Hoorcollege Strafrecht 3 week 6A

Het vonnis

Onderzoek ter terechtzitting

Tijdens het onderzoek ter terechtzitting speelt de volgorde van de formele en materiële vragen geen dwingende rol.

→Uitzondering: een preliminair verweer. Artikel 283 Sv. Als de verdediging een duidelijke grond ziet voor een formele einduitspraak, dan is het wel handig dat die daar vroeg mee kan komen en niet tijdens het pleidooi. Na het vaststellen van de identiteit van de verdachte.

• Tijdens de beraadslaging heeft de volgorde wel een dwingende rol
• Eerst artikel 348 Sv, dan 349 Sv en daarna 350 Sv.
• Processuele rechtvaardigheid is erg belangrijk; zie de exploitatiefunctie en de controlefunctie. Hogere rechters moeten de mogelijkheid hebben om te kijken of het wel goed is gegaan. Eventuele derde functie, maar kan ook vallen onder de controlefunctie is de verscherpingsfunctie. Het laten zien van de gedachtegang van de rechter. Rekenschap geven aan de strekking van de beslissing. Dit is eigenlijk een soort zelfcontrole.

Beslissen: welke beslissingen in vonnis?

• Artikel 358 Sv → ambtshalve: lid 1 en lid 1. Als reactie lid 3
• Lid 1: er staat beslissingen, maar het gaat om één beslissing. Bij een formele einduitspraak bevat de einduitspraak die beslissing.
• Lid 2: hier is er wel sprake van meervoud.
• Lid 3: heeft betrekking op alle formele vragen en de tweede en derde materiële vraag. Dat er strafverminderingsgrond staat moet je geen acht op slaan.
• Ten aanzien van de formele vragen moeten die opgenomen worden in het vonnis als het een eindbeslissing is, tenzij er een artikel 358 lid 3 Sv verweer is gevoerd.
• Ten aanzien van de tweede en derde materiële vraag moet deze altijd in het vonnis, mits daaraan is toegekomen.

Voorbeelden

• Voorbeeld 1: rechter komt tot niet-ontvankelijkheid. Alleen de niet-ontvankelijkheid komt in het vonnis.
• Voorbeeld 2: we komen tot een veroordeling. Geen verweer gevoerd. Dan staan er vier beslissingen in het vonnis, namelijk alle vier materiële vragen. Dat betekent niet dat je de formele vragen in het vonnis mag zetten. Het is alleen niet verplicht volgens de wet.
• Voorbeeld 3: veroordeling met een ontvankelijkheidsverweer. Het ontvankelijkheidsverweer is een 358 lid 3 verweer dus die moet in het vonnis. Verder dus ook alle vier materiële vragen, want je komt tot een veroordeling.
• Een niet-ontvankelijkheidsverweer kan te maken hebben met een verjaringsverweer, maar ook zoals we vorige week hebben gezien is het verweer van niet-ontvankelijkheid over grove veronachtzaming van het OM een 359a Sv verweer.

Motiveren ambtshalve

• Artikel 359 Sv → lid 2 eerste zin
• Artikel 359 Sv → lid 3 extra motiveren aangaande bewijsmiddelen
• Artikel 359 Sv → lid 4-7 extra motiveren aangaande sancties
• Artikel 358 Sv → lid 4 sanctie. De artikelen waarop de straf is gebaseerd moet ook extra gemotiveerd worden.

Motiveren als responsieplicht

• 358 lid 3 Sv

• Uitdrukkelijk voorgedragen verweer → Verwerpen? Dat moet de rechter motiveren op grond van 359 lid 2 eerste zin.
• Door verdachte

• 359 lid 2 Sv

• Uitdrukkelijk onderbouwd standpunt? → Verwerpen? Dat moet de rechter motiveren op grond van artikel 359 lid 2 tweede zin.
• Door verdachte of OvJ
• Dit is een motiveringsplicht, geen beslissingsplicht.
• Sinds 2005 is dat nieuw voor het OM, als zij een UOS voert en dat verweer wordt verworpen, is de rechter verplicht dat te motiveren.

• 359a eigen karakter

• Vormverzuim

Drie categorieën

1. formele en OVAR-vragen

2. bewijsvraag

3. sanctievraag

358 lid 3 in relatie tot 359 lid 2 tweede zin

• 358 lid 3 gaat vóór UOS
• 358 lid 3 heeft namelijk een lichtere stelplicht
• De verdediging hoeft minder moeite te doen om een 358 lid 3 verweer te voeren dan een 359 lid 2 tweede zin verweer.
• Er is redelijk snel sprake van een 358 lid 3 verweer. Hoger liggen die eisen bij een UOS verweer.
• Voor zover er overlapping is.

358 lid 3 verweren: van wie afkomstig

1. aanwezige verdachte of zijn raadsman

2. gemachtigde raadsman bij afwezige verdachte (279 Sv)

3. vertegenwoordiger in Ktr-zaken. Verklaringen van de vertegenwoordigen tellen als verklaringen van de verdachte. (398 lid 2 Sv)

358 lid 3 verweren: uitdrukkelijk voorgedragen

• Het moet ter zitting zijn voorgedragen
• Dus niet: louter schriftelijk overhandigd, alleen genoemd in appelmemorie, in hoger beroep algemene verwijzing naar verweer bij rechtbank etc.

358 lid 3 verweren: wanneer materieel sprake van?

• Inhoud/strekking
• Voor de Hoge Raad is doorslaggevend: is aangevoerde naar inhoud/strekking bezwaarlijk anders te verstaan?
• Inhoud: genoemde feiten/argumenten

• Voorbeeld 1: vader die werd vervolgd omdat hij zijn kinderen lange tijd niet naar school had gestuurd. Hij verklaarde op zitting dat hij grote bezwaren omdat de kinderen geestelijk kapot gingen op die school. Het Hof had hier nauwelijks op gereageerd. De Hoge Raad vond dat hier voldaan was aan psychische overmacht dus had het hof erop moeten reageren.
• Voorbeeld 2: een verdachte die te snel zou hebben gereden. Hij legde een krantenbericht over naar de rechter, waarin stond dat de kantonrechter op dezelfde plek mensen had vrijgesproken die te hard hadden gereden. Het Hof had daar niet op gereageerd en de Hoge Raad vond dat dat wel had gemoeten. Dit was een beroep op dwaling. Je moet als rechter heel goed luisteren naar wat de verdachte zegt.

• Strekking: wat wordt beoogd met gepresenteerde?

• Voorbeeld 1: kapot achterlicht. Politie zei dat hij een boete kon krijgen of dat hij hem meteen kon repareren. Verdachte zei dat hij hem wel naar het dichtstbijzijnde benzinestation kon rijden om het licht daar te maken. Dat mocht niet van de politieagent. Hij werd beboet en dat werd een strafzaak. Het hof had hier niet op gereageerd. De Hoge Raad zei dat dit een soort avas verweer was met dat hij er niks aan kon doen. Juridisch gezien is dat niet relevant, want het is gek dat je als een feit gepleegd hebt je zegt dat je het na die tijd wel kan repareren. Toch zegt de Hoge Raad dat het hof hierop had moeten reageren.
• Voorbeeld 2: uitkeringsfraude. Raadsman zegt dat het bewijs flinterdun is en dat het aan zijn cliënt niet te verwijten valt dat hij de formulieren niet goed heeft ingevuld. Het hof had daar niet op gereageerd. Volgens de Hoge Raad was het daar mee eens, omdat het niet met feiten of omstandigheden was onderbouwd. Voor de Hoge Raad maakt het ook uit of je alleen de verdachte voor je hebt of ook de raadsman
• Voorbeeld 3: als een raadsman het niet naar de inhoud en strekking uitlegt moet er worden geconcludeerd dat er geen beroep wordt gedaan op een 358 lid 3 verweer.
• Voorbeeld 4: zonder advocaat moet je welwillender luisteren dan met advocaat.
• Voorbeeld 5: verdachte voert aan dat hij gedwongen werd om een meisje te verkrachten omdat hij een pistool tegen zijn hoofd kreeg. De raadsman zegt dat hij gedwongen was. Hof reageerde daar niet op. Volgens de Hoge Raad had het hof daarop moeten reageren. Je kan hier als rechter aan psychische overmacht denken. De raadsman noemt alleen hier psychische overmacht. Volgens de Hoge Raad is de verklaring van de verdachte bezwaarlijk anders te verstaan dan psychische overmacht.

Artikel 358 lid 3 verweren: wijze van verwerpen

• Feitelijk/juridisch/gemengd verweer
• Feitelijke verwerping

• Aangevoerde feiten en omstandigheden niet aannemelijk geworden
• Van de verdediging kan worden verwacht dat hij een voorzet geeft van inhoud en strekking. Maar er kan niet worden verwacht dat ze het aannemelijk maken.

• Juridische verwerping

• Feiten en omstandigheden kunnen niet leiden tot aangegeven juridisch gevolg (redenering)

• Gemengd verweer

• De keuze is aan de rechter, maar er moet wel een keuze gemaakt worden.

Einduitspraken (formele of ovar)

• Je hebt hier niet te maken met wettig en overtuigd bewijs, maar het moet aannemelijk zijn en het aan de orde zijn geweest tijdens het onderzoek ter terechtzitting
• De rechter moet in vonnis de feiten en omstandigheden vermelden waarop hij zijn beslissing baseert.

• Toereikend? Hangt af van recht/rechtsopvatting
• Die opvatting kan gebrekkig zijn of gebrekkig ogen?
• Beter dus toepasselijke criteria volledig vermelden
• Volgens artikel 359a Sv; bij OM niet-ontvankelijkheid is Zwolsmancriterium doorslaggevend. Dat criterium moet gehanteerd worden, zodat we zeker weten dat de rechter niet is uitgegaan van een verkeerde rechtsopvatting.

359 lid 2 tweede zin UOS OM

• Als het verweer van het OM is dat de dader strafbaar is en de rechter verwerpt dat, dan moet hij dat ambtshalve motiveren. Maar als het OM nog een UOS heeft ingenomen moet de rechter daar in het bijzonder op reageren.
• Het OM kan ook aanvoeren dat ze niet-ontvankelijk worden verklaard. Misschien een beetje vreemd.
• Het kan ook allemaal cumuleren

Bewijsmotivering

• Artikel 359 lid 3 Sv: beslissing dat het feit door de verdachte is begaan, moet steunen op de inhoud van in het vonnis opgenomen bewijsmiddelen, houdende daartoe redengevende feiten en omstandigheden
• Tbv controle

• Bewijsmotivatie wettig?
• Bewijsmotivatie redengevend?
• Bewijsminima?
• Bewijsmotivatie toereikend?

Bewijsmotivering werkbesparingswijzen

• Verkort vonnis

• artikel 365a SV. Het EHRM gaat daar mee akkoord, zolang er nog geen beroep is ingesteld. Kop en staart vonnis.

• Volstaan met opgave

• artikel 359 lid 3 tweede zin. Wanneer de verdachte heeft bekend hoeven niet alle bewijsmiddelen worden opgesomd.

→ Uitzondering wanneer de raadsman voor vrijspraak heeft gepleit

• Mondelinge vonnissen

• Artikel 378/395 Sv
• Vonnis wordt PV aangetekend

Bewijsverweren vóór 2005

• Meer en Vaart

• Een alternatief scenario.
• Gaat om de vraag ‘toereikend bewijs’?
• Is niet in strijd met de bewijsmiddelen
• Hoe plausibeler, hoe hoger eisen weerlegging
• Dit gold dus al voor 2005.

→Belangrijk: formeel moet je dit plaatsen onder een UOS, maar het heeft dezelfde eisen als een 358 lid 3 verweer. Als dit misgaat, dan zegt de Hoge Raad dat de rechter het zelf niet goed heeft gemotiveerd.

• Dakdekker

• Gaat om uitleg begrip in/besloten in TLL
• Dus eigenlijk kwalificatieverweer
• Ook hier is het gerubriceerd onder 359 lid 2 tweede zin, maar 358 lid 3 stelplicht-zwaarte is gebleven.

Onrechtmatig verkregen bewijs

• Nuanceert vrijheid selectie en waardering bewijsmiddelen
• Na invoering 359a Sv daarop gebaseerd (Loze hasjpijp 3.7)
• Lijkt op UOS, maar specifieke eisen (artikel 359a lid 2)

Betrouwbaarheidsverweren

• Ook invloed selectie en waardering bewijsmiddelen
• Na 2005 algemene plicht mits UOS