Inleiding

Kindermishandeling kan grote schade aanbrengen, tot de dood leiden en lange termijn effecten hebben op het kind, de familie en de maatschappij. In dit artikel wordt het onderzoek hiernaar in hoge inkomenslanden geëvalueerd. Er is alleen naar hoge inkomenslanden gekeken, omdat er verschil bestaat in de prevalenties van mishandeling tussen verschillende inkomenslanden.

Kernpunten

• Een substantiële minderheid van de kinderen in hoge inkomenslanden worden mishandeld door hun zorgverleners.

• Herhaaldelijke mishandeling en hoge levels van verwaarlozing houden in dat de mishandeling voor veel kinderen een chronische conditie is.

• Armoede, laag opleidingsniveau en mentale stoornissen bij ouders worden vaak geassocieerd met kindermishandeling.

• Kindermishandeling heeft langdurige effecten op mentale gezondheid, drug en alcohol problemen, risicovol seksueel gedrag, obesitas en crimineel gedrag vanaf de kindertijd tot aan de adolescentie.

• Verwaarlozing is minstens net zo schadelijk als fysieke of seksuele mishandeling op de lange termijn, maar krijgt de minste wetenschappelijke en publiekelijke aandacht.

• Het grote belast en de serieuze, langdurige consequenties van kindermishandeling laten zien dat er meer geïnvesteerd moet worden in preventieve en therapeutische strategieën vanaf de vroege kindertijd.

Belasting van kindermishandeling en definities

Definitie

Kindermishandeling omvat alle acties of het nalatig zijn door een ouder of verzorger dat resulteert in schade, dreiging van schade of bedreiging met schade. Dit geldt ook voor daders die niet de intentie hebben het kind te beschadigen. Vormen van kindermishandeling zijn fysieke mishandeling, seksueel misbruik, emotionele mishandeling en verwaarlozing. Ook het getuige zijn van partnergeweld valt onder kindermishandeling. Met uitzondering van seksueel misbruik zijn 80% van de daders de ouders of verzorgers van het kind.

De definities van de verschillende vormen van mishandeling luiden als volgt:

• Fysieke mishandeling: met opzet gebruik maken van fysieke kracht of hulpmiddelen tegen het kind dat resulteert in, of dreigt te resulteren in, fysieke schade.

• Seksueel misbruik: elke voltooide of bedoelde actie, seksueel contact of non-contact seksuele interactie met een kind door een zorggever.

• Psychologisch/emotionele mishandeling: opzettelijk gedrag dat het kind het gevoel geeft dat hij/zij waardeloos, fout, ongeliefd, ongewild, of alleen waarde heeft om in de behoefte te voorzien van een ander.

• Verwaarlozing: het niet voldoen in de basis behoefte van een kind op fysiek, emotioneel, medisch of educatief gebied. Het niet voldoen in het bieden van voeding, hygiëne of onderdak of het niet voldoen in het beschermen van het kind.

• Huiselijk geweld: elke gebeurtenis of dreigend gedrag, geweld, of mishandeling (van elke vorm) tussen volwassen die intieme partners of familieleden zijn of waren ongeacht hun geslacht of seksualiteit.

Onderzoeken naar de frequentie van kindermishandeling

Er zijn drie typen onderzoek bekeken:

1. Retrospectieve zelfrapportage: slachtoffers van kindermishandeling kijken terug op hun jeugd

2. Ouderrapportage: ouders geven informatie over fysiek disciplineren en opvoedstijl

3. Officiële rapporten van instanties die met kindermishandeling te maken hebben en de politie

Uit onderzoektypes 1 en 2 bleek een tien keer hogere prevalentie dan uit onderzoektype 3. Dit betekent dat slechts een klein deel van de mishandelde kinderen hiervoor hulpverlening krijgt, omdat de overige gevallen niet bekend zijn bij de instanties. Dit kan verklaard worden doordat instellingen onvoldoende middelen hebben om kindermishandeling op te sporen.

Ook bestaan er verschillen in prevalenties tussen zelfgerapporteerde mishandeling en rapportage door ouders en jonge kinderen. Dit kan verklaard worden doordat ouders en jongere kinderen een hoger risico hebben op onderrapportage.

Meerdere typen mishandeling

Kinderen hebben vaak te maken met meerdere typen van mishandeling. Wanneer een kind een type mishandeling ervaart, loopt het kind een verhoogd risico om blootgesteld te worden aan meerdere type mishandeling.. Daarnaast wordt de frequentie van de mishandeling in verband gebracht met de ernst van de mishandeling.

Determinanten van kindermishandeling

Kenmerken van slachtoffer

Meisjes hebben meer kans om seksueel misbruikt te worden dan jongens. Gehandicapte kinderen hebben een hogere kans om mishandeld te worden. Het is echter onzeker of de handicap de oorzaak of het gevolg is van de mishandeling.

Kenmerken van ouders en maatschappij

Risicokenmerken van de ouder zijn: armoede, problemen met de mentale gezondheid, lage opleiding, middelenmisbruik en zelf kindermishandeling meegemaakt. De buurt heeft invloed op het zich voordoen van kindermishandeling via invloeden op het kind en op de ouders. Risico’s in de wijk zijn: hoge misdaad, lage sociale cohesie en informele sociale controle. Echter hoeven deze risico’s geen stress te veroorzaken bij veerkrachtige kinderen of ouders.

Veranderingen door de tijd

In sommige gebieden van de USA is het aantal gevallen van fysieke mishandeling en seksueel misbruik van 1990 tot 2005 gehalveerd. In Europa is dergelijk onderzoek nog niet gedaan. Een onderzoek in Zweden wees wel uit dat sinds 1960 er een reductie heeft plaatsgevonden van de acceptatie en prevalentie van kindermishandeling.

Verschillen tussen landen

Binnen Europa werden op het platteland hogere prevalenties gevonden dan in de stad en kindermishandeling werd in verband gebracht met het overmatig alcoholgebruik van ouders.

Dood door kindermishandeling

Volgens de WHO overlijden jaarlijks wereldwijd 155.000 kinderen onder de 15 jaar ten gevolge van kindermishandeling. In de meeste gevallen is de dader een stiefouder. Vooral kinderen onder de 1 jaar zijn slachtoffer. Er bestaan relaties tussen kindermoord en hoge percentages van vrouwelijke participatie in de arbeidsmarkt en inkomensongelijkheid. In landen in Oost Europa komt kindermoord vaker voor dan in West Europa.

Lange termijn gevolgen van kindermishandeling

Wanneer je kijkt naar lange termijn gevolgen bij kindermishandeling wil je eigenlijk causale verbanden kunnen trekken. Dit kan eigenlijk alleen aan de hand van prospectieve studies. Bij retrospectieve studies doe je namelijk onderzoek naar de aanwezigheid van mishandeling en de gevolgen ervan op hetzelfde moment, hierdoor kan je geen causaliteit beoordelen. Daarnaast moet je rekening houden met de groep die je onderzoekt. Kinderen die onder de aandacht van professionals zijn gekomen vanwege hun mishandeling verschillen misschien van kinderen waarbij de mishandeling nooit is ontdekt in de gevolgen.

Onderwijs en ontplooiing

Mishandelde kinderen hebben vaker lage schoolprestaties en speciaal onderwijs nodig dan niet-mishandelde kinderen. In het bijzonder lijken kinderen die getuige zijn van partnergeweld vaker slechtere schoolprestaties te hebben. Verwaarloosde kinderen bleken later vaker een laaggeschoolde baan te hebben en behielden hun baan niet lang. Bij mishandelde kinderen zie je ook dat ze in de tijd van de mishandeling vaak minder aanwezig zijn op school.

Gevolgen voor mentale gezondheid

Kindermishandeling vergroot het risico op probleemgedrag bij het kind. Hoe eerder de mishandeling plaatsvindt hoe hoger de kans op probleemgedrag is. Ongeveer ¼ tot 1/3 van de mishandelde kinderen heeft symptomen van depressie in de adolescentie en volwassenheid. Ook heeft kindermishandeling invloed op het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis. Kindermishandeling geeft een verhoogd risico op suïcide bij mensen die fysiek mishandeld of seksueel misbruikt zijn. Bij verwaarloosde mensen viel het effect weg nadat er werd gecontroleerd voor de familiecontext. Gevolgen van kindermishandeling voor het hebben van alcoholproblemen, drugsgebruik en het hebben van psychoses zijn niet volledig bewezen. Op deze gebieden is meer onderzoek nodig.

Gevolgen voor fysieke gezondheid

Kindermishandeling geeft een verhoogd risico op overgewicht. Seksueel misbruik houdt verband met het hebben van eetstoornissen. Seksueel misbruik, fysieke mishandeling en negatieve familieomstandigheden, dwangmatig ouderschap, gedrag van het kind en het modelleren van seksueel gedrag hebben een relatie met het uiten van openlijke of opdringerige seksuele gedragingen. Deze gedragingen kunnen bestaan uit het op een jongere leeftijd uitvoeren van seksuele activiteiten, tienerzwangerschappen of seks voor geld. Deze risico’s zijn groter voor vrouwen dan voor mannen. Er is onvoldoende bewijs dat het hebben van chronische pijn in de volwassenheid een gevolg kan zijn kindermishandeling.

Agressie, misdaad en geweld

Kinderen die slachtoffer zijn van kindermishandeling hebben een verhoogd risico op het uiten van agressief gedrag, het plegen van geweld naar anderen en het begaan van criminele activiteiten. Fysiek mishandelde of seksueel misbruikte kinderen hadden een hoger risico om een wapen op zak te hebben in de adolescentie vanwege een verhoogde de behoefte aan zelfbescherming.

Toekomstig onderzoek

Internationale onderzoeken met een gelijke methodologie zijn nodig om te bepalen hoe kindermishandeling voorkomen kan worden en wat de gevolgen zijn. Er moet onderzoek gedaan worden naar preventieve en therapeutische strategieën die in de vroege kindertijd ingezet kunnen worden. Ook moet er meer aandacht komen voor verwaarlozing. Deze vorm van mishandeling kan evenveel of zelfs meer schade aanbrengen dan fysieke mishandeling of seksueel misbruik.