Sheetnotes 19/20

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege? 
In dit college wordt het onderwerp neurocognitieve stoornissen behandeld. Deze informatie is terug te vinden in de literatuur in H15 van Abnormal Psychology: An integrative approach (8th edition).

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur? 
Alle onderwerpen komen terug in het hoorcollege.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
Er wordt een toelichting gedaan over ERGO, dit is een Rotterdams gezondheidsonderzoek over hoe mensen oud worden. Zie college aantekeningen voor verdere uitleg.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
De vragen in de Kahoot zijn representatief voor het tentamen, zie de vragen hieronder. 

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen? 
Alzheimer is ongeneeslijk, er is geen behandeling voor preventie, vertragingen of genezing. 
De Delier Observatie Schaal is onvoldoende betrouwbaar/objectief. 
Parkison patiënten hebben een tekort aan dopamine. Deze cellen bevinden zich in de substantia nigra. 
Subcortiale demenite en corticale dementie verschillen wat betreft affectieve en cognitieve symptomen.
Oorzaak van een delirium zijn predisponerende (voorafgaande) factoren en uitlokkende factoren. 
Een delirum kan van korte of lange duur zijn.
Senescente cellen veroorzaken (mogelijk) dementie.
Fenotype wordt gedefineerd als iemands waarneembare eigenschappen.
Genotype wordt gedefinieerd als iemands unieke genetische patroon.
De dementiebril ontwikkeld door Trimbos is een voorbeeld van virtual reality therapie.
De LIBRA-index is een dementie voorspellend rekenmodel. 
Wat levert gezond leven op? Negen jaar later aanvang ziekten, meer dementie en minder jaren met levensbedreigende ziekten.

Hoorcollege aantekeningen 19/20

Neurocognitieve stoornissen, stoornissen waarbij de hersenen betrokken zijn, vandaar de naam ‘neuro’.

Feiten

• Neuronen kunnen ook in het oude brein nog herstellen.
• Effect lichttherapie stemmingsproblemen Parkinsonpatiënten.
• Cognitieve training Alzheimer dementie helpt.
• Alzheimer lijkt in de toekomst te genezen (Cambridge).

Snelheid van je verwerking, werking en lange-termijn geheugen neemt af en woordkennis neemt toe in de jaren. In deze leeftijdsgroep (65+) komt niet alleen neurocognitieve stoornis voor, maar ook andere psychische stoornissen waaronder depressie het meest. Hoe ouder, hoe meer kans op neurocognitieve stoornis.

Delirium

Stoornis in je bewustzijn en je aandacht. Kan iedereen krijgen door een bepaalde gebeurtenis, zoals ongeluk. Het ontwikkelt zich in een korte tijd. Het is een direct gevolg van een somatische aandoening (blaas of longen). Het kan zowel acuut of persistent zijn. Er zijn verschillende soorten delirium: hypoactief, hyperactief of gemengd. Bij een fit jong persoon moet er een grote uitlokkende factor zijn, wil je delirium krijgen. Bij ouderen is deze factor veel kleiner, ouderen zijn dus veel kwetsbaarder. De symptomen van delirium worden behandeld met psychiatrische medicatie. De stoornis daarnaast zelf met psychosociale steun (psycho-educatie, omgeving optimaliseren). In ziekenhuizen wordt er gebruik gemaakt van een observatieschaal om delier vast te stellen. Wat ouderen kunnen doen in het ziekenhuis om delier te voorkomen is: blijven bewegen, overdag kleding dragen en ’s nachts nachtkleding, familie vertrouwde voorwerpen meenemen van thuis en bril en gehoorapparaat dragen. Een objectieve manier om delier te voorspellen, vast te stellen en ernst te bepalen is met behulp van een EEG. Bij delier heb je ook sprake van hallucinaties en wanen, maar dit verschilt van een psychose omdat bij delier het cognitief functioneren erg verslecht is. Bij psychose staan de psychotische symptomen op de voorgrond en bij delier de cognitieve problemen. 

Uitgebreide en beperkte neurocognitieve stoornissen

Uitgebreid (major):

Significante cognitieve achteruitgang in een of meerdere cognitieve domeinen (aandacht, geheugen). Niet meer onafhankelijk leven. Beperking niet alleen tijdens delirium. Niet verklaard door andere psychische stoornis.

Beperkt (mild):

Lichte cognitieve achteruitgang in een of meerdere cognitieve domeinen (aandacht, geheugen). Wel nog onafhankelijk leven. Beperking niet alleen tijdens delirium. Niet verklaard door andere psychische stoornis. Gaat vaak vooraf aan major neurocognitieve stoornis. 

ERGO (Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek)

Gezondheidsonderzoek in Rotterdam die meer dan 15.000 mensen volgt voor meer dan 30 jaar om te onderzoeken hoe mensen oud worden, welke mensen stoornissen ontwikkelen en welke risicofactoren bestaan. Leef je gezond, dan is dementie en kanker een bedreigende ziekte. Rook je, ben je te zwaar en heb je een hoge bloeddruk, dan zijn hartziekten en longziekten bedreigende ziekten. Mensen die gezond leven worden pas ziek, wanneer de ongezonde mensen al dood gaan, deze mensen zullen sneller en langer ziek zijn. 

Oorzaken neurocognitieve stoornis

• Vasculaire stoornis
• Frontotemporale stoornis 
• Met lewylichaampjes
• Traumatisch hersenletsel 
• Middel / medicatie
• HIV virus
• Prionziekte
• Huntington
• Alzheimer
• Parkinson

Parkinson vs. Alzheimer

Alzheimer

Er wordt voldaan aan criteria uitgebreide of beperkte neurocognitieve stoornis. Sluipend begin en geleidelijke progressie van de beperkingen. Alzheimer = meest voorkomende vorm van dementie (70%). Oorzaak = genen en gen-omgeving interactie. Goede omgeving = weinig stress, voldoende bewegen, laag cholesterol. Om Alzheimer vaststellen heb je meerdere meetmomenten nodig. Het betreft achteruitgang op meerdere gebieden. De patiënt vertoond head turning sign = in een gesprek constant zijn vrouw of een ander vertrouwd persoon aankijken. Het begint bij gesprekken en gebeurtenissen vergeten, daarna sneller overstuur, boos, agressief of achterdochtig, en eindigt in agressie en verdriet. Tegenwoordig is er een groei in het aantal mensen met dementie, omdat we gezonder leven en we ouder worden. Mensen gaan niet dood aan dementie, maar de bijkomende problemen door dementie.

LIBRA-index

Dementie voorspellend model gericht op risicofactoren waar iets aan te doen is.
Op je 50-70^e jaar gezond gaan leven à dementiekans halveren van 6 naar 3 procent.
Op je 70-80^e jaar gezond gaan leven à dementiekans met 30% verkleinen, van 13 naar 9 procent.
Na je 80^e jaar gezond leven is er geen reductie meer mogelijk. 
Blijf nieuwsgierig, voorkomt dementie. Wanneer men 3,5 jaar lang een hoofdstuk per dag leest, kan dit leiden tot 2 jaar langer leven. 

Zorg Alzheimer

Alzheimer is ongeneeslijk, er is nog geen therapie voor preventie, stoppen progressie of genezing. 

Wat er nu wel is:

• Snoezeltherapie = zorgen dat iemand in een fijne ruimte kan worden geknuffeld en aandacht krijgt. 
• Virtual reality bril (voor familieleden) = familieleden laten ervaren hoe het is om met dementia te leven. 
• Neuropsychologisch onderzoek (15-woordentest) = geheugen in kaart brengen. 
• Psychomotorische therapie = goed blijven bewegen.
• Cognitieve training = ernst dementie laten afnemen. 
• Psychosociale training aan verzorgers = door een goede training blijkt dat patiënten minder antipsychotica krijgen.

Bij patiënten met Alzheimer worden de ventrikels groter en de hippocampus en hersenen krimpen.

Parkinson (subcorticale dementie)

Bij Parkinson zie je duidelijk aan het gelaat dat iemand de ziekte heeft. Bij Parkinson zijn er vroege verschijnselen, zoals het niet meer bewegen van de arm, problemen met sneller handbewegingen, trillende handen, star gelaat, minder goed ruiken, gaat vaak samen met depressie vooraf en slaapproblemen. Later zie je ook nog voorovergebogen lopen, langzaam, schuifelen, last van hallucinaties en wanen en dementie (komt niet altijd voor). Dit valt als eerste op bij de omgeving (rare loopje) en niet door de persoon zelf. In substantia nigra zitten dopamine cellen en deze sterven af bij Parkinson, wat zich uit in motorische problemen en depressie. 

Therapie Parkinson

• Medicatie (aanvullen tekort dopamine)
• Logopedie (zodat mensen goed blijven articuleren)
• Fysiotherapie
• Dieet
• Neurochirurgie
• Preventie

Verder o.a. lichttherapie bij depressie en soms CGT.