Werkgroep week 5 'besluitvorming' vennootschappen en rechtspersonen

Opdrachten

Opdracht 1

Autobedrijven ruilen regelmatig auto’s in die in Nederland incourant zijn. De Coöperatieve Roestruimers U.A., koopt zulke auto’s op en exporteert ze naar landen waar wel belangstelling voor die auto’s is. De coöperatie is tien jaar geleden opgericht door John, Kevin en Chris, die lid en tevens de bestuurders van de coöperatie zijn. Anton is enkele jaren later toegelaten als lid van de coöperatie. Thans zijn de verhoudingen zo dat de coöperatie 65% van haar auto’s inkoopt van Anton, 15% van John, 15% van Kevin en 5% van Chris. Ieder lid heeft één stem in de algemene vergadering. De statuten geven geen regeling voor statutenwijziging. Anton heeft niettemin voorgesteld om de statuten van de coöperatie op een aantal punten te wijzigen:

1. Anton wil dat het aantal stemmen van een lid afhankelijk wordt gesteld van het aantal auto’s dat van het desbetreffende lid werd ingekocht in de afgelopen 3 kalenderjaren.
2. Anton wil dat het bestuur ook zal kunnen bestaan uit personen die geen lid zijn van de coöperatie.
3. Anton wil dat in de statuten een eis wordt opgenomen om kleine autobedrijven als lid te weren, in die zin dat lid van de coöperatie alleen kunnen zijn autobedrijven waar de coöperatie tenminste 10% van de auto’s bij inkoopt.

Vraag 1a

Bespreek of een besluit tot statutenwijziging mogelijk is en ga voor elk van de wensen I, II en III van Anton na of eraan kan worden voldaan als John en Kevin bereid zijn hem te steunen.

Vraag 1b

Het besluit tot wijziging van de statuten wordt genomen met de vereiste meerderheid en conform de voorgeschreven procedure. De statutenwijziging wordt opgenomen in een notariële akte en ingeschreven in het handelsregister. Chris is na het besluit zeer verongelijkt en vraagt zich af of de rechtsgeldigheid van het besluit is aan te vechten.

Kan Chris het besluit tot statutenwijziging aanvechten als zijn lidmaatschap kort na de statutenwijziging door het bestuur is opgezegd, omdat hij niet langer voldoet aan de toelatingseisen die in de gewijzigde statuten zijn opgenomen? Zo ja, hoe moet hij dit aanpakken? Zo nee, waarom niet?

Opdracht 2

Het bestuur van hockeyvereniging MHC Den Dolder heeft grootste plannen tot uitbreiding van het clubhuis. Omdat dit veel geld gaat kosten wil het bestuur de contributie van de leden verhogen van € 45 naar € 80 per jaar. Over de contributie vermelden de statuten dat de leden verplicht zijn tot het betalen van een jaarlijkse contributie, die elk jaar door de algemene ledenvergadering wordt vastgesteld met een meerderheid van ten minste drie/vierde van het aantal stemmen. Voor het overige bevatten de statuten geen van de wet afwijkende bepalingen. In de algemene ledenvergadering van 3 mei 2018 wordt het besluit tot contributieverhoging aangenomen met de statutair vereiste meerderheid. De bijeenroeping voor de algemene ledenvergadering van 3 mei is gedaan per e-mail in plaats van door middel van een brief aan de leden, zoals bij de hockeyvereniging gebruikelijk is. Het bestuur heeft dit gedaan om kosten te besparen. In de statuten zijn geen van de wet afwijkende bepalingen opgenomen over de oproeping van de algemene ledenvergadering. Een aantal leden van de hockeyvereniging is zeer verbolgen over het besluit. Zij geven aan geen e-mailadres te hebben doorgegeven aan het bestuur en zij zijn niet persoonlijk op de hoogte gesteld van de vergadering. Er stond alleen een algemene oproep in het clubblad. Zij vragen zich af of het besluit tot contributieverhoging in de algemene vergadering rechtsgeldig is en of zij nog iets kunnen ondernemen tegen het besluit.

Is het besluit tot contributieverhoging rechtsgeldig? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet en wat kunnen de leden ondernemen tegen het besluit en onder welke voorwaarden?

Opdracht 3

Karel, Lianne en Mayke zijn aandeelhouders van K, L & M BV. Het geplaatst kapitaal van deze vennootschap bestaat uit 20 aandelen van dezelfde soort en elk aandeel heeft een nominale waarde van € 1000. Karel heeft 6 aandelen, Lianne heeft 5 aandelen en Mayke heeft 9 aandelen. Karel en Lianne willen hun aandelen aan Carlos overdragen, terwijl Mayke daar volstrekt tegen is; zij zou zelf graag de aandelen overnemen. In de statuten zijn geen van de wet afwijkende bepalingen opgenomen.

Vraag 3a

Welke stappen moeten Karel en Lianne zetten om de overdracht van hun aandelen aan Carlos te bewerkstelligen?

Veronderstel dat K en L hun aandelen overdragen aan Carlos zonder daarbij de blokkeringsregeling in acht te nemen. Op de daaropvolgende aandeelhoudersvergadering is het voorstel tot herbenoeming van commissaris P, die ingevolge de statuten aan de beurt is om af te treden, aan de orde. Carlos stemt voor en Mayke stemt tegen. Enig tijd later komt uit dat bij overdracht van de aandelen van K en L aan Carlos de blokkeringsregeling is geschonden.

Vraag 3b

Heeft het niet in acht nemen van de blokkeringsregeling gevolgen voor het besluit tot de benoeming van P?

Steven, Ivo en Henk zijn de bestuurders van K, L & M BV. Het gaat goed met K, L & M BV en het aantal werknemers neemt zodanig toe dat het statige pand aan de gracht, waarin K, L & M BV tot nu toe was gevestigd, niet meer voldoende ruimte biedt om iedereen te huisvesten. Steven, Ivo en Henk besluiten daarom tot de aanschaf van een nieuw, nog te bouwen pand op een bedrijventerrein langs de snelweg. Ivo en zijn echtgenote Jet, die in gemeenschap van goederen zijn getrouwd, geven te kennen dat zij wel interesse hebben in het oude kantoorpand; zij hebben altijd al aan de gracht willen wonen. Steven, Ivo en Henk besluiten in een bestuursvergadering dat de vennootschap het pand voor een zacht prijsje aan Jet zal verkopen.

Vraag 3c

Is het bestuursbesluit tot de verkoop van het pand aan Jet geldig?

Opdracht 4

Onyx BV is een vennootschap die zich toelegt op de handel in edelstenen. Tadema, een van de bestuurders van Onyx BV, zit al enkele maanden thuis met een ernstige burn-out. De aandeelhoudersvergadering van Onyx BV ontslaat Tadema.
Tadema vordert ongedaan making van zijn ontslag omdat dit tijdens ziekte is gegeven.
Wat is de kans van slagen van de door Tadema ingestelde vordering?

Antwoordindicatie
Opdracht 1

Vraag 1a

De statutenwijziging van een coöperatie geschiedt op grond van art. 2:53a jo. 2:42. Voor de wijziging is een verstrekte meerderheid van stemmen nodig ex. art. 2:53a jo. 2:43 lid 1. In casu staat vermeld dat John en Kevin bereid zijn om Anton te steunen. Als alle 4 de bestuurders aanwezig zijn, wordt zo ten minste 2/3^de van de stemmen bereikt.

1: Deze wijziging is mogelijk. Art. 2:53a jo. 2:38 bepaalt dat de leden van de algemene vergadering allemaal 1 stem hebben. De statuten kunnen aan bepaalde leden meer dan 1 stem toekennen. In de statuten kan dus van dit beginsel worden afgeweken.

2: Deze wijziging is mogelijk. Art. 2:53a jo. 2:37 bepaalt dat het bestuur uit de leden wordt benoemd. Er wordt vervolgens vermeld dat de statuten kunnen bepalen dat de bestuurders ook buiten de leden kunnen worden benoemd.

3: Deze wijziging is mogelijk. Uit art. 2:53a jo. 2:33 blijkt dat het bestuur over de toelating van een lid beslist en kan bij niet-toelating de algemene vergadering alsnog tot toelating besluiten. Dit zover de statuten niet anders bepalen.

Vraag 1b

Een besluit kan worden aangevochten. Dit kan Chris doen door zich te beroepen op de nietigheid of mogelijkheid tot vernietiging van het beroep. Zoals in de vorige vraag vastgesteld, is er geen sprake van nietigheid ex. art. 2:14. Het besluit is niet in strijd met de wet of de statuten. Op grond van art. 2:15 is een besluit vernietigbaar, a) wegens strijd met wettelijke of statutaire bepalingen die het tot stand komen van besluiten regelen, b) wegens strijd met de redelijkheid en billijkheid, c) wegens strijd met reglement. In casu kan Chris zich beroepen op art. 2:15 sub b. Hij zou moeten aantonen dat zijn medebestuurders niet redelijk en billijk hebben gehandeld. Op grond van art. 2:15 lid 3 sub a geschiedt de vernietiging door een uitspraak van de rechtbank van de woonplaats van de rechtspersoon op een vordering tegen de rechtspersoon van iemand die een redelijk belang heeft bij de naleving van de verplichting die niet is nagekomen. Vervolgens bepaalt lid 5 dat de vordering binnen 1 jaar moet worden ingesteld.

Opdracht 2

Voor het besluit tot contributieverhoging zijn de leden per e-mail opgeroepen. Leden van de vereniging zijn het hier niet mee eens. Zij hadden nog geen e-mailadres opgegeven, waardoor zij niet op de hoogte waren. Art. 2:41 heeft betrekking op de bijeenroeping van de algemene vergadering. Lid 1 bepaalt dat het bestuur de algemene ledenvergadering bij elkaar moet roepen. Uit lid 4 blijkt dat aan de eis van schriftelijkheid van het verzoek is voldaan indien het verzoek elektronisch is vastgesteld. Vervolgens stelt lid 5 vast dat indien een lid of afgevaardigde hiermee instemt, de bijeenroeping geschied door een langs elektronische weg toegezonden brief. Uit de statuten kan anders blijken, maar dat is hier niet het geval. In casu wordt niet vastgesteld dat er instemming van de leden was, zij zijn juist ontevreden over de gang van zaken. Dit betekent dat er een gebrek is in de totstandkoming van het besluit. Dit gebrek valt onder art. 2:15 lid 1 sub a. Het besluit kan dus worden vernietigd.

Opdracht 3

Vraag 3a

Als eerst moet worden vastgesteld dat het hier gaat om een BV. Karel en Lianne willen hun aandelen overdragen aan Carlos. Art. 2:195 bevat een blokkeringsregeling ten aanzien van de overdracht van aandelen in een BV. De aandeelhouder die zijn aandelen wil verkopen, moet de aandelen eerst aanbieden aan zijn medeaandeelhouders. Uit de casus blijkt dat Mayke tegen de overdracht aan Carlos is, waardoor zij deze overdracht zou kunnen voorkomen door de aandelen zelf op te kopen. Art. 2:195 lid 1 geldt voor zover de statuten niet anders bepalen. Er zou dus eerst een statenwijziging moeten plaatsvinden, zodat Karel en Lianne kunnen overdragen zonder deze blokkeringsregeling. Voorop vastgesteld dat art. 2:231 bepaalt dat de algemene vergadering bevoegd is tot het wijzigen van de statuten. Art. 2:228 bepaalt dat de aandeelhouders ten minste 1 stem hebben. Lid 2 voegt toe dat indien het kapitaal is verdeeld in eenzelfde bedrag, iedere aandeelhouder zoveel stemmen heeft als aandelen. In casu betekent dit dat Karel 6 stemmen, Lianne 5 stemmen en Mayke 9 stemmen heeft. Vervolgens bepaalt art. 2:230 dat de besluiten moeten worden genomen met een volstrekte meerderheid. Hieruit volgt dat Karel en Lianne, met samen 11 stemmen, tot uitsluiting van de blokkeringsregeling kunnen bepalen. De wijziging moet op grond van art. 2:234 jo. 2:236 worden opgenomen in een notariële akte en ingeschreven worden in het handelsregister.

Vraag 3b

Het niet in acht nemen van de blokkeringsregeling heeft als gevolg dat de overdracht ongeldig was ex. art. 2:195. Dit betekent dat Carlos nooit aandeelhouder is geworden. Hij had dus ook geen stem mogen uitbrengen in de algemene ledenvergadering. Op grond van art. 2:13 lid 1 was zijn uitgebrachte stem nietig. Dit heeft mede als gevolg dat er niet langer een volstrekte meerderheid is voor het besluit, waardoor het besluit nietig is op grond van art. 2:14 lid 1.

Vraag 3c

Deze vraag draait om tegenstrijdige belangen. Art. 2:239 lid 6 bepaalt dat een bestuurder niet deelneemt aan de beraadslaging en besluitvorming indien hij daarbij een direct of indirect persoonlijk belang heeft dat tegenstrijdig is met het belang. Bedoeld in lid 5. In casu wordt het pand verkocht aan de vrouw van een bestuurder. Dit heeft tot gevolg dat de bestuurder een indirect tegenstrijdig belang heeft. Enerzijds wil hij voor een zo laag mogelijke prijs het pand kopen. Anderzijds wil hij een zo hoog mogelijke opbrengt voor de BV. Dit betekent dat Ivo niet had mogen deelnemen aan de beraadslaging. Dit heeft hij wel gedaan, waardoor het besluit vernietigbaar is op grond van art. 2:15 lid 1 sub a.

Opdracht 4

Een bestuurder wordt ontslagen door een besluit van het bevoegde orgaan. Als een bestuurder zijn ontslag vennootschapsrechtelijk wil aanvechten, zal hij de geldigheid van het besluit moeten aantasten.

In art. 2:244 lid 1 BW is bepaald dat het ontslag van een bestuurder geschiedt door het orgaan dat bevoegd is tot benoeming.

De benoeming van bestuurders vindt plaats bij besluit van de algemene vergadering (art. 2:242 lid 1 BW). De statuten kunnen anders bepalen, bijvoorbeeld kunnen bestuurders worden benoemd door een vergadering van de houders van een bepaald soort aandelen. Uit de casus blijkt niet van een afwijkende statutaire bepaling. Dus is de algemene vergadering van Onyx BV bevoegd om Tadema te ontslaan op grond van art. 2:244 lid 1 BW jo. 2:242 lid 1 BW. Vennootschapsrechtelijk is het ontslagbesluit in dit opzicht geldig. Zou een ander orgaan Tadema hebben ontslagen, dan was het besluit nietig geweest (art. 2:14 BW).

In de casus wordt echter niet vermeld dat de bestuurder de gelegenheid is geboden zijn raadgevende stem te laten horen, zie art. 2:227 lid 7 BW (deze raadgevende stem geldt ook bij een eventueel besluit buiten vergadering art. 2:238 lid 2 BW).
Is dit niet het geval dan is het besluit vernietigbaar o.g.v. art. 2:15 lid 1 sub a BW jo. art. 2:227 lid 7/238 lid 2 BW. Er is sprake van schending van een wettelijk totstandkomingsvoorschrift. Indien de rechter inderdaad het besluit vernietigt, is er met terugwerkende kracht geen ontslagbesluit genomen. Dit betekent dat Tadema vennootschapsrechtelijk bestuurder is gebleven en dat de arbeidsovereenkomst in stand is gebleven.

Stel dat Tadema wél de gelegenheid is geboden om zijn raadgevende stem te laten horen of hij wil de vennootschapsrechtelijke weg niet bewandelen.
In dat geval is het besluit tot ontslag wel rechtsgeldig. In dat geval moet worden gekeken naar de arbeidsrechtelijke band die Tadema met Onyx BV heeft. Waarschijnlijk is sprake van een arbeidsovereenkomst.

Uit HR Unidek blijkt dat het ontslagbesluit in beginsel betekent dat de arbeidsovereenkomst van de bestuurder ook tot een einde komt. Als dus de vennootschapsrechtelijke band rechtsgeldig wordt beëindigd, eindigt ook de arbeidsrechtelijke band tussen de vennootschap en de bestuurder.

Op deze regel zijn volgens de Hoge Raad twee uitzonderingen: een wettelijk ontslagverbod en het geval waarin de bestuurder en de vennootschap anders zijn overeengekomen.

In casu is Tadema ziek en geldt op grond van art. 7:670 lid 1 BW een wettelijk arbeidsrechtelijk verbod om hem te ontslaan. Dit betekent dat het ontslagbesluit géén einde heeft gemaakt aan de arbeidsovereenkomst. Tadema kan dus arbeidsrechtelijk zijn ontslag aanvechten en zich beroepen op de arbeidsrechtelijke nietigheid van zijn arbeidsrechtelijk ontslag (art. 7:681 lid 1 sub b BW). Het gevolg hiervan zou zijn dat Tadema vennootschapsrechtelijk als bestuurder is ontslagen, maar dat hij arbeidsrechtelijk het recht behoudt op doorbetaling van loon. Hij is dus geen bestuurder meer, maar nog wel werknemer.