Positieve symptomen: hallucinaties en waandenkbeelden

Disorganized symptoms: afwijkende stroom van gedachten, incoherente vloed van woorden, inappropiate effect

Negatieve symptomen: onvermogen doelmatig handelen, moeite met uiten van emoties, moeite met aandacht vasthouden

Als de moeder een monozygote tweeling is van iemand met schizofrenie, dan is de kans dat het kind van de moeder schizofrenie heeft even hoog als de monozygote moeder zelf.

Er zijn sterke aanwijzingen dat er een genetische basis is voor schizofrenie: 48% van de mensen met een schizofrene monozygote tweeling is zelf schizofreen. Voor dizygote tweelingen is dit 17%; dit is alsnog meer dan voor niet-tweelingen.

Risicofactoren uit de omgeving omvatten:

• Stress tijdens zwangerschap
• Complicatie geboorte
• Verschil in behandeling door opvoeder
• Stress op latere leeftijd
• Blootstelling aan stoffen

Er is ook een interactie met omgevingsvariabelen (nature/nurture of Gene X environment)

Op het COMT-gen heb je verschillende allelen-combinaties: Met/Met, Val/Met en Val/Val. Alleen bij de Val/Val variant is er een relatie tussen cannabis-gebruik en schizofrenie.

Stoffen die een hoge affiniteit hebben, hebben een lage dosis nodig.

Klassieke medicatie: blokkeert dopamine D2 receptor. Voorbeelden hiervan zijn chloorpromazine en haloperidol

Overmatige activatie van nucleus accumbens zorgt voor de positieve symptomen van schizofrenie. 

Wanneer de DR2-receptoren in het mesolimbocorticaal en mesostriataal systeem geblokkeerd worden, gebeurt er niets met de negatieve symptomen en ontstaan er motorische bijwerkingen.

Dus het probleem met deze antipsychotica is: DR2-receptoren zit op meerdere plekken in de hersenen, en in de NA wil je ze onderdrukken,maar op andere gebieden niet (want motorische bijwerkingen)

Het COMT-enzym breekt dopamine af. De Val/Val variant doet dat het sterkst. Maar dit gebeurt in de prefrontale cortex, niet subcorticaal.

Waarschijnlijk zorgt een te grote hoeveelheid van dopamine in de nucleus accumbens voor de positieve symptomen en te weinig dopamine in de prefrontale cortex (door COMT) voor negatieve symptomen.

Clozapine: verhoogt dopamine niveaus in de frontale cortex (en kan dus negatieve symptomen verhelpen) en geen motorische bijwerkingen. Sterker nog: het reduceert ook positieve symptomen (hoe is onbekend). Maar helaas: immuun-systeem gaat heel slecht functioneren als bijwerking.

Risperidon en olanzapine hebben soortgelijke effecten als clozapine en mindere bijwerkingen, maar ook mindere gewenste werking. Deze medicijnen lijken meer op klassieke antipsychotica.

Medicatie dient potentieel eeuwigdurend ingenomen te worden met alle bijwerkingen van dien. Het kan ook zijn dat een medicijn pas het gewenste effect heeft na 1-4 weken.

Een alternatief voor medicatie is transcraniële magnetische stimulatie: een magnetische puls op een vrij lokale plek. Kan gebruikt worden om de werking van neuronen in een bepaald hersengebied (cortex) te remmen. Broca’s gebied is het meest actief tijdens hallucinaties, dus dit is een potentieel gebied om tms toe te passen.

Uit studies blijkt dat vooral de correlatie tussen hersengolven in Broca en auditieve cortes abnormaal laag is. Deze correlatie is in principe trainbaar met EEG- of fMRI-neurofeedback.

Emotie heeft in de wetenschap meerdere aspecten, zoals fysiologie, cognitie, ervaring en motoriek.

De functie van emotie is het faciliteren van adaptatie (overleving van organisme en nakomelingen).

Angststoornissen: de angst is situatief inadequaat: de hoeveelheid angst staat niet in verhouding tot ernst van dreiging. Om van een stoornis te kunnen spreken moet de angst lijden veroorzaken.

Bij OCD is angst vaak prominent, maar ook andere emoties (schuld, walging etc.) zijn aanwezig. Er is angst voor schuld door onverantwoordelijk gedrag.

Een paniekstoornis is een catastrofale misinterpretatie van lichamelijke sensaties

Een sociale fobie is de angst voor afkeuring door anderen omdat anderen tekenen van de sociale angst zien

E.v. fobie: afhankelijk van aard fobie (bijvoorbeeld bang voor verdrinken, dat vliegtuig neerstort etc.)

Gegeneraliseerde angststoornis: heel erg piekeren

Vermijdingsgedrag (safety behaviour) voorkomt disconfirmatie van de angst

Neuroticisme maakt kwetsbaar voor angststoornissen.

Farmacologisch hebben SSRI’s de voorkeur, psychologisch heeft cognitieve gedragstherapie de voorkeur om angststoornissen te behandelen.

Kenmerken van OCD zijn:

• Obsessies
• Compulsies
• Cognitieve afwijkingen
  
  • Ongewenste gedachten
  • Twijfel en onzekerheid
  • Vergrote verantwoordelijkheid
• Motorische afwijkingen
  
  • Veel wassen en schoonmaken
  • Veel controleren
  • Veel ordenen

Er is een unipolaire stoornis (depressie) en een bipolaire stoornis.

De diagnostische criteria van depressieve stoornissen is ten eerste dat er sprake is van anhedonie of een depressieve stemming voor minstens 2 weken lang, en ten tweede dat er sprake is van minstens 5 van bijvoorbeeld: concentratieproblemen, schuldgevoelens, waardeloosheid, slaapproblemen, eetlust verminderd, psychomotorische agitatie, verminderde energie, suïcide gedachtes.

18.7% krijgt ooit een depressie, met als voornaamste leeftijdgroepen 15-25 en 45+. De demiddelde duur van een episode is 8 maand

40% heeft terugval, 10% pleegt suïcide(poging). De erfelijkheid is 35%.

De symptomen hebben invloed op onder andere emoties, gedachten, lichamelijk en gedrag en verschillen erg per persoon.

Bipolaire stoornissen omvatten:

Type 1- manische episodes & depressieve episodes

Type 2 – hypomanische episodes &  depressieve episodes

Symptomen van manie zijn onder andere hyperactiviteit, creativiteit, ongeremdheid, hallucinaties, alcohol en drugs misbruik, waanbeelden, etc.

2.6% van de bevolking krijgt ooit bipolaire stoornis, met als voornaamste leeftijdsgroepen 15-24 en 40-50 jaar. De stoornis is levenslang en heeft een fluctuerend beloop. 10-50% pleegt suïcide(poging). De erfelijkheid is 60%.

Stromingen binnen de klinische psychologie (waaruit unipolaire en bipolaire stoornis verklaard kunnen worden):

Psychodymanisch model: legt de nadruk op ouder-kind relatie en het onbewustzijn

• Ouder-kind relaties: onveilige hechting, te beschermend, te weinig liefde
• Onbewustzijn: afweermechanismen, libido, schaamte

Behaviorisme: legt de nadruk op externe omstandigheden, zoals stress, sociale steun, verlieservaringen, te weinig beloning en te weinig positieve activiteiten. Aangeleerde hulpeloosheid speelt hier ook een rol in.

Cognitieve model: legt de nadruk op disfunctionele overtuigingen, zoals de cognitive bias (aandacht, interpretatie, geheugen), schema’s en copingmechanismen. De grondlegger van het cognitieve model is Aaron Beck.

Diathesis-stress model: legt de nadruk op individuele kwetsbaarheid. Stelt dat als je individueel kwetsbaar bent (qua persoonlijkheid, bijvoorbeeld neuroticisme, of disfunctionele cognities) en je een negatief life event meemaakt, je waarschijnlijk depressie zult ontwikkelen.

Qua persoonlijkheid ben je kwetsbaar voor depressie als:

• Hoog neurotisch
• Laag openness
• Laag extraversie

Qua persoonlijkheid ben je kwetsbaar voor bipolaire stoornis als:

• Hoog neurotisch
• Hoog openness
• Laag agreeableness

Behandeling depressie:

• Eerste stap bij eerste unipolaire episode is psychoeducatie (voorlichting), gedragsactivatie (actief blijven) en leefstijladvies (slaap hygiëne, structuur, gezond).
• Daarna eventueel psychotherapie:
  
  • CGT, met cognitieve componenten, gedragscomponenten en mindfulness
  • Probleemgerichte therapie
  • Interpersoonlijke therapie
• En daarna farmacotherapie; SSRI (Serotonine) of SNRI (serotonine en noradrenaline)

Behandeling bipolaire stoornis

• Psychotherapie, bestaande uit o.a. psychoeducatie, CGT, gezinsgerichte therapie en interpersoonlijke en sociaal-ritme therapie.
• Psychofarmaca: lithium, valproinezuur, carbamazepine, lamotrigine, sommige atypische antipsychotica
• Zelf-management (structuur, gezond eten, voldoende slaap, etc.).

Als je deze aantekeningen handig vond, volg dan gelijk mijn WorldSupport account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken. Wordt erg gewaardeerd :)

Verwanten van mensen met depressie hebben een 2-3 keer hogere kans op depressie dan de algemene populatie.

Depressieve schemata: negatieve spiraal van mensen met depressie

Integratief model voor depressie: als je biologische en psychologische kwetsbaarheid hebt + een stressful life event kan je een stemmingsstoornis ontwikkelen.

Biologische factoren: verschillende hersengebieden zijn mogelijk betrokken bij het ontstaan van depressie. De activiteit in de raphe nucleus wijkt af bij mensen met depressie: serotonine systeem is verstoord.  

5-HT transporter gen: zorgt voor heropname van serotonine. Dit gen is geassocieerd met neuroticisme:

L variant: overgerepresenteerd in lage scores op neuroticisme.

S variant: overgerepresenteerd in hoge scores op neuroticisme.

Effect van gen op serotonine is alleen aanwezig in stessvolle condities.

SSRI’s: selectieve serotonine heropname remmers

Cortico-hippocampaleamygdala path: zorgt voor sterke activatie van amygdala.

De genetica van depressie is complex: individuele genen verklaren slechts een klein deel van de gevoeligheid.

Theoretisch longitudinaal gene-environment model: wanneer genetisch bepaald is dat er een lage 5-HT activiteit is, is er meer kans op neuroticisme/negative bias, meer angst, een grotere amygdala reactie op bedreiging en een grotere reactie op stressoren.

Bij depressie is er disregulatie bij het stressrespons van de HPA as: er wordt teveel cortisol geproduceerd.

Inhiberende functie is verstoord bij depressie. Dit is aan te tonen met dexamethason suppressietest: inname van dexamethason zorgt normaal voor verlaging van cortisol. Verminderde suppressie is indicatie dat de negatieve feedback verstoord is.

Mensen met depressie hebben vaak ook een verkleinde hippocampus, wat een verminderende regulatie van de HPA-as indiceert. De hogere cortisol spiegels worden in stand gehouden door verminderde feedback mechanism.

Learned helplessness theorie: bij learned helplessness is er de verwachting dat het gedrag geen invloed heeft op de uitkomst. Hierdoor is het individu in een nieuwe situatie minder geneigd tot respons initiatie. Daardoor leren ze slechter in soortgelijke situaties. Daarnaast kan depressie ontwikkelt worden bij opgegeven hoop en is learned helplessness geassocieerd met depletie van norepinephrine en serotonine. Individuele variatie in mate van depletie en vertonen gedrag gaan samen.

Bij depressie is er een lage concentratie 5-HT afbraakproduct in het hersenvocht. Ook is er een verminderd aantal 5-HT transporters bij mensen met de korte gen variant. Dit leidt tot een verminderende aanmaak/heropname van 5-HT.

Bij depressie is het serotonerge systeem gevoeliger voor schommelingen. Dit heeft een sterk effect op stemming van tryptofaan depletie. Tryptofaan is precursor van serotonine. Dus als tryptofaan niet aanwezig is kan er geen 5-HT aangemaakt worden.

Soorten anti-depressiva:

• Monoaminen, waaronder mao-inhibitors en TCA (tri-cyclische antidepressiva)
• SSRIs
• SNRIs
• Middelen gericht op dopamine, antihistame, melatonine etc.

MonoAmineOxidase inhibitors blokkeren de afbraak van mono-aminen (zoals 5-HT). Dieet: tyramine arm (GEEN kaas, rode wijn, bier). Er is risico op hypertensieve crises (kaas syndroom) en een te hoge bloeddruk kan orgaanschade opleveren. Wordt relatief weinig meer gebruikt.

Serotonine disfunctie: toegenomen negatief effect

Dopamine

Een van de vroegste eetproblemen is dat kinderen niet voelen dat ze honger hebben: deze moeten aan de zondevoeding. Vaak als peuters en kleuters eetproblemen hebben zijn het pedagogische problemen. Voor een normale ontwikkeling van het eetgedrag moeten zowel fysieke factoren (ademhaling etc.), psychische factoren (karakter) en sociale factoren (interactie met verzorger) in orde zijn.

Risico: psychische factoren bij de ouders! OCD of eetstoornis en koppig weigerende kleuter.

Basisschool: rustige tijd, heel weinig eetstoornissen. Eind basisschool kan wel Anorexia Nervosa.

Middelbare school: transitie tijd! Groepsgedrag, eigen identiteit zoeken, begin grote psychiatrie.

Jong volwassen: student, eetstoornis wordt chronisch

Volwassenen: eetstoornissen kunnen ontstaan, chronisch

Als het probleem met eten de lichamelijke, psychische of sociale ontwikkeling benadeelt wordt een eetprobleem een eetstoornis. Bijvoorbeeld:

• Groeivertraging op jonge leeftijd
• Bot / en nierproblemen op latere leeftijd
• Sociaal niet mee kunnen komen
• School/studie/werkproblemen

Verschil voedings- of eetstoornis: een voedingsstoornis geeft geen lichaamsbeeld problemen. En geen wens tot afvallen! Dus: ‘raar’ eten of niet ‘kunnen’ eten.

Recente bevindingen laten de genetica achter een eetstoornis zien; er zijn 8 loci op genetisch materiaal gevonden.  

Algemene risicofactoren omvatten gebrek aan zelfvertrouwen, negatieve gevoelens, faalangst, etc.

Voedingsstoornissen:

Pica: aanhoudend dingen eten die niet voor consumptie bestemd zijn. Niet passend bij cultuur of ontwikkelingsniveau.

Ruminatiestoornis: voedsel ophalen uit maag en vervolgens herkauwen. Daarna kan het doorgeslikt of uitgespuugd. Medische condities zijn niet verklarend en niet exclusief tijdens AN, BN, BED of ARFID.

ARFID: vermijdende/restrictieve voedsel inname stoornis: voedsel vermijden op basis van sensorische eigenschappen, aversieve consequenties van eten of geen interesse in voedsel. Met gewichtsverlies, voedingstekort, geen zonde voeding en interferentie van psychosociaal functioneren. Mag geen gebrek aan voeding zijn, geen cultuurgebonden oorzaak hebben en er mag geen verstoord lichaamsbeeld zijn. Hiervan zijn 3 vormen:

Sensorisch bepaalde (bijv bij Autisme spectrum stoornis)

Angstige constitutie (bijv overgeven)

Traumatische ervaring (bijv stikervaring)

Eetstoornissen:

AN (anorexia nervosa): beperking energie inname wat leidt tot aanzienlijk laag lichaamsgewicht. Intense angst in gewicht toe te nemen. Stoornis in de manier waarop men het lichaamsgewicht of lichaamsvorm ervaart. Bij AN wordt de ernst geclassificeerd door middel van de BMI.

BN (boulimia nervosa): je eet in eetbuiten en compenseert daarna door bijvoorbeeld over te geven.

BED (eetbuistoornis): eetbuien waarbij je niet compenseert: hoog gewicht.

De BaisGGZ behandelt lichte vormen van eetstoornissen.

De specialistische GGZ behandelt de meeste eetstoornissen.

Eventueel doorverwijzing naar de Topspecialistische GGZ (bijv. Rintveld).

Een behandeling bestaat uit een intake (met anamneses), vragenlijsten en interviews, psychologisch onderzoek, persoonlijkheidsonderzoek, etc.

Het is belangrijk dat je rekening houdt met somatiek, leeftijd, wilsonbekwaamheid (zo erg ondergewicht dat je sommige dingen niet meer snapt) ouders, interactie met comorbide stoornis, geheime stoornis en terugval.

Op basis van wilsonbekwaamheid kan een behandelaar informed consent overrulen.

AN: 5-10% dodelijke afloop. Bij jonge

De criteria van persoonlijkheidsstoornissen omvatten dat de innerlijke ervaring afwijkt van cultuurnormen en tot uiting komt in persoonlijke en sociale situaties. Daarnaast moet er sprake zijn van een duurzaam patroon wat lijdensdruk veroorzaakt en moet het patroon stabiel en van lange duur zijn en herleid kunnen worden tot op zijn laatst de adolescentie of de jongvolwassen leeftijd. Als laatste moet het patroon niet beter worden verklaard door een andere stoornis en niet kunnen worden toegeschreven aan fysiologische effecten van een middel of aandoening.

Bij een persoonlijkheidsstoornis is het gedrag voor de persoon egosyntoon (ik-eigen, ik ben nou eenmaal zo), in tegenstelling tot egodystoon (ik ben in een andere stemming die niet bij mij past).

De prevalentie is 10% en voor sommigen neemt de ernst van de symptomen af naarmate men ouder wordt. Persoonlijkheidsstoornissen komen meer voor in steden en meer na heftige life events.

Behandeling is vaak moeilijk omdat de stoornis egosyntoon is, alloplastic is (de ander moet veranderen, autoplastic: ik moet veranderen) en de tegenoverdracht (overdracht van therapeut naar patiënt) vaak moeilijk gaat.

Voordelen van het gebruik van een categorisch model voor persoonlijkheidsstoornissen zijn: gemak (want simplificatie) en de patiënt heeft de behoefte om te weten wat de diagnose is.

Voordelen van het gebruik van een dimensioneel model voor persoonlijkheidsstoornissen zijn: meer informatie over ieder individu, meer differentiatie tussen mensen en minder arbitrair dan het ja/nee model.

Cluster A: Vreemd / apart gedrag. Lijken op symptomen die men ook bij de psychotische stoornis schizofrenie opmerkt, maar dan minder heftig. Vaak mensen die alleen leven en weinig contact hebben. Persoonlijkheidsstoornissen die hieronder vallen zijn:

Paranoïde- persoonlijkheidsstoornis

• Achterdochtig
• Zelfbeeld: minderwaardig, kwetsbaar. Beeld anderen: gebruikers, vijanden.
• Kernopvatting: als ik iemand anders iets toevertrouw, maakt die daar misbruik van.
• Strategie: isoleren, achterdocht
• Emoties: woede, angst voor verraad
• Link met schizofrenie (positieve symptoom)
• Opvoeding: ouders wantrouwen anderen en beschamen vertrouwen van kind
• Behandelen: cognitieve therapie. Therapie slaat vaak niet aan, omdat patiënt het niet vertrouwd.

Schizoïde-persoonlijkheidsstoornis

• Juist negatieve symptomen. Terugtrekken.
• Zelfbeeld: eenling, onafhankelijk. Beeld anderen: lastig
• Kernopvatting: als ik mij met anderen inlaat, wordt het een chaos
• Strategie: isoleren
• Emoties: gebrek aan gevoel
• Opvoeding: misbruikt/ verwaarloosd
• Pas hulp vragen na crisis
• Behandeling bestaat uit sociale vaardigheidstraining

Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis

• Positieve en negatieve symptomen. Mensen met meer aanleg voor schizofrenie
• Zelfbeeld: ik ben een vreemdeling, anders dan anderen. Beeld anderen: onbetrouwbaar, bedreigend
• Kernopvatting: als ik iets naars denk of voel, dreigt er gevaar
• Strategie: magisch denken, controleren, isoleren
• Emoties: angst, depressie of somberheid
• Opvoeding: verwerpen / onuitgesproken / spanning / geen emotioneel contact
• Combinatie antipsychotica, cognitieve gedragstherapie en sociale vaardigheidstraining

Antisociale-persoonlijkheidsstoornis

• Onverantwoordelijk, impulsief, geen empathie slachtoffers, geen spijt
• Zelfbeeld: eenling, sterk
• Beeld anderen: kwetsbaar en te exploiteren of juist gebruikers
• Kernopvatting: als

Delirium: een stoornis in bewustzijn en aandacht. Het ontwikkelt zich in zeer korte tijd en geeft cognitieve functieproblemen. Het mag niet verklaard worden door een andere stoornis en is een direct gevolg van een somatische aandoening of intoxicatie middel. Kan acuut (paar uur of dagen), of persisterend (duur van weken of maanden).

De behandeling van een delirium bestaat uit het behandelen van de lichamelijke oorzaken, het behandelen van de symptomen met psychiatrische medicatie en psychosociale steun.

Uitgebreide neurocognitieve stoornis: cognitieve achteruitgang, niet meer onafhankelijk kunnen leven. Beperkt zich niet alleen tot delirium en wordt niet verklaard door andere psychische stoornis.

Beperkte cognitieve stoornis: lichte cognitieve achteruitgang maar wel nog onafhankelijk leven. Beperking niet alleen tijdens delirium en wordt niet verklaard door andere psychische stoornissen.

Als je een gezonde levensstijl hebt leef je langer gezond en heb je een korter ziektebed.

Parkinson                                           vs                    Alzheimer

Subcorticaal                                                               Corticaal

Depressie en angst                                                     Taalproblemen

Motorische vaardigheden aangetast                           Geheugen: slechte recall en herkenning

Slechte recall, normale herkenning                             Normale coördinatie

Slechte coördinatie

De oorzaak van Alzheimer is genen en gen-omgeving interactie. Een goede omgeving betekent: weinig stress, voldoende beweging, laag cholesterol. De diagnose Alzheimer wordt gesteld door meerdere meetmomenten te bekijken, als er sprake is van achteruitgang op meerdere gebieden is dit in een indicatie. Ook is de ‘head turning sign’ een teken: wanneer familie vragen moet beantwoorden.  

De LIBRA-index is een dementie-voorspellend model gericht op risicofactoren waar iets aan te doen is.

Op leeftijd 50-70 gezond gaan leven --> dementiekans halveren van 6 naar 3 procent

Op leeftijd 70-80  gezond gaan leven --> dementiekans verkleinen van 13 naar 9 procent

Op leeftijd 80+ gezond gaan leven -->  geen reductie

Alzheimer is ongeneeslijk. Er is geen therapie voor preventie, stoppen of genezing. Therapieën die er wel zijn:

1. Snoezeltherapie
2. Virtual reality bril (voor familieleden)
3. Neuropsychologisch onderzoek (15-woordentest)
4. Psychomotorische therapie
5. Cognitieve training
6. Psychosociale training aan verzorgers!

Parkinson: cellen in substantia nigra sterven langzaam af waardoor een dopamine tekort ontstaaat. Verschijnselen zijn onder andere voorovergebogen (langzaam) lopen, hallucinaties en dementie.

Therapie bestaat uit onder andere: medicatie, logopedie, fysiotherapie, dieet, neurochirurgie, preventie, lichttherapie en CGT.

Als je deze aantekeningen handig vond, volg dan gelijk mijn WorldSupport account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken. Wordt erg gewaardeerd :)

Hard werken is de norm, maar wanneer wordt het té hard werken (excessief werken)?

Ook voor werkverslaving zijn er zelfhulpgroepen, zoals Workaholics Anonymous.  

Er zijn patiënten en therapieën voor werkverslaving, maar de stoornis staat niet in de DSM. Omdat er patiënten zijn bestaat de stoornis waarschijnlijk wel, maar er zijn nog geen ‘demarcatie’ criteria.

Oates (1971): bedenker term ‘workaholic’, beschreef het als ‘De onbedwingbare neiging om hard te werken’.

Vanuit verslavingsperspectief:

Als we workaholism vergelijken met alcoholism bestaat het uit:

• Excessief werken
• Problemen in de privé-sfeer
• Veel denken aan werk (preoccupatie)

Je kan met plezier en zonder plezier werken. Als je met plezier werkt, goed kan samenwerken en goed kan delegeren ben je work engaged. Als je zonder plezier werkt, moeilijk kan samenwerken, moeite hebt met delegeren en angstig en gespannen bent ben je een workaholic.

Maar als je een werkverslaving (gedrag) vergelijkt met een gokverslaving (gedrag) zie je dat er sprake moet zijn van gedrag gebruiken als methode om emoties of gedachtes te onderdrukken. Dit is ook het geval bij OCD.

Vanuit OC-perspectief:

Tweedimensionaal model: workaholisme is de oncontroleerbare drang om hard te werken. Dit bestaat uit excessief werken en compulsief werken.

Als de reden van veel werken intern ligt (oncontroleerbare gedachten, obsessie, schuldgevoel etc.) en er geen plezier wordt ervaren tijdens het werk kan je spreken van een workaholic.

Over het algemeen stoppen mensen met het uitvoeren van gedrag als ‘het goed genoeg voelt’. Dit gevoel wordt beïnvloed door cognities over het doel van de taak en je stemming. Mensen met workaholisme hebben afwijkende cognities over het doel van de taak: irrationele doelen (as many as can-stopregel). Dit heet het mood as input-model.

Volgens het mood as input model ontstaat de verhoogde stopregel volgens:

Perfectionistische performance demands --> as many as can-stopregel --> negatieve stemming (dus duurt langer om ‘goed gevoel’ te krijgen --> taak perseveratie --> meta cognities --> verhoogde stopregel, nieuw normaal.

Risicofactoren in de omgeving omvatten cultuur westerse landen, technologische ontwikkelingen en werkcultuur.

De Dutch work Addiction Scale (DUWAS) meet zowel het excessief en compulsief werken. Maakt onderscheid tussen burn-out, work-engagement en workaholisme.

Een werkverslaving is een voorspeller van een burn-out.

Behandelingen omvatten Rational Emotive Behvaior Therapy en cognitieve gedragstherapie.

Effort-recovery theory: als je op een gezonde manier omgaan met werk ontstaat er een evenwicht tussen de stressoren en herstelactiviteiten.

Als je deze aantekeningen handig vond, volg dan gelijk mijn WorldSupport account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken. Wordt erg gewaardeerd :)

Overeenkomsten tussen somatische-symptoomstoornis en verwante stoornissen & dissociatieve stoornissen zijn dat de stoornissen worden ontwikkeld om iets wat erg is niet te hoeven ervaren d.m.v. afweermechanismen en overlevingsstrategieën.

Somatische symptoom stoornis: lichamelijke klachten die gepaard gaan met lijdensdruk en beperkingen in het dagelijks functioneren. Het zijn onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten.

Stappen van diagnostiek

• Uitsluiten lichamelijke oorzaak als verklaring (soms is er wel een lichamelijke klacht aanwezig, maar verklaart dit de symptomen onvoldoende).  
• Het onderscheiden van medische verklaarde en medisch onvoldoende verklaarde klachten.
• Kijken of de klachten een uiting zijn van psychiatrische klachten
• Brede exploratie van klachten

Biopsychosociaal model voor diagnostiek: kijken naar voorbeschikkende factoren, uitlokkende factoren en onderhoudende factoren.

Diagnoses volgens DSM-5 voor somatoforme stoornissen:

Somatisch-symptoomstoornis: leven draait om ziekterol, ernstige klachten, voornamelijk pijn. Komt 2x zo vaak bij vrouwen voor. Behandeling is moeilijk.

Ziekteangststoornis: hypochondrie, preoccupatie met het hebben of krijgen van ernstige ziekte maar lichamelijke klachten zijn niet aanwezig.

Conversiestoornis: functioneel-neurologisch-symptoomstoornis, symptomen van veranderingen in motorische of sensorische functies, terwijl uit klinisch onderzoek blijkt dat het symptoom niet past bij somatische/neurologische aandoening. Neurologisch onderzoek is essentieel! Vaak is er aanwijsbare stress, maar dit is niet nodig voor diagnose. Voorbeelden van behandeling zijn cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie, trauma gerichte behandeling, etc.

Overige diagnoses zijn:

• Psychische factoren die somatische aandoeningen beïnvloeden
• Nagebootste stoornis
• Andere gespecificeerde somatisch-symptoomstoornis of verwante stoornis
• Ongespecificeerde somatisch-symptoomstoornis of verwante stoornis

Dissociatie is een verstoring van normale bewustzijn, waarneming oriëntatie en identiteit.

Symptomen van dissociatieve identiteitsstoornis zijn identiteitsverwarring, wisselen van identiteit, depersonalisatie, derealisatie en amnesie.

DSM-5 diagnoses voor dissociatieve stoornissen:

Dissociatieve amnesie: over het hele leven of een recente periode alles vergeten zijn, waaronder wie je bent. Kan veroorzaakt worden door stress. Selectieve amnesie komt vaker voor: amnesie voor specifieke gebeurtenissen, meestal traumatisch. Gaat vanzelf over. Er is ook een subtype met fugue (=vlucht), dit is geheugenverlies rond een specifieke gebeurtenis. Ze vinden zichzelf vaak terug op een andere plek en weten niet hoe ze er gekomen zijn.

Depersonalisatie-/derealisatiestoornis: sterke gevoelens van onwerkelijkheid die het normaal functioneren belemmeren.

Dissociatieve identiteitsstoornis: twee of meer identiteiten of persoonlijkheidstoestanden hebben die om de beurten controle hebben over het gedrag. Ook is er sprake van dissociatieve amnesie). Het is een gevolg van zeer ernstig trauma, begonnen voor het 7^e levensjaar. Wordt behandeld met TAU (treatment as usual)

Overige diagnoses:

• Andere gespecificeerde dissociatieve stoornis
• Ongespecificeerde dissociatieve stoornis

Model van structurele dissociatie (ONP=ogenschijnlijk normale persoonlijkheidsdelen; EP = emotioneel persoonlijkheidsdeel):

Primaire structurele dissociatie: één ONP + één EP (hier moet 1 persoonlijkheidsdeel, 1 traumadeel ‘dragen’)

Secundair: één ONP + meerdere EP (hier moet één persoonlijkheidsdeel meerdere traumadelen ‘dragen’; deze vorm is het zwaarst)

Tertiair: meerdere ONP + meerdere EP (hier moeten meerdere persoonlijkheidsdelen meerdere traumadelen ‘dragen’; dit is dissociatieve identiteitsstoornis)

Kritiek op de behandelwijze TAU is dat

Slapen is een rustperiode voor lichamelijk en geestelijk herstel. De energie die slaap geeft is gelijk aan de verbruikte energie overdag, dit evenwicht is nauwelijks te beïnvloeden. Een verstoorde balans van inspanning en rust leidt tot overprikkeling van lichaam en geest en zorgt voor vermoeidheid en slaapproblemen.

Twee-processenmodel:

• Slaapdruk: hoe langer je wakker bent, hoe slaperiger je wordt (slaapschuld)
• Circadiaanse ritmiek: we lopen op een ritme van 24 uur. Is gesynchroniseerd met het licht. De biologische klok zit in de suprachiasmatische nucleus (SCN). Melatonine modelleert de biologische klok. Dit gebeurt automatisch.

Tijdens het slapen wordt door de VLPO de hersenschors geinhibeerd; werkt als een soort ‘slaapswitch’. De care-body temperature is tijdens het slapen het laagst en de melatonine is het hoogst. Tijdens inslapen is er lage mate van cortisol, maar bij het wakker worden is de cortisol hoog.

De lichaamstemperatuur heeft een relatie met de cognitieve prestatie: als je wel genoeg geslapen hebt, maar niet tijdens de nacht, is er sprake van verminderde cognitieve prestatie.

Het brein gaat verschillende fases door tijdens het slapen. Er is de NREM slaap en de REM slaap. Tijdens het dromen: korte hersengolven, tijdens stadium 4 (diepe slaap): grote hersengolven.

De gemiddelde volwassene heeft 8 uur slaap nodig, maar hierin zijn veel individuele verschillen.

Functie van slaap

• Energiebesparing
• Restauratie: afweer, herstel, groei
• Geheugenbeheer: consolidatie, etc.

Slaap is erg belangrijk en een heel groot deel van de gezondheid!

Om in slaap te kunnen vallen is het belangrijk dat je een veilige, vertrouwde omgeving hebt, voldaan bent, dat het rustig en donker is, comfortabel bed, niet te warm en niet te koud, aandacht verliezen voor prikkels.

Aanhoudende verstoring slaap: slaapstoornis

2 classificatiesystemen voor slaapstoornissen: de slaapgeneeskunde en de psychiatrie.

Insomnie (slapeloosheid) wordt gekenmerkt door inslaap of doorslaap problemen. Worden vaak vroeg wakker en hebben overdag klachten als vermoeidheid, verminderde stemming, etc. Ontstaat door het 3-factorenmodel, bestaande uit voorbestemde factoren (biologische trekken), uitlokkende factoren (stress) en onderhoudende factoren (piekeren). Insomnie is een vicieuze cirkel. Behandelingen bestaat uit o.a. een slaapdagboek, slaapmedicatie

Interventies:

• Stimuluscontrole: versterken van cues die wijzen op slaap en verkleinen cues die slaap in de weg staan.  
• Slaaprestrictie: tijd in bed verkorten om meer slaapdruk te krijgen.
• Rustmomenten overdag
• Ontspanningsoefeningen
• Cognitieve interventies (piekerprogramma of cognitieve therapie)

Slaap apneu: de tong zorgt ervoor dat er tijdelijk geen adem kan worden gehaald. Een reflex treedt op en de mensen schrikken kort wakker. Hierdoor is er een veel minder diepe slaap. Behandeling via masker, waardoor de ademhaling verbetert. Er kan ook een operatie nodig zijn.

Hypersomnolentiestoornis: minstens 7 uur slapen en nog steeds niet uitgerust zijn zonder dat het verklaard kan worden door andere stoornissen.

Narcolepsie: tekort aan orexine, waardoor slaperigheid overdag voorkomt. Er is sprake van slaapverlamming, hypnagoge hallucinaties en soms