Collected methodological writings - Max Weber - Artikel

Wat is de betekenis van een 'interpretatieve' sociologie?

De richting van mensenlijk gedrag laat onderlinge verbanden en gewoontes zien. De interpretatie van mensenlijk gedrag bevat een specifieke kwalitatieve duidelijkheid. Deze duidelijkheid betekent niet dat er ook een empirische validiteit is. Het begrip van de onderlinge verbanden moet onderworpen worden aan de controle door de methode van causale toerekening, voor een interpretatie valide en begrijpelijk kan worden. 

Purposively rational behaviour heeft het hoogste gehalte van 'duidelijkheid'. We bedoelen met dit gedrag: gedrag dat exclusief is gericht richting middelen die subjectief adequaat zijn voor het behalen van de doelen die subjectief ondubbelzinnig begrepen zijn. Dit is niet het enige gedrag dat we kunnen begrijpen, de grenzen van wat begrepen kan worden zijn fluïde. 

Dat purposively rational behaviour een bepaalde duidelijkheid bevat, betekent niet dat rationale interpretatie als speciaal doel van sociologische uitleg gezien moet worden. Een tegenovergestelde claim zou zelfs gemaakt worden maken: de rol van purposively irrational invloeden speelt een rol in menselijke actie en er is het feit dat, in elke purposively rational interpretatieve benadering, je continu doelen tegenkomt die niet geïnterpreteerd kunnen worden als rationale middelen voor andere doelen, maar die simpelweg geaccepteerd moeten worden als goal orientations die niet onderworpen kunnen worden aan verdere rationele interpretatie. 

De sociologie begint vaak met een pragmatische interpretatie, die gebaseerd wordt op de onderlinge verhoudingen van acties die rationeel begrepen kunnen worden. Met actie wordt een begrijpelijk gedrag richting objecten bedoeld. Gedrag dat specifiek belangrijk voor het sociologisch interpreteren is gedrag dat:

1. In termen van de subjectief bedoelde betekenis van de handelende persoon, gerelateerd is aan gedrag van anderen
2. Wiens richting is gedeeltelijk bepaald is door deze relatie
3. En dat daardoor op basis van deze subjectief bedoelde betekenis begrijpelijk uitgelegd kunnen worden. 

The specifieke taak van sociologie begint bij het precieze punt, waar iemand de middelen van interpretatie uit moet leggen:

1. Door welke soort betekenis-gerelateerde actie zouden de personen met specifieke kwaliteiten proberen de objecten van hun ambities te realiseren an hoe was dat succesvol of niet succesvol.
2. Welke begrijpelijke consequenties voor het betekenis-gerelateerde gedrag van andere mensen had deze ambitie?

Wat is de relatie met psychologie?

Interpretatieve sociologie is niet een onderdeel van de psychologie. We leiden actie af van verwachtingen die er subjectief zijn met betrekking tot het gedrag van objecten (subjective purposive rationality) en dat gejustificeerd kunnen blijven bestaan door valide ervaring (objectively purposive rationality). 

Bij irrationele fenomenen (waar objectief correcte omstandigheden van objectively purposive rationality zijn genegeerd) is het nodig om vast te stellen wat de actie 'zou zijn geweest' in het rationele geval van absolute purposive en correcte rationaliteit. Wanneer dit bepaald is, is het mogelijk om de richting van de gebeurtenis causaal toe te rekenen aan objectieve en subjectieve irrationele componenten, want dan weet je pas welke componenten alleen psychologisch uitgelegd kunnen worden. Het is ook de enige manier om er achter te komen welke aspecten van de psychologische bevindingen relevant waren voor de richting van de actie. 

Wanneer interpretatieve psychologie de meest fundamentele 'doelgerichte acties' tegenkomt die duidelijk kunnen worden begrepen, dan zijn ze niets meer dan feiten die in principe simpelweg geaccepteerd moeten worden.

De middenweg tussen absolutely purposively rational action en absolutely unintelligible psychical given facts is de term psychologically intelligible interrelations: deze smelten samen door geleidelijke transities. Actie dat subjectief georiënteerd is in overeenstemming met purposive rationality is op zichzelf anders dan actie dat op 'correcte wijze' georiënteerd is in overeenstemming met wat objectief valide is (correct rational action).

Het psychologische aspect van het 'begrijpen' is altijd problematisch en gelimiteerd. We hebben aan de ene kant de onopgemerkte extensieve rationaliteit van gedrag dat blijkbaar doelgericht irrationeel is. Aan de andere kant hebben we het feit dat fenomenen die blijkbaar direct bepaald zijn door purposively rational considerations een doel waren van irrationele motieven. 

Sociologie neemt niet alleen kennis van het bestaan van 'pretended motives' van actie of substitute satisfactions en het is bewust van dat onbegrijpelijke kwalitatieve componenten van een motiverende opvolging die opvolging kunnen beïnvloeden. Actie die identiek is qua oriëntatie, kan leiden tot een compleet andere uitkomst, omdat er puur kwantitatieve variaties zijn in de reactietijd van de persoon die in de actie deelneemt. 

In de sociologie zijn er geleidelijke transities tussen:

1. Het min of meer verworden type van correctheid
2. Het type georiënteerd volgens purposive rationality
3. Gedrag waarvan purpose rationality is maar tot op zekere hoogte bewust is en alleen tot op zekere hoogte ondubbelzinnig is
4. Gedrag dat niet purposively rational is, maar gemotiveerd in een context die begrijpelijk van betekenis is
5. Gedrag gemotiveerd in een context die allen tot een zeker niveau begrijpelijk is en mede bepaald is door onbegrijpelijke elementen
6. Compleet onbegrijpelijke psychische of fysieke fenomenen in een persoon.

Wat is het verschil met de juridische dogmatiek?

Er is een verschil met de sociologische en juridische benadering. Jurisprudentie behandelt de staat als rechtspersoon, alsof het een individu is, omdat deze procedure handig lijkt als een conceptuele hulp in de pogingen tot een objectieve interpretatie te komen over de betekenis van juridische regelingen. 

De mate waarin 'het recht' relevant is als object voor sociologie, gaat over actie. Hierin speelt een belangrijke rol welke ideeën mensen hebben over de betekenis en de validiteit van bepaalde juridische bepalingen. Sociologie gaat verder dan dit in de zin dat:

1. Het de waarschijnlijkheid dat zulke ideeën gangbaar zijn
2. Het neemt het empirische feit mee dat bepaalde ideeën over de betekenis van een juridische bepaling dat gezien wordt als valide, onder bepaalde omstandigheden tot gevolg heeft dat de actie rationaal georiënteerd kan worden tot bepaalde verwachten en daarom bepaalde individuen bepaalde 'kansen' zal geven: dit kan gedrag beïnvloeden: dit is de sociologische betekenis van de validiteit van een juridische bepaling.

Daarom dekt het woord staat vanuit een sociologische visie alleen een bepaalde richting van menselijke actie. Sociologie gebruikt daarom vaak dezelfde termen, maar zal er een andere betekenis aan hangen dan de juridisch correcte betekenis.