Artikelsamenvatting bij Subjective health complaints, sensitization, and sustained cognitive activation (stress) van Eriksen & Ursin - 2004

In de ICD 10 wordt somatisatie gedefinieerd als het constant presenteren van symptomen die onderzocht moeten worden. Voor deze symptomen is geen fysieke basis te vinden. Er is geen medische verklaring voor te vinden. De meest voorkomende klachten zijn pijn in de spieren, pseudoneurologie en vage onspecifieke gastro-intestinale problemen. Onder pseudoneurologie vallen vermoeidheid, slaap problemen en veranderingen in de gemoedstoestand. De klachten komen onder de bevolking veel voor, maar er zijn er slechts enkelen die er daadwerkelijk noemenswaardig (4-13%). De klachten zorgen voor veel ziekte dagen en bezoek aan de dokter. Aan de klachten worden deze tijd weleens diagnoses als burn-out, stress, prikkelbare darm syndroom gegeven. Hoe precies de juiste diagnoses gesteld worden is nog onduidelijk.

Sensitisatie

Het artikel suggereert dat de klachten gebaseerd zijn op sensaties van wat gewoonlijk normale fysiologische processen zijn. Bij sommige mensen worden de klachten condities die niet getolereerd kunnen worden. Het onderliggende psychologische mechanisme dat de verschillen in het tolereren en accepteren van veel voorkomende gezondheidsklachten zou sensitisatie kunnen zijn. Sensitisatie houdt in dat herhaaldelijke stimulatie kan leiden tot een verhoogde respons. Dit is het tegenovergestelde van habituatie, waarbij het leidt tot en verminderde respons. Sensitisatie kan zowel op cel niveau als op psychologisch en interpersoonlijk niveau voorkomen. In het limbisch systeem wordt ook de drempelwaarde steeds lager. Sensitisatie kan op hogere niveaus leiden tot verhoogde aandacht en cognitieve bias. Bij mensen met prikkerbare darm syndroom is gebleken dat zij inderdaad een lagere drempelwaarde hebben voor sensaties uit de ingewanden. Sensitisatie kan worden veroorzaakt door sterke onvoorspelbare stimulatie. Wanneer er sprake is van hoge stress niveaus is het effect op sensitisatie groter.

Cognitieve emotionele sensitisatie

Sensitisatie op hoge cognitieve niveaus lijkt op aandacht bias (attentional bias) of cognitieve bias. Dit wordt ook wel cognitieve emotionele sensatie genoemd. Alle aandacht wordt naar de informatie getrokken die zaken bevat waarover de persoon zich zorgen maakt. Angstige personen geven bijvoorbeeld voorrang aan het cognitief verwerken van angst-gerelateerde informatie.

Cognitieve activatie theorie

De stress respons hangt af van informatie die eerder geleerd is. Volgens de cognitieve activatie theorie slaat het brein relaties tussen stimuli of responsen en de uitkomst ervan. Het eerste is klassieke conditionering en het tweede instrumentele conditionering. Eerdere succes uitkomsten leiden tot positieve verwachtingen en coping. Eerdere faal uitkomsten leiden tot faal verwachtingen. Het niet ervaren van een relatie tussen een handeling en een uitkomst leidt tot een verwachting van hulpeloosheid. Een persoon die geleerd heeft dat alle handelingen tot falen leiden krijt een verwachting van hopeloosheid. Deze laatste twee verwachtingen leiden tot verhoogde stress niveaus en meer kans op pathologie.