Samenvatting Ritchie & lewis (2003) - "The stages of a focus group" p. 176 - 179

De fases van een focusgroep

Fase 1: een veilige omgeving creëren en de grondregels

Op het begin verwelkomt de onderzoeker de participanten. De onderzoeker voert een gesprek met de participanten om ze op hun gemak te stellen en vermijdt hierbij het onderzoek als gespreksonderwerp. Wanneer de groep compleet is, geeft de onderzoeker informatie over het onderzoek en benadrukt dat deelname en informatie vertrouwelijk blijft.

De onderzoeker benadrukt dat het een gesprek is en dat er geen toestemming nodig is om in dat gesprek te stappen. Er zijn geen foute of goede antwoorden, elk perspectief is interessant. Er wordt niet door elkaar heen gepraat, maar reageren op elkaar is gewenst. Dit zorgt voor meer perspectieven.

Fase 2: De individuele introducties

Hier introduceren de participanten zich. Dit zorgt ervoor dat de participanten zich meer verbonden voelen met hun mede-participanten en zich zo sneller durven uit te spreken. Daarnaast wordt er een naam gelinkt aan de stem, dat is handig voor de transcriptie van de focusgroep. De onderzoeker sluit af door de samenstelling van de groep nog eens te omschrijven. Hij kan hier verschillen benoemen en benadrukken dat dat fijn is voor de discussie. Ook kan hij juist overeenkomsten benoemen, waardoor de participanten zich nog meer tot de groep voelen horen.

Fase 3: Het openingsonderwerp

De onderzoeker start dan met het eerste gespreksonderwerp. Vaak is dit een makkelijk onderwerp om over te praten, waardoor de participanten rustig kunnen wennen aan de focusgroep. De onderzoeker wil de discussie laten starten en is verbaal actief, hij vraagt door of vraagt of de participanten hun antwoord willen herformuleren. Het is belangrijk dat iedereen wat zegt in deze ronde, hoe langer de participant stil blijft, hoe moeilijker het later is om mee te doen in het gesprek.

In de eerste fase zullen de participanten hun antwoorden nog richten op de onderzoeker, maar dit zal later minder zijn. Dan zullen de participanten meer op elkaar gaan reageren. De onderzoeker laat stiltes vallen en moedigt aan met non-verbale signalen om meer te vertellen, zoals oogcontact.

Fase 4: Discussie

Door actief luisteren en observatie zal de onderzoeker in de gaten houden wanneer het nodig is om in te grijpen. De onderzoeker gebruikt open vragen in simpele taal. Hij vraagt door en vraagt om verdere toelichting bij sommige antwoorden van participanten. De taak van de onderzoeker is om de participanten bij het onderwerp te houden en een nieuw onderwerp aan te kaarten wanneer dat nodig is. De verantwoordelijkheid van de onderzoeker is om iedereen aan het woord te laten en iedereen erbij te betrekken. Wanneer er een keer een stilte valt, is het slim om ook als onderzoeker stil te blijven. Dan zal vaak iemand in de groep de verantwoordelijkheid op zich nemen om het gesprek te vervolgen.

Fase 5: De discussie eindigen

De onderzoeker moet ervoor zorgen dat de discussie goed eindigt, zowel positief als compleet. Ook moet de onderzoeker ruim van tevoren aangeven dat de groep het einde van de discussie nadert. Dit voorkomt een abrupt einde. Hierbij kan de onderzoeker dingen zeggen als ‘’het laatste onderwerp’’ of ‘’ten slotte’’. Tot slot beëindigt de onderzoeker de discussie en bedankt hierbij de groep. Ook wordt benadrukt hoe nuttig de discussie was voor het onderzoek. In sommige onderzoeken kan het belangrijk zijn om de vertrouwelijkheid van het onderzoek nog eens te benadrukken en om het nut van de focusgroep te benoemen.