Hoofdstuk 1. Familierecht

• Verticale relatie: afstamming en ouderlijk gezag

• Horizontale relatie: huwelijk en geregistreerd partnerschap

• Juridisch moederschap en vaderschap

  • Artikel 8 EVRM: Recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven

    • Rechtstreekse werking verdrag: Rechterlijke macht moet alles direct toetsen adhv EVRM en personen kunnen bij bepalingen van de overheid een oproep doen op EVRM. 

  • Afstammingsrecht is dwingend recht

    • Eerst biologische afstamming

      • Sinds 2014 niet meer: 2 moeders kan ook

  • Juridische moeder: moeder uit wie kind geboren is (dus ook draagmoeder)

    • Wensmoeder alleen via adoptie juridisch moeder

  • Huwelijksvaderschap

  • Erkenning

    • Toestemming vd moeder vereist

    • Vervangende toestemming door rechter → aantonen verwekker 

      • Belang van het kind + moeder moet niet in de weg staan

    • Geboortemoeder + kind vanaf 12 jaar kan erkenning blokkeren

    • Niet mogelijk wanneer:

      • Kind al 2 ouders heeft

      • Man kan vanwege nauwe verwantschap geen huwelijk met moet sluiten (broer)

      • Man is nog geen 16

    • De situatie dat een ouder nog niet juridisch ouder is van een kind, maar dat wel wil zijn, leent zich voor erkenning. 

    • 2e moeder: formele relatie, dmv kunstmatige inseminatie onbekende donor

    • Want donor zou op grond van biologische afstamming dan ook juridisch ouderschap kunnen claimen. 

    • Wanneer er geen formele relatie is: erkenning

      • + Als ze kind krijgen met bekende donor

  • Gerechtelijke vaststelling

    • Als ouder geen juridisch ouder wil zijn

    • Wanneer man overlijdt voor erkenning. → biologische afstamming of meemoederschap (als ze ingestemd heeft met de daad die voor het kind zorgde)

    • De situatie dat een ouder die nog niet juridisch ouder is van een kind, en dat ook niet wil zijn of door overlijden niet meer kan aangeven dat te willen zijn, leent zich voor gerechtelijke vaststelling.

  • Gevolgen ouderschap

    • Familierechtelijke betrekking

    • Gezag

    • Recht op (en plicht tot) omgang met het kind

    • Onderhoudsplicht

      • Tot 18, onderwijs tot 21. 

    • Erfgenaam

    • Familienaam, nationaliteit, sociale zekerheid van procesrechtelijke gebieden. 

    • Juridisch ouderschap heeft tot gevolg dat de juridisch ouder het recht heeft op (en plicht tot) omgang met het kind, een onderhoudsplicht heeft jegens het kind, en het recht heeft op informatie over het kind 

• Adoptie

  • Voorwaarden binnen NL:

    • Belang vd jeugdige

    • Kind heeft niks meer van zijn biologische ouders te verwachten

    • Onder de 18 jaar

    • Vanaf 12 jaar, mening kind van belang

    • Geen grootouders

    • Biologische ouders moeten instemmen → behalve als er sprake is van mishandeling of nauwelijks gezinsverband

    • Biomoeder minstens

Hoofdstuk 3: Kinderbescherming

• In beginsel hulp verleend in vrijwillig kader

• Maatregelen uitsluitend door kinderrechter opgelegd

  • Gezag beperken of afnemen

• Ondertoezichtstelling (OTS)

  • Gezagsbeperkende maatregel

  • Kan samen gaan met uithuisplaatsing

• Beëindiging van gezag

• Voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS)

• Voorlopige voogdij

• 3 uitgangspunten

  • Belang van het kind

  • Ultimum remedium

  • Proportionaliteit

    • Zo licht mogelijk, zo dicht mogelijk bij huis, zo kort mogelijk

• NL ziet kind als individu dat radicaal in conflict kan komen met zijn ouders. 

• Engeland: accusatoir karakter: rechter volledig onafhankelijk

• NL: inquisitoir karakter: kinderrechter vergaart zelf informatie bij kinderbeschermers. 

• Overheid heeft negatieve verplichting om niet in het gezinsleven in te grijpen tenzij dat echt noodzakelijk is en de positieve verplichting die ontstaat na het ingrijpen. 

• Probleem vd kinderbescherming: verwachtingen zijn enorm gegroeid

  • Ouders willen maximale veiligheid voor kun kinderen, maar er is sprake van afnemende budgetten, veel personeelswisseling en een negatief beroepsimago

• Risicotaxatie-instrumenten

• Voorzorgcultuur → precautionary principle

  • Waar een risico op ernstige schade wordt gesignaleerd, moet niet worden geaarzeld, maar moeten vergaande stappen ingezet worden. 

• Aanvaardbare termijn: de inschatting van de termijn waarbinnen de ouders in staat zullen zijn het kind weer geheel op eigen kracht op te voeden en te verzorgen.

• Rechter: bepaald kinderbeschermingsmaatregel

• Gecertificeerde Instelling (GI) bepaald gezin of instantie waar kind heen gaat. 

• Raadsrapport: alle informatie van RvdK

• Uitvoering maatregel bij College van B&W. Gemeentebestuur draagt uitvoering op aan GI. 

• OTS

  • Ouders behouden gezag

  • Tijdelijke maatregel

  • 1. Minderjarige groeit zodanig op dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd

  • 2. De zorg die in verband met het wegnemen van de bedreiging is voor de minderjarige of voor zijn ouders wordt door de ouders die het gezag uitoefenen niet of onvoldoende geaccepteerd. 

  • 3. De verwachting is gerechtvaardigd dat de ouders binnen een aanvaardbare termijn in staat zullen zijn de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding van het kind weer zelf te dragen. 

    • Ontbreekt dit perspectief → gezagsbeëindiging

      • Voorkomt dat kind jaren achter elkaar bij pleegouders woont zonder vooruitzicht op stabiliteit en continuïteit in de opvoeding. 

  • Ten hoogste 1 jaar

  • Maatregel mag worden verlengd

  • Mag ook bij ongeboren kinderen

• Notie van eigen kracht: ouders mogen eerst met een eigen ondersteuningsplan voor OTS komen. Anders doet GI dat. 

  • Sluit goed gaan bij idee van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij

  • Scepsis op het gebied dat:

    • Doorgaans pedagogisch zwakke ouders en familie in staat zouden zijn om zelf een consistente bijdrage te leveren en noodzakelijke verbeteringen te bewerkstelligen in belang van het kind

Hoofdstuk 5: Onderwijs

• 1901: invoering Leerplicht

• Tussen 5 en 16 jaar verplicht om onderwijs te volgen

• Absoluut verzuim (kind is niet ingeschreven bij school)

• Luxe verzuim (vakantie)

• Wettelijk verzuim (minder dan 16 uur lesverzuim in periode van 4 weken)

  • Hoeft niet gemeld te worden bij leerplichtambtenaar. 

• Langdurig relatief verzuim (meer dan 4 weken verzuim zonder geldige reden)

• Bij overmatig spijbelen door leerlingen van 16 en 17 jaar kan de leerplichtambtenaar een signaal afgeven aan de sociale verzekeringsbank (SVB)

  • SVB kan kinderbijslag stopzetten

  • Kinderen boven 12 ook zelf verantwoordelijk gesteld → Halt of boete

• Voortijdig schoolverlaters: scholieren die school verlaten zonder startkwalificatie (mbo-2, havo, vwo)

• Zonder startkwalificatie geen recht op bijstandsuitkering. 

• Ruim 7 op 10 kinderen naar bijzondere school

• Meeste bijzondere scholen confessioneel: scholen op godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag.

• Iedere organisatie die kan aantonen dat in een bepaald gebied genoeg kinderen wonen van een bepaald geloof of levensbeschouwing, kan een eigen school oprichten en aanspraak maken op financiering van het onderwijs. 

• Tweestrijd: aan de ene kant wil het kabinet dat het makkelijker wordt om scholen te stichten, aan de andere kant wil het kabinet dat de plannen van nieuwe scholen van te voren worden getoetst aan wettelijk eisen voor onderwijskwaliteit.

• Kledingvoorschriften

  • Openbaar onderwijs alleen regels stellen om praktische redenen

  • Bijzonder onderwijs ook regels in verband met religieuze grondslag

  • Alleen wanneer school kan aantonen dat dit soort uitingen het onmogelijk maakt de grondslag van de school te verwezenlijken (verbieden van kleren)

  • Bijzonder onderwijs ook recht om kleding verplicht te stellen

  • Voorschriften moeten duidelijk vermeld staan en consequent toegepast worden. 

• Financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs. 

• Algemeen bijzonder onderwijs: dit onderwijs is in pedagogisch opzicht specifiek en uitgesproken, maar neutraal in levensbeschouwelijke zin (montessori bv)

• Thuisonderwijs: alleen als er geen school in de buurt is die in overeenstemming is met de levensbeschouwelijke richting van de ouders. 

• Elke school moet vertrouwenspersoon en klachtencommissie hebben. 

• Privacy rondom beelden online:

  • Leerlingen jonger dan 16 jaar: toestemming ouder of voogd

  • Toestemming vrijgegeven, niet onder druk

  • Toestemming niet ondubbelzinnig (niet zwijgen = toestemming)

  • Toestemming specifiek voor 1 doel

  • Toestemming kan ingetrokken worden

• Voor klachten over misbruik kunnen leerlingen en ouders terecht bij klachtencommissie of bij vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs.