Hoorcollege 

 Belangrijkste publiekrechtelijke normen: 

• Bijzondere rechtsnormen zoals voortvloeiend uit bijzondere formele en materiële wetten, beleidsregels en beschikkingen 

• Algemene materiële rechtsnormen --> fair play, verbod van vooringenomenheid, zorgvuldigheid, gelijkheid, vertrouwen, rechtszekerheid, motivering, etc. 

• Algemene procedurele rechtsnormen --> recht op bijstand of vertegenwoordiging, doorzendplicht van bestuursorganen, geheimhoudingsplicht, vergevingsplicht, hoorplicht 

A.b.b.b. ontwikkeling: 

• Houden verband met terugtred van de wetgever d.w.z. het fenomeen dat de rechtspositie van burgers niet meer uit de formele wet kan worden afgeleid maar dat de formele wetgever gebruik maakt van vage termen of de nadere normstelling delegeert aan de materiële wetgever 

• Het wegvallen van waarborgen in formele wetten wordt gecompenseerd door de ontwikkeling van de a.b.b.b. 

• Vergelijkbare ontwikkeling in privaatrecht: ontwikkeling van buitenwettelijke toetsingsmaatstaven (HR Lindenbaum/Cohen) 

Functie a.b.b.b.: 

• Bestuurlijke gedragsnormen: richtsnoeren voor het bestuur bij de uitoefening van bevoegdheden 

• Rechterlijke toetsingsnormen: bij strijd met een a.b.b.b. kan de rechter een besluit deels of geheel vernietigen 

• Normen waar de burger zich in een geschil met de overheid op kan beroepen 

• Deels codificatie in Awb, deels ongeschreven 

• Rechtsnormen waarmee een besluit en lagere regelgeving zoals beschikking kan worden getoetst (want toetsingsverbod dat formele wetgeving niet kan worden getoetst aan a.b.b.b. maar lagere regelgeving wel) 

Gevolgen van schending van een a.b.b.b.: 

• Wanneer de rechter constateert dat in strijd met een a.b.b.b. is gehandeld, verklaart hij het beroep gegrond en vernietigt hij het besluit deels of geheel (art. 8:72 lid 1 Awb). Het a.b.b.b. moet dan wel in acht worden genomen 

• Bij vernietiging vanwege de schending van een formele norm (bijvoorbeeld schending hoorplicht of motiveringsbeginsel) kan het bestuursorgaan soms een nieuw besluit nemen met dezelfde rechtsgevolgen 

• De vernietiging vanwege de schending van een materieel beginsel zal hoe dan ook moeten leiden tot een inhoudelijk nieuw besluit 

Formele zorgvuldigheidsbeginsel (art. 3:2 Awb): 

• Kennisvergaringsplicht t.a.v. feiten en belangen: het bestuur heeft een onderzoeksplicht 

• Is sprake van een besluit op aanvraag, dan heeft de burger ook een informatieplicht (art. 4:2 lid 2 Awb) en over de aanvulling van gegevens (art. 4:5 Awb) 

Wanneer horen: 

• Art. 4:7 Awb stelt drie cumulatieve eisen bij aanvraag van een besluit (staat in wet): 

1. Bij gedeeltelijke of gehele afwijzing van een aanvraag 

2. Wanneer die afwijzing steunt op gegevens over feiten en belangen die de aanvrager betreffen 

3. En die gegevens afwijken van gegevens die de aanvrager zelf heeft verstrekt 

• Art. 4:8 Awb: voorgenomen besluit waartegen naar verwachting bedenking van derde  

Verbod van vooringenomenheid: 

• Art. 2:4 Awb ook wel het verbod van vooringenomenheid 

• Het bestuur moet open zijn, eerlijk zijn, mag er geen dubbele agenda op nahouden 

• Ziet vaak op vermengen van eigen belangen net algemene belangen 

Vergewisplicht (art. 3:9 Awb): 

• Het bestuursorgaan moet nagaan 
  - Of de adviseur over de vereiste kwaliteit, deskundigheid en onpartijdigheid beschikt 
  - Of het advies inhoudelijk concludent is: volgen de conclusies van de adviseur uit de feitelijke bevindingen 
  - Een besluit moet goed worden gemotiveerd (art. 3:46); wanneer is geadviseerd kan naar dit advies worden verwezen (art. 3:49 Awb). Wijkt het bestuursorgaan van het advies af dan moet ook dat worden gemotiveerd (art. 3:50 Awb) 

Gelijkheidsbeginsel: 

• Niet opgenomen in de Awb, maar wel in art. 1 GW, art. 26 IVBPR en art. 1 Twaalfde Protocol EVRM 

• Hamvraag: bestaat er een redelijke en objectieve rechtvaardiging voor het onderscheid tussen twee personen 

• Beroep strandt echter vaak op voorvraag of gevallen wel gelijk zijn 

Het specialiteitsbeginsel: 

• Beperkt de omvang van de belangenafweging: wetten dienen om specifieke algemene belangen te behartigen en kenen daartoe bevoegdheden toe 

• Het bestuursorgaan mag die bevoegdheden alleen met het oog op dat specifieke belang aanwenden en niet om andere belangen te dienen 

• Sterk verbonden met art. 3:3 Awb, het verbod van détournement de pouvoir 

• Jetski-arrest 

Art. 3:4 Awb: 

• Lid 1: verplicht het bestuursorgaan tot daadwerkelijke afweging van alle betrokken belangen  

• Lid 2: ziet op het resultaat van die afweging. Er moet proportionaliteit bestaan tussen het doel van het besluit en de gevolgen daarvan voor belanghebbenden