorg en de besluiten van de kinderrechter nader aanscherpen.

Relatieve bovengrens

De bovengrens in Nederland is 17 jaar maar jongeren van 16 en 17 jaar kunnen ook worden berecht volgens het commune strafrecht.

Dolus

Geestelijke rijpheid en ervaring

Dolus capacitas

Vermogen om welbewust kwaad te doen

Doli capax

Er kan aangenomen worden dat het kind de ernst van het misdrijf volledig begreep.

Doli incapax

Niet in staat tot strafbaar gedrag tenzij het tegendeel aannemelijk is.

Child safety order

Sancties aan ouders en kind.

Flexibel model

Beweeglijke bovengrens wordt gekoppeld aan relatief lage maxima binnen het jeugdstrafrecht. (uitzonderingen in ernstige gevallen waarbij berecht wordt volgens het commune strafrecht)

Strikt model

Vaste bovengrens wordt gekoppeld aan relatief hoge maxima binnen het jeugdstrafrecht. (geen berechting volgens het commune strafrecht, maar binnen het jeugdstrafrecht hogere straffen voor bepaalde delicten)

Beijing Rules

Hierin zijn de belangrijkste regels opgenomen voor de zitting bij de rechter.

IVRK

Internationaal verdrag voor de rechten van het kind. Belangrijkste document voor de rechtspositie van minderjarigen.

Due-process-richtlijnen

Richtlijnen met betrekking tot het jeugdstrafrecht. Recht op eerlijk proces maar bijvoorbeeld ook de noodzaak tot aanpassing va de strafzitting voor jeugdigen en het recht van jongeren om gehoord te worden.

EVRM

Europees verdrag rechten van de mens

Basic procedural safeguard

Minderjarigen staan onder het gezag van ouders en ouders zijn dus vanuit het perspectief van de opvoeding de eersten die het kind moeten bijstaan.

Actieve participatie door eigen verhaal

Gelegenheid voor jongere om zijn eigen kant van het ten laste gelegde naar voren te brengen.

Actieve participatie door serieuze relatie

Er moet serieus geluisterd worden naar het verhaal van de jongeren, betrokkenheid van de rechter.

Actieve participatie door specifieke gesprekstechnieken

Gesprekstechniek die de jongere niet remt maar eerder aanzet om zijn eigen verhaal naar voren te brengen. Een goede balans tussen de tijd dat de jongere aan het woord komt en de tijd dat de rechter het woord voert.

Actieve participatie door rol van ouders

Door een actieve deelname van ouders krijgen jongeren het gevoel serieus te worden genomen en via de reactie van hun ouders realiseren ze het morele gewicht van wat ze hebben aangericht.

Jeugdstrafrecht is schuldstrafrecht

De schuld en verantwoordelijkheid van de minderjarige staan centraal.

Overgangsfase minderjarigen

Enerzijds zijn zij verantwoording en gehoorzaamheid verschuldigd tegenover hun ouders, anderzijds ook jegens de staat. Enerzijds moet de minderjarige gezien worden als een kind-in-opvoeding en anderzijds als iemand met een zekere mate van verantwoordelijkheid.

Juniorburgerschap

Aparte juridische status minderjarigen.

Familiaal verschoningsrecht

Bloedverwanten van de verdachte zijn niet verplicht om tegenover de politie een getuigenverklaring af te leggen.

Character witness

Ouders fungeren als character witness. De raadsman en de officier kunnen rekening houden met de opmerkingen van ouders.

Zorgbevel

Burgemeester geeft een zorgbevel al seen 12-minner herhaaldelijk de openbare orde heft verstoord. Het zorgbevel houdt in dat de gezagdrager ervoor moet zorgen dat het kind zich op bepaalde tijdstippen niet op bepaalde plaatsen bevind.

Parental liability for misaction

Ouders zijn verantwoordelijke voor misdragingen waaraan ze zichzelf schuldig hebben gemaakt. Ouders moeten zich bewust of met opzet hebben ingelaten met gedragingen die het delinquent gedrag van hun kind stimuleren of veroorzaken.

Parental liability for inaction

Ouders worden verantwoordelijk gesteld voor iets wat ze niet hebben gedaan en wel hadden moeten doen (nalatigheid of verzuim).

Parental liability for without fault

Ouders worden verantwoordelijk gesteld zonder dat ze iets concreet fout hebben gedaan.

Chantagedilemma

Het sanctioneren van ouders maakt het chantabel voor hun kinderen.

Consultatiebijstand

De raadsman bezoekt de aangehouden jongere om hem te adviseren over het verloop van de zaak als piketadvocaat.

Culturele kloof

Kloof tussen raadsman en jongere. Bijvoorbeeld een geletterde jurist en een laaggeschoolde jongere.

Piketadvocaat

Raadsman van de verdachte (niet van diens ouders) en kan alleen met toestemming van de jongere contact opnemen met zijn ouders of andere personen en instanties.

Lopend vonnis

Verdachte is niet of niet meer gedetineerd.

Aanwezigheidsplicht ouders

Ouders zijn verplicht om aanwezig te zijn bij de zitting. Als de ouders niet aanwezig zijn kan de zaak worden aangehouden of wordt er een bevel tot medebrenging gegeven.

Kort-termijn

Sommige advocaten vinden dat hun taak begint en ophoudt bij de mening en wensen van hun cliënt.

Lang-termijn of opvoedingsbelang

Sommige advocaten menen dat hun taak ook inhoudt dat zij in het belang van de minderjarige cliënt moeten werken en hem dus zo nodig moeten confronteren.

Culturele verweren

De raadsman voert als verdediging aan dat de gedragingen geheel of voor een deel terug te voeren zijn op dwingende normen in de cultuurkring van de jongere.

Pressieverbod

Verklaring van de verdachte mogen niet onder druk zijn verkregen.

Cautieplicht

De plicht van de verhorende instantie om de verdachte erop te wijzen dat hij niet verplicht is tot antwoorden.

Horen

Gaat om de positie van de verdachte als procespartij.

Verhoren

De verdachte is object van onderzoek.

Fair trial

Verdachte mag niet gedwongen worden om direct of indirect een verklaring tegen zichzelf af te leggen.

Absoluut recht

Er zijn geen feiten of omstandigheden op grond waarvan een uitzondering gemaakt kan worden op het recht.

Compliance

Onder druk kunnen minderjarigen hun verhoorders al gauw naar de mond praten omdat ze bijvoorbeeld van het gesprek af willen en niet tegen een moeilijk gesprek met een verwijtende of beschuldigde toon kunnen.

Calculerend gedrag

Eerst bewijs, dan praten.

Selectief, calculerend ontkennen

Rekening houden met wat onomstotelijk bewijs is en op die punten bekennen.

Angelsaksische traditie

Bescherming en straf zijn twee volstrekt gescheiden systemen.

Justitieel casusoverleg

Kinderrechter speelt geen rol meer in de beslissing voor het afhandelen van jeugdzaken.

Common law-strafrecht

De zittingen en de hele strafrechtelijke procedure wordt beheerst door de interactie tussen de aanklager en de verdediging. Dit is een Angelsaksische benadering.

Civil law-traditie

Het proces wordt beheerst door de interactie tussen rechter en verdachte. Dit is een Europese benadering.

Prosecutor

Aanklager

Defense

Verdediging

Accusatoire traditie

Juridisch steekspel tussen verdedigere en aanklager, ouders en de jongee komen slechts terloops aan het woord en de rechter heeft vooral toezicht op procedure en het slot.

Inquisitoire traditie

Dialoog tussen de kinderrechter en de jeugdige verdachte, vaak met inbreng van diens ouders.

Lekenrechter

Leken die als rechter fungeren, ze worden geworven door hun achtergrond op het gebied van onderwijs, pedagogiek en psychologie.

BJJ

In Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen staan de rechten en plichten van jongeren en inrichtingen tijdens het verblijf in een justitiële inrichting.

Voorlopige hechtenis

Bevat de uitvoering van inbewaringstelling, gevangenhouding en gevangenneming. De maximale duur is 14 dagen.

Nachtdetentie

De jeugdige gaat overdag naar school of naar werk en zit ’s avonds en ’s nachts en in het weekend in een opvanginrichting.

Strafrechtelijke veroordeling

De tijd dat de jeugdige in voorarrest heeft gezeten wordt in mindering gebracht op het verblijf in de inrichting.

Vreemdelingenbewaring

Hiervan is sprake wanneer ren jeugdige geen rechtmatig verblijf heeft of een tijdelijk rechtmatig verblijf heeft en in een justitiële inrichting geplaats wordt.

Gijzeling

Sprake van een weigerachtige getuige in een strafzaak. Deze kan voor maximaal 30 uur in een gesloten inrichting geplaats worden.

Bopz-plaatsing

Met een rechtelijke machtiging kan een jeugdige tijdelijk geplaats worden n de jeugdinrichting voor de plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis.

Marginaal rechtspositiereglement

Voor elke jeugdige moet een hulpverleningsplan opgenomen worden met als uitgangspunt verantwoorde zorg.

Landelijke bestemming

Inrichtingen waar jeugdigen uit heel Nederland geplaats kunnen worden.

Open inrichting

Beperkt beveiligde inrichting

Gesloten inrichting

Beveiligde inrichting

Selectiefunctionaris

Bepaalt waar de jeugdige geplaats wordt.

Behandeling

Samenstel van handelingen om problemen of stoornissen van lichamelijke, geestelijke, sociale of pedagogische aard te verminderen, voorkomen of op te heffen.

Verblijf

In een jeugdinrichting bestaat het verblijf uit in de groep en de deelname aan gemeenschappelijke activiteiten.

Groep

Moet bestaan uit drie of meer jeugdigen.

Tijdelijke beperking

Wordt ingezet bij binnenkomt in de inrichting als dit noodzakelijk is en de voorbereiding van de beslissing voor het onderbrengen van de jeugdige in de groep of voor het vaststellen van een behandelplan.

Structurele beperking

De jeugdige kan worden uitgesloten van verblijf op de groep omdat het nodig is voor de geestelijke of lichamelijk ontwikkeling of wegens een persoonlijkheidsstoornis en daardoor niet kan functioneren in een groep.

Crisissituatie

Het gevolg van een psychiatrische of persoonlijkheidsstoornis. De jeugdige kan op een afdeling voor intensieve zorg geplaatst worden.

Recht op verzorging

Het recht om godsdienst of levensovertuiging te belijden en te beleven, het recht op medische verzorging, het recht op sociale verzorging en hulpverlening en het recht op persoonlijke verzorging.

Exitgesprek

Gesprek kort voor het vertrek waarin wordt nagegaan in hoeverre de doelstellingen gerealiseerd zijn.

De leer van de minimale beperkingen

De beperkingen mogen alleen worden opgelegd als dat echt noodzakelijk is.

Controle

De jeugdige wordt verplicht bepaalde handelingen te gedogen of te verrichten.

Noodzakelijkheidsvereiste

Er mogen geen andere minder ingrijpende mogelijkheden zijn.

Proportioneel

Het middel en het doel moeten in verhouding staan.

Fouilleren

Voorwerpen die de jeugdige bij zich heeft worden onderzocht.

Visiteren

De openingen en holten van het lichaam vn de jeugdige worden uitwendig beschouwd.

Fixeren

Bijvoorbeeld spanlaken. Dit kan de directeur bepalen als het nodig is wegens motorische onrust.

Ordemaatregel

De orde of de veiligheid in de inricht moet hersteld of beschermd worden. Duurt niet langer dan strikt noodzakelijk.

Uitsluiting

Wanneer de jeugdige uitgesloten wordt van verblijf in de groep of deelname aan activiteiten.

Time-out regel

Bedoeld om kort pedagogisch op te treden door de jeugdige op de kamer te laten afkoelen. Mag alleen ingezet worden als de onverwijlde tenuitvoerlegging geboden is.

Aanzeggen van rapport

De jeugdige moet medegedeeld worden dat een verslag opgesteld gaat worden.

Memorie van Toelichting

Hierin staat dat het verhalen van toegebrachte schade op de jeugdige voldoende straf kan zijn.

Incidentieel verlof

Verlof met een klemmende reden.

Planmatig verlof

Onderdeel van het perspectiefplan als resocialisatie en kan bestaan uit begeleid of onbegeleid verlof.

Incident

Wanneer de jeugdige betrokken raakt bij de verstoring van de openbare orde of een strafbaar feit pleegt.

Beklagrecht

Houdt in dat de jeugdige beslissingen die de jeugdige direct raken kan voorleggen aan een onpartijdige instantie.

Klaagschrift

Hierin moet worden aangegeven om welke beslissing het gaat en wat de redenen zijn van het klaagschrift.

Enkelvoudige afdoening

De voorzitter doet bij een enkelvoudige klacht zelf de zaak af.

Vernietiging van een beslissing

De vernietiging wordt met terugwerkende kracht gedaan.

Bemiddeling

De maandcommissaris probeert te bemiddelen tussen de jeugdige en de directeur om binnen zes weken een aanvaardbare oplossing te vinden.

Commissie van Toezicht

Kan de directeur advies geven en houdt toezicht op de tenuitvoerlegging van de vrijheidsbeneming. Ook moet zij klaagschriften behandelen en bemiddelingen regeln.

Inspectie voor de Sanctietoepassing

Oefent onafhankelijk toezicht uit op de justitiele jeugdinrichting. Moet toezien op de kwaliteit van de uitvoering.

Inspectie voor de gezondheidszorg en voor Onderwijs

Controleren de kwaliteit van de gezondheidszorg en het onderwijs in de inrichting.

Pleegouder

Verzorgt het kind en voedt het kind op maar heeft geen gezag

Netwerkpleegzorg

Pleegouders maken deel uit van het sociale netwerk van het gezin van de pleegkinderen.

Informele pleegzorg

Ouders vragen familie of kennissen om hun kind tijdelijk te verzorgen. Er is geen pleegcontract.

Blokkaderecht

Verblijft het kind minstens 1 jaar bij de pleegouders dan kunnen de biologische ouders het kind niet zonder toestemming daar weghalen.

OTS-verzoek

Pleegouders kunnen een verzoek tot OTS indienen zodat de biologische ouders het kind niet bij hen weghaalt.

Pleegzorg als module van een zorgprogramma

Pleegzorg als onderdeel van OTS, een tijdelijk karakter

Pleegzorg als opvoedingsarrangement

Pleegzorg voor de langere termijn

Procesrecht

Beschrijft alles wat te maken heeft met de procedures.

Verzoekschrift

Officieel stuk waarin iemand zich wendt tot de rechter met een verzoek een bepaalde uitspraak te doen over bijvoorbeeld een scheiding. Het wordt ingediend bij de Griffe.

Griffe

Secretariaat

Kantonrechter

Behandelt zaken over vermogen van de minderjarige en verzoeken om handlichting. Er is geen advocaat verplicht voor zaken die de kantonrechter behandelt.

Familiekamer

Behandelt alle zaken over de persoon van en het gezag over de minderjarige.

Kinderrechter

Gespecialiseerde jeugdrechter die wordt aangewezen in jeugdzaken als bevoegde rechter. Het is een alleen sprekende rechter behalve bij jeugdzaken in de meervoudige kamer.

Hoofdregel van de relatieve competentie

Woonplaats bezoek bepalend voor waar de rechtszaak wordt behandeld. Als de woonplaats niet bekend is wordt de werkelijke verblijfplaats gehanteerd.

Belanghebbende

Iemand op wiens rechten en plichten het verzoek rechtstreeks (direct) betrekking heeft. Ze mogen alle processtukken inzien en een verweerschrift indienen.

Contra-expertise

Tegenrapport

Beschikking

Uitspraak na een verzoekschriftprocedure

Vonnis

Uitspraak na een dagvaardingsprocedure, behalve bij verzoek tot adoptie (vonnis)

Uitvoerbaar bij voorraad

Beschikking door rechter wordt meteen uitgevoerd, ook als er hoger beroep wordt ingesteld.