Reformatio in Peius (ABRvS 19-10-2011, AB 2012/29)

Feiten

I.c. gaat het om een geding tussen de appellant en de Belastingdienst/Toeslagen. Bij besluit van 7 maart 2008 heeft de Belastingdienst aan de appellant een voorschot kinderopvangtoeslag over het jaar 2008 verstrekt van € 18.914,00. Appellant heeft dit voorschot aangevraagd voor de opvang van zijn twee kinderen door zijn broer (de gastouder), door tussenkomst van een gastouderbureau.

Bij besluit van 30 september 2009 heeft de Belastingdienst het voorschot kinderopvangtoeslag over het jaar 2008 herzien. Over de periode januari-november 2008 is het vastgesteld op nihil en over december 2008 is het vastgesteld op € 1.023,00. Het bezwaar van de appellant is daarna ongegrond verklaard en het voorschot kinderopvangtoeslag over het jaar 2008 is helemaal op nihil vastgesteld. De rechtbank heeft het beroep van appellant ongegrond verklaard. Waarna de appellant hoger beroep heeft ingesteld.

ABRvS

Wat betreft het besluit van 30 september 2009 heeft de Belastingdienst gesteld dat uit controle is gebleken dat bij de berekening van het voorschot is uitgegaan van onjuiste gegevens. In het besluit op bezwaar heeft de Belastingdienst gesteld dat de appellant niet aannemelijk heeft gemaakt dat hij kosten voor de opvang van zijn kinderen heeft gemaakt. Daarom zou hij geen recht hebben op een voorschot kinderopvangtoeslag over 2008. De rechtbank heeft geoordeeld dat de Belastingdienst dit laatste standpunt heeft kunnen innemen. Volgens de appellant heeft de rechtbank miskend dat hij door het besluit op bezwaar in een nadeliger positie is komen te verkeren.

De Afdeling stelt dat in de bezwaarprocedure een volledige heroverweging van het genomen besluit moet plaats vinden. Dit kan betekenen dat het besluit op bezwaar met andere argumenten wordt onderbouwd dan het primaire besluit. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de Awb volgt dat het bezwaarschrift er niet toe mag leiden dat het bestuursorgaan de heroverweging gebruikt om een verslechtering van de positie van de indiener te bereiken die zonder bezwaarschriftprocedure niet mogelijk zou zijn. Dit betekent dat het bestuursorgaan het besluit, voor zover het door het bezwaarschrift wordt bestreden, moet heroverwegen en moet nagaan of dit tot een voor de indiener gunstiger resultaat leidt. Leidt de heroverweging tot een voor de indiener ongunstiger resultaat? Dan is dat alleen toelaatbaar als het bestuursorgaan ook zonder dat het bezwaarschrift zou zijn ingediend tot wijziging van het bestreden besluit ten nadele van de indiener bevoegd zou zijn. Artikel 7:11 Awb verzet zich er in zo'n geval niet tegen dat zo'n wijziging bij het besluit op het bezwaarschrift wordt bewerkstelligd.

Kern: een bezwaarschrift mag er niet toe leiden dat het bestuursorgaan de heroverweging gebruikt om een verslechtering van de positie van de indiener te bereiken die zonder bezwaarschriftprocedure niet mogelijk zou zijn. Het bestuursorgaan moet het besluit heroverwegen en moet nagaan of dit tot een voor de indiener gunstiger resultaat leidt. Als het tot een ongunstiger resultaat leidt, dan is dat alleen toelaatbaar als het bestuursorgaan ook zonder dat het bezwaarschrift zou zijn ingediend tot wijziging van het bestreden besluit ten nadele van de indiener bevoegd zou zijn.