Dit is een samenvatting van het artikel Bourget, D., Grace, J., & Whitehurst, L. (2007). A review of maternal and paternal filicide, voorgeschreven literatuur bij week 6 bij het vak Forensische Aspecten van Kindermishandeling aan de Universiteit Leiden.

Introductie

• Filicide = moord op kind door ouder, veelzijdig fenomeen met verschillende oorzaken en kenmerken.
• Neonaticide = moord op kind op de dag van geboorte.
• Filicide is ingedeeld in verschillende systemen naar motief of oorzaak.

Bourget en Gagné classificatiesysteem voor filicide:

• Alle soorten kindermoord (d.w.z. geestesziek, fataal misbruik, vergelding, barmhartigheid en andere/onbekende) worden gespecificeerd als zijnde met of zonder bedoeling, het bewuste verlangen om te doden.
• Geesteszieke kindermoord = gevallen waarin het delict verband houdt met een DSM-IV13 belangrijke As I geestesziekte die actief was op het moment van de kindermoord.
  • De aan- of afwezigheid van psychose als determinant wordt in deze categorie gedocumenteerd, evenals gevallen van kindermoord, een term die alleen wordt gebruikt om postpartumverschijnselen, hormonale invloeden en andere niet-specifieke mentale stoornissen te verklaren bij moeders die binnen het jaar zijn bevallen.
• Dodelijke mishandeling filicide = gevallen van kinderverwaarlozing en mishandelde-kind- en shaken-baby-syndromen.
  • Dit type kindermoord wordt gepleegd zonder specifieke bedoeling en de gebeurtenis kan niet voldoen aan de criteria voor geesteszieke kindermoord.
• Vergeldende kindermoord = geassocieerd met specifieke intentie om moord te plegen en kan het resultaat zijn van woede of wraak.
• Mercy filicide = gepleegd met de specifieke bedoeling om te doden en vindt plaats wanneer het kind een ernstige, slopende ziekte heeft.
  • De ouder heeft geen psychose en de gebeurtenis kan niet beter worden verklaard door een andere categorie.
• De categorie overig/onbekend wordt alleen gebruikt wanneer de informatie onvoldoende is om een nauwkeurige classificatie mogelijk te maken en kan gevallen met meerdere factoren omvatten

Algemene kenmerken van kindermoord

• Terwijl moeders oververtegenwoordigd zijn in gevallen van kindermoord, worden kindermoorden die plaatsvinden na de eerste levensweek vaak gepleegd door de vader of stiefvader, waarbij vaders de meest voorkomende daders van kindermoord zijn in de latere kinderjaren.
• Bij neonaticiden zijn evenveel mannelijke als vrouwelijke slachtoffers.
• Moeders zullen eerder meisjes vermoorden en vaders jongens, vooral jongens boven de 15 jaar.
  • Jongere slachtoffers zijn wellicht vaker fysiek mishandeld door de ouder.
• Verschillende onderzoeken hebben gemeld dat slachtoffers van filicide vaker de eerstgeborenen zijn
• Resultaten van talrijke onderzoeken wijzen op een verband tussen kindermoord en psychiatrische aandoeningen van ouders, waarbij ernstige depressie met psychotische kenmerken het meest voorkomt.
• Moorddadige ouders hebben een hoog aantal zelfmoordpogingen, die vaak serieus en succesvol zijn.
  • Ouders (zowel moeders als vaders) plegen vaker zelfmoord na het doden van oudere kinderen. (Vaders waarschijnlijk meer)
  • De toename van filicide-suïcide-gebeurtenissen met de leeftijd van het kind kan verband houden met verschillen in motieven voor filicides waarbij oudere versus jongere kinderen betrokken zijn.
  • Pogingen tot zelfmoord door ouders zijn niet kenmerkend voor kindermoord, ongewenste kindermoord, vergeldingsmoord en dodelijke kindermoord.
  • Dodelijk misbruik kindermoord wordt algemeen beschouwd als een ongeluk en niet met voorbedachten rade; dus de uiteindelijke "toevallige" dood van het kind is niet het motief voor het misbruik, maar de kinderen zijn vaak jonge en ongewenste kinderen.
  • Geestesziekte, en in het bijzonder depressie, is een significante bevinding in gevallen van moord en zelfmoord, waaronder kindermoord en zelfmoord.

Moederlijke kindermoord

• Vrouwen die neonaticide plegen, zijn doorgaans jonger, vaak ongehuwd, ontkennen en/of verbergen vaak hun zwangerschap, hebben een gebrek aan prenatale zorg en hebben geen plannen voor de zorg voor het kind.
  • De belangrijkste motivatie is waarschijnlijk de onwenselijkheid van het kind.
  • Tweede kind onder de 20 is risicofactor voor neonaticide.
  • Deze vrouwen hebben vaak minder psychische problemen, minder zelfmoordpogingen en minder ziekenhuisopnames en zoeken zelden hulp die preventief problematisch is.
• Moeders die kindermoord plegen, zijn meestal getrouwd en melden hoge niveaus van stress en een gebrek aan steun en middelen op het moment van het misdrijf.
  • Er zijn meerdere psychosociale stressfactoren geïdentificeerd als motiverende factoren voor kindermoord bij moeders, waaronder de primaire verzorger zijn van ten minste één kind, werkloosheid / financiële problemen, aanhoudende gewelddadige volwassen relaties, conflicten met familieleden en beperkte sociale steun, en geschiedenis van kindermishandeling.
• Depressie of psychotische ziekte typeert moeders die oudere kinderen hebben vermoord.
  • Psychotische vrouwen waren over het algemeen ouder, hoger opgeleid, waren vaker gescheiden of gescheiden, maar hadden minder vaak een baan, en hadden meer kans op een geschiedenis van middelenmisbruik, psychiatrische ziekenhuisopname, lopende psychiatrische behandeling en zelfmoordpogingen.
• Persoonlijkheidsstoornissen en intense psychosociale stress ten tijde van het fatale misbruik komen vaak voor.
  • Scheiding van ouders tijdens de kindertijd en geweld binnen het huwelijk zijn geïdentificeerd als cofactoren bij dodelijke kindermishandeling door moeders, en veel daders van dodelijke mishandeling hebben een geschiedenis van misbruik in hun jeugd
  • Fataal misbruik komt vaak voor na herhaaldelijk misbruik.
• Vrouwen die als vergelding kindermoord plegen, hebben doorgaans persoonlijkheidsstoornissen en een hoge incidentie van zelfmoordpogingen (maar dit komt zelden voor).
• Relevante kenmerken van kindermoord bij moeders in de context van een ernstige psychische aandoening kunnen ongeorganiseerd denken en een onstabiele mentale toestand zijn.
  • Moeders die kindermoord plegen hebben vaak psychische problemen.
  • Psychotische vrouwen hadden meer kans om meerdere slachtoffers te doden, om zelfmoord te plegen op het moment van de kindermoord, en gebruikten meer gewelddadige manieren om te doden.

Vaderlijke kindermoord

• Onderzoek naar vaders die kindermoord plegen is schaars.
• Er is een hoge frequentie van voltooide zelfmoorden of pogingen tot zelfmoord door vaders nadat ze moorden hebben gepleegd, dit gebeurt vaker naarmate het kind ouder is.
• Vaders zijn vaak daders van dodelijke kindermoord, wat meestal het gevolg is van het mishandelde-kindsyndroom en zelden gepaard gaat met een psychotische stoornis of zelfmoordpoging.
  • Daders hebben waarschijnlijk een persoonlijke geschiedenis van kindermishandeling, met name bij vaderlijke kindermoorden waarbij kinderen jonger dan één jaar betrokken zijn, en eerder huiselijk geweld is vaak een cofactor voor dodelijk misbruik en andere vaderlijke kindermoord.
• De aanwezigheid van significante stressoren in het leven is gemeld door vaders met kindermoord, waaronder financiële problemen, dreigende huwelijksbreuk en angst voor scheiding.
  • Veel kinderlijke vaders zijn werkloos en hebben een ondergemiddeld opleidingsniveau. Sociaal isolement en/of een gebrek aan sociale steun worden ook vaak gemeld bij vaderlijke kindermoord.
• Motiverende factoren die worden genoemd voor kindermoord door de vader zijn onder meer pogingen om het gedrag van het kind te beheersen en een verkeerde interpretatie van het gedrag van het kind.
• Het lijkt erop dat vaders die kindermoord plegen ook psychotische problemen hebben.

Discussie

• Overeenkomsten tussen mannen en vrouwen die kindermoord plegen, zijn onder meer:
  • Aanzienlijke delen hebben depressie en/of psychose (persoonlijkheidsstoornis, zoals BPS)
  • Aanwezigheid van significante stressoren in het leven
  • Sociaal isolement en gebrek aan sociale steun
  • Geschiedenis van misbruik in de kindertijd
• Factoren die kinderlijke vaders onderscheiden van kinderlijke moeders zijn:
  • Vaders plegen zelden neonaticide
  • Ficidale vaders zijn meestal ouder
  • Ficidale vaders hebben meer kans op een geschiedenis van geweld tegen hun kinderen
  • Meer vaders die kindermoord plegen, plegen ook zelfmoord.
• Maar er zijn enkele beperkingen
  • Het is niet duidelijk of eerstgeboren kinderen meer kans hebben om slachtoffer te worden in verhouding tot het percentage eerstgeborenen.
  • Neonaticide en filicide geen duidelijke richtlijnen.
• Er zouden van geval tot geval interventies moeten zijn en mensen die kindermoord zouden kunnen detecteren/vermoeden, zoals artsen, zouden ouders moeten ondervragen om kindermoord te voorkomen.