Vragen

Casus 1

Apius geeft Blasius, zijn zaakwaarnemer en vertegenwoordiger, de opdracht om een uniek sieraad te kopen van Markus. Daarbij hoeft Blasius niet de naam van Apius gebruiken. Markus verkoopt het sieraad aan Blasius en levert het dezelfde dag nog aan hem. Een aantal dagen na de levering wordt Blasius helaas failliet verklaard. Het sieraad is dan nog niet door Blasius aan Apius geleverd. De crediteuren stellen dat het unieke en zeer waardevolle sieraad tot de failliete boedel van Blasius behoort. Apius stelt echter dat het sieraad van hem is.

Vraag 1

Hoe bepaalt men volgens het Romeinse recht wie in deze situatie de eigenaar is geworden van het sieraad?

Casus 2

Aulus is bezig om door middel van verkrijgende verjaring (usucapio) eigenaar te worden van een bestekset dat eigendom is van Brutus. Aulus verkoopt en levert de set, nog voordat de verjaringstermijn is verstreken, aan Cassius. Cassius weet dondersgoed dat de bestekset ooit eigendom was van Brutus. Cassius concludeert echter dan Aulus doormiddel van verkrijgende verjaring eigenaar is geworden van de set. Cassius leent de bestekset direct na de levering van Aulus de set aan Didius. Hij vertelt direct het hele verhaal over de herkomst van de kostbare set en vertrekt weer. Didius neemt de set mee naar huis en schrijft, daar aangekomen, een brief aan Brutus waarin hij deze meedeelt de set voortaan voor hem (Brutus) onder zich te zullen houden. Een paar dagen nadien is de verjaringstermijn verstreken na ommekomst waarvan de set eigendom zou zijn geworden van Aulus.

Vraag 2

Wordt de wettelijke verjaring belet door de levering aan Cassius? Beantwoord de vraag aan de hand van Romeins recht.

Vraag 3

Het Romeinse recht en het canonieke recht kijken verschillend naar het leerstuk van goede trouw. Waarin zit dit verschil?

Vraag 4

Indien de verjaringstermijn is verstreken, wie is dan naar Romeins recht de eigenaar van de unieke bestekset?

Casus 3

Atus geeft aan Boxus te kennen dat hij tot over z’n oren verliefd is op de slavin Shiloh. Hij beweegt Boxus met een vooraf afgesproken geldbedrag hem er dan ook toe om haar vrij te laten. Atus overhandigt Boxus het geld bedrag, echter na enige tijd bedenkt Atus zich en nog voordat Boxus Shiloh heeft vrijgelaten, verzoekt hij Boxus om het door hem betaalde geldbedrag terug te geven.

Vraag 5

Benoem de tussen Atus en Boxus gesloten overeenkomst. Hoe wordt deze gekwalificeerd?

Vraag 6

Welke actie staat Atus tot zijn beschikking wanneer Boxus weigert het geldbedrag terug te geven?

Casus 4

Asus heeft een vordering van 11.000 asses (een Romeinse munteenheid), deze vordering bestaat uit een hypotheekrecht die gevestigd is op het aan Balbus toebehorende huis. Asus komt overeen met Catalya dat de vordering die hij op Balbus heeft aan Catalya geleverd zal worden. Gezamenlijk verzoeken zij

Vragen

Casus 1

Aulus geeft opdracht aan zijn zaakwaarnemer en vertegenwoordiger (procurator) Blasius om voor hem (zonder overigens zijn naam te mogen gebruiken) een kostbaar schilderij te kopen van Caius. Caius verkoopt en levert het schilderij inderdaad aan Blasius. Kort na de levering wordt Blasius failliet verklaard; het schilderij is nog niet door Blasius aan Aulus afgegeven. De crediteuren van Blasius beweren dat het schilderij tot diens failliete boedel behoort; Aulus daarentegen beweert dat het zijn eigendom is.

Vraag 1

Wat is naar Romeins recht van doorslaggevend belang voor de beantwoording van de vraag wie van beiden (Aulus of Blasius) eigenaar is geworden van het schilderij?

Casus 2

Appius is bezig om door middel van verkrijgende verjaring (usucapio) eigenaar te worden van een boek dat eigendom is van Bavius. Nog voordat de verjaringsterrnijn is verstreken, verkoopt en levert hij (Appius) het boek aan Cassius die weet dat het boek ooit eigendom was van Bavius, maar van mening is dat Appius daarvan inmiddels door middel van verkrijgende verjaring eigenaar is geworden. Cassius leent het boek direct nadat het door Appius aan hem is geleverd uit aan Didius aan wie hij het hele verhaal over de herkomst van het kostbare manuscript vertelt. Didius neemt het boek mee naar huis en schrijft, daar aangekomen, een brief aan Bavius waarin hij deze meedeelt het boek voortaan voor hem (Bavius) onder zich te zullen houden. Een paar dagen nadien is de verjaringstermijn verstreken na ommekomst waarvan het boek de eigendom zou zijn geworden van Appius.

Vraag 2

Wordt de verjaring naar Romeins recht gestuit door de levering aan Cassius?

Vraag 3

Ten aanzien van de goede trouw die voor de verkrijgende verjaring (usucapio) was vereist. bestond in de gemeenrechtelijke traditie verschil van mening omdat het Romeinse recht daaromtrent iets anders leerde dan het canonieke recht. Waaruit bestond dit verschil?

Vraag 4

Wie is naar Romeins recht eigenaar van het boek nadat de verjaringstermijn is verstreken?

Casus 3

Avienus geeft een geldbedrag aan Bibulus opdat deze de slavin Ceia, op wie Avienus verliefd is, vrijlaat. Na enige tijd, doch vóórdat Bibulus is overgegaan tot de vrijlating van zijn slavin, bedenkt Avienus zich en wel omdat hij inmiddels door de liefde voor een andere dame is gegrepen. Hij verzoekt daarom aan Bibulus het door hem betaalde bedrag te retourneren omdat hij geen prijs meer stelt op de vrijlating van Ceia.

Vraag 5

Hoe werd een overeenkomst als die welke tussen Avienus en Bibulus werd gesloten gekwalificeerd?

Vraag 6

Welke rechtsvordering stelt Avienus in dit geval tegen Bibulus in wanneer deze weigert het aan hem door Avienus betaalde geldbedrag te retourneren?

Casus 4

Ammianus heeft een vordering van 10.000 asses (een Romeinse munteenheid) op Balbus tot zekerheid waarvan hij een hypotheek (hypotheca) heeft gevestigd op een aan Balbus toebehorend huis. Ammianus

Vragen

Vraag 1

Het gegeven dat het klassieke Romeinse recht een gesloten stelsel van overeenkomsten en delicten kende, pleegt te worden verklaard door een eigenaardigheid van het Romeinse procesrecht

Welke was die eigenaardigheid?

Casus 1

A is eigenaar en bezitter van een paard dat hij verkoopt aan B. Enige tijd nadien verkoopt hij het paard nogmaals, dit keer aan C, die niet op de hoogte is van de eerdere verkoop aan B. Het paard wordt tegelijkertijd ter uitvoering van de overeenkomst door middel van een consititum possessorium door A aan C geleverd.

Vraag 2

Welke is naar het gemeenrechtelijke Romeinse recht de zaken- (of, zo men wil, goederen-) rechtelijke positie van A na het sluiten van de overeenkomst van koop en verkoop met B?

Vraag 3

Welke is naar het gemeenrechtelijke Romeinse recht de zaken- (of zo men wil, goederen-) rechtelijke positie van C?

Casus 2

A vervoegt zich bij C, de zoon en enige erfgenaam van B, een handelaar in bedrijfswagens. A deelt aan C mede dat één van zijn employé's een wagen van diens vader heeft gekocht en betaald en dat die dus aan hem moet worden afgeleverd. C, die weet dat zijn vader regelmatig zaken deed met A en geen reden heeft om aan de goede trouw van A te twijfelen, levert een door A aangewezen bedrijfswagen aan A. Na een paar dagen komt C er achter dat de door hem aan A geleverde wagen nimmer door zijn vader B aan één van de werknemers van A is verkocht en stelt daarvan A op de hoogte. A onderzoekt daarop de zaak en komt er achter dat hij door één zijner werknemers is bedrogen: deze is er met het hem door A ter beschikking gestelde geld vandoor gegaan en heeft nimmer het contract met B gesloten dat A hem had opgedragen te sluiten.

De vraag luidt nu over welk rechtsmiddel (of rechtsmiddelen) C beschikt teneinde de door hem aan A geleverde wagen terug te krijgen.

Vraag 4

Hoe luidt het antwoord op deze vraag naar de onder het gemeenrechtelijke Romeinse recht heersende leer?

Casus 3

A heeft een kostbare hond verkocht aan B. Ondanks herhaalde aanmaningen blijft A in gebreke aan zijn verplichtingen te voldoen. B stelt uiteindelijk A in gebreke en sommeert hem binnen tien dagen aan zijn verplichtingen te voldoen. Veertien dagen nadien besluit A toch maar na te komen en gaat met het dier op pad naar het huis van B. Onderweg wordt A aangereden door C, die onder de invloed van alcohol zijn paard en wagen dusdanig onzorgvuldig bestuurt dat hij zwaar lichamelijke letsel toebrengt aan A en de hond onder de wielen van de wagen geraakt en dientengevolge sterft.

Vraag 5

Beschikt B naar Romeins recht over de mogelijkheid om met vrucht een rechtsmiddel in te

Vragen

Vraag 1

Tot zekerheid voor de terugbetaling van een geldlening heeft Aegeus aan Bogus een kostbare zilveren vaas in pand gegeven. Vervolgens steelt Coronis deze vaas bij Bogus. Acht maanden later is Bogus bij Coronis op bezoek en ziet daar de vaas staan. Bogus verstopt bij het weggaan de vaas onder zijn jas en neemt die mee.

Welke van onderstaande alternatieven is juist?

1. Indien een bezitsactie wordt ingesteld, zal de rechter het bezit aan Coronis toekennen. Het interdictum utrubi (bezitsactie roerend goed) merkt als bezitter aan diegene der beide partijen, die gedurende het jaar voorafgaande aan de uitvaardiging van het interdict de zaak langer voor zichzelf heeft gehouden dan de wederpartij.

2. Coronis kan het interdictum utrubi (bezitsactie roerend goed) tegen Bogus instellen. Bogus kan dan echter een beroep doen op de exceptio vitiosae possessionis (exceptie van het gebrekkig bezit).

3. Bogus hoefde de vaas niet mee te nemen omdat hij deze ook had kunnen terugkrijgen door de vaas van Coronis op te vorderen met de hem ter beschikking staande bijzondere bezitsactie, de actio Publiciana.

4. Als Bogus de vaas niet meegenomen zou hebben, had alleen Aegeus met een bezitsbeschermingsactie het bezit van zijn eigendom van Coronis kunnen opvorderen.

Vraag 2

Ter zake van erfopvolging kan worden gesteld dat:

1. het tot de nalatenschap geroepen zijn, delatio, niet zelden mede gebaseerd was op een overeenkomst.

2. het beginsel, neergelegd in de zinspreuk “niemand kan ten dele met testament, ten dele bij vesterf overlijden” (nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest), met zich meebracht dat de Romeinse juristen elk testament waarin slechts ten dele over een nalatenschap was beschikt, voor nietig hielden.

3. de delatio, het geroepen zijn tot de erfopvolging, alleen maar gold voor de noodzakelijke erfgenamen.

4. de praetor soms het bezit van de nalatenschap (bonorum possessio) toekende aan personen die naar civiel recht geen recht op de nalatenschap hadden.

Vraag 3

Wijnhandelaar Bacchus heeft een vordering van 300 sestertiën (een Romeinse munteenheid) op Aulus. Aulus wil zijn schuld wel betalen, maar dan in drie gelijke gedeelten: iedere maand 100 sestertiën. Terecht accepteert Bacchus een betaling in gedeelten niet, omdat zulks niet is afgesproken. Prompt sterft Aulus - geheel ontdaan -, met achterlating van zijn twee mooie dochters, Clara en Anna, die zijn enige erfgenamen zijn.

Welke van onderstaande beweringen is juist?

1. Tengevolge van Aulus' dood is er een pluraliteit van schuldenaren ontstaan.

2. Bacchus kan Clara en Anna hoofdelijk aanspreken voor de schuld die Aulus aan hem had.

3. Aulus' schuld is van rechtswege vervangen door een schuld van Clara aan Bacchus èn een schuld van Anna aan Bacchus.

4. Zowel a, b, als c.

Vragen

Vraag 1

Aulus houdt een zuil voor Blasius. Crassus komt op bezoek bij Aulus en is erg onder de indruk van de zuil. Crassus vraagt aan Blasius of hij bezitter kan worden van de zuil totdat Aulus hem weer terugvraagd. Kan dat?

Vraag 2

Bij de koopovereenkomst was het niet noodzakelijk een bepaalde exceptie op te nemen. Bij andere overeenkomsten moest die exceptie wel genoemd worden. Om welke exceptie gaat het hier?

Vraag 3

Romulus bezit een kar, een res nec manicpi, waar Aeneas de eigenaar van is. Janus is wel geïnteresseerd in de kar en vraagt of hij hem mag huren. Romulus was eigenlijk van plan om door verkrijgende verjaring eigenaar van de kar te worden. Hij weet namelijk dat Aeneas nogal slordig is op dit punt. Op het moment dat Janus om de kar vraagt, is Romulus nog 6 maanden verwijderd van de eigendom van de kar. Romulus wil de kar alleen aan Janus verhuren wanneer hij er zeker van is dat de verjaring niet wordt gestuit. Romulus komt naar u toe om raad. Wat is uw advies?

Vraag 4

Uw cliënt heeft een vaas van een vriend gekocht op het moment dat de vaas al gestolen was. Had deze eigendomsoverdracht wel plaats kunnen vinden?

Vraag 5

Onder welke titel verkrijgt iemand een goed op grond van een legaat (algemeen of bijzonder)?

Vraag 6

Julius heeft een schuld van 10.000 sestertiën bij Marcus en Claudius, die beide hoofdelijk schuldeiser zijn. Marcus overlijdt nog voordat hij zijn schuld heeft kunnen innen. Zijn vier zonen zijn allemaal voor gelijke delen erfgenaam. Alle zonen aanvaarden de nalatenschap. Aan wie moet Julius zijn schuld nu betalen?

Vraag 7

Geef de juridische betekenis van ‘superficies solo cedit’

Vraag 8

Fredericus en Lucia, echtgenoten, krijgen van Leander, op grond van een stipulatie, een krediet toegezegd van 50.000 sestertiën. Beide echtgenoten hebben het recht om het gehele krediet op te vragen. Niet lang daarna gaat Lucia vreemd. Fredericus is zo teleurgesteld dat hij besluit Lucia te onterven. Een paar maanden later sterft Fredericus van verdriet, zijn enige zoon Marcus als erfgenaam achterlatend. Marcus aanvaardt de erfenis. Hij geeft Leander te kennen het krediet niet aan Lucia te verstrekken, want hij heeft haar haar slippertje nog niet vergeven. Kan Marcus wel voorkomen dat zijn moeder het geld krijgt?

Vraag 9

Crassus wil er zeker van zijn dat zijn vrouw Claudia niet op een houtje hoeft te bijten wanneer hij komt te overlijden. Claudia heeft een gat in haar hand en dus zoekt Crassus naar een oplossing waarbij zijn vrouw maandelijkse uitkeringen krijgt tot haar dood. Daarom sluit hij een stipulatieovereenkomst met Blasius op grond waarvan Crassus elk jaar 1000 sestertiën aan Blasius betaald en Blasius na Crassus’ dood elke maand een uitkering doet aan Claudia. Crassus overlijdt al

Vragen

Vraag 1

Durzo is pater familias. Hij heeft één zoon, Jarl, die helaas is overleden. Jarl was zonder manus getrouwd met Anna en had één dochter, Julia. Anna is opnieuw getrouwd met Clemens. Zij hebben één zoon: Quintus. Durzo sterft. Wie wordt of wie worden door zijn dood 'van eigen recht', sui iuris? Leg uit waarom.

Vraag 2

Wijnboer Venuleius heeft zijn wijngaard in vruchtgebruik gegeven aan zijn vriend Alexander. Een dag nadat hij de wijngaard in vruchtgebruik heeft gegeven sterft Venuleius aan een hartaanval. Hij laat een zoon, Picus, als enig erfgenaam na, die de wijnstokken onmiddellijk omhakt.

Kan Alexander met succes een actie (acties) tegen Picus instellen? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Fabius steelt een wiel van de beroemde renwagen van Alexander en monteert dit aan zijn eigen renwagen. Vervolgens verkoopt hij (Fabius) zijn renwagen aan Severus die niets weet van de diefstal. Als Severus in het Circus aan een wedstrijd deelneemt, bevindt Alexander zich onder het publiek en herkent hij onmiddellijk het van hem gestolen wiel. Alexander hoort van Severus dat deze de wagen van Fabius heeft gekocht en hij besluit zowel Severus als Fabius voor de rechter te dagen.

a. Kan Alexander met succes een actie (acties) instellen tegen Severus? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

b. Kan Alexander met succes een actie (acties) instellen tegen Fabius? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Marcus en Pomponius zijn wijnboeren die al jaren ruzie met elkaar hebben. Pomponius heeft elk jaar de beste druivenoogst en schept hier altijd over op. Marcus bedenkt een plan om dit een keer te voorkomen. Hij gaat ’s nachts met wat vrienden op pad om zoveel mogelijk druiven weg te snijden uit Pomponius' wijngaard. Zijn plan slaagt volkomen: Marcus komt met vele kilo’s druiven thuis en maakt daar de heerlijkste wijn van. Marcus is zeer gelukkig, maar dat duurt niet lang. Hij neemt te veel van de wijn en overlijdt in zijn slaap. Zijn enige erfgenaam is zijn dochtertje Antonia. Kort daarna komt Pomponius erachter wat er gebeurd is en spreekt hij Antonia aan. Wie is eigenaar van de wijn? Leg uit.

Vraag 5

Primus heeft in zijn testament Quintus tot enig erfgenaam benoemd. Verder heeft hij een tafel (res nec mancipi) per damnationem gelegateerd aan Sextus. Na aanvaarding van de nalatenschap levert Quintus de tafel aan Sextus. Vijf jaar later wordt onverwacht een jonger testament gevonden, waarin Quintus wederom tot enig erfgenaam is benoemd. De tafel is in dit testament evenwel per vindicationem gelegateerd aan Varus. Wie is eigenaar van de tafel? Leg uit.

Vraag 6

Uit welke vier onderdelen bestaat de wetgeving van Justinianus, het zogenoemde Corpus Iuris Civilis?

Vraag 7

De winkelier Bassus heeft dringend financiering nodig voor zijn slechtlopende zaak. Na veel gesprekken