Clara Wichmann t. de Staat (SGP-zaak) (EHRM 20-07-2012, app. no. 58369/10)

Feiten

Staatkundig Gereformeerde Partij SGP werd in 1918 opgericht en heeft, sinds 1922, consequent één tot drie zetels in de Tweede Kamer gehad. SGP is een confessionele politieke partij en die zijn programma en zijn statuten baseert op de Bijbel.

Het SGP is van mening dat hoewel alle menselijke wezens van gelijke waarde als schepselen van God zijn, verschillen in karakter, talenten en plaats in de samenleving moeten worden erkend. Mannen en vrouwen hebben volgens de SGP in de samenleving verschillende rollen. Vrouwen zijn dus niet inferieur aan mannen als menselijke wezens; maar in tegenstelling tot mannen, moeten vrouwen niet in aanmerking voor een openbaar ambt. Dit komt terug in de artikelen 7 en 10 van de statuten van de SGP, waardoor de partij geen vrouwen toelaat op zijn eigen kieslijst.

De SGP, de Nederlandse Staat en een groep van Stichtingen (waaronder de Clara Wichmann Stichting en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten) procederen tot aan de Hoge Raad. Op 6 oktober 2010 dient de SGP een klacht in bij het EHRM, met een beroep op de artikelen 9 (vrijheid van godsdienst), 10 (vrijheid van meningsuiting) en 11 (vrijheid van vereniging) van het EVRM.

EHRM

Het Hof stelt in zijn beschikking dat “not only is democracy a fundamental feature of the European public order but the Convention was designed to promote and maintain the ideals and values of a democratic society. Democracy, the Court has stressed, is the only political model contemplated in the Convention and the only one compatible with it. By virtue of the wording of the second paragraph of Article 11, and likewise of Articles 8, 9 and 10 of the Convention, the only necessity capable of justifying an interference with any of the rights enshrined in those Articles is one that may claim to spring from a “democratic society”.

Voort stelt het Hof, dat een politieke partij haar politieke doelen onder het EVRM mag nastreven op twee voorwaarden: 1) de middelen die voor dat doel worden ingezet dienen legaal en democratisch te zijn, en 2) de voorgestelde veranderingen dienen zelf verenigbaar te zijn met fundamentele democratische beginselen. Als aan deze twee voorwaarden is voldaan, kan een politieke partij die is gebaseerd op morele waarden voortvloeiend uit een religie niet worden beschouwd als onverenigbaar met de fundamentele democratische beginselen zoals neergelegd in het EVRM.

Het Hof geeft aan dat de gelijkheid van de seksen een belangrijk doel is van de EU Lidstaten. Er moet dan ook een zeer zwaarwegende reden bestaan voordat een verschil in behandeling op grond van geslacht als verenigbaar met het EVRM kan worden beschouwd.

De SGP is van mening dat vrouwen niet moet worden toegestaan zich op haar eigen kieslijst verkiesbaar te stellen voor volksvertegenwoordigingen van de Nederlandse Staat. Of dit uitdrukkelijk is vastgelegd in de reglementen van de partij maakt volgens het hof niet uit, omdat dit standpunt publiekelijk wordt uitgedragen en in de praktijk wordt gevolgd.

Het Hof geeft aan dat de Nederlandse Hoge Raad, heeft geconcludeerd dat het standpunt van de SGP onacceptabel is, onafhankelijk van het feit dat dit is gebaseerd op de diep beleefde religieuze overtuiging. Het Hof komt tot het oordeel dat in het kader van het EVRM dezelfde conclusie voortvloeit uit art. 3 van het Eerste Protocol, juncto art.14 EVRM.

Het Hof verklaart de klacht van de SGP niet–ontvankelijk (‘manifestly ill-founded’) op grond van de artikelen 35 §§ 3 (a) en 4 van het EVRM. Omdat het zich moet onthouden van het uiten van een visie op de vraag wat de verantwoordelijke regering zou moeten doen om een einde te maken aan de huidige situatie. Het Hof geeft aan dat het geen actie kan voorschrijven in een ontvankelijkheidsbeschikking.